Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest

Transcriptie

1 Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Rapportnummer: 265/3 Status rapport: Definitief Datum rapport: 5 maart 22 Auteur: Gecontroleerd: J. Hop J. Kampen Opdrachtgever: Contactpersoon: Agentschap voor Natuur en Bos Koning Albert II-Laan 2 bus 8 Brussel dhr. K. Vlietinck Dit rapport is digitaal gegenereerd en derhalve niet voorzien van een handtekening. De inhoud van de rapportage is aantoonbaar gecontroleerd en vrijgegeven.

2

3 SAMENVATTING In het Vlaamse Gewest bevinden zich in elke provincie diverse stilstaande wateren waarop de riviervisserijwetgeving van toepassing is. Deze stilstaande wateren hebben een belangrijke functie voor de openbare visserij. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) is verantwoordelijk voor het visstandbeheer in deze wateren. Een lacune in de kennis van de visstand in deze wateren is het ontbreken van cijfers over de totale visbiomassa. Het ANB heeft AquaTerra-KuiperBurger B.V. (ATKB) opdracht gegeven voor het uitvoeren van het visstandonderzoek op de Vijvers Vlaams-Brabant (Zevenbronnen, Kleine vijver Horst en de Vossemvijver). De Zevenbronnen is gelegen op de grens van Vlaanderen en Wallonië. De vijver heeft een oppervlakte van 4, hectare en staat door middel van overlaten in verbinding met andere vijvers. Tijdens de bemonstering werd er water afgelaten in verband met werkzaamheden. De waterdiepte was daarom circa,6 tot, meter, daar deze normaal maximaal,5 meter is. De Kleine vijver van Horst bevindt zich in de nabijheid van het Kasteel te Horst. De vijver heeft een oppervlakte van,25 hectare en een waterdiepte tot,8 meter. Op de kleibodem bevindt zich enig slib. De oevers van de vijver zijn bijna volledig beschoeid met houten damwand. De Vossemvijver is gelegen in een park te Tervuren. De vijver heeft een oppervlakte van 2, hectare en een gemiddelde waterdiepte van circa 2 meter. De maximale diepte bedraagt ongeveer 3 meter. Door middel van overlaten staat deze vijver in verbinding met andere vijvers zoals de Molenvijver. De oevers van de Vossemvijver zijn grotendeels beschoeid met houten damwand en/of schanskorven. Op enkele plaatsen is de oeverzone begroeid met lisdodden. De bemonstering van de Vijvers Vlaams-Brabant heeft plaatsgevonden in week 45, van 7 tot en met november. De visstand is bemonsterd door middel van visserij met het elektrovisapparaat, schietfuiken en een zegen. De bemonstering met zegen- en elektrovisapparaat heeft overdag plaatsgevonden. Het zetten en lichten van de fuiken heeft eveneens overdag plaatsgevonden. Over het algemeen kon de bemonstering voorspoedig uitgevoerd worden. De omvang van het visbestand in de vijver Zevenbronnen is geschat op.47, kg/ha en stuks/ha. De fuikvangsten hadden een omvang van 4,6 kg en 533 exemplaren per fuiknacht. In totaal zijn 5 verschillende vissoorten aangetroffen (baars, brasem, blankvoorn, giebel, karper, meerval, paling, pos, snoekbaars, snoek, rietvoorn, zeelt, riviergrondel, zilverkarper en zonnebaars). Kenmerkend aan het visbestand is de hoge biomassa van karper en brasem. Op basis van aantallen wordt het visbestand gedomineerd door kleine baars (75%). In verband met werkzaamheden zijn de gevangen vissen overgezet naar een andere vijver. Het restbestand is evenwel nog geschat op 7 tot 8 kg/ha, waarbij deze biomassa vooral uit karper en brasem bestaat. Op basis van het omvangrijke visbestand, gedomineerd door karper en brasem met daarbij de snoekbaars als meest abundante predator, komt het visbestand in de vijver Zevenbronnen het best overeen met visbestanden zoals die in het brasem-snoekbaarsviswatertype wordt aangetroffen (ref. 7). In hoeverre de voedselrijkdom en het doorzicht van het water overeenkomen met dit viswatertype is op basis van de huidige bemonstering niet bekend. Plaatselijk bevond zich redelijk veel slib in de vijver. Het doorzicht was echter hoog, al kan deze in de zomermaanden beduidend lager zijn. Het visbestand in de Kleine vijver van Horst is geschat op kg/ha en stuks/ha. Het visbestand is hiermee opvallend omvangrijk, duidend op zeer productieve omstandigheden. De fuikvangsten hebben een omvang van 2,9 kg en 62 exemplaren per fuiknacht. In de Kleine vijver te Horst zijn slechts 9 vissoorten aangetroffen (baars,blankvoorn, giebel, karper, bittervoorn, rietvoorn, zeelt, winde en blauwband), passend bij de kleine dimensies van het water. Op basis van biomassa wordt dit visbestand gedomineerd door karper (schub- en spiegelkarpers, 9%), waarbij de lengte van deze vissen enigszins beperkt is. Ondanks het zeer omvangrijke visbestand is de conditie van de individuele vissen nog steeds in orde. Van de bittervoorn en blauwband zijn zeer grote exemplaren aangetroffen (respectievelijk en cm). Typerend voor de kleine vijver te Horst is het zeer troebele water en het vrijwel ontbreken van waterplanten. Er is sprake van een productieve waterbodem leidend tot zeer voedselrijke omstandigheden. Qua karakteristieken komt de vijver hiermee volledig overeen met het brasemsnoekbaarsviswatertype, hoewel beide soorten niet zijn aangetroffen. Op basis van de visstand kan de kleine vijver van Horst getypeerd worden als een karperput met daarop een zeer groot bestand van relatief kleine karpers.

4 Het visbestand in de Vossemvijver is geschat op 36,6 kg/ha en.7 stuks/ha. De fuikvangsten van de Vossemvijver hebben een omvang van 2,7 kg en bijna 8 exemplaren per fuiknacht. In totaal zijn 2 verschillende vissoorten gevangen (baars, brasem, blankvoorn, giebel, karper, paling, pos, snoek, rietvoorn, zeelt, winde en graskarper. Op basis van biomassa wordt het visbestand gedomineerd door karper (65%). Op basis van aantallen heeft het visbestand een beperkte omvang. Vooral het broedbestand van diverse soorten is vrij klein. Mogelijk bevond de kleine vis zich elders op de vijver. De meest voorkomende vissoorten zijn baars (33%), giebel (28%) en zeelt (8%). Normaliter zijn stadsvijvers (zoals de Vossemvijver) vaak te typeren als snoek-blankvoorn of blankvoorn-brasemviswatertype (ref. 7), afhankelijke van de mate waarin vegetatie voorkomt en de mate van eutrofiering. Opvallend aan het visbestand in de Vossemvijver is de lage abundantie van de kenmerkende soort blankvoorn, waardoor het viswatertype niet eenvoudig te duiden is. Op basis van aantallen zijn het de plantminnende soorten giebel en zeelt die relatief veel voorkomen, samen met de baars. De Vossemvijver heeft in de zomermaanden een hoge bedekking met vegetatie. In de loop van de zomer kunnen er echter wel algenbloeien plaatsvinden. Mogelijk dat deze algenbloeien een negatief effect op de visstand hebben, waarbij perioden met lagere zuurstofgehaltes voorkomen. Dit zou de relatief hoge abundantie van zeelt en giebel kunnen verklaren, dit zijn soorten die goed tegen lagere zuurstofgehaltes kunnen.

