Wurkgelegenheid Fryslân. Utkomst wurkgelegenheidsûndersiik 2015

Transcriptie

1 Wurkgelegenheid Fryslân Utkomst wurkgelegenheidsûndersiik 2015

2 Colofon: Titel: Wurkgelegenheid Fryslân Opdrachtgever: Provincie Fryslân Uitvoering: Afdeling Informatievoorziening / cluster Beleidsonderzoek Redactie: M. Holkema Contactadres: onderzoek@fryslan.frl Datum publicatie: April 2016 Foto omslag: Fotobureau het Hoge Noorden Overname van cijfers is toegestaan mits bron vermeld wordt: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 2015 Pagina 2 van [40]

3 Inhoud 1 Samenvatting Inleiding Methode Werkgelegenheid Fryslân Werkgelegenheid naar sectoren Werkgelegenheid naar regio Werkgelegenheid naar gemeente Werkgelegenheid naar geslacht Vestigingen Bijlage Werkgelegenheid * Werkgelegenheid naar sector (grote banen) Werkgelegenheid naar sector (kleine banen) Werkgelegenheid naar sector (totaal banen) Werkgelegenheid naar afdeling grote banen Werkgelegenheid naar afdeling kleine banen Werkgelegenheid naar afdeling totaal banen Werkgelegenheid naar gemeente grote banen Werkgelegenheid naar gemeente kleine banen Werkgelegenheid naar gemeente totaal banen Vestigingen naar sector Sectoren Pagina 3 van [40]

4 1 Samenvatting De jaarlijkse werkgelegenheidsregistratie van de provincie Fryslân telt op 1 april banen. Het betreft banen van 15 uur of meer per week (grote banen) en banen van minder dan 15 uur per week (kleine banen). Ten opzichte van 2014 is de totale Friese werkgelegenheid met 0,1% gekrompen. Het aantal grote banen nam met 0,2% af en het aantal kleine banen nam toe met 0,3%. Bij de werkgelegenheidsontwikkeling wordt er vooral gekeken naar de grote banen. Landelijk nam het aantal grote banen met 0,1% nipt toe. De werkgelegenheidsontwikkeling verschilt sterk per sector. De banenkrimp in de bouwsector heeft zich in 2015 doorgezet. Ten opzichte van april 2014 telt de Friese bouwsector in banen minder, een krimp van 2,9%. Ook in de financiële sector is met een krimp van 4,7% sprake van een fors banenverlies. De dienstverlening en de Fries horeca tellen in 2015 enkele honderden banen meer dan in Kijkende naar de lange trend van 2000 naar 2015 dan is de werkgelegenheid binnen de landbouw, industrie, bouw en financiële instellingen fors gekrompen. Binnen de dienstverlening en de gezondheidszorg is de werkgelegenheid fors toegenomen sinds De zorg is de grootse banensector in de provincie. Regionaal is de werkgelegenheid in Noordwest, Noordoost en Zuidwest Fryslân gekrompen. In Zuidoost Fryslân is sprake van een groei van het aantal banen. Bij 6 van de 24 Friese gemeenten is het aantal banen met meer dan 1% toegenomen. In de afgelopen 15 jaar heeft zowel absoluut als relatief de werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen zich het gunstigst ontwikkeld. Het Friese MKB is goed voor 61% van de Friese werkgelegenheid. In totaal telt Fryslân ruim vestigingen. Bijna tweederde hiervan betreft eenpersoonsvestigingen. In 2015 is het aantal zelfstandigen met ruim toegenomen. Met name in de bouw en dienstverlening is het aandeel eenpersoonsbedrijven groot. Pagina 4 van [40]

5 2 Inleiding Jaarlijks doet de provincie Fryslân onderzoek naar de werkgelegenheid in de provincie. Het onderzoek wordt verricht door middel van een enquête onder Friese bedrijven en instellingen. De cijfers worden geregistreerd en bijgehouden in het Werkgelegenheidsregister. De cijfers zijn de Friese bijdrage aan het landsdekkende werkgelegenheidsregister van LISA. In totaal zijn er 19 provinciale en regiogerichte registers actief. Het werkgelegenheidsregister bevat alle vestigingen in Fryslân van waaruit betaalde arbeid wordt verricht. Adressen zijn voornamelijk afkomstig uit het NHR. Iedere vestiging is voorzien van de bedrijfsactiviteit, de werkgelegenheidsgegevens en historie hiervan. Dit maakt het mogelijk analyses te doen op elk gewenst ruimtelijk en/of sectoraal niveau over de afgelopen 20 jaar. Het onderzoek heeft als doel de werkgelegenheid in Fryslân te monitoren. De cijfers worden onder meer verspreid onder de Friese gemeenten voor het monitoren van hun werkgelegenheidsbeleid. Ook intern worden de cijfers veelvuldig gebruikt en leveren ze o.a. input voor de monitoring van de effectiviteit van de provinciale beleidsprogramma s. Er wordt onderscheid gemaakt tussen grote banen (banen van minimaal 15 uur) en kleine banen (banen van minder dan 15 uur). In de rapportage gaat het bij banen om grote banen, tenzij anders is aangegeven. Pagina 5 van [40]

