Rapport Visserijkundig Onderzoek. Visvijver. te Balk. HSV de Bears

Transcriptie

1 Rapport Visserijkundig Onderzoek Visvijver te Balk HSV de Bears

2 Rapport Visserijkundig Onderzoek Visvijver te Balk Op 9 maart 2011 uitgevoerd in opdracht van de HSV de Bears Door: M.K. Hoorweg

3 Statuspagina Titel Samenstelling Homepage Opdrachtgever Homepage Visserijkundig Onderzoek Visvijver te Balk Sportvisserij Nederland Postbus AD BILTHOVEN HSV de Bears Auteur(s) M.K. Hoorweg adres Aantal pagina s 56 Trefwoorden Visstand, visvijver, Balk Versie Projectnummer Registratienummer Datum Concept AVK del1025/11 (datum oplevering) Bibliografische referentie: M.K. Hoorweg, Visserijkundig onderzoek Visvijver te Balk, Sportvisserij Nederland, Bilthoven in opdracht van HSV de Bears Sportvisserij Nederland, Bilthoven Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de copyrighthouder en de HSV de Bears. Sportvisserij Nederland is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede schade welke voortvloeit uit toepassing van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Sportvisserij Nederland.

4 Samenvatting Op 9 maart 2011 is op verzoek van HSV de Bears te Balk door Sportvisserij Nederland een visserijkundig onderzoek uitgevoerd in Visvijver te Balk De visvijver te Balk heeft een oppervlak van 1,7 hectare. De gemiddelde diepte is 0,75 meter en de oevers zijn voor circa 50% beschoeid. Er is een baggerlaag aanwezig van gemiddeld 30 centimeter. In de zomer is er redelijk veel waterplantengroei in het water aanwezig, tot wel 60%. De afwatering van het achterliggende agrarisch gebied vind plaats via de visvijver die vervolgens overstort in de Luts. Er wordt gevist op karper, witvis en roofvis. De hengeldruk is echter laag. De oevers aan de kant van de woonwijk zijn goed bereik- en bevisbaar. De oevers aan de kant van de N359 zijn veelal dichtgegroeid met houtige gewassen en dus moeilijk bevisbaar. De visvijver te Balk wordt qua milieukenmerken getypeerd als het zogenaamde blankvoorn-brasemviswatertype. De draagkracht van het water ligt op circa kg/ha. De bestandsschatting van de huidige vispopulatie bedraagt circa 550 tot 600 kg/ha en zit daarmee aan de maximale visbezetting van de vijver. Tijdens de visstandbemonstering zijn 13 vissoorten gevangen. De meeste soorten behoren tot de hoofdgroep eurytope vissoorten. Dit betreft de soorten baars, brasem, blankvoorn, karper en pos. Limnofiele soorten als ruisvoorn, snoek en zeelt komen weinig voor en de gevangen aantallen van deze soorten zijn ook laag. De vangst bestond qua aantallen voornamelijk uit vetje. Qua gewicht bestond de vangst voor het grootste deel uit karper, gevolgd door brasem. De belangrijkste predator is de snoek. De predatie door aalscholver is goed waarneembaar in het visbestand, omdat de vis tussen de 15 en 40 centimeter vrijwel ontbreekt. De vijver is erg ondiep. Het water is op veel plaatsen niet dieper dan 50 centimeter. Het water kent weinig tot geen structuur. Langs de oevers groeiend riet en overhangende takken zijn door de ondiepe oevers voor vis slecht bereikbaar. Om meer structuur, variatie en overwinteringplaatsen te realiseren wordt aangeraden de kommetjes van de vijver te baggeren tot een diepte van circa 150 en de verbindingsstukken tot circa 75 centimeter. Voor het creëren van paai-, schuil- en opgroeimogelijkheden worden enkele inrichtingsmaatregelen voorgesteld, zoals de realisatie van een natuurlijke oevers, het afzinken van takkenbossen en/of bomen in het water en het plaatsen van gaaskooien.

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Inleiding Leeswijzer Algemene gegevens Gebiedsbeschrijving Visrecht en bevissing Visserijbeheer Viswatertypering en draagkracht Typering van de Visvijver te Balk Draagkracht van de Visvijver Uitvoering van het visserijkundig onderzoek Visstandbemonstering Visonderzoek en gegevensverwerking Resultaten visserijkundig onderzoek Soortensamenstelling Lengte-frequentie en conditie Bestandsschatting Bespreking en knelpunten Bespreking Knelpunten Aanbevelingen Visserijbeheer Inrichtingsmaatregelen Subsidie Evaluatieonderzoek Literatuur Bijlagen... 41

6

7 - Inleiding - 1 Inleiding 1.1 Inleiding Op verzoek van HSV de Bears is op 9 maart 2011 door Sportvisserij Nederland een visserijkundig onderzoek uitgevoerd in de Visvijver te Balk. Topografische ondergrond: Topografische Dienst, Emmen Figuur 1.1 Overzichtskaart Visvijver te Balk. Aanleiding van de aanvraag voor het visserijkundige onderzoek komt voort uit de slechte hengelvangsten. Het afgelopen jaar is er een viswedstrijd georganiseerd waaraan 30 kinderen deelnamen. In 2 uur tijd zijn er slechts 15 vissen gevangen. Daarnaast is de gemiddelde afmeting van de vis die gevangen wordt erg klein. versie 7

8 - Visvijver te Balk- 1.2 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt het water, de bevissing en het gevoerd beheer beschreven. In hoofdstuk 3 wordt een uitleg gegeven over de visstandtypering van de Nederlandse ondiepe en stilstaande wateren en er wordt een uitleg gegeven over de draagkracht van een water. In hoofdstuk 4 wordt een beschrijving gegeven van het uitgevoerde onderzoek naar de visstand en de gegevensverwerking. In hoofdstuk 5 worden de resultaten van de visstandbemonstering beschreven aan de hand van de soortsamenstelling, de lengtefrequentieverdeling en de conditie van de aangetroffen visstand. Vanuit de bespreking worden knelpunten geformuleerd in Hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 worden op basis van de gesignaleerde knelpunten aanbevelingen gedaan op het gebied van Visserijbeheer en/of Inrichtingsmaatregelen. Het rapport wordt besloten met bijlagen en een profiel van de aangetroffen vissoorten. 8

