Vismigratie-onderzoek. Dwarsdiep Onderzoek naar de werking van een tweetal vispassages in het Dwarsdiep

Transcriptie

1 Vismigratie-onderzoek Dwarsdiep 2008 Onderzoek naar de werking van een tweetal vispassages in het Dwarsdiep

2 Colofon Opdrachtgever: Afdeling Onderzoek en Planvorming, Waterschap Noorderzijlvest Titel: Vismigratie-onderzoek Dwarsdiep 2008 Revisie: 2 Datum: 1 maart 2009 Auteur: J.B.J. Huisman adres: j.huisman@noorderzijlvest.nl Dankwoord Sinds een paar jaar wordt intensief samengewerkt tussen het waterschap, de lokale beroepsvissers en de Hengelsportfederatie Groningen-Drenthe. Namens de federatie werken een aantal vrijwilligers mee aan de monitoringsonderzoeken. Bij deze willen we dan ook Auke en Klaas bedanken voor hun tomeloze inzet en enthousiasme. 2

3 Inhoudsopgave 1 INLEIDING EN DOEL INLEIDING DOEL AFBAKENING VISMIGRATIE BESCHRIJVING WATERSYSTEEM, LOCATIES EN VISPASSAGES BESCHRIJVING WATERSYSTEEM BESCHRIJVING LOCATIES METHODE MONITORING VISMIGRATIE MANKRACHT EN WERKWIJZE WERKWIJZE GEBRUIKTE VANGTUIGEN VERWERKING VANGSTEN WEERGEGEVENS RESULTATEN VANGSTEN AANTALLEN PER SOORT DE WIT-VISPASSAGE AANTALLEN PER SOORT VOORDE VANGSTVERLOOP IN DE TIJD DISCUSSIE GLOBALE DISCUSSIE ONDERZOEK GRONTMIJ GEBRUIKTE METHODIEK ONDERZOEKSPERIODE CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN...20 Bijlage: Literatuurlijst 3

4 1 Inleiding en doel 1.1 Inleiding Voor zowel de Hengelsportfederatie Groningen-Drenthe als het Waterschap Noorderzijlvest is het van belang te weten of de visstand en het viswater zich in de gewenste richting ontwikkelt en/of handhaaft. Indien de oppervlaktewaterkwaliteit (te) beperkend werkt op de doelstellingen ten aanzien van de visstand en/of de visstand het bereiken van waterkwaliteitsdoelstellingen in de weg staat is dit voor het waterschap en Hengelsportfederatie een probleem. Daarnaast is het voor het waterschap van groot belang te weten in hoeverre de visstand voldoet aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water. Vanuit deze richtlijn bestaat tevens een verplichting de visstand te monitoren. Het waterschap heeft in 2007 de notitie visstandmonitoring opgesteld (Noorderzijlvest, 2007, Notitie Visstandmonitoring). Hierin staat verwoord hoe in de toekomst de monitoring van vis in het beheergebied van het waterschap wordt vormgegeven. In de notitie is de intentie neergezet om de monitoring in een samenwerkingverband tussen waterschap Noorderzijlvest, de hengelsportfederatie en de aanwezige beroepsvissers in het gebied, uit te voeren. In de jaren negentig zijn een aantal vispassages in het Dwarsdiep aangelegd. Het betreft twee verschillende typen vispassages, een de Witvispassage en een voorde. Het waterschap wil graag weten in hoeverre de vispassages functioneren. Het Dwarsdiepsysteem is aangewezen als EHS en prioritatir te herstellen beekloop in Groningen. In het Dwarsdiep loopt inmiddels een onderzoek naar de mogelijkheden de beekkwaliteit te verbeteren en tegelijkertijd de EHS te realiseren. Middels een onderzoek naar de optrekbaarheid voor vis kan ook dit punt nader bekeken worden. 1.2 Doel Het hoofddoel van de monitoring is het verkrijgen van inzicht in de werking van de vispassages. Een belangrijk nevendoel van de monitoring is ervaring op te doen met de samenwerking tussen het waterschap, de hengelsportfederatie en de beroepsvissers. Monitoring van vispassages dient antwoord geven op de volgende vragen: Passeren vissen de passage? Wat is de soortensamenstelling van de vissen die de passage passeren? Wat is de lengtesamenstelling van de vissen die de passage passeren? Kan op basis van verzamelde gegevens geconcludeerd worden dat de passage werkt? 4