6 3 Methode Werkwijze: Jaarlijks zet de provincie Fryslân een enquête uit onder bedrijven en instellingen in Fryslân waar betaalde arbeid wordt verricht. Enquêtering gebeurt zowel schriftelijk als digitaal. Bedrijven/instellingen maken hierin zelf een keuze. Vestigingen met 10 of meer werkzame personen worden jaarlijks benaderd en kleinere vestigingen door middel van een steekproef. De respons onder de 10+ vestigingen bedraagt in %. De uitgebreide steekproef onder vestigingen met minder dan 10 werkzame personen en eenpersoonsvestigingen was in 2015 goed voor een respons van 26% op het totaal aantal vestigingen. Na de schriftelijke ronde wordt een deel van de bedrijven telefonisch gerappelleerd. Voor elke nonresponsvestiging wordt door middel van ophoging een schatting van de werkgelegenheid gemaakt. Voor de ophoging wordt gebruik gemaakt van de ontwikkelingen bij vergelijkbare bedrijven (grootteklasse en sector). Anders dan bij andere bronnen is er sprake van een compleet register. Dit maakt het mogelijk om analyses te doen op elk gewenst ruimtelijk en/of sectoraal niveau. Het register onderscheidt zich hiermee van andere bronnen. In Nederland zijn in totaal 19 provinciale en regiogerichte registers actief. Zij zijn verenigd in de stichting LISA. LISA bundelt de uitkomsten tot landelijke werkgelegenheidscijfers. Peildatum: De peildatum van de registratie is 1 april. Urengrens: In de registratie wordt gevraagd naar het aantal banen van meer en minder dan 15 uur per week. Grote banen: minimaal 15 uur per week. Kleine banen: minder dan 15 uur per week. Trendbreuk Landbouw: De werkgelegenheidsgegevens van de landbouwsector waren tot 2010 gebaseerd op gegevens uit de landbouwtelling van het CBS (agrariërs), aangevuld met de gegevens van landbouwverwante bedrijven die binnen de reguliere enquête vielen. Het overkoepelde landelijke register (LISA) heeft besloten de landbouwstatistieken van het CBS vanaf 2011 los te laten en agrariërs op te nemen in het vestigingenregister. De inschrijfverplichting van agrariërs bij de KvK die sinds 2008 geldt bood deze mogelijkheid. Het register bevat vanaf 2010 landbouwstatistieken op vestigingsniveau. Agrariërs gaan niet mee in de eigen enquête. De werkgelegenheidsgegevens worden verkregen via Prosu Databased Marketing. Prosu vraagt naar de werkgelegenheid als onderdeel van een eigen bredere enquête onder landbouwbedrijven. De werkgelegenheidsregistratie van Prosu wijkt af van die van het CBS, waardoor er tussen 2009 en 2010 sprake is van een trendbreuk. Meewerkende gezinsleden worden door Prosu veelal niet meegeteld en door het CBS wel. Statistieken op het laagte schaalniveau (4 cijferige postcode) zijn door de toevoeging van de landbouwgegevens vanaf 2010 compleet. Voorheen was gemeenteniveau het laagste schaalniveau. Mutaties in historie: Het register verbetert waar nodig haar historische gegevens. Mutaties worden met terugwerkende kracht doorgevoerd. Hierdoor verschijnt er jaarlijks een nieuwe reeks werkgelegenheidscijfers vanaf SBI omcodering: Het register registreert van iedere vestiging de hoofdactiviteit door middel van de Standaard Bedrijfs Indeling (SBI) van het CBS. Indien een vestiging meerdere activiteiten heeft dan wordt de activiteit waarin het grootste deel van het personeel werkzaam is gebruikt voor de toekenning van de SBI code. Op basis van de SBI code worden vestigingen toegedeeld aan sectoren. Een overzicht van de SBI codering 2008 is te vinden op Pagina 6 van [40]

7 Gemeentelijke herindeling: Cijfers zijn met terugwerkende kracht aangepast aan recente gemeentelijke herindelingen. Informatie werkgelegenheidscijfers: De cijfers zijn te raadplegen/downloaden in onze digitale databank op Voor vragen over de werkgelegenheidscijfers of voor het bestellen van aanvullende gegevens kunt u contact opnemen met de afdeling Informatievoorziening van de Provincie Fryslân: / wgr@fryslan.nl LISA (Landelijke register): Wanneer u geïnteresseerd bent in provinciegrensoverschrijdende statistieken en nationale statistieken dan kunt u zich wenden tot: Project Organisatie LISA Postbus AN Enschede tel: info@lisa.nl website: Bronvermelding: Bij gebruik van cijfers bron vermelden: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 2015 Pagina 7 van [40]

8 4 Werkgelegenheid Fryslân Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân in banen. Het betreft grote banen (banen van minimaal 15 uur per week) en kleine banen (banen van minder dan 15 uur per week). In de periode april 2014 en april 2015 de totale Friese werkgelegenheid met 0,1% gekrompen, een verlies van 330 banen. Het totaal aantal grote banen nam met 540 af, een verlies van 0,2%. Het aantal kleine banen nam met 0,3% toe, een groei van 210 banen. Ondanks het economische herstel was er in 2015 nog sprake van een nipte daling van werkgelegenheid. Evenals voorgaande jaren is het aantal zelfstandigen (vestigingen met 1 werkzame persoon) toegenomen. Het gaat hierbij om eenmanszaken, zzp ers, freelancers en kleine zelfstandigen. In de periode is het aantal grote banen door toename van het aantal zelfstandigen met ruim gegroeid, terwijl het aantal grote banen bij vestigingen met personeel met ruim 2000 is afgenomen. De krimpende werkgelegenheid wordt enigszins getemperd door de groei van het aantal zelfstandigen. Landelijk is zowel bij aantal kleine- als het aantal grote banen sprake van een nipte groei van 0,1%. Ontwikkeling werkgelegenheid ,4 0,3 0,3 0,2 0,1 0,0-0,1-0,2-0,3-0,2-0,1 Grote banen Kleine banen Totaal banen Werkgelegenheid provincies 2015 (grote banen) Pagina 8 van [40]