5 INHOUDSOPGAVE INLEIDING.... Aanleiding....2 Doel....3 Leeswijzer... 2 MATERIAAL EN METHODE Onderzoeksgebied Bemonsteringsperiode Vangtuigen en wijze van bemonsteren Verwerking van veldgegevens Berekening omvang visbestand Lengte-gewicht relatie en conditie Predator-Prooi verhouding Presentatie gegevens RESULTATEN ZEVENBRONNEN Algemene opmerkingen Soortensamenstelling Elektro- en fuikenvisserij Bestandschattingen Lengtesamenstelling Lengtegewicht relatie en conditie Predator-prooi verhouding RESULTATEN KLEINE VIJVER HORST Algemene opmerkingen Soortensamenstelling Elektro- en fuikenvisserij Bestandschattingen Lengtesamenstelling Lengtegewicht relatie en conditie Predator-prooi verhouding RESULTATEN VOSSEMVIJVER Algemene opmerkingen Soortensamenstelling Elektro- en fuikenvisserij Bestandschattingen Lengtesamenstelling Lengtegewicht relatie en conditie Predator-prooi verhouding DISCUSSIE Uitvoering bemonstering Vijver Zevenbronnen Soortensamenstelling Omvang van het visbestand Viswatertypering Predatie, ontrekkingen en herbepotingen Kleine vijver Horst Soortensamenstelling Omvang visbestand Viswatertypering Predatie, onttrekkingen en herbepotingen Vossemvijver... 2

6 6.4. Soortensamenstelling Omvang visbestand Viswatertypering Predatie, onttrekkingen en herbepotingen Vergelijking visbestanden met gelijkaardige wateren CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Conclusies Aanbevelingen Zevenbronnen Kleine vijver van Horst Vossemvijver LITERATUUR BIJLAGEN BIJLAGE SOORTENLIJST ZOETE WATEREN EN INDELING (FAME) BIJLAGE 2 COÖRDINATEN BEMONSTERDE TRAJECTEN BIJLAGE 3 LIGGING BEMONSTERDE TRAJECTEN BIJLAGE 4 VANGSTGEGEVENS SCHIETFUIKEN EN ELEKTROVISSERIJ BIJLAGE 5 LENGTEFREQUENTIEVERDELINGEN BIJLAGE 6 CONDITIEDIAGRAMMEN BIJLAGE 7 LENGTEGEWICHT RELATIE BIJLAGE 8 RUWE VANGSTGEGEVENS

7

8 INLEIDING. Aanleiding In het Vlaamse Gewest bevinden zich in elke provincie diverse stilstaande wateren waarop de riviervisserijwetgeving van toepassing is. Deze stilstaande wateren hebben een belangrijke functie voor de openbare visserij. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) is verantwoordelijk voor het visstandbeheer in deze wateren. Een lacune in de kennis van de visstand in deze wateren is het ontbreken van cijfers over de totale visbiomassa. In het kader van het visstandbeheer wenst het ANB door middel van een visstandonderzoek een beter inzicht te krijgen in de visstand in deze wateren. Op basis van het aanwezige visbestand kunnen streefbeelden en prioriteiten opgesteld worden en kunnen eventuele aanbevelingen gegeven worden naar het te voeren visstandbeheer. Het ANB heeft AquaTerra-KuiperBurger B.V. (ATKB) opdracht gegeven voor het uitvoeren van het visstandonderzoek op de Vijvers Vlaams-Brabant..2 Doel Het doel van het onderzoek is drieledig en bestaat uit; a) Schatting maken van de vissoortensamenstelling en van de visbiomassa. b) Bepaling van het viswatertype op basis van de aanwezige visstand. c) Aanbevelingen naar het beheer, de inrichting en de visuitzettingen..3 Leeswijzer Na deze inleiding worden in hoofdstuk 2 de toegepaste materialen en methoden gepresenteerd. In hoofdstuk 3, 4 en 5 volgen de resultaten van het onderzoek, die in hoofdstuk 6 besproken worden. Hoofdstuk 7 geeft de conclusies en aanbevelingen van het onderzoek weer, gevolgd door de literatuurlijst. Het rapport sluit af met de bijlagen, behorende bij de resultaten. Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief, 5 maart 22 Blz. van 27

9 2 MATERIAAL EN METHODE 2. Onderzoeksgebied De onderzochte vijvers in deze provincie betreffen de vijvers Zevenbronnen, de Kleine vijver van Horst en de Vossemvijver. De Zevenbronnen is gelegen op de grens van Vlaanderen en Wallonië. De vijver heeft een oppervlakte van 4, hectare en staat door middel van overlaten in verbinding met andere vijvers. Tijdens de bemonstering werd er water afgelaten in verband met werkzaamheden. De waterdiepte was daarom circa,6 tot, meter, daar deze normaal maximaal,5 meter is. In de zomermaanden is een groot deel van het wateroppervlak bedekt met drijfblad. Tijdens de bemonstering was geen vegetatie aanwezig. De oevers van de Zevenbronnen zijn grotendeels onbeschoeid. Plaatselijk zijn bomen in het water gevallen. Het doorzicht reikte tijdens de bemonstering tot de bodem, waarop zich een sliblaag bevindt. De Kleine vijver van Horst bevindt zich in de nabijheid van het Kasteel te Horst. De vijver heeft een oppervlakte van,25 hectare en een waterdiepte tot,8 meter. Op de kleibodem bevindt zich enig slib. De oevers van de vijver zijn bijna volledig beschoeid met houten damwand. Circa % van de oever is begroeid met emerse vegetatie als grote lisdodde, pitrus en liesgras. In de zomermaanden zijn kleine delen van het wateroppervlak bedekt met gele plomp. Het doorzicht was tijdens de bemonstering zeer beperkt en reikte maximaal tot,-,2 meter. De Vossemvijver is gelegen in een park te Tervuren. De vijver heeft een oppervlakte van 2, hectare en een gemiddelde waterdiepte van circa 2 meter. De maximale diepte bedraagt ongeveer 3 meter. Door middel van overlaten staat deze vijver in verbinding met andere vijvers zoals de Molenvijver. De oevers van de Vossemvijver zijn grotendeels beschoeid met houten damwand en/of schanskorven. Op enkele plaatsen is de oeverzone begroeid met lisdoddes. In de zomermaanden is er daarnaast sprake van een zeer abundante begroeiing met submerse vegetatie (smalle waterpest en grof hoornblad). Tijdens de huidige bemonstering was er niet veel submerse vegetatie meer aanwezig, het merendeel bevond zich in het oostelijke deel (op de bodem). In de zomermaanden kunnen er algenbloeien plaatsvinden in de Vossemvijver. Tijdens de bemonstering was het doorzicht zeer hoog, tot meer dan 2,5 meter. Afbeelding 2. Zevenbronnen (links), de Kleine vijver van Horst (midden) en de Vossemvijver (rechts) 2.2 Bemonsteringsperiode De bemonstering van de Vijvers Vlaams-Brabant heeft plaatsgevonden in week 45, van 7 tot en met november. De bemonstering met zegen- en elektrovisapparaat heeft overdag plaatsgevonden. Het zetten en lichten van de fuiken heeft eveneens overdag plaatsgevonden. Blz. 2 van 27 Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief,5 maart 22

