Organisaties. Onderzoeksvraag Wat werkt? 3 aandachtsgebieden. Wat werkt? 3 aandachtsgebieden. Wat werkt? 3 aandachtsgebieden

Transcriptie

1 Organisaties Symposiumleider: Carlo Schuengel Focus op Onderzoek 2 december 2011 Marja Hodes, Marieke Meppelder, Jos de Kimpe, Carlijn Nieuwenhuis, Sabina Kef, Cees Janssen, Lieneke Claassens, Elleke Lemmers, Nikita Mollema Onderzoeksvraag Wat werkt? 3 aandachtsgebieden Hoe kan de hulpverlening voor ouders met verstandelijke beperkingen verbeterd worden? Drie aandachtsgebieden: - Vragen en accepteren van hulp - Effectieve interventie - Steunend netwerk 1. Vragen en accepteren van hulp: Wat weten we al? Een van de succesfactoren in gezinnen waar een ouder verstandelijk beperkt is, is het durven vragen en accepteren van (professionele) hulp en ondersteuning. Wat willen we onderzoeken? Hoe kunnen hulpverleners zorgen dat ouders vaker om hulp vragen en geboden ondersteuning accepteren? Wat werkt? 3 aandachtsgebieden Wat werkt? 3 aandachtsgebieden 2. Effectieve Interventie Wat weten we al? Ouders met een verstandelijke beperking kunnen de verzorgingsvaardigheden die horen bij de opvoeding van een kind aanleren door middel van training. Wat willen we onderzoeken? Kunnen we ook de sensitiviteit van ouders met verstandelijke beperkingen vergroten door middel van de VIPP-LD interventie? 3. Steunend Netwerk Wat weten we al? De aanwezigheid van een steunend netwerk vergroot de kans dat een ouder met een verstandelijke beperking, een kind goed genoeg op kan voeden. Wat willen we onderzoeken? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat familie en bekenden van deze ouders vaker ondersteuning willen en kunnen 1

2 Presentaties 1. Effectieve opvoedondersteuning van ouders met verstandelijke beperkingen in internationaal perspectief: state of the art 2. Motivatie voor verandering bij ouders met een jeugdbeschermingsmaatregel 3. Ervaringen van familie en bekenden met steun aan ouders Effectieve opvoedondersteuning van ouders met verstandelijke beperkingen in internationaal perspectief: state of the art Marja Hodes - ASVZ/VU Marieke Meppelder - VU Effectieve opvoedondersteuning Wat is er al bekend over effectiviteit van interventies? Deelstudie 2 Wat Werkt? - Onderzoeken van een interventie die eerder al effectief is gebleken bij ouders zonder verstandelijke beperking(vipp-sd) - Aangepast aan de groep ouders met een verstandelijke beperking(vipp-ld) Literatuurstudie: 3 reviewstudies Feldman 1994 Wade, Llewellyn en Matthews 2008 Coren, Thomae, Hutchfield en Gustafsson Review Maurice A. Feldman 1994 Resultaten/conclusie First generation Parent Training Studies (aanleren van vaardigheden) - Studies vanaf studies moeders; 2 vaders - IQ < 80 - Inzicht in interventiestrategieën die effectief zijn in het aanleren van nieuwe vaardigheden aan ouders met verstandelijke beperkingen - Meest gebruikte interventies zijn gedragsmatig: taak-analyses, modeling, feedback, reïnforcement 2

3 Review Wade, Llewellyn en Matthews Resultaten/conclusie Second generation Parent Training Studies (bruikbaarheid en inzet) - 7 studies van moeders; 9 vaders - IQ < 84 - Veel minder studies in deze periode - Studies meer descriptief dan experimenteel - Wat werkt zijn home-based interventies, gericht op het aanleren van (verzorgings) vaardigheden met gebruikmaking van gedragsmodificerende technieken in kleine stapjes Review van Coren Conclusies reviews Meten van de effectiviteit van interventieprogramma s Studies met een Randomized Controlled Trial Studies tot november 2009 In totaal slechts 3 studies in aanmerking Studies zitten ook in review van Wade Ouders kunnen hun (verzorgings) opvoedvaardigheden verbeteren Er zijn algemene werkzame elementen: voer interventies uit binnen het gezin richt je op concrete vaardigheden breek complexe taken in kleinere stappen = taakanalyse Conclusies reviews Nieuwe review van beschikbare interventie-literatuur: Waarom? Vervolg algemene werkzame elementen: leer deze vaardigheden aan met behulp van individuele instructies maak gebruik van technieken als modelling, inoefenen, geven van feedback, concrete beloningen Van Werkt het? Wat Werkt voor Wie? Derde generatie onderzoek: Tailored Treatment (op maat gemaakt!) Individuele aanpassingen op verschillen tussen ouders 3

4 Tailored Treatment: groepsniveau Tailored Treatment: individueel niveau Interventies op maat maken door aan te sluiten bij algemene kenmerken van de groep Wat werkt er voor deze groep? Interventies op maat maken door aan te sluiten bij Unieke kenmerken van het individu Wat werkt er voor deze persoon? Wetenschappelijke term: MODERATOREN Methode Zoeken van studies 1. Zoeken van beschikbare studies 2. Lezen gevonden artikelen 3. Screenen interventiemethoden op moderatoren van effectiviteit Inspelen op verschillen tussen ouders? Aanpassingen als methode niet werkt? Zoeken in grote databases zoals: - Cochrane Central Register of Controlled Trials - PsycInfo - Web of Knowledge - PubMed - Etc. Voorbeelden zoektermen Moderatoren van effectiviteit Ouder: parent; mother; father; family Verstandelijke beperkingen: intellectual disabilities; mental retardation; learning difficulties; borderline functioning;. Interventies: intervention; training; instruction; program.. Screenen van alle interventiestudies op moderatoren van effectiviteit Inspelen op verschillen tussen ouders? Aanpassingen als methode niet werkt? 4

5 Moderatoren van effectiviteit Voorbeeld studie Screenen op: Getoetste moderatoren (a priori gesteld) Gesuggereerde moderatoren Verborgen moderatoren The effectiveness of Audiovisual Selfinstructional Materials in Teaching Child- Care Skills to Parents with Intellectual Disabilities 1997 Maurice A. Feldman Laurie M.A. Case Beschrijving studie Methode N = 13 (11 moeders; 2 vaders) Ouders zijn verwezen omdat ze niet goed genoeg in staat waren om hun baby te verzorgen Trainen van verzorgingsvaardigheden Vrijwillige deelname - Verzorgingshandboek voor ouders met checklists en 25 stap-voor-stap zelfinstructie manuals met tekeningen - Audiotapes met voorgelezen instructie (walkman) - Ouders worden at random aan verschillende condities toegewezen Resultaat: Analyse van de studie op moderatoren - Zelfinstructiehandleiding met plaatjes zeer effectief. - Extra inzet mbv audio-uitleg geeft geen meerwaarde voor de meeste ouders. - Voor 3 ouders was er wel een meerwaarde - Getoetste moderator: moeilijkheidsgraad van de vaardigheden - Gesuggereerd moderator: leesniveau van de ouders - Verborgen moderator: klanttevredenheid 5

6 Tailored Treatment Bedankt! Aanpassen van interventieprogramma s aan de behoefte van ouders op basis van wetenschappelijke inzichten, waardoor er veel effectiever hulp verleend kan worden Betere ontwikkelingskansen voor kinderen Kosten besparend! Informatie: Contact Marja Hodes mw.hodes@psy.vu.nl Marieke Meppelder hm.meppelder@psy.vu.nl 6