5 Dit verslag betreft een tweetal vispassages in het Dwarsdiep. Deze zijn uitgevoerd als onderdeel van het Raamwerk Zuidelijk Westerkwartier. Dit is gebeurd vanuit het door de Provincie Groningen opgestelde Nota Verbindingszones (Provincie Groningen, 1998, Nota Verbindinszones). Met name winde is benoemd als een belangrijke doelsoort. 1.3 Afbakening Het is in deze studie de bedoeling een beeld te schetsen van vissoorten die de passages kunnen passeren en of er tussen beide passages verschillen zijn te ontdekken. Het is dus niet de bedoeling de numerieke effectiviteit van de passages te beoordelen. Het is niet mogelijk dit te bepalen. Daarvoor moet namelijk ook het exacte aanbod van vis dat de passages wil passeren bekend zijn. Dit is nauwelijks tot op precieze aantallen te bepalen. 1.4 Vismigratie Vissen migreren om verschillende redenen. Het bereiken van paaiopgroeigebieden is een voorbeeld van gerichte migratie. Sommige vissen migreren alleen lokaal ten behoeve van voedselvoorziening. Omdat verschillende vissoorten op verschillende tijdstippen migreren om zich voort te planten is ervoor gekozen op vier verschillende tijdstippen te bemonsteren. Naar verwachting komen er een aantal vissoorten voor in het Dwarsdiep, bijvoorbeeld, blankvoorn, bermpje, riviergrondel, winde, snoek, etc. Naar verwachting betreft het met name vissen die tot de hoofdgroepen reofiel, limnofiel of eurytoop behoren. Daarom is een lijst van vissen opgesteld en de perioden dat zij migreren. Theoretisch gezien is de volgorde van vismigratie qua soort als volgt (voor de in het Dwarsdiep verwachtte vissoorten): 5

6 Tabel 1 Vismigratieperioden Reofiel Winde Meren en plassen, kanalen, rivieren en beken feb-mei Bermpje Beken mrt-apr Riviergrondel Meren en plassen, kanalen, sloten, rivieren en beken apr-mei Eurytoop Snoekbaars Rivieren, kanalen, meren, plassen mrt-apr Snoek Meren, plassen, kanalen, rivieren, beken en sloten**) feb-mrt Limnofiel Blankvoorn Brasem Meren, plassen, kanalen, rivieren, beken en sloten Meren, plassen, kanalen, rivieren, beken en sloten apr-mei apr-jun Pos Rivieren, kanalen, meren, plassen mrt-mei Kolblei Rivieren, kanalen, meren, plassen, beken, sloten mei-jun Baars Rivieren, kanalen, meren, plassen, beken, sloten mrt-apr Kleine Rivieren, kanalen, meren, plassen, modderkruiper beken, sloten apr-mei Grote modderkruiper Meren, plassen, beken, sloten mrt-mei Zeelt Rivieren, kanalen, meren, plassen, beken, sloten mei-jun Karper Rivieren, kanalen, meren, plassen, beken, sloten mei-jul Kroeskarper Meren, plassen, beken, sloten apr-mei Vetje Tiendoornige stekelbaars Rivieren, kanalen, meren, plassen, beken, sloten Rivieren, kanalen, meren, plassen, beken, sloten apr-jun mrt-apr 6

