WORKSHOP 1 Preventieve Basis Zorg Coördinatie voor gezinnen van ouders met psychiatrische problemen

Transcriptie

1 WORKSHOP 1 Preventieve Basis Zorg Coördinatie voor gezinnen van ouders met psychiatrische problemen Dr. Henny Wansink, Parnassia Academie Sylvia den Heijer, Indigo Haaglanden Symposium Vroegdetectie en interventie,

2 PROGRAMMA BUREAU BASIS ZORG 1. Welkom 2. Wetenschappelijke onderbouwing 3. Casusbespreking

3 Preventive Basic Care Management for families with parental mental illness Proefschrift Henny Wansink Radboud Universiteit 25 oktober 2016 Promotors: Clemens Hosman Jan Janssens ZonMW en Fonds Nuts Ohra 3

4 Preventieve Basis Zorg Coördinatie voor gezinnen van ouders met psychiatrische problemen Theoretische deel, Onderbouwing en beschrijving van het programma Empirisch deel, Effectonderzoek 4

5 Theoretische onderbouwing en beschrijving van het programma Wansink, H. J., Hosman, C. M. H., & Verdoold, C. J. (2010). Basiszorg, een handleiding: Preventieve zorgcoördinatie voor ouders met psychiatrische problemen. Den Haag: Parnassia Bavo Groep, afdeling Preventie. 5

6 Waarom Basiszorg Coördinatie? Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen verhoogd risico op ontwikkelen van psychiatrische stoornissen, 1,5 to 8 x hoger dan andere kinderen Negatief effect van psychiatrische problemen op opvoeding: - responsitiveit, ondersteuning - ontwikkeling stimuleren - controle / grenzen stellen / disciplinering Hoogste risico bij gezinnen met een accumulatie van risico-factoren Psychiatrische problemen, relatieproblemen, financiële en sociale problemen, problematische jeugdachtergrond van ouders 6

7 Theoretisch model Sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind Opvoedgedrag van de ouder Verzorging, Ondersteuning, Autoritatieve controle en Autoritaire controle KIND Weerbaarheid Temperament Gezondheid/ handicaps Jonge leeftijd OUDER Opvoedingscompetenties Ervaren opvoedingscompetentie Kenmerken psychiatrische stoornis (ernst symptomen; therapietrouw) Eigen ervaringen met kindermishandeling als kind CONTEXT Steunbronnen Aanwezigheid / rol andere ouder Sociale netwerk van het gezin Toegang, gebruik voorzieningen Culturele factoren Stressoren Relatieproblemen Stabiliteit gezinsomstandigheden Life events Woonomstandigheden Armoede 7

8 Knelpunten in de zorg voor deze gezinnen Zorg is gefragmenteerd Geen compleet inzicht behoeften en risico s Slechte toegang naar voorzieningen Niet op maat van het gezin, niet gecoördineerd Wansink, H.J., Hosman, C.M., Janssens, J.M., Hoencamp, E., & Willems, W.J. (2014). Preventive family service coordination for parents with a mental illness in the Netherlands. Psychiatric Rehabilitation Journal, 37, doi: /prj

9 Principes van Basiszorg Coördinatie Preventief Basiszorg Op maat Stimuleren van een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen Risicovolle opvoedingssituaties Van behoeften en situatie van het gezin Gezinsaanpak Het héle gezin Coördinatie Ontwerp en uitvoeren van een geïntegreerd preventief plan BUREAU BASIS ZORG 9

10 Volw. GGZ hulpverlener OUDERS GESPECIALISEERDE THUISZORG Basiszorg coördinator BUREAU BASIS ZORG Overleggen met ouders en betrokken instellingen JEUGDHULP- VERLENING politie, school, advocaat JEUGDGEZONDHEIDSZORG 8

11 Effectonderzoek Basiszorg- Coördinatie 11

12 Gerandomiseerde studie informatie & toestemming randomisatie 49 gezinnen BUREAU BASIS ZORG 50 gezinnen Folder en mogl. advies Meting vooraf 9 maanden 18 maanden 12

13 Onderzoeksgroep 46% alleenstaande moeders 66% migrantengezinnen 40% heeft inkomen uit een uitkering 47% comorbide diagnoses 1/3 van de kinderen signalen van emotionele en gedragsproblemen ouders verhoogde opvoedstress vergeleken met gemiddelde Nederlandse ouders 13

