Positieve Psychologie Interventies

Transcriptie

1 Positieve Psychologie Interventies Positieve psychologie bij patiënten met bipolaire stoornis in de euthyme fase Melissa Chrispijn, AIOS psychiatrie/senior-onderzoeker SCBS Bipolaire stoornissen Jannis Kraiss, Promovendus Universiteit Twente Symposium Stabiel en dan?

2 Inhoud Achtergrond positieve psychologie Wat zijn PPI s? Onderzoeksopzet RCT Discussie Take home messages

3

4 Positieve psychologie Grondleggers: Seligman en Csikszentmihalyi (2000) 3 onderwerpen: positieve ervaringen die mensen kunnen hebben, zoals geluk, hoop en liefde positieve eigenschappen, zoals vitaliteit, doorzettingsvermogen en wijsheid positieve instituties oftewel manieren waarop instellingen een positief verschil kunnen maken binnen de maatschappij

5 Positieve psychologie Traditionele psychologie: gericht op ontdekken en genezen van psychische problemen Positieve psychologie: gericht op versterken van welbevinden

6 Positieve psychologie Welbevinden (WHO 2005): Emotioneel: subjectieve ervaring van welbevinden Psychologisch: effectief functioneren individu (zelfrealisatie) Sociaal: effectief functioneren in de maatschappij

7 Positieve psychologie Emotioneel welbevinden: Mate waarin positieve gevoelens aanwezig zijn Mate waarin negatieve gevoelens afwezig zijn Mate waarin mensen tevreden zijn met hun leven Psychologisch welbevinden: Doelgerichtheid Persoonlijke groei Autonomie Omgevingsbeheersing Zelfacceptatie Positieve relaties

8 Positieve psychologie Hoger emotioneel welbevinden: Gezonder en langer leven 1 Beter herstel en overleving mensen met lichamelijke aandoeningen 2 Lager welbevinden is een voorspeller van ontstaan van psychische klachten 3 Hoger welbevinden beschermend bij angst en depressie Diener et al., Lamers et al., Lamers et al., Grant et al., Lamers et al., Wood et al., 2010

9 Afbeeldingen met dank aan prof. dr. E.T. Bohlmeijer

10 Afbeeldingen met dank aan prof. dr. E.T. Bohlmeijer

11 Afbeeldingen met dank aan prof. dr. E.T. Bohlmeijer

12 Afbeeldingen met dank aan prof. dr. E.T. Bohlmeijer

13 Wat zijn PPI s?

14 PPI Definitie (Wood & Tarrier, 2010): "PPIs zijn gericht op het bevorderen van positieve cognities, emoties of gedrag" Evidence-based positieve psychologie oefeningen Door zelfhulp of onder begeleiding van therapeut (groep) Verschillende domeinen

15

16 PPI : drie goede dingen Loop je dag eens na en sta stil bij 3 positieve ervaringen Wat is je vandaag voor goeds overkomen? Zijn er momenten dat je een positieve emotie hebt ervaren? Laat de ervaring op je inwerken Probeer de gebeurtenissen weer voor je te zien en te ervaren Geniet na

17 BiPositive Effectiviteit van PPI voor de behandeling van patiënten met bipolaire stoornis in de euthyme fase: een gerandomiseerde gecontroleerde studie

18 Het Team Prof. dr. Ernst Bohlmeijer Dr. Melissa Chrispijn Dr. Peter ten Klooster Drs. Anja Stevens Prof. dr. Ralph Kupka M.Sc. Jannis Kraiss Erica Neutel en Bibi van Atten, leden van de Vereniging voor Manisch Depressieven en Betrokkenen (VMDB)

19 ACHTERGROND HUIDIGE BEHANDELING VAN BIPOLAIRE STOORNISSEN Euthyme fase = patiënten zijn relatief vrij van symptomen Huidige behandeling van patiënten in de euthyme fase 1 Vaak restsymptomen in fases tussen de episoden 20 35% herstellen niet compleet van een episode 2 Risico op terugval is hoog 1 Multidisciplinaire Richtlijn Bipolaire Stoornissen (Kupka et al., 2015) 2 Fagiolini et al., 2013