9 Met een totaal van grote banen in 2015 is Fryslân goed voor 3,3% van de landelijke werkgelegenheid. Alleen de provincies Drenthe, Flevoland en Zeeland tellen minder banen. De provincies Noord- en Zuid Holland hebben de grootste werkgelegenheid. Noord-Holland Overijssel Flevoland Gelderland Noord-Brabant Groningen Utrecht Nederland Zeeland Fryslân Drenthe Zuid-Holland Limburg Werkgelegenheidsontwikkeling provincies (grote banen) -2,5-2,0-1,5-1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 Met een werkgelegenheidsverlies van 0,2% is Fryslân een van de 5 provincies met een krimpende werkgelegenheid ten opzichte van Met uitzondering van de provincie Limburg geldt dat de verschillen in werkgelegenheidsontwikkeling klein zijn. Trend grote banen Het aantal grote banen in 2015 is ongeveer gelijk aan het aantal banen 10 jaar geleden. Tussen 2005 en 2009 groeide de werkgelegenheid met ruim 7%. Als gevolg van het uitbreken van de financiële en economische crisis in 2008 zijn er vervolgens ruim grote banen verloren gegaan. Ten opzichte van 2000 telt Fryslân in 2015 bijna grote banen meer, een groei van 6,7%. In 2009 telde Fryslân de meeste grote banen. Pagina 9 van [40]

10 Trend kleine banen De ontwikkeling van het aantal kleine banen laat een andere trend zien. Met uitzondering van 2004 en 2010 is er sprake van een jaarlijkse lichte toename van kleine banen. Ten opzichte van 2000 is het aantal kleine banen met toegenomen, een groei van 34%. 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1,0-2,0 Jaarlijkse werkgelegenheidsontwikkeling Nederland en Fryslan in % (grote banen) Nederland Fryslân De meerjarige werkgelegenheidsontwikkeling van Fryslân gaat redelijk gelijk op met de landelijke trend. De groei van werkgelegenheid in de jaren voor de crisis was relatief sterker in Fryslân, waarna de krimp in Fryslân ook relatief iets sterker was. Zowel landelijk als provinciaal was er in 2009 nog sprake van een groeiende werkgelegenheid ten opzichte van 2008, waarna de banenkrimp is ingezet. Sinds het uitbrekend van de crisis is het aantal grote Friese banen met 4,9% afgenomen. Landelijk zijn de gevolgen met een banenverlies van 3,4% lager. In de afgelopen 10 jaar is het aantal grote banen in Fryslân met 0,9% toegenomen, tegenover een iets sterkere groei van 1,9% landelijk. Pagina 10 van [40]

11 5 Werkgelegenheid naar sectoren De werkgelegenheidsontwikkeling verschilt sterk per sector. De banenkrimp in de bouwsector heeft zich in 2015 doorgezet. Ten opzichte van april 2014 telt de Friese bouwsector in april banen minder, een krimp van 2,9%. Ook in de financiële sector is sprake van een fors werkgelegenheidsverlies. De sector telt 369 banen minder dan in 2014, een verlies van 4,7%. Binnen de nutsbedrijven, de vervoerssector en het onderwijs is sprake van een verlies van ruim 200 banen. Het aantal banen binnen de Friese vervoerssector is met 2% gekrompen. Het aantal grote banen in het onderwijs nam met 272 af, een verlies van 1,7%. Hier staat een groei van 219 kleine banen (minder dan 15 uur) tegenover. De werkgelegenheid bij de overheid is met 196 gekrompen, een verlies van 1,4%. Werkgelegenheidsontwikkeling naar sector Groei abs. Groei Fryslân in % Groei NL in % A Landbouw/visserij ,4-0,6 BC Industrie/delfstoffenwinning ,1-0,1 DE Nutsbedrijven ,4-1,1 F Bouwnijverheid ,9-1,1 G Handel en reparatie ,2 0,2 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,0 0,5 I Horeca ,8 4,5 K Financiële instellingen ,7-1,9 LMN Zakelijke dienstverlening ,8 0,8 O Openbaar bestuur en overheid ,4-0,4 P Onderwijs ,7-0,6 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,6-0,4 RSTU Overige dienstverlening ,6 1,4 Totaal ,2 0,1 Binnen de landbouw en de industrie is het aantal banen nagenoeg gelijk gebleven. Het aantal banen in de zakelijke dienstverlening nam met 430 toe, een groei van 1,8%. Bedrijven die vallen onder overige dienstverlening tellen gezamenlijk in banen meer dan in 2014, goed voor een groei van 2,6%. Het aantal horecabanen is met 383 toegenomen, een groei van 5,8%. Binnen de handel is het aantal banen nagenoeg gelijk gebleven. Het aantal kleine banen in de handel is met 572 toegenomen, een groei van 3,7%. De zorgsector is de grootse banensector in Fryslân. Na een krimp van 1,1% van het aantal zorgbanen in 2014 is het aantal grote banen binnen de zorg in 2015 met een groei van 0,6% weer wat toegenomen. Tegenover de groei van 239 grote banen staat een afname van 1222 kleine banen, een krimp van 8,3%. Vergelijking met de landelijke sectorale werkgelegenheidsontwikkeling laat geen hele grote verschillen zien. Het banenverlies in de bouw, bij financiële instellingen, binnen het onderwijs en bij de overheid in Fryslân relatief wat sterker in de periode Binnen de dienstverlening en de horeca is de groei in Fryslân relatief sterker dan landelijk. Landelijk is het aantal banen in de vervoerssector iets toegenomen, terwijl de sector in Fryslân een krimp van 2% laat zien. Pagina 11 van [40]