14 Tabel 2: Lijst van inclusiecriteria die gebruikt werden tijdens screeningsgesprek met de ouder over deelname aan het onderzoek 1. Opvoeding (tenminste 1 hokje is aangekruist) -Maakt u zich wel eens zorgen? De ouder voelt zich overbelast. De ouder twijfelt aan eigen opvoedingscapaciteiten. Er is sprake van opvoedingsproblemen of problemen in ouder- kind relatie. De ouder heeft zorgen over ontwikkeling van kind. Minstens 3 hokjes zijn aangekruist in onderstaande blokken 2. Partner en sociale steun -Krijgt u steun van anderen? - Bent u tevreden daarover? Alleenstaand ouder. Partner bemoeit zich weinig met de opvoeding. Partner heeft ook psychische problemen. Relatieproblemen. Weinig sociale steun uit netwerk. 3. Stressoren - Vaak zijn er omstandigheden die het makkelijk of juist moeilijk maken, b.v.: hoe u woont, of uw gezin veel heeft meegemaakt, financiële zorgen etc. 4. Jeugdachtergrond en andere psychiatrische problematiek Kind met moeilijk temperament, gehandicapt of gezondheidsproblemen. Instabiele gezinsomstandigheden (veelvuldig verhuizen, veelvuldige veranderingen van de opvang voor de kinderen en veranderingen van school veelvuldige wisselingen van de samenstelling van het gezin). Meerdere belangrijke gebeurtenissen (life events) zoals: opname ziekenhuis, overlijden belangrijk persoon, verhuizing, geboorte kind etc). Slechte woonomstandigheden. Armoede (inkomen beneden armoedegrens of financiële problemen, schulden). Problematische jeugd (zelf slachtoffer van kindermishandeling /verwaarlozing). Heeft u over het algemeen een goede jeugd gehad of zijn er nare dingen gebeurd? Heeft u zich als kind veilig gevoeld? therapietrouw (Volgt u medicatie, leefstijl-adviezen op?). Persoonlijkheidskenmerken zoals boosheid, impulsiviteit, agressieproblemen. Wordt u snel boos, of reageert u impuls en te snel als iets u niet bevalt? Verliest u dan uw zelfbeheersing? Problemen met alcohol of drugs. Laag intelligentieniveau.

15 Effecten Uitkomstmaat Gemeten met Basiszorg gezinnen (voor na) Opvoedkwaliteit Opvoedingsvaardigheden Home Observation and Measurement of the Environment (HOME) Vragenlijst Gezins- Functioneren (VGF) Controle gezinnen (voor na) Effectgrootte η * p < ** p <.05 Opvoedstress frequentie Parenting Daily Hassles (PDH frequency) * p <.10 Opvoedstress intensiteit Parenting Daily Hassles (PDH intensity) Emotionele en gedragsproblemen van het kind Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) Wansink, H. J., Janssens, J. M. A. M., Hoencamp, E., Middelkoop, B. J. C., & Hosman, C. M. H. (2015). Effects of preventive family service coordination for parents with mental illnesses and their children, a RCT. Families, Systems, & Health, 33, doi: /fsh

16 Economische evaluatie: kosten - effectiviteit 2,5 2 1,5 1 0,5 0-0,5-1 -1,5-2 -2,5 verandering opvoedkwaliteit 1,93 Basiszorg groep -1,89 Controle groep 24000, , , , , , , ,0 kosten Basiszorg groep Controle groep Wansink, H. J., Drost, R. M.W.A, Paulus, A.T.G., Ruwaard, D., Janssens, J. M. A. M., Hosman, C.M. H., & Evers, S. M.A.A. (2016). Cost-effectiveness of preventive case management for parents with a mental illness: a randomized controlled trial from three economic perspectives. BMC Health Services Research, 16:228. DOI: /s z.

17 Verandering in opvoedkwaliteit Effect moderatoren Ernst van Psychiatrische Symptomen en Verandering Opvoedkwaliteit Opvoedkwaliteit bij Aanvang en Verandering Opvoedkwaliteit PBCM group Control group PBCM group Control group 8 8 Verandering in opvoedkwaliteit ,38-0,66 3,78-3, ,51 5,45-1,5-8 Ernst van psychiatrische symptomen < 4.98 > ,2 Opvoedkwaliteit bij aanvang < 50 > 50 17

18 Implementatie / uitvoering Behandeltrouw (de mate van implementatie van de door de basiszorgcoordinator geïndiceerde instellingen en samenwerking met het gezin) Behandeldosis (aantal contacten, duur van de zorgcoördinatie en aantal geïndiceerde instellingen) Géén verband met verschil in effectgroottes bij Basiszorg-gezinnen H. J. Wansink, J. M. A. M. Janssens, B.J.C. Middelkoop & C. M. H. Hosman (resubmitted). Moderators of effectiveness in preventive case management for parents with a mental illness. Manuscript submitted for publication, April 20,

19 Conclusie en aanbevelingen Bescheiden positieve resultaten Belang van een proactief en preventief aanbod voor deze gezinnen Goede kosteneffectiviteit 19

20 References Wansink HJ, Hosman CM, Janssens JM, Hoencamp E, Willems WJ. Preventive family service coordination for parents with a mental illness in the Netherlands. Psychiatr Rehabil J 2014; 37: Wansink HJ, Janssens JMAM, Hoencamp E, Middelkoop BJC, & Hosman CMH. Effects of Preventive Family Service Coordination for Parents With Mental Illnesses and Their Children, a RCT. Families, Systems, & Health; 2015: 33, 1, (online publication) Wansink HJ, Drost RMWA, Paulus ATG, Ruwaard D, Hosman, CMH, Janssens, JMAM, Evers SMAA. (2016) Cost-effectiveness of Preventive Case Management for Parents With a Mental Illness: A Randomized Controlled Trial From Three Economic Perspectives. BMC Health Services Research 16:228. DOI /s z. 20

21 Vragen?

22 Casus Sylvia den Heijer BUREAU BASIS ZORG 22

23 Casus Belangrijke risicofactoren en beschermende factoren voor de kinderen Doelen met deze familie Plan voor instellingen en interventies 23

24 contactgegevens BUREAU BASIS ZORG 24