9 - Algemene gegevens - 2 Algemene gegevens 2.1 Gebiedsbeschrijving De Visvijver is gelegen bij Balk in de provincie Friesland. Het water is zo n 450 meter lang en heeft een oppervlak van 1,7 hectare. De breedte is gemiddeld 35 meter. De gemiddelde diepte is 0,75 meter en de grootste diepte is anderhalve meter. De bodem bestaat uit zand en klei. Op de bodem bevindt zich een modderlaag met een dikte variërend van 10 tot 40 centimeter. De totale oeverlengte is ruim anderhalve kilometer. De taludhelling is overwegend flauw. De oevers aan de kant van de woonwijk zijn beschoeid en bieden weinig schuilgelegenheid voor vis. De oevers aan de kant van de N359 hebben een natuurlijk karakter, dit is circa 50% van de totale oever. Langs deze oever staat wat riet en vinden vissen schuilgelegenheid onder de over- en inhangende takken en wortels van houtige gewassen. In de zomer is circa 30% van het wateroppervlak bedekt door drijfbladplanten (gele plomp). Daarnaast is er een bedekking van circa 5% door bovenwaterplanten en 40% onderwaterplanten. Er staat geen stroming in het water. Het water wordt gevoed door regenen kwelwater. Daarnaast vindt de afwatering van het achterliggende agrarisch gebied plaats via de visvijver. De visvijver stort vervolgens over in de Luts. De Luts is een kanaal, die vanuit het Slotermeer door de gemeente Balk heen loopt. Bij hoogwater in de Luts stort deze over in de visvijver door middel van een duiker. De duiker is in de visvijver afgezet met een damwand, waardoor deze alleen passeerbaar is voor (kleine) vis bij een hoge waterstand. Waterpeilschommelingen zijn beperkt en vormen geen probleem voor de ontwikkeling van de vegetatie of de vis. Op het water komen volgens de vereniging gemiddeld 4 aalscholvers per dag voor. 2.2 Visrecht en bevissing De eigenaar van de Visvijver is Gaasterlân-Sleat. HSV de Bears huurt het volledige visrecht van de Visvijver te Balk. HSV de Bears is aangesloten bij de Sportvisserij Fryslân. De Visvijver is niet opgenomen in de federatieve en landelijke lijst van viswateren HSV de Bears heeft 750 leden. Verder worden er jaarlijks circa 25 losse vergunningen uitgegeven. Het water is niet vrij voor het vissen met één hengel. Op het water is nachtvissen niet toegestaan. Naast sportvisserij wordt er in de zomer gezwommen in de visvijver. De visvijver heeft vanuit de provincie een functietoekenning gekregen van natuur. Er wordt gevist op witvis, karper en snoek. De hengeldruk op deze vissoorten is laag. Volgens de vereniging zijn de hoeveelheden van de versie 9

10 - Visvijver te Balk- aanwezige vissoorten laag. Het formaat vis is ook klein tot gemiddeld. De conditie van de vissen is goed. Veel voorkomende vissoorten zijn brasem, blankvoorn, karper en snoek. Minder voorkomende vissoorten zijn baars, snoekbaars en zeelt. In de zomer zijn er op een gemiddelde doordeweekse werkdag circa acht sportvissers aanwezig. In weekenden kan dit aantal oplopen tot circa tien sportvissers. Op topdagen zijn er tot 20 sportvissers actief in de visvijver. De oevers aan de kant van de woonwijk zijn goed bereik- en bevisbaarbaar. De bevisbaarheid van de oevers wordt enigszins bemoeilijkt door weggeslagen oevers, waardoor er ruimte tussen het water en de oever zijn ontstaan die een gevaar vormen voor mens en dier. De oevers aan de kant van de N359 zijn veelal dichtgegroeid met houtige gewassen en dus moeilijk bevisbaar. 2.3 Visserijbeheer Het waterschap Zuiderzeeland is verantwoordelijk voor het waterkwaliteitsbeheer. De gemeente is verantwoordelijk voor het kwantiteitsbeheer van de visvijver. Er is geen beheerplan voor het water aanwezig. In de Visvijver te Balk is in het verleden geen vissterfte voorgekomen. In 2010 zijn er door de vereniging vijf graskarper van gemiddeld 40 centimeter uitgezet. Er hebben geen verdere uitzettingen van vis plaatsgevonden. 10

11 - Viswatertypering en draagkracht - 3 Viswatertypering en draagkracht 3.1 Typering van de Visvijver te Balk De inrichting van een water bepaalt in sterke mate welke visstand zich uiteindelijk kan ontwikkelen. De aanwezigheid van waterplanten is hierbij een belangrijke sturende factor. Waterplanten vervullen in meerdere opzichten een belangrijke functie voor de aanwezige visstand. De volgende typen waterplanten kunnen worden onderscheiden: bovenwaterplanten (emerse waterplanten, o.a. riet, lisdodde) onderwaterplanten (submerse waterplanten, o.a. waterpest, hoornblad) drijfbladplanten (o.a. gele plomp, waterlelie) Veel vissoorten gebruiken in het voorjaar de (resten van) waterplanten om de eieren op af te zetten. Het zijn vooral de boven- en onderwaterplanten die hiervoor het meest worden benut. De planten bieden de vis daarnaast bescherming tegen predatoren (roofvis, visetende vogels) en beschutting tegen stroming. Vooral voor jonge vis is deze beschutting erg belangrijk. Op en tussen de planten bevinden zich bovendien tal van organismen die een belangrijke voedselbron vormen voor vis. In een natuurlijke situatie is een geleidelijke overgang van land naar water te zien, waarbij oevervegetatie overgaat in bovenwaterplanten, gevolgd door drijfbladplanten en vervolgens onderwaterplanten. De taludhelling en het doorzicht van het water bepalen hierbij de groeimogelijkheden. Omdat waterplanten voor hun groei zonlicht nodig hebben, zijn de groeimogelijkheden in ondiep en helder water beduidend beter dan in diep en/of troebel water. Onderwaterplanten zijn in de regel indicatief voor helder water. Een water met een rijk waterplantenbestand mits visvriendelijk onderhouden- kan ruimte bieden aan veel verschillende vissoorten, waaronder plantenminnende vissoorten als ruisvoorn en zeelt. In een troebel, plantenarm water zal zich over het algemeen een soortenarme visstand ophouden, met waarschijnlijk brasem als meest voorkomende vissoort. De verschillende typen wateren, variërend van helder en begroeid tot troebel en onbegroeid, zijn door Sportvisserij Nederland (Zoetemeyer & Lucas, 2007) onderverdeeld in vijf viswatertypen (zie ook figuur 1.2): het baars-blankvoorntype, het ruisvoorn-snoektype, het snoek-blankvoorntype, het blankvoorn-brasemtype, en het brasem-snoekbaarstype. versie 11

12 - Visvijver te Balk- Figuur 1.2 De verschillende viswatertypen van het ondiepe, stilstaande water. Baarsblankvoorn viswatertype Ruisvoornsnoek viswatertype Snoekblankvoorn viswatertype Blankvoornbrasem viswatertype Brasemsnoekbaars viswatertype 12