12 Werkgelegenheidsstructuur sectoren Fryslan en Nederland 2015 in % Gezondheids- en welzijnszorg Industrie/delfstoffenwinning Handel en reparatie Zakelijke dienstverlening Onderwijs Bouwnijverheid Openbaar bestuur en overheid Vervoer, opslag en communicatie Landbouw/visserij Overige dienstverlening Financiële instellingen Horeca Nutsbedrijven 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 18,0 Nederland Fryslân In bovenstaand figuur wordt de structuur van de Friese werkgelegenheid in beeld gebracht op basis van de werkgelegenheid in de verschillende sectoren. Ook is er een vergelijking met Nederland gemaakt. De zorgsector levert de meeste banen in Fryslân, gevolgd door de industrie en handel. In vergelijking met het landelijk gemiddelde is de industriesector relatief groot in Fryslân. Dit geldt in mindere mate ook voor de bouw en landbouw. Het werkgelegenheidsaandeel van financiële instellingen was ook relatief groot in Fryslân. Door de forse banenkrimp in de afgelopen jaren is het aandeel financiële banen meer naar het landelijk gemiddelde getrokken. Bij de dienstverlening, de handel en de vervoerssector is het omgekeerde het geval: het aandeel van deze sectoren in de werkgelegenheid is relatief laag in Fryslân. Pagina 12 van [40]

13 Ontwikkeling sectoren in % Fryslân totaal Fryslân sector Nederland sector Bovenstaande grafiek toont de sectorale werkgelegenheidsontwikkeling ten opzichte van De sectoren landbouw, industrie, bouw en financiële instellingen zijn duidelijk te typeren als krimpsectoren. Binnen de financiële sector in Fryslân zijn relatief meer banen verloren gegaan dan landelijk. De krimp binnen de industrie is landelijk wat sterker geweest dan in Fryslân. Binnen de zakelijke en overige dienstverlening is het aantal banen tussen 2000 en 2015 met ongeveer 50% toegenomen. De zorgsector is met een toename van 56% de grootst groeiende sector geweest. In de bijlage wordt door middel van lijngrafieken het jaarlijkse verloop per sector weergegeven en toegelicht. Recreatie en toerisme is een belangrijke sector in Fryslân. (De sector is een samenstelling van bedrijven uit de hiervoor weergegeven sectoren). Het totaal aantal banen (grote en kleine banen) in de sector bedraagt in De sector heeft hiermee een aandeel van 6,7% in de totale werkgelegenheid. De sector telt in april banen meer dan in april 2014, een groei van 1,9%. Groei volgt na jaren van afnemende werkgelegenheid. Werkgelegenheid Recreatie en Toerisme totaal banen grote banen kleine banen Pagina 13 van [40]

14 6 Werkgelegenheid naar regio Regionaal is de werkgelegenheid in Noordwest Fryslân (-1,2%), Noordoost Fryslân(-0,7%), Zuidwest Fryslân (-0,3%) gekrompen. In Zuidoost Fryslân is sprake van een groei van 0,9% werkgelegenheid. De Waddeneilanden kennen gezamenlijk een groei van 2,5% van de werkgelegenheid. Werkgelegenheid regio's (grote banen) Ontwikkeling werkgelegenheid regio' s. Indexcijfer t.o.v Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân Zuidwest Fryslân Zuidoost Fryslân Waddeneilanden Er zijn duidelijke verschillen tussen de streekregio s waarneembaar als het gaan om de ontwikkeling van de regionale werkgelegenheid sinds In Zuidoost- en Zuidwest Fryslân is het aantal banen met respectievelijk 13,1% en 11,7% toegenomen;; ruim boven het provinciaal gemiddelde van 6,7%. Het Noorden van de provincie laat een ander beeld zien. Noordwest Fryslân telt ten opzichte van ,1% meer banen. In Noordoost Fryslân kromp de werkgelegenheid met 3,7% sinds Pagina 14 van [40]