20 ACHTERGROND HET BELANG VAN PERSOONLIJK HERSTEL EN WELBEVINDEN Huidige behandeling dus onvoldoende om compleet herstel te bewerkstelligen Persoonlijk herstel 3 The ability to live a meaningful, hopeful and contributing life, even in the presence of mental illness. Welbevinden 4 Complete geestelijke gezondheid = afwezigheid van mentale ziekte EN aanwezigheid van welbevinden. Behoefte van patiënten aan persoonlijk herstel 5 Welbevinden als buffer tegen terugval 6 3 Fava et al., Keyes, Goossens et al., Trompetter et al., 2017

21 DOELEN HET EFFECT VAN EEN MULTI-COMPONENT PPI Is de interventie als aanvulling op CAU (care as usual) effectief om op de korte en lange termijn (1) welbevinden te bevorderen? (2) persoonlijk herstel te bevorderen en psychopathologie te verminderen? (3)...terugval te vermijden? (4) Is de interventie als aanvulling op CAU kosteneffectiever dan alleen CAU?

22 ONDERZOEKSOPZET DESIGN & SETTING Multicenter non-blinded randomized controlled trial (GGz ingeest, Amsterdam; SCBS Dimence, Deventer) Vijf meetmomenten Inclusie criteria: (1) 4 of meer ondersteunende sessies in het afgelopen jaar (2) Aanwezigheid van minimale tot matig depressieve symptomen en geen tot lichte manische symptomen Exclusie criteria: (1) Aanwezigheid van ernstige depressieve symptomen en/of aanwezigheid van matig tot ernstige manische symptomen (2) In behandeling voor middelenafhankelijkheid (3) Optimaal niveau van welbevinden (flourishing)

23 ONDERZOEKSOPZET DESIGN & SETTING

24 INTERVENTIEONTWIKKELING ADAPTATIE VOOR PATIENTEN MET BS Dit is jouw leven is oorspronkelijk niet ontwikkeld voor BS -> interventie speciaal voor deze doelgroep aangepast 8-weekse interventie, aangeboden in groepen (8 10 personen) Redenen: contact met lotgenoten, ervaringen van andere patiënten, mogelijkheid van hulp 7 De Graaf et al., 2010

25 INTERVENTIEONTWIKKELING EVALUATIE DOOR PATIENTENPANEL Patiëntenpanel van 5 patiënten (m/v=2/3) Evalueren van de PPI oefeningen op: Uitvoerbaarheid, benodigde tijd en geschiktheid voor BS-populatie Beoordeling van de oefeningen wordt gebruikt om interventie aan te passen

26 INTERVENTIEONTWIKKELING DE ROL VAN POSITIEVE EMOTIEREGULATIE EN NEGATIEF DENKEN (1) Positieve emotieregulatie = de manier hoe iemand op positieve emoties reageert Dampening ( Ik verdien dit niet ) Positieve ruminatie ( Ik slaag erin alles te bereiken ) Beide processen verhoogd bij BS 8,9 Negatief denken over goede stemming ( Ik voel mij blij, dat mag niet ) Verhoogd bij BS en voorspelt stemmingsklachten 11,12 8 Edge et al., Gilbert et al., Mansell et al., Dodd et al., Gilbert et al., 2013

27 INTERVENTIEONTWIKKELING DE ROL VAN POSITIEVE EMOTIEREGULATIE EN NEGATIEF DENKEN (2) Hypothese: Verhoogde stemming op zich niet het probleem maar veel meer hoe patiënten tegen deze stemming aan kijken Slechts een klein deel van mensen die hypomanische ervaringen hadden ontwikkelen BS 13 Bevindingen worden meegenomen in de interventie: aandacht creëren, oefenen met emotieregulatie, leren dat goede stemming deel is van het leven en geaccepteerd mag worden 13 Udachina, et al., 2007

28 INTERVENTIEONTWIKKELING NADRUK OP ZELFCOMPASSIE Zelfcompassie is verbonden met meer gezonde emotieregulatie (bv. acceptatie) minder ongezonde emotieregulatie (bv. onderdrukken) 14,15 Twee sessies zelfcompassie 14 Allen et al., Crosskey et al., 2011

29 ONDERZOEKSOPZET METINGEN

30 DISCUSSIE Adaptaties Inhoud van de interventie Uitlokken manie? Andere gedachtes / ideeën?

31 TAKE HOME MESSAGES Positieve psychologie gericht op toename welbevinden i.p.v. focus op disfunctioneren PPI effectief bij angst en depressie Multicenter RCT om effect van PPI bij patiënten met bipolaire stoornis te onderzoeken

32

33 Contact: Vragen?