7 2 Beschrijving watersysteem, locaties en vispassages 2.1 Beschrijving watersysteem Het Dwarsdiep is een beek die stroomt door het Zuidelijk Westerkwartier in de provincie Groningen. De beek stroomt van hoger gelegen zandgronden op de grens met Friesland, via lagere veengronden richting het van Starkenborghkanaal (zie Figuur 1). Het Dwarsdiep is gedeeltelijk onderdeel van de boezem van het waterschap Noorderzijlvest. Het Dwarsdiep is als waterloop grotendeels opgenomen binnen de begrenzing van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Daarnaast staat de beek in het Provinciaal Omgevingsplan Groningen aangemerkt als prioritair te herstellen beekloop (Provincie Groningen, 2000 Provinciaal Omgevingsplan Groningen). Figuur 1 Hoogtekaart Dwarsdiep en omgeving Het water van het Dwarsdiep stroomde oorspronkelijk door een gevarieerd, woest en kleinschalig cultuurlandschap dat de overgang vormde tussen de hoger gelegen zandgronden in Groningen, Drenthe en Friesland en de zand- en kleigronden in Groningen. Vroeger was dit gebied een woest gebied dat gekarakteriseerd werd door veen en veenontginnningen. In waren er een groot aantal loopjes die afwaterden op het Oude Diepje. Vanaf ongeveer daar waar nu de A7 ligt meanderde het Oude Diepje door het landschap. Ook het Dwarsdiep vanaf Balktil tot de splitsing van de Matsloot en het Wolddiep meanderde nog sterk. 7

8 Het stroomgebied van het Oude Diep/Dwarsdiep ligt ten zuiden en ten noorden van de A7 (Drachten-Groningen). Het deelstroomgebied Dwarsdiep is circa 8820 hectare groot en gelegen in een intensief beheerd cultuurlandschap. De hoofdafwatering van dit gebied gebeurt via het Oude Diepje/ Dwarsdiep dat tenslotte overgaat in de Matsloot en het Wolddiep. Op de hoofdwatergang wateren talloze grote sloten af, waaronder de Schipsloot en de Lage Ma. Vanaf de stuw bij Marum ten noorden van de A7 maakt het Dwarsdiep onderdeel uit van de Elektraboezem. In het deelstroomgebied liggen een aantal natuurgebieden. Het stroomgebied van het Dwarsdiep is grotendeels ingericht op de afwatering ten behoeve van de landbouw en bebouwing. Op de overgang van de middenloop naar de benedenloop liggen grotere natuurgebieden als De Wemerpolder en polder de Oude Riet. Deze lage graslandpercelen zijn in gebruik als natte schraalgraslanden met sterke kwelinvloeden en zijn in beheer bij Staatsbosbeheer. In het gebied is de A7 prominent aanwezig. Rondom het Dwarsdiep liggen onder andere de stedelijke gebieden van Marum, Nuis, Opende, Korhorn en Boerakker. In het beekdal komt nauwelijks bebouwing voor en het gebied is niet of nauwelijks ontsloten via wegen. 2.2 Beschrijving locaties Locatie 1 De wit-vispassage Ten noorden van de A7 ligt een stuw met een de de Wit-vispassage, hierna te noemen locatie 1. Deze locatie ligt ten noorden van Marum in de overgang van de bovenloop naar de middenloop van het Dwarsdiep. Ten oosten van de locatie ligt de Marumerlage. Dit gebied wordt in de toekomst ingezet als waterberging en natuur. Het Dwarsdiep is ter plaatse circa 5m breed en 1m diep. De bodem van de watergang bestaat voornamelijk uit zand en de oevers uit veen tot veenachtig materiaal. Locatie 2 Voorde Ten zuiden van de A7 en ten oosten van Marum ligt een stuw die is uitgevoerd als voorde, hierna te noemen locatie 2 (zie foto 2). Deze locatie ligt parallel aan de A7 vlakbij de oude trambaan (zie figuur 2). Ten noordoosten van de locatie ligt de Marumerlage. Dit gebied wordt in de toekomst ingezet als waterberging en natuur. Het Dwarsdiep is ter plaatse circa 4m breed en 0.5 m diep. De bodem van de watergang bestaat voornamelijk uit zand en de oevers uit zand tot licht veenachtig materiaal. 8

