De GGZ. Zitten blijven of overgaan? Jo Hermanns. H & S Consult

Transcriptie

1 De GGZ Zitten blijven of overgaan? Jo Hermanns

2 Waarom was de transformatie jeugdzorg nodig?

3 De politiek wilde het anders

4 1. Nadruk op preventie 2. Eigen kracht aanspreken 3. Demedicaliseren en normaliseren 4. Eerder de juiste hulp op maat bieden om dure gespecialiseerde hulp te verminderen 5. Betere samenwerking in hulp aan jongeren 6. Meer ruimte voor professionals door vermindering van regeldruk

5 Een aanval dus op het diagnosebehandelmodel: te dure, professioneel gedomineerde en te sterk groeiende zorg bij het opvoeden en opgroeien

6 Pommer, E., Kempen, H. v., & Sadiraj, K. (2011). Jeugdzorg in groeifase. Ontwikkelingen in gebruik en kosten van de jeugdzorg. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

7 Het werken met het oude diagnosebehandelmodel had echter ook voordelen Recht op zorg na een diagnose Hoge mate van professionaliteit (BIG/beroepsverenigingen) Sterke ontwikkeling evidence-based werken Concentratie specialistische deskundigheid in grootschalige instellingen

8 Eerste conclusie: dit mogen we niet verliezen

9 Het diagnose-behandelmodel werd echter te dominant De nadelen ervan werden onvoldoende onderkend Welke zijn die nadelen?

10 1. Uitholling hulp in het gewone leven 2. Het herdefiniëren van opvoedingsproblemen als psychopathologie 3. Een groot deel van de ernstigste problematiek wordt niet bereikt 4. Er zijn bijwerkingen 5. De effectiviteit valt tegen

11 1. Uitholling hulp in het gewone leven Je kunt een dubbeltje maar één keer uitgeven Voorzieningen in het gewone leven (JGZ, Centra voor Jeugd en Gezin (huisarts, schooladviesteams, maatschappelijke werk) konden niet veel meer doen dan signaleren en doorverwijzen

12 2. Het onnodig herdefiniëren van opvoedingsproblemen als psychopathologie De groei van de zorg in GGZ en jeugdzorg bestaat vooral uit relatief lichte problemen De oplossingen verschoven van helpen bij het opvoeden en leren naar behandelen van de ziekte, stoornis, tekort, beschadiging, achterstand van kinderen, jongeren en/of ouders

13 3. Een groot deel van de ernstigste problematiek wordt niet bereikt SCP: 50% van de gezinnen die zelf aangeven dat ze vastlopen in de opvoeding van hun kinderen krijgen geen geïndiceerde hulp Bot, S. (Ed.) (2013). Terecht in de jeugdzorg. Voorspellers van kinden opvoedproblematiek en jeugdzorggebruik. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

14 4. Er zijn bijwerkingen Door diagnoses als ADHD, hechtingsstoornis, gedragsproblemen, multiproblem gezinnen, VIG gezinnen etc ontwikkelt zich niet zelden een identiteit van patiënt, van afwijkend en van alleen voorwaardelijk mee kunnen doen

15

16

17 5. De effectiviteit viel tegen Effecten van interventies die onderzocht zijn in gecontroleerd onderzoek zijn doorgaans matig In de praktijk zijn ze vaak wel nog significant maar klinisch beperkt relevant

18

19 Op zoek naar de kern van het probleem Piramidaal systeem Cliënten worden zo nodig (lees: bijna altijd) van beneden naar boven getransporteerd

20 Nadeel 1: de export uit het gewone leven decontextualiseert de hulp Oorzaken én oplossingen in de eigen context gaan vaak verloren Terwijl opvoed- en opgroeiproblemen zeer vaak gerelateerd zijn aan de dagelijkse leefsituatie Nadeel 2. De professional neemt de verantwoordelijkheid voor de genezing over Terwijl echte veranderingen alleen door gezinnen zelf gerealiseerd kunnen worden

21 De oplossingen zijn eenvoudig 1. Integreer (vrijwel) alle GGZ-hulp in de eigen leefsituatie 2. Werk met concrete doelen en niet met problemen 3. Leg de verantwoordelijkheid voor de gewenste verandering primair bij de cliënt

22 De noodzaak van de GGZ in het lokale veld 1 Community-based aanbod is beter Oudertrainingen (groep of individueel) in de wijk bij ernstig disruptief gedrag zijn effectief. Vaak zelfs effectiever dan individuele of groepsbehandelingen in de kliniek. En goedkoper. Bijvoorbeeld Community Parent Education (Cunningham) Minder Boos en Opstandig (umc)

23 En ook: De effecten van de Opvoedpoli (Wraparound Care Model) op gedragsproblemen van jongeren zijn even effectief of effectiever dan de intensieve jeugdzorg. Sondeijker, F., Rooij, F. van, Hermanns, J., van Rijn van Gelderen, L. (2016) Doeltreffendheid en werkzaamheid van het Wraparound Care Model in de ambulante zorg. Kind & Adolescent,, 2016

24 En ook: Wereldwijd: Kinderen met jeugdbeschermingsmaatregel in pleeggezinnen, tehuizen, kamertraining etc. (in ons land kinderen) De helft van de kinderen had een psychiatrische diagnose. Vooral externaliserende gedragsproblemen. Medicine Volume 95, Number 7, February 2016

25 En ook: Één op de vijf van de ambulant behandelde GGZ-kinderen en -jongeren is of wordt thuiszitter Sleeboom, I., Buysse, W., Hermanns, J., & Hilhorst, N. (2009). Back to school. Thuiszitters in de GGZ Kinderen en Jeugd Rivierduinen. Woerden: H&S Consult.

26 De noodzaak van GGZ in het lokale veld 2 Ook voor complexe problemen werkt community-based werken even goed of beter Multisystemische interventies zoals MST en FACT werken beter en zijn aanzienlijk goedkoper dan klinische/institutionele zorg en minstens even effectief

27 De GGZ moet dus niet blijven zitten achter virtuele of fysieke instellingsmuren, maar overgaan naar het werken in wijken Door leden te leveren voor de lokale teams Door in casuïsitiek met specialistische hulp het werk van de lokale teams te ondersteunen Door wijkgebonden preventie en behandeling in te brengen

28 Anders gezegd: opvoeden en behandelen moeten geïntegreerd worden, daar waar het opvoeden plaatsvindt Van enige tegenstelling is geen sprake

29 De nieuwe jeugdhulp Hulp gericht op concrete doelen In de volledige eigen leefsituatie Met hulp van wie om het kind geeft Met combinatie hulp en coördinatie hulp Vooral kijkend naar wat wél kan Met daar waar nodig specialistische inbreng op onderdelen

30 Als je het goed doet: Minder gebruik gespecialiseerde zorg (CJG4Kracht Apeldoorn); 85% wordt niet doorverwezen 50% minder uithuisplaatsingen (Wraparound Care Zeeland) Hogere tevredenheid, meer effecten ivm intensieve jeugdzorg en 30% besparing kosten (Opvoedpoli)

31 Kiezen voor een dergelijk model vraagt om ingrijpende veranderingen In verheldering beleid In financiering en contractering In de aansturing binnen instellingen In de samenwerking tussen instellingen En vooral in het functioneren van professionals

32 Trek hier maar rustig een paar jaar voor uit

33 Met dank voor uw aandacht