13 - Viswatertypering en draagkracht - Van de visvijver zijn geen milieugegevens bekend. Ten tijde van de visstandbemonstering had het water een doorzicht van circa 40 centimeter en had een neutrale geur. De visvijver heeft in de zomermaanden een waterplantenbedekking tot circa 60%. De resultaten geven geen aanleiding om problemen met de waterkwaliteit te verwachten. De huidige situatie van Visvijver: blankvoornbrasem viswatertype De Visvijver wordt qua milieukenmerken getypeerd als het zogenaamde blankvoorn-brasem viswatertype (zie ook tabel 3.1 viswatertypering). Dit viswatertype heeft een begroeiing met waterplanten van 10% tot 20% en een doorzicht van 40 tot 60 centimeter. Kenmerkende vissoorten van dit watertype zijn blankvoorn en brasem en de belangrijkste roofvis is de snoekbaars. 3.2 Draagkracht van de Visvijver Onder de draagkracht van een watertype wordt verstaan de maximale hoeveelheid vis (uitgedrukt in kilogrammen per hectare) die afhankelijk van de heersende milieuomstandigheden (bodemsamenstelling, voedselrijkdom, zichtdiepte, diepteverloop, waterplanten) bij een goede conditie van de kenmerkende vissoorten in dat watertype kan voorkomen. In een water van het blankvoorn-brasemviswatertype is de draagkracht ongeveer 350 tot 600 kilogram vis per hectare, waarbij de spreiding in draagkracht afhankelijk is van de voedselrijkdom van het water (vooral het gevolg van de bodemsoort, zand, klei of veen). In de visvijver lijkt de voedselrijkdom gemiddeld tot hoog. Op grond van de bodemsamenstelling en de heersende milieuomstandigheden zal de draagkracht van de Visvijver ongeveer 500 tot 600 kilogram vis per hectare bedragen. versie 13

14 - Visvijver te Balk- Tabel 3.1 Viswatertypering ondiepe, stilstaande en langzaam stromende wateren (Zoetemeyer & Lucas, 2007) viswatertype baars blankvoorn ruisvoorn snoek snoek blankvoorn blankvoorn brasem brasem snoekbaars planten bovenwater matig veel matig matig weinig - matig drijfblad weinig veel matig - veel weinig - matig geen - weinig onderwater matig veel weinig geen geen bedekking % 10-60% % 20-60% 10-20% 0-10% vissoorten aal baars + +/ bittervoorn* /- - blankvoorn + +/ brasem +/- +/ grote modderkruiper +/ /- - karper /- - kleine modderkruiper /- - kolblei +/- +/ kroeskarper +/ /- - kwabaal* + +/- +/- +/- - meerval - +/ /- pos +/- +/ rivierdonderpad* + +/- +/- +/- - riviergrondel /- ruisvoorn +/ /- - snoek /- snoekbaars - - +/ stekelbaars (3d) /- - stekelbaars (10d) /- - vetje /- zeelt +/ /- - draagkracht kg/ha kg/ha kg/ha kg/ha kg/ha voedselrijkdom fosfaatgehalte (oligo)- mesotroof voedselarm <0,01 mg P/l (hyper-)eutroof zeer voedselrijk >0,1 mg P/l Ontwikkelingsmogelijkheden: - nauwelijks of geen +/- beperkt + voldoende ++ optimaal * bittervoorn: aanwezigheid van zoetwatermossels noodzakelijk voor de voortplanting. kwabaal: verbinding met diep, helder water noodzakelijk. rivierdonderpad: afhankelijk van stenig substraat in combinatie met waterturbulentie (bijv. stroming). 14

15 - Uitvoering van het visserijkundig onderzoek - 4 Uitvoering van het visserijkundig onderzoek 4.1 Visstandbemonstering Tijdens de visstandbemonstering is een deel van de Visvijver, onder verantwoordelijkheid van Sportvisserij Nederland, door Visserijbedrijf Kalkman met een zegen bevist. Met de zegen, van 75 meter lengte en een gestrekte maaswijdte van 24 millimeter in de zegenzak, zijn in totaal vijf trekken uitgevoerd. Tevens zijn, door medewerkers van Sportvisserij Nederland met een elektro-visapparaat met een vermogen van vijf kw, de oevers afgevist. De gevangen vis is direct met beugels overgebracht in teilen en naar de verwerkingsplaats gebracht. Met de zegen is circa 0,45 hectare water bevist. Alvorens de zegenvisserij heeft plaatsgevonden zijn enkele keernetten uitgezet zodat de vijver in verschillende compartimenten is verdeeld, waardoor de vis niet kan ontsnappen naar andere delen van het water. Hierdoor is de vijver zeer effectief per compartiment afgevist en is circa 70% van de populatie brasem en karper gevangen. Naast de zegen is er met het elektrovisapparaat circa 1170 meter van de oeverlengte bevist (zie figuur 4.1). Hiermee is ruimschoots voldaan aan de richtlijnen van het STOWA (STOWA, 2002) voor Visstandbemonsteringen. versie 15

16 - Visvijver te Balk- Topografische ondergrond: Topografische Dienst, Emmen Figuur 4.1 Overzichtskaart uitgevoerde visserijen. beviste oeverlengte met het elektro-visapparaat ligging zegentrekken geplaatste keernet 4.2 Visonderzoek en gegevensverwerking Alle gevangen vis werd kort voor het meten en wegen in een speciale verdovingsvloeistof licht verdoofd. Hierdoor kon de vis gemakkelijk gemeten en gewogen worden zonder al te veel kans op beschadiging en stressverschijnselen. De gegevens zijn ingevoerd in het computerprogramma Piscaria. Piscaria is de landelijke databank van de STOWA en Sportvisserij Nederland, waarin diverse onderzoeksbureaus, waterbeheerders en hengelsportorganisaties visserijgegevens invoeren. De databank wordt beheerd door Sportvisserij Nederland en is gekoppeld aan internationale netwerken. Voor meer informatie zie: Het programma Piscaria berekent vervolgens tabellen, aandeelgrafieken, lengtefrequentieverdelingen en conditiegrafieken volgens de door STOWA vastgestelde standaarden, welke aansluiten bij de Kaderrichtlijn water. 16