9 Foto: Voorde Dwarsdiep De-Wit-vispassages Voorden Figuur 2: Locatie vispassages Dwarsdiep 9

10 3 Methode monitoring vismigratie 3.1 Mankracht en werkwijze Bij de uitvoering is een OVB-gecertificeerde lokale beroepsvisser ingezet en twee vrijwilligers van de Hengelsportfederatie Groningen- Drenthe. Dit is conform de afspraken gemaakt binnen de beleidsnotitie vis en het vismonitoringsplan van het waterschap. In het voorjaar van 2008 zijn gespreid over een aantal data bemonsteringen van beide vispassages uitgevoerd. Er is alleen gekeken naar migratie stroomopwaarts. Aangenomen wordt dat stroomafwaartse migratie mogelijk is, mede omdat het stuwen betreft. De vissen kunnen zich met het water over de stuw laten vallen. Daarnaast kunnen de vissen met de stroom mee door de vispassage heen zwemmen. 3.2 Werkwijze Er is bemonsterd met behulp van een fuik en een elektrovisapparaat. Achter elke vispassage is gedurende 1 dag een fuik geplaatst (Dit is op 4 verschillende data bij beide vispassages gebeurd). Verschillende vissen migreren namelijk op verschillende tijdstippen vanuit verschillende oorzaken. Veel vissen migreren om op andere plekken te paaien. Dit is onder andere afhankelijk van temperatuur, mate van afvoer. De aangetroffen vissen zijn op soort gebracht en gemeten (in cm). Individuele vissen zijn niet gewogen. Het water voor de stuw is bevist met het elektrovisapparaat. Eventueel wachtende vissen kunnen hierdoor worden opgespoord. Deze bemonstering geeft mede een indicatie voor het potentieel aan soorten en aantallen dat langs de stuw wil migreren. Er is ervoor gekozen op vier verschillende data te bemonsteren. De data zijn verspreid gekozen in het voorjaar waarbij met enige flexibiliteit is gehandeld. Indien de weersomstandigheden (on)gunstig waren zijn data veranderd. Tabel 2 Bemonsteringsdata De-witvispassage Fuik ronde 1 leging 1* Fuik ronde 2 leging Fuik ronde 3 leging Fuik ronde 4 leging Elektrovisserij ronde Elektrovisserij ronde Elektrovisserij ronde * Deze fuik is verdwenen en er zijn dus geen gegevens.! De laatste ronde is niet elektrisch bevist. 10

11 Tabel 3 Bemonsteringsdata Voorde Fuik ronde 1 leging Fuik ronde 2 leging Fuik ronde 3 leging Fuik ronde 4 leging 1* Elektrovisserij ronde Elektrovisserij ronde Elektrovisserij ronde 3** * Deze fuik is verdwenen en er zijn dus geen gegevens. **Tijdens het elektrisch vissen is een groter oppervlak bemonsterd. 3.3 Gebruikte vangtuigen Elektrovisserij Er is gebruik gemaakt van een draagbaar elektrovisapparaat (DEKA) met als voedingsbron een accu. Er is een kleine zone voor de vispassages bemonsterd. Fuik Achter de stuw is een kleine fuik geplaatst. Het betreft een kleine fuik met een maaswijdte van circa 1 cm. 3.4 Verwerking vangsten De vangsten zijn direct na het bemonsteren gesorteerd en verwerkt. De verwerking bestond uit het bepalen van de soort, aantallen en (staart)lengte (1 cm nauwkeurig). De gegevens zijn verwerkt met behulp van databaseprogramma PESCARIA. Dit programma is door de STOWA speciaal ontwikkeld voor op de opslag en verwerking van visgegevens. Alle gegevens zijn per trek en bemonsterd traject opgeslagen. 3.5 Weergegevens Vissoorten migreren op verschillende perioden in het jaar. Sommige vissoorten als de winde staan erom bekend dat zij binnen een paar dagen in grote groepen over een vispassage migreren (mond. mede. A. Scheper). De bemonsteringsdata waren flexibel gepland om de verschillen in weersomstandigheden maximaal te kunnen benutten. Hierbij is bij de keuze van bemonsteringsdata met name gekozen op basis van expert-judgement aan de hand van de variabelen temperatuur en zonne-uren. Onderstaand zijn de verschillende bemonsteringsdata weergegeven uitgezet tegen de temperatuur. 11