15 Werkgelegenheidsstructuur regio s 2015 (grote banen) Sector Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân Zuidwest Fryslân Zuidoost Fryslân Waddeneilanden Totaal Fryslân Landbouw en visserij 3,6 8,7 7,4 4,8 5,0 5,4 Industrie en delfstoffenwinning 10,4 17,5 18,1 17,7 2,2 15,0 Nutsbedrijven 1,8 0,2 0,7 1,2 0,0 1,1 Bouwnijverheid 4,4 12,0 8,1 6,9 7,7 7,0 Handel en reparatie 11,8 15,0 14,5 15,7 12,2 14,0 Horeca 2,1 2,4 3,8 2,4 32,6 5,8 Vervoer, opslag en communicatie 5,4 5,4 5,0 6,9 8,9 3,2 Financiële instellingen 7,1 1,7 1,4 1,6 0,5 3,4 Zakelijke dienstverlening 11,4 8,7 12,3 10,6 8,0 10,9 Openbaar bestuur en overheid 11,2 4,0 3,4 3,1 6,2 6,1 Onderwijs 8,3 6,4 5,7 6,9 5,1 7,0 Gezondheids- en welzijnszorg 19,3 14,1 14,9 18,3 6,3 17,1 Overige dienstverlening 3,5 3,6 4,7 3,8 5,2 3,9 Totaal De vijf Friese regio s verschillen onderling van werkgelegenheidsstructuur. De regio Noordoost heeft een relatief groot aandeel landbouw, industrie en bouw en een laag aandeel dienstverlening en gezondheidszorg. De regio Noordwest heeft een structuur met relatief weinig industrie, bouw en handel en veel werkgelegenheid in financiële instellingen, overheid en gezondheidszorg. Dit komt met name ook doordat Leeuwarden binnen deze regio valt. In de regio Zuidwest Fryslân hebben de sectoren landbouw, bouw en dienstverlening een relatief groot aandeel. Zuidoost Fryslân kent een relatief groot aandeel handel en gezondheidszorg. Op de Waddeneilanden is de horeca met afstand de grootste sector. Pagina 15 van [40]

16 7 Werkgelegenheid naar gemeente Onderstaand kaartje toont de werkgelegenheidsontwikkeling van de Friese gemeenten. Bij 6 van de 24 Friese gemeenten is de werkgelegenheid met meer dan 1% gegroeid ten opzichte van Bij 10 gemeenten is het aantal banen nagenoeg gelijk gebleven en 8 gemeenten kennen een krimp van meer dan 1% van haar werkgelegenheid. Op de Waddeneilanden Vlieland, Ameland, Schiermonnikoog en in de gemeenten Leeuwarderadeel, Heerenveen en Harlingen is sprake van meer dan 1% werkgelegenheidsgroei. Kijkende naar de 5 grootste gemeenten dan heeft de werkgelegenheid zich in Heerenveen zich het gunstigst ontwikkeld. Ten opzichte van 2014 telt Heerenveen 475 banen meer, een groei van 2,1%. Binnen Súdwest-Fryslân (0,1%) en Smallingerland (0,4%) is sprake van een vrijwel gelijk gebleven banentotaal. Binnen De Fryske Marren is sprake van een krimp van 1,1%. Van de Friese gemeenten is zowel absoluut als relatief het banenverlies in Leeuwarden het grootst. In de gemeente met de grootse werkgelegenheidsfunctie gingen 820 banen verloren, een krimp van 1,5%. Pagina 16 van [40]

17 Ontwikkeling werkgelegenheid Friese gemeenten Gemeente Aandeel abs % Heerenveen , ,0 het Bildt , ,2 Súdwest-Fryslân , ,8 Kollumerland en Nieuwkruisland , ,9 Smallingerland , ,3 Menameradiel , ,2 Ameland , ,1 Harlingen , ,9 Terschelling , ,7 Franekeradeel , ,9 Ferwerderadiel , ,6 De Fryske Marren , ,9 Opsterland , ,9 Schiermonnikoog ,2 22 5,4 Vlieland ,2 9 1,7 Leeuwarden , ,7 Ooststellingwerf ,0 71 1,1 Leeuwarderadeel , ,7 Weststellingwerf , ,7 Littenseradiel , ,2 Dantumadiel , ,8 Tytsjerksteradiel , ,8 Dongeradeel , ,2 Achtkarspelen , ,6 Fryslân , ,7 De gemeente Leeuwarden is met een kwart van de Friese banen de grootste banengemeente gevolgd door Súdwest-Fryslân, Heerenveen en Smallingerland. In de periode is de werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen zowel absoluut als relatief het sterkst gegroeid. Ook in de gemeenten het Bildt, Súdwest-Fryslân, Kollumerland en Smallingerland is het aantal grote banen met meer dan 10 procent toegenomen ten opzichte van Bij 7 Friese gemeenten is de werkgelegenheid afgenomen tussen 2000 en Pagina 17 van [40]

18 Ontwikkeling werkgelegenheid F4 gemeenten (indexcijfer t.o.v. 2000) Heerenveen Smallingerland Leeuwarden Súdwest-Fryslân De 4 grootste gemeenten, de zogenaamde F4 gemeenten, zijn samen goed voor bijna 60% van de Friese werkgelegenheid. De werkgelegenheid van deze gemeenten heeft zich in de afgelopen 10 jaar verschillend ontwikkeld. Tot 2005 liep de ontwikkeling vrij gelijk op. Met ruim grote banen is de gemeente Leeuwarden goed voor een kwart van de Friese werkgelegenheid. In de periode is de werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen met 30% gegroeid. In de gemeenten Leeuwarden en Smallingerland waren de gevolgen van de crisis op de werkgelegenheid het grootst. Werkgelegenheidsstructuur F4 gemeenten 2015 Heerenveen Leeuwarden Smallingerland Súdwest-Fryslân Landbouw en visserij 2,7 0,6 1,5 6,8 Industrie en delfstoffen 15,5 8,2 23,2 16,7 Nutsbedrijven 1,3 2,2 1,8% 0,9 Bouwnijverheid 5,1 2,8 7,1 7,9 Handel en reparatie 15,6 10,2 13,7 14,3 Horeca 1,8 2,0 2,2 3,5 Vervoer, opslag en communicatie 10,3 5,3 5,6 5,0 Financiële instellingen 2,6 9,5 1,4 1,6 Zakelijke dienstverlening 13,6 11,6 9,4 12,7 Openbaar bestuur en overheid 2,3 13,8 3,1 3,1 Onderwijs 6,1 9,2 8,3 6,4 Gezondheidszorg 18,1 21,1 19,9 16,3 Overige dienstverlening 4,9 3,5 2,8 4,9 totaal De F4 gemeenten hebben elk een eigen werkgelegenheidsstructuur. De structuur van Heerenveen lijkt het meest op het provinciaal gemiddelde. Leeuwarden telt relatief veel werkgelegenheid in de financiële dienstverlening en binnen de overheid. Het percentage industriële banen in Leeuwarden is relatief laag. Smallingerland kenmerkt zich juist door het grote aandeel banen in de industrie. In Súdwest-Fryslân is relatief veel werkgelegenheid in de landbouw en de bouw. Pagina 18 van [40]