17 - Uitvoering van het visserijkundig onderzoek - Tabellen In tabel 5.1 wordt per vissoort de gevangen aantallen en de biomassa (gewicht) vermeld. De biomassa is bepaald aan de hand van een voor Nederland algemeen geldende Lengte-Gewichtsrelatie (Klein Breteler & de Laak, 2003). Van iedere vissoort is ook het berekende minimum en maximum gewicht vermeld. Voor de hengelsport belangrijke vissoorten (brasem, karper, snoekbaars en snoek) zijn de in het veld bepaalde maximum gewichten vermeld. In de tabel zijn ook de minimum- en maximum lengtes van de gevangen vissen vermeld en ook het totaal aantal gevangen vissen en het berekende vangstgewicht. Aandeelgrafieken Het aandeel van de vissoort in aantallen en in gewicht is in twee grafieken weergegeven. In de aantalsaandeel-grafiek wordt het aantal gevangen vissen op 100% gesteld en wordt het aandeel op aantalbasis van elke vissoort berekend. In de vangstaandeel-grafiek wordt het vangstgewicht op 100% gesteld en wordt het aandeel op gewichtsbasis van elke vissoort hierin vermeld. Voor de overzichtelijkheid zijn de vissoorten, waarvan minder dan circa 100 exemplaren zijn gevangen, samengevoegd onder Overig. Lengtefrequentiegrafiek Van de meest belangrijke vissoorten zijn lengtefrequentiegrafieken weergegeven in Hoofdstuk 5. Per centimeterklasse (X-as) worden de gevangen aantallen (Y-as) weergegeven. Conditie Van de belangrijkste gevangen vissoorten zijn de lengte en het individuele gewicht bepaald, zodat de conditie van een vis kan worden berekend. Als maat voor de conditie van de vis wordt genomen de verhouding tussen het gemeten gewicht en het "normaalgewicht" van de vis. Het normaalgewicht is door de (voormalige) OVB empirisch bepaald aan de hand van talrijke metingen van lengte en gewicht van vissen uit een reeks van wateren (Klein Breteler & de Laak, 2003). Wanneer de conditiefactor kleiner is dan 0,9 is de conditie van de vis onvoldoende. Ligt de conditiefactor tussen de 0,9 en 1,1 dan is de conditie voldoende. Is de conditiefactor groter dan 1,1 dan is de conditie goed. versie 17

18 - Visvijver te Balk- De oevers van de visvijver zijn met een elektrovisapparaat afgevist Er werden enkele mooie exemplaren roofblei gevangen. Voor de locale sportvissers een verrassende vangst! De jeugdige belangstellende zetten de gevangen vissen onder begeleiding van vismeter Evert Dijkhof terug in het water 18

19 - Uitvoering van het visserijkundig onderzoek - Een teil vol brasem en blankvoorn na een zegentrek Groep 6/7 van basisscholen de De Bolster en t Hazzeleger kregen visles van een vismeester Evert Dijkhof De gevangen vissen worden nauwkeurig gemeten en gewogen versie 19

20 - Visvijver te Balk- 5 Resultaten visserijkundig onderzoek 5.1 Soortensamenstelling Tijdens de bemonstering van de Visvijver Balk zijn in totaal 13 vissoorten gevangen. Er zijn 2000 exemplaren gevangen, met een totaal gewicht van ongeveer 374 kilo. In de onderstaande tabel zijn van de gevangen vissoorten het aantal, gewicht en de lengte weergegeven. Tabel 5.1 Gevangen vissoorten in Visvijver Balk Vissoort Aantal Minimum lengte in cm Maximum lengte in cm Hoeveelheid (in kg) Minimum gewicht (in g) Maximum gewicht (in g) Baars , Brasem , Blankvoorn , Giebel , Karper , Spiegelkarper , Aal/Paling , Pos , Roofblei , Ruisvoorn , Snoekbaars , Snoek , Vetje ,6 0 2 Zeelt , Totaal ,2 N.B. Karper en spiegelkarper zijn dezelfde soort, maar zijn voor de overzichtelijkheid apart weergegeven en uitgewerkt De vangst bestond qua aantallen voornamelijk uit vetje en blankvoorn (respectievelijk 42% en 27% van het totaal aantal gevangen exemplaren, zie onderstaande linkergrafiek). Qua gewicht bestond de vangst voor het grootste deel uit karper, gevolgd door brasem (respectievelijk 42% en 31% van het totale vangstgewicht, zie rechtergrafiek). Relatieve aantals-aandeel Vetje 42% Relatieve gewichts-aandeel karper 42% Snoek 1% Overig 3% Aal/Paling 1% karper 1% Blankvoorn 27% Baars 12% Brasem 13% Blankvoorn 1% Brasem 31% Overig 16% Snoek 8% Aal/Paling 2% 20

21 Aantallen Conditiefactor Aantallen Conditiefactor - Resultaten visserijkundig onderzoek Lengte-frequentie en conditie Van de belangrijkste vissoorten is de lengte-frequentieverdeling en de conditie in grafieken weergegeven. De grafieken zijn hieronder per vissoort toegelicht. Baars In totaal zijn 232 baarzen gevangen met een lengte die varieerde van 6 tot 13 centimeter. De conditie van de gevangen baarzen was voldoende tot goed. 200 LF diagram voor Baars 1,5 Conditiediagram voor Baars Lengte in cm. 0, Lengte in cm Blankvoorn Van de vissoort blankvoorn zijn er in totaal 538 gevangen met een lengte die varieerde van 5 tot 25 centimeter. De conditie van de gevangen blankvoorns was gemiddeld voldoende. 200 LF diagram voor Blankvoorn 1,5 Conditiediagram voor Blankvoorn Lengte in cm. 0, Lengte in cm versie 21

22 Aantallen Conditiefactor Aantallen Conditiefactor - Visvijver te Balk- Brasem In totaal zijn 251 brasems gevangen met een lengte die varieerde van 4 tot 57 centimeter. De conditie van de gevangen brasems was gemiddeld voldoende. 40 LF diagram voor Brasem 1,5 Conditiediagram voor Brasem Lengte in cm. 0, Lengte in cm Giebel In totaal zijn 19 giebels gevangen met een lengte die varieerde van 34 tot 45 centimeter. De conditie van de gevangen giebels was voldoende tot goed. 7 LF diagram voor Giebel 1,5 Conditiediagram voor Giebel Lengte in cm. 0, Lengte in cm 22

23 Aantallen Conditiefactor Aantallen Conditiefactor - Resultaten visserijkundig onderzoek - (schub)karper Van de vissoort karper zijn er in totaal 16 exemplaren gevangen met een lengte die varieerde van 66 tot 87 centimeter. Naast de schubkarpers is er ook één spiegelkarper gevangen van 89 centimeter. De conditie van de gevangen karpers was voldoende. 3 LF diagram voor Karper 1,5 Conditiediagram voor Karper Lengte in cm. 0, Lengte in cm Paling Van de vissoort paling zijn in totaal 24 gevangen met een lengte die varieerde van 34 tot 77 centimeter. De conditie van de gevangen palingen was voldoende. 3 LF diagram voor Aal/Paling 1,5 Conditiediagram voor Aal/Paling Lengte in cm. 0, Lengte in cm versie 23

24 Aantallen Conditiefactor Aantallen Conditiefactor - Visvijver te Balk- Ruisvoorn Van de Limnofile vissoort ruisvoorn zijn in totaal 12 exemplaren gevangen met een lengte die varieerde van 10 tot 23 centimeter. De conditie van de gevangen ruisvoorns was gemiddeld voldoende. 6 LF diagram voor Rietvoorn/Ruisvoorn 1,5 Conditiediagram voor Rietvoorn/Ruisvoorn Lengte in cm. 0, Lengte in cm Roofblei In totaal zijn 3 roofbleien gevangen met een lengte die varieerde van 65 tot 74 centimeter. De conditie van de gevangen roofbleien was voldoende. 1 LF diagram voor Roofblei 1,5 Conditiediagram voor Roofblei Lengte in cm. 0, Lengte in cm 24