12 Temperatuur voorjaar 2008 Minimum temperatuur ( C ) Maximum temperatuur ( C ) ronde 1 ronde 2 ronde 3 ronde 4 20 Tem peratuur (C ) Datum Grafiek 1 Temperatuursverloop voorjaar

13 4 Resultaten 4.1 Vangsten Soorten Gedurende de vier bemonsteringsdagen zijn er 7 soorten gevangen (zie tabel 1). Tabel 4 Gevangen soorten Soortenlijst Baars (Perca Fluviatilis) Blankvoorn (Rutilis rutilis) Pos (Gymnocephalus cernuus) Riviergrondel (Gobio Gobio) Winde (Leuciscus idus) Rietvoorn/Ruisvoorn (Rutilus Erythroptalmus) Snoek (Esox lucius) De riviergrondel en de winde zijn soorten die een voorkeur hebben voor stromende wateren. Beide soorten zijn niet obligaat reofiel. Ze worden ook aangetroffen in stilstaande wateren. De baars, blankvoorn, pos, rietvoorn en snoek zijn limnofiele soorten en hebben dus een voorkeur voor stilstaande wateren. De rietvoorn en de snoek zijn soorten die een voorkeur hebben voor begroeide wateren. Van de verwachte 10 soorten (zie KRW-doelstellingen) zijn er 7 soorten aangetroffen. Totaal aantallen Omdat de vismigratievoorzieningen sterk van elkaar verschillen is per locatie de aantallen gevangen vis weergegeven. Er zijn in totaal 75 vissen gevangen. De lengtespreiding van alle gevangen vis bij locatie 1 bedraagt 7 50 cm. Circa 66% van de totale vangst bestaat uit blankvoorn. Tabel 5 Aantallen vis locatie 1 "De Wit-vispassage" Soort Aantallen Lengtespreiding Baars Blankvoorn Pos Riviergrondel Winde Totaal

14 Er zijn in totaal 93 vissen gevangen. De lengtespreiding van alle gevangen vis bij locatie 2 bedraagt 6-83 cm. Circa 67% van de totale vangst bestaat uit blankvoorn. Tabel 6 Aantallen vis locatie "Voorde" Soort Aantal Lengtespreiding Baars Blankvoorn Rietvoorn Riviergrondel Snoek Winde Totaal Aantallen per soort De Wit-vispassage Omdat vissoorten op verschillende tijden migreren is op meerdere data een bemonstering uitgevoerd (zie bijlage). In totaal zijn er vier bemonsteringen geweest. De bemonsteringen zijn zoals eerder vermeld uitgevoerd met een fuik en met elektrisch vissen. Onderstaand zijn per vispassage, uitgesplitst naar vangmethodiek, de resultaten weergegeven. Fuikvangsten Tijdens de eerste bemonstering zijn 6 windes gevangen. Daarnaast zijn er 2 baarzen en een blankvoorn gevangen. In totaal zijn er 9 vissen aangetroffen in de fuik. Tijdens de tweede bemonstering zijn er 3 blankvoorns en 3 baarzen aangetroffen. Tijdens de laatste bemonstering zijn er 46 blankvoorns aangetroffen. Voorts zijn er nog baarzen en 6 riviergrondels aangetroffen. Tabel 7 Bemonstering 2 ( ) Soort Aantal Kleinste Grootste Code Naam cm cm BA Baars BV Blankvoorn WI Winde Tabel 8 Bemonstering 3 ( ) Soort Aantal Kleinste Grootste Code Naam cm cm BA Baars BV Blankvoorn