19 8 Werkgelegenheid naar geslacht In de periode is het aantal grote banen bezet door mannen met 0,9% afgenomen en het aantal grote banen bezet door vrouwen met 0,8% toegenomen. Het aantal kleine banen naar geslacht ontwikkelde zich tegenovergesteld. Het aantal kleine banen bezet door mannen nam met 1,6% toe en het aantal kleine banen bezet door vrouwen daalde met 1,6% Ontwikkeling werkgeleenheid naar geslacht (indexcijfer t.o.v. 2000) Grote banen mannen Kleine banen mannen Grote banen vrouwen Kleine banen vrouwen Vrouwen zijn een steeds belangrijkere rol gaan spelen op de Friese arbeidsmarkt. In de periode is het aantal grote banen bezet door vrouwen met 26% toegenomen. Ook het aantal kleine banen bezet door vrouwen is met ruim 20% toegenomen. De ontwikkeling van banen bezet door mannen laat een hele andere ontwikkeling zien. Het aantal grote banen bezet door mannen kent een redelijk stabiele trend zien en is ten opzichte van 2000 met ruim 3% afgenomen. De forse groei van 67% van het aantal kleine banen bezet door mannen zal voor een deel komen door een toename van mannen dat parttime is gaan werken. Het aandeel grote banen bezet door vrouwen bedraagt in %, tegenover 34% in Bij kleine banen is het aandeel bezet door mannen in dezelfde periode toegenomen van 29% naar 36%. Pagina 19 van [40]

20 Werkgelegenheidsstructuur sectoren 2015 Landbouw/visserij Industrie/delfstoffenwinning Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel en reparatie Vervoer, opslag en communicatie Horeca Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Grote baan man Kleine baan man Grote baan vrouw Kleine baan vrouw De landbouw, industrie, nutsbedrijven, de bouw en vervoerssector zijn typische mannensectoren. In de gezondheids- en welzijnszorg zijn vrouwen ver in de meerderheid op de werkvloer. Ook Binnen de overige dienstverlening en het onderwijs zijn vrouwen in de meerderheid op de werkvloer. Pagina 20 van [40]

21 9 Vestigingen Onder een vestiging wordt een locatie van een onderneming, instelling of zelfstandig beroepsbeoefenaar verstaan waarin of van waaruit een economische activiteit of zelfstandig (vrij) beroep wordt uitgeoefend door minimaal 1 werkzame persoon. Aantal vestigingen naar sector 2015 Zakelijke dienstverlening Handel en reparatie Landbouw/visserij Bouwnijverheid Overige dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Vervoer, opslag en communicatie Industrie/delfstoffenwinning Onderwijs Horeca Financiële instellingen Nutsbedrijven Openbaar bestuur en overheid Eenmans/zzp Vestigingen met personeel Op 1 april 2015 telde Fryslân vestigingen. Ten opzichte van 2014 is het aantal vestigen met 3,3% gegroeid. De handelssector en zakelijke dienstverlening tellen de meeste vestigingen. Het grootste deel (64%) van de vestigingen hebben slechts 1 werkzaam persoon (eenmanszaken, zzp ers, freelancers, kleine zelfstandigen). Met name in de bouw en dienstverlening is het aandeel eenpersoonsbedrijven groot. Pagina 21 van [40]

22 Ontwikkeling aantal vestigingen sectoren Landbouw/visserij Industrie/delfstoffenwinning Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel en reparatie Vervoer, opslag en communicatie Horeca Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening vestigingen met personeel eenmans/zzp totaal vestigingen Tussen 2010 en 2015 is het totaal aantal vestigingen in Fryslân met 16,5% toegenomen. Het aantal eenpersoonsvestigingen nam met 35,1% toe tot een totaal van Het aantal vestigen met personeel is ten opzichte van 2015 met ruim afgenomen, een krimp van 7%. In 2015 telt Fryslân vestigingen met personeel. Met uitzondering van de overheid en financiële instellingen is in alle sectoren het aantal vestigingen toegenomen. Deze groei komt voornamelijk voor rekening van de toename van het aantal eenpersoonsvestigingen. Absoluut gezien is de daling van vestigingen met personeel binnen de handel en de bouw het grootst. Relatief gezien zijn er binnen de financiële sector de meeste vestingen met personeel verdwenen. Ten opzichte van 2010 is het aantal financiële instellingen met personeel met een kwart afgenomen. Het Midden- en kleinbedrijf (MKB) betreft alle bedrijven tot 250 werkzame personen in de marktsector. De marktsector bestaat uit het bedrijfsleven, zonder overheid, maar ook zonder de delfstoffenwinning, onderwijs, verhuur en exploitatie van onroerend goed en de zorgsector (non profit/overig). Bedrijven in de marksector met meer dan 250 werknemers vallen binnen het grootbedrijf (GB). Het Friese MKB tel vestigingen, waarvan eenpersoonsbedrijven. Het Friese grootbedrijf bestaat uit 46 vestigingen. Het MKB is goed voor 61% van de Friese werkgelegenheid, 8% komt voor rekening van het grootbedrijf en 31% van de werkgelegenheid valt binnen de non-profitsector. Pagina 22 van [40]