10 2.3 Vangtuigen en wijze van bemonsteren Tijdens het huidige onderzoek zijn de vangtuigen fuik, elektrovisapparaat en zegen ingezet. De eerste twee vangtuigen zijn ingezet volgens de richtlijnen uit het bestek en dienen een overzicht te geven van de vangsten per eenheid van inspanning. De overige twee vangtuigen zijn ingezet conform de richtlijnen uit het Handboek Hydrobiologie (ref. ) en dienen in het bijzonder inzicht te geven in de biomassa van het visbestand. De uitvoering is hierbij gebaseerd op de Bevist-Oppervlak-Methode (BOM). Deze methode houdt in dat een bepaald oppervlak op gestandaardiseerde wijze wordt bevist met een vangtuig waarvan het vangstrendement bekend is. Aan de hand van de vangst, het beviste oppervlak en het vangstrendment wordt een schatting gemaakt van de omvang en samenstelling van de visstand. De vangstgegevens van de zegen worden met die van de elektrovisserij gecombineerd tot een bestandschatting van het gehele water. In navolgende tekst wordt ingegaan op de verschillende toegepaste vangtuigen en methoden. Fuikenvisserij Fuiken zijn cilindervormige, taps toelopende netten met steeds kleiner wordende doorzwemopeningen en maaswijdten. Fuiken hebben één of meerdere kelen, waardoor een vis die eenmaal de fuik is ingezwommen er vrijwel niet meer uit kan en steeds verder achterin de fuik terecht komt. Fuiken zijn passieve vistuigen. De vangst is hierbij afhankelijk van de activiteit van de vis. Het minimumformaat van de gevangen vis wordt bepaald door de toegepaste maaswijdte. Met passieve vistuigen kan wel een beeld worden verkregen van de aanwezige soorten, maar niet van de hoeveelheid vis (omvang visbestand) en is daardoor niet geschikt voor een bestandsopname. Tijdens dit onderzoek zijn stellen schietfuiken toegepast. Per vijver zijn twee stel schietfuiken geplaatst. Eén stel bestaat uit 2 fuiken met geleidingsnet. De lengte van een individuele fuik is 7 meter met tussen de fuiken een geleidingsnet van meter lengte. De fuiken hebben een maaswijdte van 24 mm afnemend tot 8 mm (gestrekte maas). Op alle vijvers hebben de fuiken 2x24 uur gestaan. Elektrovisserij Tijdens elektrovisserij wordt met een aggregaat een stroomveld in het water aangebracht. Een elektrisch schepnet fungeert hierbij als positieve pool (anode), een kabel als negatieve pool (kathode). De vis in de omgeving van de positieve pool wordt verdoofd en opgeschept. In wateren waarvan de oeverzone bemonsterd wordt normaal gesproken vanuit een boot met een 5 kw (generator gevoed) elektrovisapparaat gevist. Bij het bemonsteren van enkel de oeverzone is het rendement volgens het STOWA-handboek vastgesteld op 3% voor snoek en 2% voor de overige soorten. Per vijver zijn twee trajecten van 2 meter bemonsterd. Zegenvisserij De zegen is een staand net dat bestaat uit een grote zak met aan beide zijden een lange vleugel. Meervormige wateren kunnen met de zegen bemonsterd worden door middel van het rondvissen van de zegen. De zegen wordt hierbij vanaf de oever met een boot uitgevaren en in een hele of halve cirkel uitgevaren (afhankelijk of zegen op de kant of in boot wordt binnengehaald). Vervolgens wordt de zegen naar de oever of boot toe binnengehaald. De vis wordt bij het binnenhalen van de zegen omsloten en naar de zak van de zegen geleidt. Het rendement voor deze manier van vissen is vastgesteld op 8% voor alle vissoorten en lengteklassen. In meervormige wateren worden langere (en indien nodig dieper vissende) zegens toegepast (minimaal 75 meter, tot meer dan 4 meter), met een vissende diepte van 2,5 tot 7 meter. Indien bij het rondvissen een zegen kleiner dan 75 meter wordt toegepast wordt de kans op het ontsnappen van grotere vissen aanzienlijk. De maaswijdte van de zegens is 4 mm gestrekte maas in de vleugels, afnemend tot 2 mm in de zak. Tijdens het huidige onderzoek is in alle vijvers een zegen met een lengte van 225 meter toegepast met een vissende diepte van circa 3 meter. De zegen is hierbij handmatig binnengehaald. Het bevist oppervlak is bij het rondvissen van de zegen bepaald door tijdens het uitvaren van de zegen met de GPS een tracklog op te nemen. Deze tracklogs zijn op kantoor vervolgens ingelezen in GIS waarna het bevist oppervlak en locatie nauwkeurig bepaald is. Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief, 5 maart 22 Blz. 3 van 27