15 Tabel 9 Bemonstering 4 ( ) Soort Aantal Kleinste Grootste Code Naam cm cm BA Baars BV Blankvoorn RG Riviergrondel WI Winde Elektrisch vissen Met behulp van elektrisch vissen zijn weinig vissen gevangen. De oorzaak is onbekend. De aantallen gevangen vis is weergegeven in tabel 2. Tabel 10 Aantallen vissen per ronde elektrisch vissen 1-Elektrovisserij ronde 1 ( ) Riviergrondel 1 2-Elektrovisserij ronde 2 ( ) Pos 1 Riviergrondel 1 3-Elektrovisserij ronde 3 ( ) Baars Aantallen per soort Voorde Er zijn bij de monitoring van de voorde met gebruik van de fuik minder vissen gevangen. Waarschijnlijk is de passage minder goed passeerbaar. Een expert-oordeel ondersteunt deze resultaten. Fuikvangsten Tijdens de eerste bemonstering zijn 7 vissen gevangen. Er zijn 5 windes gevangen. Tabel 11 Aantallen vissen per fuik per vangst Water: Voorde Dwarsdiep/Oude diep 1-Fuik ronde 1 leging 1 ( ) Blankvoorn 2 2-Fuik ronde 2 leging 1 ( ) Winde 5 3-Fuik ronde 3 leging 1 (

16 Elektrisch vissen Tijdens het elektrisch vissen is in ronde 3 veel blankvoorn aangetroffen. Tabel 12 Aantallen vissen per ronde elektrisch vissen 1-Elektrovisserij ronde 1 ( ) Blankvoorn 3 2-Elektrovisserij ronde 2 ( ) Baars 2 Blankvoorn 8 Riviergrondel 7 Winde 1 Snoek 2 3-Elektrovisserij ronde 3 ( ) Baars 5 Blankvoorn 50 Riviergrondel 6 Rietvoorn/Ruisvoorn Elektrovisserij ronde 2 Baars Blankvoorn Riviergrondel Winde Snoek Figuur 3 Electrovisserij voorde ronde 2 16

17 3-Elektrovisserij ronde 3 Baars Blankvoorn Riviergrondel Rietvoorn/Ruisvoorn Figuur 4 Electrovisserij ronde Vangstverloop in de tijd In de eerste monitoringsronde zijn weinig vissen gevangen. De tweede ronde lijkt samen te vallen met de trek van de winde. Bij beide passages bleken meerdere paairijpe windes gevangen te zijn. Ronde 3 en ronde 4 lijken te duiden op de trek van de blankvoorn. De gesignaleerde trek lijkt overeen te komen met de theoretische waarden zoals beschreven in hoofdstuk 1. In grafiek 1 is te zien dat de buitentemperatuur van circa 5 naar circa 15 graden is gestegen. Een dergelijke warme periode zet bepaalde vissoorten aan tot migratie richting paaigronden. 17

18 5 Discussie 5.1 Globale discussie De resultaten laten zien dat vissen de passages hebben weten te passeren. Er zijn echter relatief weinig vissoorten gevangen. Gezien de visstand in het Dwarsdiep (rapportage visstandmonitoring 2008, in prep) is dit vreemd. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de lage onderzoeksinspanning en de tijd van het jaar. Er zijn geen kleine vissen en vissoorten gevangen in fuikbemonstering dit kan duiden op mindere passeerbaarheid voor kleine vissen en slecht zwemmende vissoorten. Het is dus niet mogelijk te concluderen dat alle vissoorten en alle maten de passages weten te passeren. Het is opmerkelijk dat er weinig vis is gevangen uitgezet ten opzichte van andere passages in den lande. Zeker gezien het feit dat de De-Wit passage een overgang is tussen een beeksysteem en de Electraboezem. 5.2 Onderzoek Grontmij In 2003 is de De-Wit vispassage gemonitoord door de Grontmij. Dit betrof monitoring met behulp van een vangkooi die geplaatst werd in de passage. Er is toendertijd in totaal 16 dagen gemonitoord. Soort Aantallen Lengtespreiding Blankvoorn Baars Winde Snoek Kolblei 1 26 Karper 1 30 Totaal In dit onderzoek zijn 7 soorten gevangen waaronder de riviergrondel. Er zijn meer reofiele soorten in dit onderzoek aangetroffen dan tijdens de bemonstering in Wanneer het totaal aantal vangdagen van beide onderzoeken tegen elkaar wordt uitgezet blijkt dat er in de 4 rondes van dit onderzoek relatief meer vis is gevangen en ook andere soorten. In beide onderzoeken is relatief weinig vis gevangen. De redenen zijn onbekend. Een van de oorzaken zou de gebruikte methodiek kunnen zijn. Echter, beide onderzoeken zijn met verschillende methodieken uitgevoerd. Het is onwaarschijnlijk dat beide methodieken niet voldoen. Het kan duiden op een laag aanbod maar ook op een slechte passeerbaarheid. 5.3 Gebruikte methodiek Er zijn vissen gevangen die door de passage zijn gezwommen. Daarmee is bewezen dat ze de passage kunnen passeren. Er is ook 18