23 10 Bijlage 10.1 Werkgelegenheid * Jaar Grote banen (minimaal 15 uur) Kleine banen (minder dan 15 uur) ** * Vanaf 2000 mutaties met terugwerkende kracht ** Trendbreuk wijzing registratie landbouwvestigingen Pagina 23 van [40]

24 10.2 Werkgelegenheid naar sector (grote banen) Groei abs. Groei % A Landbouw/visserij ,4 BC Industrie/delfstoffenwinning ,1 DE Nutsbedrijven ,4 F Bouwnijverheid ,9 G Handel en reparatie ,2 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,0 I Horeca ,8 K Financiële instellingen ,7 LMN Zakelijke dienstverlening ,8 O Openbaar bestuur en overheid ,4 P Onderwijs ,7 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,6 RSTU Overige dienstverlening ,6 Totaal , Werkgelegenheid naar sector (kleine banen) Groei abs. Groei % A Landbouw/visserij ,3 BC Industrie/delfstoffenwinning ,9 DE Nutsbedrijven ,1 F Bouwnijverheid ,1 G Handel en reparatie ,7 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,1 I Horeca ,2 K Financiële instellingen ,7 LMN Zakelijke dienstverlening ,4 O Openbaar bestuur en overheid ,3 P Onderwijs ,9 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,3 RSTU Overige dienstverlening ,2 Totaal ,3 Pagina 24 van [40]

25 10.4 Werkgelegenheid naar sector (totaal banen) Groei abs. Groei % A Landbouw/visserij ,1 BC Industrie/delfstoffenwinning ,4 DE Nutsbedrijven ,1 F Bouwnijverheid ,8 G Handel en reparatie ,4 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,2 I Horeca ,7 K Financiële instellingen ,4 LMN Zakelijke dienstverlening ,2 O Openbaar bestuur en overheid ,6 P Onderwijs ,3 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,9 RSTU Overige dienstverlening ,7 Totaal ,1 Pagina 25 van [40]

26 10.5 Werkgelegenheid naar afdeling grote banen SBI afdeling '15 abs. Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw Visserij en kweken van vis en schaaldieren Winning van aardolie en aardgas Winning van delfstoffen (geen olie en gas) Dienstverlening voor de winning van delfstoffen Vervaardiging van voedingsmiddelen Vervaardiging van dranken Vervaardiging van tabaksproducten Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren Drukkerijen, reproductie van opgenomen media Vervaardiging van chemische producten Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod Vervaardiging van metalen in primaire vorm Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.) Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach Vervaardiging van elektrische apparatuur Vervaardiging van overige machines en apparaten Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers Vervaardiging van overige transportmiddelen Vervaardiging van meubels Vervaardiging van overige goederen Reparatie en installatie van machines en apparaten Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas Winning en distributie van water Afvalwaterinzameling en -behandeling Afvalinzameling en -behandeling;; voorbereiding tot recycling Sanering en overig afvalbeheer Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw Handel in en reparatie van auto s, motorfietsen, aanhangers Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.) Detailhandel (niet in auto's e.d.) Vervoer over land Vervoer over water Luchtvaart Opslag en dienstverlening voor vervoer Pagina 26 van [40]

27 Post en koeriers Logiesverstrekking Eet- en drinkgelegenheden Uitgeverijen Productie en distributie van films en televisieprogramma s Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's Telecommunicatie Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie Financiële instellingen (geen verzekeringen, pensioenfonds) Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz) Overige financiële dienstverlening Verhuur van en handel in onroerend goed Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies Holdings (geen financiële), interne concerndiensten Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies Speur- en ontwikkelingswerk Reclame en marktonderzoek Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling Veterinaire dienstverlening Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie Beveiliging en opsporing Facility management, reiniging en landschapsverzorging Overige zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheidszorg Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting Kunst Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen Loterijen en kansspelen Sport en recreatie Levensbeschouwelijke en politieke organisaties Reparatie van computers en consumentenartikelen Wellness en overige dienstverlening;; uitvaartbranche Totaal Pagina 27 van [40]

28 10.6 Werkgelegenheid naar afdeling kleine banen SBI afdeling '15 abs. Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw Visserij en kweken van vis en schaaldieren Winning van aardolie en aardgas Winning van delfstoffen (geen olie en gas) Dienstverlening voor de winning van delfstoffen Vervaardiging van voedingsmiddelen Vervaardiging van dranken Vervaardiging van tabaksproducten Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren Drukkerijen, reproductie van opgenomen media Vervaardiging van chemische producten Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod Vervaardiging van metalen in primaire vorm Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.) Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach Vervaardiging van elektrische apparatuur Vervaardiging van overige machines en apparaten Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers Vervaardiging van overige transportmiddelen Vervaardiging van meubels Vervaardiging van overige goederen Reparatie en installatie van machines en apparaten Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas Winning en distributie van water Afvalwaterinzameling en -behandeling Afvalinzameling en -behandeling;; voorbereiding tot recycling Sanering en overig afvalbeheer Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw Handel in en reparatie van auto s, motorfietsen, aanhangers Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.) Detailhandel (niet in auto's e.d.) Vervoer over land Vervoer over water Luchtvaart Opslag en dienstverlening voor vervoer Post en koeriers Logiesverstrekking Pagina 28 van [40]