11 2.4 Verwerking van veldgegevens De gevangen vissen zijn gesorteerd in soort- en lengtegroepen, gemeten (cm totaallengte met een nauwkeurigheid van ±,5 cm) en geteld. Grote vangsten zijn eerst in functionele soort- en lengtegroepen gesorteerd, waarna op basis van gewicht een monster is genomen. De bemonsterde vissen zijn vervolgens gesorteerd, gemeten en geteld. Tijdens de sortering en bemonstering van de vangst is er gelet op eventuele bijzondere of zeldzame vissen. Van maximaal 4 vissen per soort is het individuele gewicht vastgesteld voor het bepalen van de lengtegewichtrelatie en de conditie. Na de verwerking van de vangst zijn de vissen zo snel mogelijk teruggezet op de vangstlocatie Berekening omvang visbestand De vangsten zijn ingevoerd in het databeerprogramma Piscaria. Piscaria is een programma ontwikkeld voor het beheer en de opslag van gegevens van visstandbemonsteringen. Piscaria bevat standaard lengtegewicht relaties van alle vissoorten voor het omrekenen van aantallen vissen naar biomassa. Bij een minimum aantal gewogen vissoorten van 4 individuele vissen per soort is echter gerekend met de specifieke lengtegewicht relatie van de specifieke vijvers. De bestanden zijn conform de beschrijving in het Handboek Hydrobiologie op de volgende wijze berekend;. de vangst van de afzonderlijke trajecten (elektro- en zegenvisserij) is gedeeld door het rendement van het vangtuig en de toegepaste methode; 2. de voor het rendement gecorrigeerde vangst van alle trajecten is gesommeerd; 3. deze som is gedeeld door het beviste oppervlak, resulterend in een bestandschatting voor een afgebakend gebied. Door middel van een naar oppervlakte gewogen gemiddelde van de deelgebieden wordt een bestandschatting van het gehele water verkregen. De fuikvangsten zijn niet meegenomen in de berekening van de omvang van het visbestand. De vangstresultaten van dit vangtuig worden, samen met die van de elektrovisserij, gepresenteerd per eenheid van inspanning (respectievelijk de vangst per fuiknacht en de vangst per eenheid van inspanning) Lengte-gewicht relatie en conditie Met de individuele stuks gewichten is per soort een lengte-gewicht relatie opgesteld. Daarnaast zijn de individuele gewichten gebruikt voor een vergelijking met het standaardgewicht voor de specifieke soort (ref. 5). Op deze wijze is een indicatie van de conditie van de vis verkregen. Een conditie van,9-, wordt als normaal beschouwd. Een afwijking van,-,2 geeft een matige (,8-,9) of goede (,-,2) conditie aan. Een afwijking van meer dan,2 geeft een slechte (<,8) of een zeer goede (>,2) conditie aan Predator-Prooi verhouding Op basis van de verkregen bestandschatting is de verhouding roofvis/witvis berekend (predator-prooi verhouding). In een water met een evenwichtig opgebouwde visstand is de productie van planktivore vissen en de consumptie hiervan door roofvissen in evenwicht. De predator-prooi verhouding (op gewichtbasis) geeft aan over er sprake is van een evenwicht. Het blijkt dat er slechts sprake is van een evenwicht bij een predator-prooi verhouding van : tot :2,5 (gebaseerd op de biomassa van de totale bestanden) (ref. 3). Voor een realistische inschatting van de predatie van prooivis wordt gebruik gemaakt van de predator-proovis (< 5cm) verhouding Presentatie gegevens Voor de presentatie van de bestandschattingen zijn de gevangen vissoorten ingedeeld in verschillende stromingsgilden (zie bijlage ). Deze indeling is afgeleid van het Fish-based Assessment Method for the Ecological status of European rivers (FAME) concept. Voor een uitgebreide toelichting op deze indeling wordt verwezen naar ref. 2. Naast de verschillende stromingsgilden zijn de vangsten eveneens gesommeerd in ecologische lengteklassen. Deze indeling is voornamelijk gebaseerd op voedselvoorkeur. Alle eurytope vis tot 5 cm wordt verondersteld planktivoor te zijn. Pos is facultatief planktivoor. In de periode april-mei (circa /3 deel van het groeiseizoen) blijkt pos op zoöplankton te foerageren (ref. 4). Voor snoek is de indeling gebaseerd op de voorkeur voor een bepaald habitat. Snoek met een lengte tot 45 cm heeft een sterke voorkeur voor een schuilplaats tussen (oever)vegetatie. Blz. 4 van 27 Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief,5 maart 22

12 Vanaf een lengte van 55 cm verkiest de snoek het ruimere water als habitat. De snoeken in de lengteklasse van 45 tot 55 cm bevinden zich in de overgangsfase tussen beide type habitat. Afbeelding 2.2 Verwerking van een aanzienlijke vangst op de Vossemvijver. Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief, 5 maart 22 Blz. 5 van 27

13 3 RESULTATEN ZEVENBRONNEN 3. Algemene opmerkingen De bemonstering van de vijver Zevenbronnen is voorspoedig verlopen. In verband met werkzaamheden aan één van de monniken van de vijver was het waterpeil ongeveer een halve meter lager dan normaal. Vanwege deze werkzaamheden dienden alle gevangen vissen afgevoerd te worden naar een aanliggende vijver. Het transport van de vissen is hierbij verzorgd door het ANB en INBO (Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek). Op de eerste dag van de bemonstering werden enkele jagende aalscholvers waargenomen op de vijver Zevenbronnen. 3.2 Soortensamenstelling In totaal zijn er tijdens het onderzoek 5 verschillende vissoorten aangetroffen in de vijver Zevenbronnen. Van deze vissoorten behoren er tot het eurytope stromingsgilde. Dit zijn de soorten baars, brasem, blankvoorn, giebel, karper, meerval, paling, pos, snoekbaars en snoek. Van het limnofiele stromingsgilde zijn twee soorten gevangen, rietvoorn en zeelt. De riviergrondel is de enige aangetroffen rheofiele soort. Naast deze vissoorten zijn eveneens twee exoten aangetroffen, zonnebaars en zilverkarper. Naast de diverse vissoorten werden er tijdens de bemonstering eveneens enkele gevlekte Amerikaanse rivierkreeften gevangen en een schildpad (waarschijnlijk een kruising tussen een geelwang- en geelbuikschildpad). Afbeelding 3. Schildpad Blz. 6 van 27 Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief,5 maart 22

14 3.3 Elektro- en fuikenvisserij In tabel 3. worden de resultaten van de elektro- en fuikenvisserij op de vijver Zevenbronnen weergegeven per eenheid van inspanning. In bijlage 4 worden de ruwe vangstgegevens en de vangsten per lengteklasse gepresenteerd. Tabel 3.. Vangstgegevens elektrovisserij en fuikenvisserij Zevenbronnen. Vangst (fuiknacht of meter oeverlengte) Fuikenvisserij Vissoort kg aantal kg aantal Aal/Paling - -,5 2,3 Baars 3,24 58,8,98 257,2 Blankvoorn,4 3,9,5 2,4 Brasem,6 9,6, 2,9 Giebel - - 2,85,8 Zilverkarper,5, Elektrovisserij Karper ,85, Meerval - - 6,85,3 Pos,6 4,5 - - Rietvoorn/Ruisvoorn,8 3,3 - - Riviergrondel - -,5 4,2 Snoekbaars,3 3,,45,3 Spiegelkarper - - 4,5,5 Zeelt - -,38,5 Zonnebaars - -,,3 Totaal 4,56 532,8 7,65 28,5 De fuikvangsten op de vijver Zevenbronnen hebben een omvang van circa 4,6 kg en circa 53 stuks per fuiknacht. Zowel op basis van biomassa als in aantallen bestaat deze vangst grotendeels uit baars (respectievelijk 7% en 96%). Voor de overige vissoorten geldt dat de vangsten maximaal stuks per fuiknacht bedragen. Tijdens de elektrovisserij werd ruim 7 kg en circa 28 exemplaren per meter oeverlengte gevangen. Deze hoge biomassa is grotendeels het resultaat van de vangst van karpers met een totaal gewicht van bijna 55 kg. Dit is 77% van de totale biomassa. Veel van de karpers werden gevangen tussen de takken van in het water liggende bomen. Tijdens de elektrovisserij werd ook een meerval waargenomen, deze is echter niet gevangen. De lengte en het gewicht van dit exemplaar is daarom een schatting. De meest frequent voorkomende vis in de oeverzone is de baars. Ruim 9% van de vangst bestond uit baars. Afbeelding 3.2 kleine baars uit de fuiken. Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief, 5 maart 22 Blz. 7 van 27