25 Aantallen Conditiefactor Aantallen Conditiefactor - Resultaten visserijkundig onderzoek - Snoek Van de roofvissoort snoek zijn in totaal 31 exemplaren gevangen met een lengte die varieerde van 16 tot 104 centimeter. De conditie van de gevangen snoeken was voldoende. 4 LF diagram voor Snoek 1,5 Conditiediagram voor Snoek Lengte in cm. 0, Lengte in cm Snoekbaars In totaal zijn 7 snoekbaarzen gevangen met een lengte die varieerde van 12 tot 66 centimeter. De conditie van de jonge snoekbaarzen (1 + jaarklasse) vertoonde een grote diversiteit, twee vissen hadden een slechte conditie en één vis juist een goede conditie. De conditie van de volwassen exemplaren daarentegen was voldoende. 1 LF diagram voor Snoekbaars 1,5 Conditiediagram voor Snoekbaars Lengte in cm. 0, Lengte in cm versie 25

26 Aantallen Conditiefactor Aantallen Conditiefactor - Visvijver te Balk- Zeelt Van de limnofiele vissoort zeelt zijn in totaal zijn 10 vissen gevangen met een lengte die varieerde van 11 tot 51 centimeter. De conditie van de gevangen zeelten was gemiddeld voldoende tot net iets onder voldoende. 3 LF diagram voor Zeelt 1,5 Conditiediagram voor Zeelt Lengte in cm. 0, Lengte in cm Overig In totaal zijn 16 possen gevangen met een lengte die varieerde van 7 tot 11 centimeter. De conditie van de gevangen possen varieerde van zeer slecht tot goed. 8 LF diagram voor Pos 1,5 Conditiediagram voor Pos Lengte in cm. 0, Lengte in cm 26

27 Aantallen - Resultaten visserijkundig onderzoek - Verder zijn er in totaal 840 vetjes gevangen met een lengte die varieerde van 2 tot 7 centimeter. De vetjes zagen er goed uit en de conditie leek voldoende. 400 LF diagram voor Vetje Lengte in cm. 5.3 Bestandsschatting Voor het water kan een bestandsschatting van de totale hoeveelheid vis per hectare worden berekend. Deze biomassaschatting wordt berekend aan de hand van standaardwaarden (STOWA, 2002) voor de efficiëntie van de gebruikte vangtuigen. De biomassaschatting zou een indicatie kunnen zijn voor een over- dan wel onderschrijding van de draagkracht van het water. Grens 0+ Totaal 0+ > >=41 Vissoort cm Gewicht Aantal Gewicht Aantal Gewicht Aantal Gewicht Aantal Gewicht Aantal Gewicht Aantal Baars 8 1, , ,2 16 Brasem 8 196, , , , ,6 150 Blankvoorn 8 12, , Giebel 7 63, ,5 36 Karper , ,2 29 Spiegelkarper 15 24,6 2 24,6 2 Aal/Paling 4 16,6 54 0, Pos 6 0,2 34 0,2 34 Roofblei 15 15,7 5 15,7 5 Ruisvoorn 7 0,9 27 0,2 20 0,7 7 Snoekbaars ,9 7 Vetje 3 1, , Zeelt 4 20, , , <= Snoek 15 45, ,6 18 4,2 6 32,4 11 Totaal 672, versie 27

28 - Visvijver te Balk- De bestandsschatting geeft de totale gewicht van de vissen per hectare (kg/ha) aan. De biomassaschatting voor de vijver te Balk bedraagt circa 670 kg/ha. 28

29 - Bespreking en knelpunten - 6 Bespreking en knelpunten 6.1 Bespreking Tijdens de visstandbemonstering in de Visvijver zijn 13 vissoorten gevangen. De soortdiversiteit is daarmee redelijk hoog voor een blankvoorn-brasemviswatertype. De meeste soorten behoren tot de hoofdgroep eurytope vissoorten (geen voorkeur voor planten of stroming). Dit betreft de soorten baars, brasem, blankvoorn, karper, aal en pos. Limnofiele soorten (soorten die behoren tot het plantenrijke milieu met stilstaand water) als ruisvoorn, snoek en zeelt komen weinig voor en de gevangen aantallen van deze soorten zijn ook laag. Het blankvoorn-brasemviswatertype heeft een maximale draagkracht van 600 kg/ha. De bestandsschatting voor de visvijver te Balk ligt echter op circa 670 kg/ha. De berekening van de bestandsschatting gaat uit van de het beviste oppervlak en het totale wateroppervlak en geeft een berekening op basis van de vangstgegevens. Echter door de efficiëntere manier van vissen is tijdens het onderzoek een groot deel (circa 70%) van de karper- en brasempopulatie gevangen. Dit houdt dus in dat de bestandsschatting hierop gecorrigeerd dient te worden. De bestandsschatting na deze correctie bedraagt circa 550 tot 600kg/ha en zit daar aan de maximale draagkracht van het water. Kleine blankvoorns, baars en brasem zijn de meest voorkomende vissoorten qua aantallen. De witvissoorten verkeerden over het algemeen in een voldoende conditie. Uit de Lengtefrequentie tabellen van de witvissoorten is de aalscholver vraat duidelijk herkenbaar door het vrijwel ontbreken van vissen tussen de 15 en 40 centimeter. De belangrijkste predator in de Visvijver Balk is de snoek met een gewichtsaandeel in de vangst van circa 8%. Van deze vissoort zijn relatief veel exemplaren gevangen en zowel jonge als oudere jaarklassen zijn aanwezig. De aanwezige oevervegetatie (met name riet) is een belangrijke factor in het voorkomen van jonge snoeken (0 + en 1 + jaarklasse). Tussen de begroeiing vinden de jonge exemplaren schuilgelegenheid tegen wegvraat door grotere soortgenoten en aalscholvers. Snoeken van 3 en 4 groeiseizoenen worden minder afhankelijk van de vegetatie en verplaatsen zich naar het open water. Daar zullen een aantal exemplaren ten prooi vallen aan de grotere soortgenoten. Van snoekbaars zijn zeven exemplaren aangetroffen. Hiervan behoorde 3 vissen tot de 1 + jaarklasse met een lengte van 12 tot 16 centimeter. Daarnaast zijn vier oudere exemplaar gevangen met een lengte van 56 tot 66 centimeter. Twee jonge snoekbaarzen hadden een slechte conditie. versie 29