29 Eet- en drinkgelegenheden Uitgeverijen Productie en distributie van films en televisieprogramma s Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's Telecommunicatie Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie Financiële instellingen (geen verzekeringen, pensioenfonds) Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz) Overige financiële dienstverlening Verhuur van en handel in onroerend goed Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies Holdings (geen financiële), interne concerndiensten Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies Speur- en ontwikkelingswerk Reclame en marktonderzoek Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling Veterinaire dienstverlening Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie Beveiliging en opsporing Facility management, reiniging en landschapsverzorging Overige zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheidszorg Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting Kunst Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen Loterijen en kansspelen Sport en recreatie Levensbeschouwelijke en politieke organisaties Reparatie van computers en consumentenartikelen Wellness en overige dienstverlening;; uitvaartbranche Totaal Pagina 29 van [40]

30 10.7 Werkgelegenheid naar afdeling totaal banen SBI afdeling '15 abs. Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw Visserij en kweken van vis en schaaldieren Winning van aardolie en aardgas Winning van delfstoffen (geen olie en gas) Dienstverlening voor de winning van delfstoffen Vervaardiging van voedingsmiddelen Vervaardiging van dranken Vervaardiging van tabaksproducten Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren Drukkerijen, reproductie van opgenomen media Vervaardiging van chemische producten Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod Vervaardiging van metalen in primaire vorm Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.) Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach Vervaardiging van elektrische apparatuur Vervaardiging van overige machines en apparaten Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers Vervaardiging van overige transportmiddelen Vervaardiging van meubels Vervaardiging van overige goederen Reparatie en installatie van machines en apparaten Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas Winning en distributie van water Afvalwaterinzameling en -behandeling Afvalinzameling en -behandeling;; voorbereiding tot recycling Sanering en overig afvalbeheer Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw Handel in en reparatie van auto s, motorfietsen, aanhangers Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.) Detailhandel (niet in auto's e.d.) Vervoer over land Vervoer over water Luchtvaart Opslag en dienstverlening voor vervoer Post en koeriers Logiesverstrekking Pagina 30 van [40]

31 Eet- en drinkgelegenheden Uitgeverijen Productie en distributie van films en televisieprogramma s Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's Telecommunicatie Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie Financiële instellingen (geen verzekeringen, pensioenfonds) Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz) Overige financiële dienstverlening Verhuur van en handel in onroerend goed Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies Holdings (geen financiële), interne concerndiensten Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies Speur- en ontwikkelingswerk Reclame en marktonderzoek Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling Veterinaire dienstverlening Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie Beveiliging en opsporing Facility management, reiniging en landschapsverzorging Overige zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheidszorg Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting Kunst Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen Loterijen en kansspelen Sport en recreatie Levensbeschouwelijke en politieke organisaties Reparatie van computers en consumentenartikelen Wellness en overige dienstverlening;; uitvaartbranche Totaal Pagina 31 van [40]

32 10.8 Werkgelegenheid naar gemeente grote banen abs % Aandeel 2015 Achtkarspelen ,4 3,1 Ameland ,4 0,7 Dantumadiel ,7 1,7 De Fryske Marren ,1 6,8 Dongeradeel ,4 3,3 Ferwerderadiel ,0 1,0 Franekeradeel ,7 2,8 Harlingen ,0 2,3 Heerenveen ,1 10,6 het Bildt ,0 1,2 Kollumerland en Nieuwkruisland ,8 1,3 Leeuwarden ,5 24,6 Leeuwarderadeel ,4 0,8 Littenseradiel ,1 1,1 Menameradiel ,6 1,1 Ooststellingwerf ,7 3,0 Opsterland ,3 3,5 Schiermonnikoog ,2 0,2 Smallingerland ,6 10,1 Súdwest-Fryslân ,1 13,6 Terschelling ,3 0,8 Tytsjerksteradiel ,2 3,3 Vlieland ,9 0,2 Weststellingwerf ,3 3,0 Totaal , Werkgelegenheid naar gemeente kleine banen abs % Aandeel 2015 Achtkarspelen ,3 3,1 Ameland ,1 0,9 Dantumadiel ,7 1,8 De Fryske Marren ,6 8,1 Dongeradeel ,0 3,3 Ferwerderadiel ,4 1,0 Franekeradeel ,0 2,7 Harlingen ,0 2,4 Heerenveen ,8 10,4 het Bildt ,0 1,4 Kollumerland en Nieuwkruisland ,1 1,4 Leeuwarden ,5 20,7 Leeuwarderadeel ,3 1,3 Littenseradiel ,6 1,0 Menameradiel ,3 1,2 Ooststellingwerf ,5 3,0 Opsterland ,5 4,0 Schiermonnikoog ,0 0,2 Smallingerland ,2 9,1 Súdwest-Fryslân ,1 14,7 Terschelling ,1 0,8 Tytsjerksteradiel ,4 3,7 Vlieland ,0 0,3 Weststellingwerf ,9 3,3 Totaal ,3 100 Pagina 32 van [40]