15 3.4 Bestandschattingen In tabel 3.2 en tabel 3.3 worden de bestandschattingen van de vijver Zevenbronnen weergegeven op basis van biomassa en aantallen per hectare. Tabel 3.2. Bestandschatting Zevenbronnen 2(kg/ha). Gilde Vissoort Totaal + > >4 Eurytoop Aal/Paling,4 -, -,9,5 Baars 78,9 64,7 7,9 5,3,9 - Blankvoorn 5,,7-3,4 - - Brasem 36,7 27, , Giebel 26, , 23,8 Karper 57, ,5 Meerval 2, ,2 Pos,3 -, Snoekbaars 34, ,9 Spiegelkarper 38, ,3 Limnofiel Rietvoorn/Ruisvoorn 2, - - 2, - - Zeelt 4,7 - -,5-4,3 Rheofiel Riviergrondel,7 -, Exoot Zonnebaars, -, Subtotaal.29,6 94, 8,9,2 4,9 9,6 ecologische indeling voor snoek Totaal >54 Eurytoop Snoek 7, ,5 Totaal.47,, = <,5 kg/ha; - = niet aangetroffen Tabel 3.3. Bestandschatting Zevenbronnen 2 (aantal/ha). Gilde Vissoort Totaal + > >4 Eurytoop Aal/Paling Baars Blankvoorn Brasem Giebel Karper Meerval Pos Snoekbaars Spiegelkarper Limnofiel Rietvoorn/Ruisvoorn Zeelt Rheofiel Riviergrondel Exoot Zonnebaars Subtotaal ecologische indeling voor snoek Totaal >54 Eurytoop Snoek Totaal = <,5 stuks/ha; - = niet aangetroffen Het visbestand in de vijver Zevenbronnen is geschat op.47, kg/ha en stuks/ha, waarmee het zeer omvangrijk is. De totale visbiomassa wordt grotendeels gevormd door de soorten karper (53%) en brasem (29%). Vooral de aanwezigheid van grote exemplaren van deze soorten leidt tot het hoge aandeel in de visbiomassa. De lengteklassen van vissen groter dan 4 cm vormt zelfs 87% van de totale biomassa. Voor de aanwezige karpers geldt dat circa één op de twintig karpers een spiegelkarper is. De overige karpers zijn schubkarpers. Voor meerval geldt dat deze tijdens de bemonstering niet gevangen is, maar wel waargenomen. Blz. 8 van 27 Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief,5 maart 22

16 Volgens hengelaars die tijdens de bemonstering aanwezig waren is deze vis in 29 nog gevangen met een lengte van,75 meter en een gewicht van 35 kg. De meerval is ditmaal geschat op een lengte van circa,8 meter. Het gewicht is niet bekend, wel was de vis vrij slank gebouwd. Aangenomen wordt dat zich slechts één meerval op de vijver bevindt. Op basis van aantallen bestaat het visbestand vrijwel volledig uit baars (75%) en brasem (22%). Voor beide soorten geldt dat dit hoge aantal veroorzaakt wordt door een aanzienlijk broedbestand. Van baars zijn daarnaast ook oudere jaar-/lengteklassen gevangen, bij brasem ontbreken meerzomerige exemplaren tot de lengte van 4 cm. 3.5 Lengtesamenstelling In bijlage 5 zijn de lengtefrequentieverdelingen van de gevangen vissoorten gepresenteerd. De vangsten van baars bestaan grotendeels uit exemplaren tot cm, waarschijnlijk allen broed van dit jaar. De grotere baarzen hebben vrijwel allemaal een lengte kleiner dan 25 cm. Twee exemplaren waren groter met een lengte van respectievelijk 29 en 34 cm. Het brasembestand bestaat uit exemplaren kleiner dan cm (waarschijnlijk voornamelijk broed) en vissen met een lengte van 45 tot 6 cm. Tussenliggende jaarklassen zijn niet aangetroffen. De lengtesamenstelling van de brasemvangsten komen hiermee overeen met die van snoekbaars. Van deze vissoort is broed gevangen ( tot 7 cm ) en zijn daarnaast exemplaren in de lengterange van 59 tot 69 cm gevangen. De aangetroffen karpers hadden veelal een lengte van circa 5 tot 8 cm. Enkele exemplaren waren groter met een lengte van 88 en 92 cm. Een soort waar eveneens alleen de grotere lengteklassen van zijn aangetroffen is de snoek. Van deze vissoort zijn exemplaren van 55 tot 75 cm gevangen. Broed van deze vissoort werd niet aangetroffen. Voor de overige vissoorten geldt veelal dat het aantal aangetroffen exemplaren laag is. Zo werden er enkele giebels van 4 tot 45 cm gevangen, hadden de aangetroffen palingen grotendeels een lengte van 3 tot 4 cm, werden er riviergrondels van tot 3 cm gevangen en hadden de aangetroffen zeelten een lengte van 23, 42 en 43 cm. Afbeelding 3.3 Brasem. 3.6 Lengtegewicht relatie en conditie In bijlage 6 worden de conditiediagrammen van de gevangen vissoorten gepresenteerd. In bijlage 7 worden de bijbehorende lengtegewicht relaties weergegeven. Over het algemeen geldt dat de gevangen vissen op de vijver Zevenbronnen een vrij normale conditie bezitten. Bij soorten als karper, baars en blankvoorn is de conditie voor alle lengteklassen normaal tot goed. Bij giebel en brasem is de conditie zelfs goed. De enige vissoort met een iets lager conditiescore is de paling. Deze vissoort heeft echter nog steeds een conditie die normaal tot matig is. 3.7 Predator-prooi verhouding De belangrijkste predators op de vijver Zevenbronnen zijn de soorten baars, snoekbaars, snoek en meerval. Op basis van de biomassa van deze soorten (exemplaren > 5 cm) en het totale prooivisbestand (exemplaren < 5 cm) is de predator-prooi verhouding berekend op :,5. Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief, 5 maart 22 Blz. 9 van 27

17 4 RESULTATEN KLEINE VIJVER HORST 4. Algemene opmerkingen De bemonstering van de Kleine vijver Horst kon zonder problemen uitgevoerd worden. De bodem van de vijver is vrij van obstakels, waardoor de zegenrondgooi voorspoedig verliep. Ook de bemonstering met fuiken en elektrovisserij kon goed uitgevoerd worden. 4.2 Soortensamenstelling In totaal zijn er tijdens het huidige onderzoek 9 verschillende vissoorten gevangen in de Kleine vijver Horst. Dit aantal is exclusief hybride, een kruising tussen twee karperachtigen. Van de aangetroffen soorten behoren er 4 tot het eurytope stromingsgilde (baars, blankvoorn, giebel en karper), zijn er 3 limnofiel (bittervoorn, rietvoorn en zeelt), is er rheofiel (winde) en exoot (blauwband). Voor de karpers geldt dat bijna 84% van de exemplaren een spiegelkarper is, de overige 6% wordt gevormd door schubkarpers. 4.3 Elektro- en fuikenvisserij In tabel 4. worden de vangstgegevens van de elektro- en fuikenvisserij weergegeven per eenheid van inspanning. In bijlage 4 worden de ruwe vangstgegevens en de vangsten per lengteklasse weergegeven. Tabel 4.. Vangstgegevens elektrovisserij en fuikenvisserij Kleine vijver Horst. Vangst (fuiknacht of meter oeverlengte) Fuikenvisserij Elektrovisserij Vissoort kg aantal kg aantal Baars,48 22,85,95 65,95 Bittervoorn,6 9,2,28 42,25 Blankvoorn,26 4,88 2,35 26,46 Blauwband, 7,9,25 76,6 Giebel,,3 3,63 5, Karper,9,3 5,4 8, Rietvoorn/Ruisvoorn,26 6,73,23 7,3 Spiegelkarper,68,5 28,58 37,75 Totaal 2,9 62, 42,7 267,5 De vangsten van de fuikenvisserij bedragen 2,9 kg en 62 exemplaren per fuiknacht. De biomassa bestaat hierbij grotendeels uit (spiegel)karpers (6%). Andere soorten met een relatief groot aandeel in de totale biomassa zijn baars (7%), blankvoorn (9%) en rietvoorn (9%). Op basis van aantallen bestaat de vangst voornamelijk uit baars (37%) en blauwband (28%). In de oeverzone bestaat de vangst op basis van biomassa grotendeels uit karper (8%). Veel van deze vissen werden in de aanwezige emerse vegetatie aangetroffen. De meest voorkomende vissen in de oeverzone zijn blauwand (28%), baars (25%), karper (7%) en bittervoorn (6%). 4.4 Bestandschattingen In en tabel 4.3 worden de bestandschattingen van de Kleine vijver Horst weergegeven op basis van biomassa en aantallen per hectare. Blz. van 27 Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief,5 maart 22