30 - Visvijver te Balk- De overige exemplaren hadden een voldoende conditie. Mogelijk is het leefmilieu voor (jonge) snoekbaars ongunstig (relatief ondiep en helder water) en wordt de vis beconcurreerd door andere predatoren als snoek, roofblei en aalscholver. Opmerkelijk was de vangst van enkele roofbleien. Dit is een roofvis die van nature voorkomt in de grote rivieren en daarmee in verbinding staande wateren. De visvijver Balk staat door middel van een duiker in verbinding met de Luts. De Luts is een kanaaltje wat in verbinding staat met openwater. Waarschijnlijk zijn de roofbleien met hoogwater in de Luts door de duiker uitgespoeld in de visvijver Balk. Het vangstgewicht bestond voornamelijk uit karper (52%). Daarnaast vertegenwoordigden brasem (31%) een substantieel aandeel in de biomassa. Het aandeel eurytope vissoorten in de biomassa is hierdoor erg hoog. De conditie van de karper is over het algemeen voldoende. De huidige populatie bestaat voornamelijk uit exemplaren groter dan 75 centimeter. Er is geen inzicht in de leeftijdsopbouw van het aanwezige karperbestand. Het karperbestand zal door natuurlijke sterfte jaarlijks afnemen met circa 5%. Naarmate de karpers ouder worden neemt dit percentage toe. De karper is een vissoort die vanwege zijn kracht en formaat zeer populair is bij een grote groep sportvissers. In Nederland komt succesvolle voortplanting van karper maar beperkt voor, vooral als gevolg van het ontbreken van ondiepe, snel opwarmende, voedselrijke opgroeigebieden. Daardoor overleeft met name het jonge visbroed van deze van oorsprong uitheemse vissoort het eerste jaar niet. Ook selectieve predatie door o.a. snoeken voorkomt dat karpers zich met succes voortplanten in Nederland. Dit maakt het in veel wateren noodzakelijk om regelmatig karper uit te zetten, om het bestand op peil te houden. Door afwisselend schub- en spiegelkarpers uit te zetten wordt een diversiteit aan beschubbingsvormen bereikt. Dit zal door veel sportvissers op prijs worden gesteld. Het uitzetten van karper is de laatste jaren riskant gebleken op kleinere en afgesloten wateren. In een aantal gevallen treedt in het voorjaar sterfte op onder de al aanwezige karpers. Sportvisserij Nederland adviseert om geen karpers in afgesloten en kleine wateren uit te zetten, wanneer in dit water nog veel oude karpers rondzwemmen. Als toch karper wordt uitgezet, moeten deze vissen worden gekocht bij een gereputeerde vishandelaar, die de vissen test op eventuele ziektes. Dit geeft echter nog geen garantie voor uit uitblijven van sterfte. Bij iedere uitzetting dient de hengelsportvereniging het risico te onderkennen dat oudere, al aanwezige karpers kunnen sterven. Het overzetten van karpers van het ene naar het andere water is sowieso af te raden, omdat ook in dit geval een groot risico bestaat op sterfte! Doordat de karper zijn voedsel in de bodem zoekt, kan hij de groei van waterplanten beperken. Enerzijds worden de wortels van waterplanten losgewoeld, terwijl anderzijds het water iets wordt vertroebeld, waardoor het zonlicht in de diepere delen van het water de bodem niet meer kan bereiken. Bij een niet te hoge bezetting zal de karper echter geen invloed op het doorzicht van het water hebben. 30

31 - Bespreking en knelpunten Knelpunten Visstand In de lengtefrequentieverdeling van enkele witvissoorten, zoals brasem, blankvoorn, ruisvoorn en zeelt blijkt dat de populatie niet evenwichtig is opgebouwd. Daarvoor zijn twee redenen aan te wijzen. Enerzijds is de hoeveelheid aan schuilgelegenheden in de Visvijver Balk beperkt. Daarbij biedt de aanwezige oever- en onderwatervegetatie in de winter weinig beschutting. In de herfst en winter sterft namelijk veel van de vegetatie af en vinden veel jonge vissen niet voldoende schuilgelegenheid. Dit blijkt ook uit het feit dat van jonge snoek de jongste jaarklassen beperkt aanwezig zijn. De jonge snoekjes vinden in een goed ingericht viswater tussen de stengels van oevervegetatie schuilgelegenheid tegen de vraatzucht van oudere soortgenoten. Het belang van vegetatie en beschutting wordt verder behandeld onder het kopje Inrichtingsmaatregelen van het volgende hoofdstuk. Daarnaast speelt predatie van aalscholvers een rol. Door de vereniging wordt aangegeven dat aalscholvers regelmatig de visvijver bezoeken. Waterkwaliteit - kwantiteit Op het gebied van waterkwaliteit en waterkwantiteit zijn er weinig knelpunten in de Visvijver Balk. Er is gemiddeld een baggerlaag van circa 30 centimeter aanwezig maar deze zorgt niet voor problemen in de zuurstofhuishouding van het water. Inrichting en onderhoud van het viswater De vijver is erg ondiep. Het water is op veel plaatsen niet dieper dan 50 centimeter. Alleen de achterste kom, aan de oostzijde van de plas, heeft een diepte van gemiddeld 100 tot 120 centimeter. Het water kent weinig tot geen structuur. Alleen langs de oevers staat wat riet en staan bomen en struiken met over- en inhangende takken. Deze plekken zijn echter voor de vis slecht bereikbaar door het ondiepe water langs de oevers. Vaak zijn deze oevers alleen voor de kleine vis (< 15 cm) bereikbaar en kunnen dienen als schuilplaats en opgroeigebied. In de diepere delen van het water bevinden zich verder geen schuilplaatsen voor de vis. versie 31

32 - Visvijver te Balk- 7 Aanbevelingen 7.1 Visserijbeheer Uit het visserijkundige onderzoek is duidelijk geworden dat er nog voldoende (wit)vis aanwezig is om zich op een natuurlijke wijze te kunnen herstellen tot een evenwichtige vispopulatie. Hiervoor dienen echter wel de in paragraaf 7.2 genoemde inrichtingsmaatregelen doorgevoerd te worden tegen de predatie van de aalscholver. Na realisatie van de maatregelen raden wij aan de ontwikkeling van de (wit)vis te monitoren. Mocht de vispopulatie na een aantal jaar zich niet voldoende herstellen dan kunnen er uitzettingen worden gedaan van vissoorten als blankvoorn, kolblei, ruisvoorn en zeelt. Het uitzetten van vis zonder het doorvoeren van de inrichtingsmaatregelen is af te raden daar deze direct door de aalscholver zullen worden weggevreten. De leeftijd van de huidige karperpopulatie is onbekend, maar het betreft voornamelijk grotere en vaak ouder exemplaren groter dan 75 centimeter. De karperpopulatie zal door sterfte jaarlijks afnemen met circa 5%, dit komt neer op 25 tot 30 kg/ha. Daar de maximale draagkracht van het water bereikt is en het karperbestand een voldoende conditie heeft hoeft er de eerste vijf jaar geen uitzetting van karper plaatst te vinden. Vervolgens kan er jaarlijks een onderhoudsuitzetting van circa 5% (25 tot 30 kg) uitgevoerd worden om de natuurlijke sterfte op te vangen en de populatie in stand te houden. Om meer diversiteit te krijgen en het water interessanter te maken voor de karpervisser kan er voor gekozen worden hiervoor spiegelkarper uit te zetten. Meer informatie over de uit te zetten vissoorten en de, tijdens de visstandbemonstering, gevangen vissoorten is weergegeven in Bijlage II: Profielen van de gevangen vissoorten en op de website 32