19 voor de passage elektrisch gevist. Dit om een indicatie te krijgen van de vissen die, naar wordt aangenomen, wachten voor de passage. Het betreft een aanname en, gezien de resultaten, waarschijnlijk een slechte aanname. Tijdens één elektrische bemonstering is een groot aantal blankvoorn gevangen. Deze aantallen kwamen overeen met de vangst in de fuik. Dit resultaat is echter te mager om te spreken van een bewezen methodiek. In feite moet verder stroomafwaarts nog een fuik geplaatst worden om alle vissen te vangen die richting de stuw trekken. Het lijkt veiliger om middels een dergelijke methodiek uitspraken te doen over het aantal vissen dat de stuw willen passeren. Relatie visstand Het bleek niet mogelijk een relatie te leggen met de aanwezig visstand, gemonitoord in 2008, en de vissen gevangen binnen dit project. Daarvoor zijn de aantallen gevangen vis tijdens de monitoring van de vispassages te laag. 5.4 Onderzoeksperiode De onderzoeksperiode is variabel gekozen. Dit omdat vissen pas migreren bij bepaalde weersomstandigheden en weersomstandigheden nou eenmaal niet te plannen zijn. Aangezien de winde een doelsoort is en de migratie hiervan is waargenomen is het onderzoek geslaagd. Toch is er maar relatief kort gemonitoord en er zijn dus uitspraken te doen over het totaal aantal vissen dat de passage heeft gepasseerd. Gezien de gemeten temperaturen en de vangsten is het waarschijnlijk dat een gedeelte van winde- en blankvoorntrek is waargenomen. 19

20 6 Conclusies en aanbevelingen De belangrijkste conclusie is dat vissen gebruik weten te maken van de vispassage. Echter niet alle lengteklassen en soorten zijn vertegenwoordigd. Gezien het eerste monitoringsonderzoek in 2003 lijkt het erop dat beide passages voor kleine vis moeilijk passeerbaar is; Er passeren relatief weinig vissen de passage; Er zijn relatief weinig vissoorten gevangen; De de-witvispassage beter passeerbaar lijkt dan de voorden, een expert-oordeel vooraf, ondersteund deze conclusie; Stromingsminnende soorten als de winde en de riviergrondel voorkomen en door de passage migreren naar stroomopwaartse delen; Het waargenomen paaigedrag van de winde is uniek, in het noorden zijn een paar winde-paaiplekken bekend, en deze dienen beschermd/bewaard te worden; Gezien de conclusie wordt aanbevolen het onderzoek volgend jaar te herhalen met een grotere onderzoeksinspanning; Aanbevolen wordt ook de hoeveelheid vis die richting de stuw wil migreren te monitoren. Op deze wijze kan een beter inschatting worden gemaakt van het aanbod en dus over de effectiviteit. 20

21 Bijlage Literatuurlijst 1. Noorderzijlvest, 2007, Notitie Visstandmonitoring 2. Provincie Groningen, 1998, Nota Verbindinszones 3. Provincie Groningen, 2000 Provinciaal Omgevingsplan Groningen 4. Monitoring vispassage Oude Diepje, 2003 Waterschap Noorderzijlvest 5. Vispassage Dwarsdiep, advisering tbv aanleg vispassage Dwarsdiep ter hoogte van Marum, 2001 Waterschap Noorderzijlvest 6. Kennisdocument riviergrondel, 2005, OVB 7. Kennisdocument Winde, 2006, Sportvisserij Nederland 21