18 Tabel 4.2. Bestandschatting Kleine vijver Horst 2(kg/ha). Gilde Vissoort Totaal + > >4 Eurytoop Baars 47,2 6,8 8, 2,6 8,3,5 Blankvoorn,6 -,8 97,9,9 - Giebel 89,5 -,3 4, 85, - Hybride,4 -, Karper 37,4, ,8 99,5 Spiegelkarper 2.,6,3 -,6 747,7.35, Limnofiel Bittervoorn 5, - 5, Rietvoorn/Ruisvoorn 6,7, 4,5 2, - - Zeelt, ,6 Rheofiel Winde, ,8 Exoot Blauwband 7,, 7, Totaal 2.669, 7,3 27, 8,2.6,8.455,5, = <,5 kg/ha; - = niet aangetroffen Tabel 4.3. Bestandschatting Kleine vijver Horst 2 (aantal/ha). Gilde Vissoort Totaal + > >4 Eurytoop Baars Blankvoorn Giebel Hybride Karper Spiegelkarper Bittervoorn Limnofiel Rietvoorn/Ruisvoorn Zeelt Rheofiel Winde Exoot Blauwband Totaal = <,5 stuks/ha; - = niet aangetroffen De omvang van het visbestand in de Kleine vijver Horst is geschat op kg/ha en stuks/ha. Op basis van biomassa wordt het visbestand gedomineerd door karper. Deze vissoort is goed voor 9% van de totale visbiomassa in de vijver. Deze biomassa wordt voor 6% gevormd door exemplaren groter dan 4 cm en voor 4% door exemplaren van 26 tot 4 cm. Andere vissoorten met nog een relevant aandeel in de totale biomassa zijn blankvoorn (4%) en giebel (3%). Van deze soorten zijn met name grotere exemplaren gevangen. Op basis van aantallen zijn er vier vissoorten die het grootste deel van het visbestand vormen. Dit zijn de soorten karper (27%), blauwband (23%), baars (22%) en blankvoorn (3%). Een andere veel voorkomende soort is de bittervoorn (%). Met uitzondering van baars geldt voor de meeste vissoorten dat het broedbestand beperkt van omvang is. Bij soorten als blauwband en bittervoorn mag aangenomen worden dat het broedbestand onderschat is. De afmetingen van deze visjes zijn dermate klein dat het vangstrendement zeer laag is. Afbeelding 4. Grotere spiegelkarpers uit de Kleine vijver van Horst. Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief, 5 maart 22 Blz. van 27

19 4.5 Lengtesamenstelling In bijlage 5 zijn de lengtefrequentieverdelingen van de gevangen vissoorten gepresenteerd. Het baarsbestand wordt gekenmerkt door een omvangrijk broedbestand, waarbij het broed reeds lengtes van cm heeft bereikt. Het merendeel van het baarsbestand bestaat uit exemplaren tot 5 cm. Naast deze kleine lengteklassen zijn echter relatief veel grote baarzen gevangen doorlopend naar lengtes tot meer dan 4 cm. De soorten blauwband en bittervoorn zijn over relatief brede lengteranges aangetroffen, duidend op de aanwezigheid van meerdere jaarklassen. Vooral bij de exoot blauwband is dit goed zichtbaar. Bij blankvoorn en rietvoorn is een enigszins vergelijkbare lengteverdeling zichtbaar. Bij beide soorten bestaat het visbestand voornamelijk uit oudere jaarklassen. Bij blankvoorn hebben deze oudere jaarklassen lengtes van 5 tot 27 cm. Het broedbestand is vrij klein. De aangetroffen rietvoorns hebben een lengte van circa 5 cm. Ook van deze vissoort is weinig broed gevangen. Bij de aangetroffen karpers (zowel spiegel- als schubkarper) zijn in grote lijnen twee lengteklassen te onderscheiden. De eerste loopt van 28 tot 37 cm, de tweede van 47 tot 6 cm. Buiten deze twee lengteklassen zijn in beperkte mate karpers aangetroffen. De grootste karper (spiegelkarper) had een lengt van 7 cm. De giebels die tijdens het onderzoek zijn gevangen hadden veelal een lengte van 25 tot 4 cm. Van de soorten winde en zeelt zijn van beide slechts één exemplaar gevangen. Deze hadden een lengte van respectievelijk 46 en 42 cm. 4.6 Lengtegewicht relatie en conditie In bijlage 6 worden de conditiediagrammen van de gevangen vissoorten gepresenteerd. In bijlage 7 worden de bijbehorende lengtegewicht relaties weergegeven. Over het algemeen geldt dat de gevangen vissoorten over een goede conditie bezitten. Vooral bij soorten als karper, giebel, rietvoorn en baars is duidelijk zichtbaar dat de conditie bovengemiddeld is. Dat is opmerkelijk gezien het zeer omvangrijke bestand. De aangetroffen blankvoorns verkeerden in een conditie die als normaal beschouwd kan worden. De conditie van de bittervoorns in de Kleine vijver Horst is uitzonderlijk goed (zeer goed). Dit bleek ook al uit de zeer grote lengtes van deze vissoort (tot respectievelijk en cm). In contrast hiermee staat de slechte conditiescore van de blauwband. Dit terwijl van deze vissoort ook zeer grote exemplaren werden aangetroffen. De vraag kan gesteld worden in hoeverre de referentie betrouwbaar is. 4.7 Predator-prooi verhouding De enige predator in de Kleine vijver Horst is de baars. Op basis van de biomassa van deze vissoort (exemplaren > 5 cm) en het totale prooivisbestand (exemplaren < 5 cm) is de predator-prooi verhouding berekend op :2. Afbeelding 4.2 Grote bittervoorn uit de Kleine vijver van Horst. Blz. 2 van 27 Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief,5 maart 22