33 - Aanbevelingen Inrichtingsmaatregelen Uit de (milieu)inventarisatie, de visstandbemonstering, de vergelijking van de huidige situatie met het streefbeeld en de gesprekken langs de waterkant zijn de volgende knelpunten op het gebied van de inrichting van het water gesignaleerd: Beperkte diepte van de visvijver; De inrichting van het water is te eenzijdig, met andere woorden; goede paai-, opgroei-, en overwinteringsgebieden ontbreken. Hieronder is een aantal aanbevelingen uitgewerkt om bovenstaande knelpunten op te lossen. 1. Beperkte diepte van de visvijver De ondiepte van de vijver vormt een belemmering voor de visstand. Een groot deel van de vijver is niet dieper dan 50 centimeter en er zijn vrijwel geen diepere overwinteringplekken aanwezig. De diepte van de vijver neemt af van oost (maximaal 120 cm) naar west (maximaal 50 cm). Dit is waarschijnlijk te verklaren door de stroomrichting van het water na de afwatering vanuit de achterliggende landbouwgronden naar de overstort bij de Luts. Slibdeeltjes worden mee afgevoerd en bezinken pas richting het einde van de vijver waar minder waterbeweging (stroming/windwerking) is. De baggerlaag is hier ook dikker, in de kommetjes plaatselijk tot maximaal 50 centimeter. In de verbindingsslootjes tussen de kommetjes is vrijwel geen bagger aanwezig (tot maximaal 15 centimeter). Wij adviseren om de verschillende kommetjes van de vijver te baggeren tot een diepte van gemiddeld 150 centimeter. Om variatie in waterdiepte te creëren kunnen de verbindingsslootjes tussen de kommetjes tot maximaal 75 centimeter gebaggerd worden. Deze ondiepere delen kunnen gebruikt worden voor de aanplant van oevervegetatie en het aanbrengen structuren zodat deze kunnen dienen als paai-, schuil- en opgroeigebied. Daarnaast bemoeilijken de ondiepe zones het jagen voor aalscholvers. Baggeren Bagger bevat vaak verontreinigende stoffen, heeft een nadelige invloed op de zuurstofhuishouding (zuurstofverbruik door rotting van organisch materiaal) en zorgt voor nalevering van fosfaat. Ook vormt het een slechte ondergrond voor de afzet van visseneieren. Verwijderen van de baggerlaag zal leiden tot betere ontwikkelingsmogelijkheden voor vegetatie (paai- en opgroeigebieden), macrofauna en visstand en tot het verbeteren van het ecologische functioneren van de vijver in het algemeen. Bijkomend voordeel is dat baggeren ook een positief effect heeft op onder andere het bestrijden van blauwalg en eendenkroos. Het vergroten van de waterdiepte zal resulteren in een grotere zuurstofcapaciteit en verminderde opwarming van het water tijdens de zomer, waardoor het zuurstofgehalte van het water voldoende hoog blijft. versie 33

34 - Visvijver te Balk- Voor de overleving van vis in de winter is het belangrijk dat er diepere plekken aanwezig zijn die kunnen worden gebruikt als overwinteringsplaats. Het baggeren kan op twee manieren worden uitgevoerd, het zogenaamde nat of droog baggeren. Het nat baggeren dient te worden uitgevoerd in de winterperiode als de zuurstofbehoefte van vis laag is en er nog niet gepaaid is. De beste methode is gericht op het zo min mogelijk verstoren van het ecosysteem en de vis de gelegenheid te geven te vluchten naar rustig water. Dit wordt bereikt door het baggeren met een cutterzuiger of baggerpomp. Verder is het aan te bevelen om gefaseerd te baggeren, zodat er altijd rustige plekken overblijven waar de vis naartoe kan vluchten. In kleinere wateren is het altijd raadzaam om de vis vooraf weg te vangen en over te zetten naar ander water of tijdelijk op te slaan. De vrijgekomen bagger zou misschien binnen het gebied verwerkt kunnen bij de aanpassingsmaatregelen voor de oever zodat afvoerkosten worden bespaard. Als het water weinig ecologische waarde heeft, is het droog baggeren (het water eerst wegpompen) een goede optie, uiteraard nadat de vis is overgezet of opgeslagen. Het voordeel is dat nu visueel waarneembaar is in hoeverre de baggerlaag is verwijderd, welk bodemprofiel en welke diepten zijn gerealiseerd. Na het baggeren is het van belang om waterplanten en onderwaterstructuren aan te brengen. 2. Realiseren van paai-, opgroei-, en overwinteringsgebieden De visvijver te Balk heeft aan één kant een natuurlijke oever en aan één kant een beschoeide oever met hier en daar wat rietvelden. Echter door de beperkte diepte is een groot deel van de oevers slecht bereikbaar voor (grote) vis. Het baggeren van de visvijver zal bijdrage aan de bereikbaarheid en diversiteit van deze oevers. Echter het doorvoeren van enkele inrichtingsmaatregelen zijn nodig om goede paai-, opgroei- en overwinteringsgebieden te realiseren. Aanpassen beschoeide oever De huidige staat van de beschoeide oever laat momenteel te wensen over. De beschoeiing is grotendeels weggerot en dient vervangen te worden. Deze oever kan een andere inrichting krijgen zonder in te boeten op de bevisbaarheid door het realiseren van een natuurlijke oever met bevisbare gronddammen. Door het toepassen van de gronddammen krijgt de oever nog meer structuur,zoals dieptes en ondieptes, kommetjes en beschutting. Daarbij zijn de gronddammen voor alle sportvisserijtypen goed bevisbaar. 34

35 - Aanbevelingen - Tussen de gronddammen kunnen natuurlijke oevers gerealiseerd worden door een talud aan te brengen tussen 1:4 en 1:10. Door de flauwe oevers zal oevervegetatie zich vaak spontaan ontwikkelen. Echter om de oevervegetatieontwikkeling en soortendiversiteit te stimuleren kan deze aangeplant of ingezaaid worden. De gronddammen dienen beschoeid te worden om uitspoeling van de grond te voorkomen. Voor de beschoeiing kan naast de traditionele strakke damwanden gekozen worden voor het aanbrengen van een beschoeiing van wilgentenen/takkenbossen. Dit geeft de oever een natuurlijke uitstraling en biedt de vis extra schuil- en foerageermogelijkheden. Beschoeiing met wilgentenen geeft de vis extra schuilmogelijkheden Realiseren structuren Naast de natuurlijke oevers kunnen er ook schuilplaatsen gerealiseerd worden door het door het laten afzinken van takkenbossen, kerstbomen of stammen in het water. Deze maatregel is door een aantal verenigingen toegepast en zij zijn er erg tevreden over. In de oeverzone aangebrachte bomen, takken en andere onderwaterstructuren bieden vissen een schuilplaats en beschutting tegen de aalscholver. De takkenbossen dienen als beschutting voor vis (ook grote vis) en op de takken gaan algen groeien en deze zijn weer voedsel voor slakjes enzovoorts. Ook is het mogelijk dat vanuit de oever riet zich op deze takkenbossen gaat uitbreiden (zie onderstaande foto). Het aanbrengen van bomen kan ook zorgen voor meer beschutting. versie 35