20 5 RESULTATEN VOSSEMVIJVER 5. Algemene opmerkingen De bemonstering op de Vossemvijver verliep zeer voorspoedig. Door een vrij lage bedekking van submerse vegetatie kon een lange zegen ingezet worden in plaats van een kleinere zegen. Hierdoor kon met een enkele trek een groot oppervlak bevist worden. In totaal zijn vier grote rondgooien uitgevoerd. De vangsten varieerden onderling sterk. Langs de oevers van de Vossemvijver bevinden zich schanskorven die vrij ver doorlopen in het water. Normaal is het onder dergelijke omstandigheden moeilijk een zegen op de kant binnen te halen. Door de schanskorven af te dekken met een zeil kon de zegen echter zeer goed binnengehaald worden. Afbeelding 5. Zegenbemonstering op de Vossemvijver (l) met het bijbehorende vangstresultaat (r). 5.2 Soortensamenstelling In totaal zijn er tijdens de bemonstering 2 verschillende vissoorten gevangen. Van de gevangen vissoorten behoren er 8 tot het eurytope stromingsgilde (baars, brasem, blankvoorn, giebel, karper, paling, pos en snoek. Verder zijn er 2 limnofielen gevangen (rietvoorn en zeelt), rheofiel (winde) en exoot (graskarper). De karpers die op de Vossemvijver gevangen zijn kunnen verder onderverdeeld worden in schub-, spiegel- en koikarpers. Afbeelding 5.2 Koikarpers uit de Vossemvijver. Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief, 5 maart 22 Blz. 3 van 27

21 5.3 Elektro- en fuikenvisserij In tabel 5. worden de vangstgegevens van de elektro- en fuikenvisserij weergegeven per eenheid van inspanning. In bijlage 4 worden de ruwe vangstgegevens weergegeven en de vangsten per lengteklasse. Tabel 5.. Vangstgegevens elektrovisserij en fuikenvisserij Vossemvijver. Vangst (fuiknacht of meter oeverlengte) Fuikenvisserij Elektrovisserij Vissoort kg aantal kg aantal Aal/Paling,29 2,3 2, 4,5 Baars,5 6,,23 24,5 Blankvoorn,,,,3 Brasem, 2,9 - - Giebel,4,5,45 22, Karper,3,,55,3 Pos,4 3,5, 2,5 Rietvoorn/Ruisvoorn - -, 2,5 Snoek,86,3 - - Winde - -,9,5 Zeelt,9,,5 4,3 Totaal 2,7 7,8 5,28 7,3 De fuikvangsten in de Vossemvijver hebben een omvang van 2,7 kg en bijna 8 exemplaren per fuiknacht. De biomassa bestaat grotendeels uit paling (48%) en snoek (37%). Op basis van aantallen zijn het de soorten baars (34%), pos (2%), brasem (6%) en paling (3%) die het talrijkst zijn. De absolute aantallen zijn echter beperkt. In de oeverzone bedragen de vangsten met het elektrovisapparaat 5,3 kg en circa 7 exemplaren per meter oeverlengte. De biomassa bestaat vooral uit grotere exemplaren van de soorten paling (4%), zeelt (2%), winde (7%), karper (%) en giebel (9%). De meest voorkomende vissoorten in de oeverzone van de Vossemvijver zijn de soorten baars (34%), giebel (3%) en zeelt (2%). Afbeelding 5.3 Grote snoek boven de schanskorven. Blz. 4 van 27 Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief,5 maart 22

22 5.4 Bestandschattingen In tabel 5.2 en tabel 5.3 worden de bestandschattingen van de Vossemvijver weergegeven op basis van biomassa en aantallen per hectare. Tabel 5.2. Bestandschatting Vossemvijver 2(kg/ha). Gilde Vissoort Totaal + > >4 Eurytoop Aal/Paling 29, - -,,8 28,2 Baars 5,7,6,3,5 2,2 - Blankvoorn, -, -, - Brasem 5,3, -,, 5,2 Giebel 7,6,2 4,4,6,3 - Karper 23, ,4 23, Pos,3,, Spiegelkarper 8, ,4 Koikarper 2, ,4 Limnofiel Rietvoorn/Ruisvoorn,2,, Zeelt 27,4,,9 2,4 6,4 7,5 Rheofiel Winde 3, ,2 Exoot Graskarper 4, ,3 Subtotaal 337,3 2, 6,8 4,7,3 32,2 ecologische indeling voor snoek Totaal >54 Eurytoop Snoek 24, ,3 Totaal 36,6, = <,5 kg/ha; - = niet aangetroffen Tabel 5.3. Bestandschatting Vossemvijver 2 (aantal/ha). Gilde Vissoort Totaal + > >4 Eurytoop Aal/Paling Baars Blankvoorn Brasem 4-5 Giebel Karper Pos Spiegelkarper Koikarper Limnofiel Rietvoorn/Ruisvoorn Zeelt Rheofiel Winde Exoot Graskarper Subtotaal ecologische indeling voor snoek Totaal >54 Eurytoop Snoek Totaal.7 = <,5 stuks/ha; - = niet aangetroffen De omvang van het visbestand is geraamd op 36,6 kg/ha en.7 stuks/ha. De totale visbiomassa bestaat voor een groot deel uit karper. Deze vissoort (schub-, spiegel- en koikarper) heeft een aandeel van 65% in de totale biomassa van vis. Vrijwel alle karpers vallen in de lengteklasse groter dan 4 cm. Andere vissoorten met een relevant aandeel in de bestandschatting zijn paling (8%), zeelt (8%), snoek (7%) en brasem (4%) Op basis van aantallen bestaat het visbestand grotendeels uit baars (33%), giebel (28%) en zeelt (8%). Het zijn hierbij met name de kleinere lengteklassen (tot 5 cm) waarin een groter aantal exemplaren wordt aangetroffen. Meer dan 8% van de vissen heeft een lengte tot maximaal 5 cm. Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief, 5 maart 22 Blz. 5 van 27

23 Desondanks is het broedbestand van de meeste vissoorten beperkt van omvang, zeker in relatie tot de grotere lengteklassen. 5.5 Lengtesamenstelling In bijlage 5 zijn de lengtefrequentieverdelingen van de gevangen vissoorten gepresenteerd. Het baarsbestand bestaat grotendeels uit kleine exemplaren tot 2 cm. Waarschijnlijk zijn dit voornamelijk eenzomerige vissen, maar behoren eveneens tweezomerige exemplaren tot deze lengterange. In de lengterange van 2 tot circa 3 cm zijn slechts enkele baarzen gevangen. Elf baarzen hadden een lengte van 3 tot 35 cm. Bij brasem is een zeer beperkt broedbestand aangetroffen. Deze vissen hadden een lengte tot 9 cm. Vervolgens zijn over een grote lengterange geen vissen aangetroffen (met uitzondering van een enkel exemplaar met een lengte van 25 en 28 cm). De grootste brasems hebben lengtes variërend van 59 tot 66 cm. Bij blankvoorn en rietvoorn bestaat het visbestand grotendeels uit kleine exemplaren. Bij blankvoorn hebben deze vissen een lengte van 7 tot cm, de rietvoorns variëren in lengte van 4 tot 8 cm. Bij beide soorten is slechts één exemplaar gevangen groter dan deze lengteklassen, namelijk een blankvoorn van 26 cm en een rietvoorn van 5 cm. De lengtesamenstelling van het giebelbestand wordt gekenmerkt door relatief veel exemplaren met een lengte tot circa 5 cm. Boven deze lengte zijn exemplaren over de gehele lengterange aangetroffen tot een maximale lengte van 4 cm. De lengtesamenstelling van de giebel komt hiermee enigszins overeen met die van de zeelt. Bij deze vissoort zijn echter duidelijk verschillende jaarklassen te onderscheiden. Het merendeel van de zeelten heeft een lengte tot 2 cm. De grootste exemplaren hebben echter een lengte groter dan 4 cm. De grootste aangetroffen zeelt had een lengte van 53 cm. Het karperbestand bestaat uit exemplaren van circa 4 tot 9 cm. Het merendeel van de aangetroffen karpers valt echter in de lengteklasse van 47 tot 58 cm. Naast schub- en spiegelkarpers werden eveneens enkele koikarpers gevangen. Deze hadden een lengte van circa 4 tot 7 cm. De grootste karper had een lengte van 93 cm (spiegelkarper). Van snoek zijn voornamelijk exemplaren van circa 6 tot 9 cm gevangen. Kleinere snoeken zijn niet aangetroffen. De grootste snoek had een lengte van 4 cm. 5.6 Lengtegewicht relatie en conditie In bijlage 6 worden de conditiediagrammen van de gevangen vissoorten gepresenteerd. In bijlage 7 worden de bijbehorende lengtegewicht relaties weergegeven. Over het algemeen geldt dat de vissen van de Vossemvijver in een normale tot goede conditie verkeren. Soorten als baars, blankvoorn, pos, rietvoorn, snoek en brasem bezitten een normale conditie. Bij brasem valt echter op dat de conditie van de grotere exemplaren (> 6 cm) beter is en als goed geclassificeerd kan worden. Dit is ook enigszins waar te nemen bij giebel, waar de kleinere lengteklassen een normale conditie bezitten, maar dat deze lijkt toe te nemen bij een grotere lengte van de vis. De karpers van de Vossemvijver hebben een uitstekende conditie, variërend van goed tot zeer goed. Bij de conditiescores van zeelt valt op dat de kleinste exemplaren een matige conditie hebben. De conditie neemt toe bij grotere lengteklassen tot normale scores. Bij één van de windes die tijdens het onderzoek is gevangen is de aanwezigheid van karperluis vastgesteld wat doorgaans duidt op een verminderde conditie. 5.7 Predator-prooi verhouding De belangrijkste predators op de Vossemvijver zijn de soorten baars en snoek. Op basis van de biomassa van deze soorten (exemplaren > 5 cm) en het totale prooivisbestand (exemplaren < 5 cm) is de predator-prooi verhouding berekend op :,3 waarmee regulatie van het prooivisbestand waarschijnlijk is. Bij deze verhouding wordt geen rekening gehouden met predatie door bijvoorbeeld vogels. Tijdens de bemonstering werden er enkele aalscholvers waargenomen rondom de vijver. Blz. 6 van 27 Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief,5 maart 22

24 6 DISCUSSIE 6. Uitvoering bemonstering De bemonstering van alle drie de vijvers is over het algemeen voorspoedig verlopen. Doordat submerse vegetatie vrijwel afwezig was kon een zegen van 225 meter ingezet worden, waarmee een groot oppervlak bemonsterd kon worden. In de vijver Zevenbronnen is 45% van het open water bemonsterd, in de Kleine vijver van Horst 84% en in de Vossemvijver 33%. In de oeverzone van de vijvers bedraagt de bemonsteringsinspanning respectievelijk 8% (Zevenbronnen), % (Horst) en 5% (Vossemvijver). Tijdens de bemonstering van de vijver Zevenbronnen en de Vossemvijver bleek dat de vis zich al geclusterd ophield in het waterlichaam. Door de relatief hoge inspanning en het goede verloop van de bemonstering mag echter aangenomen worden dat een representatief beeld van de visstand verkregen is. 6.2 Vijver Zevenbronnen 6.2. Soortensamenstelling In de Vijver Zevenbronnen zijn in totaal 5 verschillende soorten aangetroffen. Het merendeel van deze soorten betreft algemeen voorkomende soorten als baars, brasem, blankvoorn, giebel, karper, paling, pos, snoekbaars, snoek, rietvoorn en zeelt. Andere voorkomende vissoorten zijn meerval, riviergrondel, zonnebaars en zilverkarper. Met een totaal van 5 soorten is de soortenrijkdom op de vijver niet bijzonder hoog, maar evenzo ook niet laag te noemen. Wat opvalt aan de soortensamenstelling is het lage aantal plantminnende soorten (ruisvoorn, zeelt en kleine snoek). Tijdens de bemonstering was vrijwel geen vegetatie aanwezig in de vijver. Wel waren de restanten van een groot plompenveld zichtbaar. In de zomermaanden is een deel van het wateroppervlak bedekt met drijfblad. In hoeverre submerse vegetatie ontbreekt is niet bekend, waarschijnlijk is de bedekking vrij laag. De aanwezigheid van de soorten meerval, zilverkarper en zonnebaars is het resultaat van uitzettingen in het verleden. De meerval is in de jaren negentig van de vorige eeuw naar de vijver Zevenbronnen verplaatst bij een lengte van circa anderhalve meter en een gewicht van 23 kg (ref. 8). In 24 is de vis tijdens een onderzoek gevangen op een lengte van,7 meter bij een gewicht van 34 kg (ref. 8). Tijdens de bemonstering werd eveneens een koikarper waargenomen, deze is echter niet gevangen Omvang van het visbestand Met.47, kg/ha en stuks/ha was het visbestand in de vijver Zevenbronnen ten tijde van de bemonstering vrij omvangrijk. Omdat alle gevangen vis naar een andere vijver verplaatst is, is het restbestand dat na de bemonstering nog in de vijver zit beduidend lager. In totaal zijn exemplaren overgezet, overeenkomend met bijna 73 kg vis. Op basis van de bestandschatting zou het restbestand op de vijver circa 7 tot 8 kg/ha bedragen, overeenkomend met iets minder dan. stuks/ha. De indicatieve draagkracht van het brasem-snoekbaars viswatertype bedraagt 45 tot 8 kg/ha (ref. 7). Het restbestand in de vijver Zevenbronnen komt hiermee overeen met de indicatieve draagkracht, al is de werkelijke draagkracht sterk afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden. Waarschijnlijk bestaat ongeveer 8% van de biomassa van het restbestand uit karper en brasem. De nauwkeurigheid van de schatting van het restbestand wordt negatief beïnvloed door de sterke clustering van vis ten tijde van de bemonstering. De vangsten met de zegen varieerden van bijna geen enkele vis, zeer veel kleine vis, tot een vangst met alleen maar grote brasems. Een niet homogene verspreiding van vis leidt tot een grotere onnauwkeurigheid in de bestandschatting. Deze onnauwkeurigheid is deels ondervangen door de bemonstering van een relatief groot oppervlak van de vijver. Wat opvalt aan het visbestand te Zevenbronnen is een groot broedbestand van baars en brasem, maar relatief weinig doorgroei naar grotere lengteklassen (bij baars gebeurt dit nog wel enigszins). Op basis van de conditie van de aangetroffen soorten lijkt het ontbreken van lengteklassen niet direct voort te komen uit een beperkt voedselaanbod. Hierbij dient echter opgemerkt te worden dat grotere lengteklassen van baars en brasem van zoöplankton overschakelen op macrofauna. Onderzoek naar het visbestand in enkele stilstaande viswateren in het Vlaamse Gewest Vijvers Vlaams-Brabant Kenmerk: 265/3, definitief, 5 maart 22 Blz. 7 van 27