36 - Visvijver te Balk- Een foto van aangebrachte takkenbossen. Op de takken groeien algen, slakken en mosseltjes. De takkenbossen dienen te worden verzwaard om te kunnen worden afgezonken. De levensduur is ongeveer 10 jaar. Hierna is het hout zover achteruitgegaan, dat het zijn waarde voor vis verliest. Door het gebruik van diverse soorten hout en takken kunnen verschillende effecten bereikt worden. In plaats van takkenbossen kunnen ook kerstbomen gebruikt worden. Door de fijnere structuur zullen die meer kleinere vis aantrekken. Als takken of bomen worden gebruikt met een minder grote dichtheid, zoals eiken of beuken, dan zullen grotere vissen worden aangetrokken. De takkenbossen dienen zodanig geplaatst te worden dat sportvissers er geen hinder van ondervinden. Een goede optie zou zijn om takkenbossen aan te brengen in de ondiepere verbindingsslootjes zodat deze delen van de vijver kunnen dienen als paai- en opgroeigebied. Daarnaast kunnen in enkele diepere gedeelten (kommetjes) takkenbossen afgezonken worden zodat hier schuilgelegenheden en overwinteringsplaatsen ontstaan voor (grotere) vis. De plaatsen met deze obstakels zullen wel gemarkeerd moeten worden, zodat vissers er niet met de lijnen in vast komen te zitten en de vissen (karpers) kunnen weghouden bij deze plekken. Gaaskooien tbv aalscholver Een andere manier om schuilgelegenheden voor vis te creëren is het aanbrengen van kooien van schapengaas, waarin vis kan schuilen. Sportvisserij Nederland is in het voorjaar van 2009 op een viertal locaties gestart met het plaatsen van dergelijke kooien als proef. Nadeel is dat tenminste circa 1 tot 4% van het wateroppervlak met deze kooien bezet moet worden. 36

37 - Aanbevelingen - Door het aanbrengen van gazen kooien ontstaan schuilplaatsen voor vis tegen aalscholverpredatie De gaaskooien kunnen in plaats van de takkenbossen in enkele of alle kommetjes aangebracht worden zodat er voldoende schuil- en overwinteringsgebieden ontstaan. Bij het aanbrengen van de gaaskooien dient er voldoende bevisbare oever beschikbaar te blijven en het verdient de aanbeveling om deze kooien duidelijk te markeren, zodat sportvissers hier geen lijnen aan verspelen. 7.3 Subsidie Het Fonds Verbetering Sportvisserijmogelijkheden heeft als doel activiteiten van de aangesloten hengelsportverenigingen ter stimulering en duurzame verbetering van de sportvisserijmogelijkheden te ondersteunen. Het Fonds Verbetering Sportvisserijmogelijkheden kan activiteiten ondersteunen op het gebied van: Voorzieningen aan het viswater, voor de visstand of voor de sportvissers; Visies, plannen en onderzoek; Voorlichting en promotie. De maximale bijdrage die per project kan worden verleend, bedraagt 50 % van de externe kosten tot een maximum bijdrage van euro voor in de Landelijke Lijst van Viswateren ingebrachte wateren. Voor niet ingebrachte wateren geldt een maximum van euro. Minimaal dient de eigen bijdrage euro te zijn. De activiteiten kunnen heel divers zijn. Om een idee te geven: aanleg van een paaigebied, een beluchtingsinstallatie, beschermingsconstructies tegen aalscholvers, een schuilhut, een eigen clubhuis, trailerhellingen, vissteigers, visbotenhavens, bijzondere promotie of jeugdactiviteiten, een groots jeugdkamp, etc. Zie de website onder: verenigingsservice: bestuur. versie 37

38 - Visvijver te Balk- 7.4 Evaluatieonderzoek Hengelvangstregistratie Aanbevolen wordt om met hengelvangstregistratie te beginnen. Door hengelvangstregistraties (HVR) kunnen, voor met de hengel vangbare soorten, goede kwalitatieve gegevens over de visstand verkregen worden. Om door HVR een goed beeld van de visstand te krijgen, zijn gegevens over zo veel mogelijk vissoorten nodig. Deze gegevens zijn te verkrijgen door zoveel mogelijk typen sportvissers, zoals witvisvissers, karpervissers en roofvisvissers, mee te laten doen aan HVR. Het is van belang dat de vangstregistratie op een nauwkeurige wijze wordt bijgehouden en verzameld. Het wordt dan ook aanbevolen om de vangstregistratie vanuit een centraal punt te coördineren en de gegevens centraal te verzamelen. Hiervoor dient een coördinator te worden aangesteld. Na het verzamelen dienen de gegevens weer gerapporteerd te worden aan de achterban, zodat zij gemotiveerd blijven. Deze terugkoppeling kan eventueel geschieden in het clubblad of via de website van een vereniging of federatie. Sportvisserij Nederland is in 2007 actief aan de slag gegaan met hengelvangstregistratie. Het doel is om aangesloten organisaties en sportvissers een solide platform voor HVR te bieden en met de verzamelde gegevens op individueel, lokaal, regionaal en landelijk niveau een beter zicht te krijgen op de ontwikkelingen in de visstand. Ook voor waterbeheerders kan door middel van HVR een waardevol inzicht in de visstand worden verkregen, zeker in het licht van de Kaderrichtlijn Water. Hengelsportverenigingen, federaties of specialistenorganisaties kunnen zich op aanmelden en na registratie gebruik maken van het programma HVR online. Sportvisserij Nederland ondersteunt hengelsportverenigingen en federaties bij HVR door het beschikbaar stellen van materialen als teilen/meetplank, registratieboekjes, een wedstrijdprotocol en bijvoorbeeld een digitale cursus visherkenning. Voor meer uitleg en info over HVR kunt u mailen naar vangstenregistratie@sportvisserijnederland.nl, of telefonisch contact opnemen met Sportvisserij Nederland. Vervolgonderzoek Eventueel kan over een aantal jaren weer een visserijkundig onderzoek worden uitgevoerd, om opnieuw de samenstelling en kwaliteit van de visstand vast te leggen. Er kan dan worden bekeken in hoeverre de voorgestelde maatregelen zijn uitgevoerd en wat voor effect deze maatregelen op de visstand hebben gehad. Ook kan dan worden bekeken of aanvullende maatregelen wenselijk zijn. 38