Eenzaamheid bij Ouderen. Dr. Martin G. Kat Psychiater-psychotherapeut MCAlkmaar/Amsterdam

Transcriptie

1 Eenzaamheid bij Ouderen Dr. Martin G. Kat Psychiater-psychotherapeut MCAlkmaar/Amsterdam

2 Eenzaamheid: definitie Het gevoel dat de contacten met anderen in aard en/of intensiteit minder zijn dan men wil Sociale eenzaamheid: kleiner sociaal netwerk dan gewenst Emotionele eenzaamheid: kwaliteit vd contacten schiet tekort, uitwisseling niet of onvoldoende mogelijk

3 culturen: samen, ja gezellig!

4 Van Rijn (tijdens werkbezoeken) Als ik aan mensen vraag hoe ze oud willen worden, is het antwoord steeds weer: In mijn eigen omgeving en zonder eenzaam te zijn (elkaar kunnen blijven ontmoeten en (daarmee) het gevoel v eigenwaarde behouden) Geldt ook voor Mantelzorgers! CAVE.

5 Eenzaamheid Schattingen (fokkema, v. tilburg: 2005) 32% vd 55+ is eenzaam 28% hiervan matig eenzaam 3% hiervan ernstig 1% uiterst eenzaam Veel boven de 75 vanwege kleiner worden netwerk, minder vaak uitwisselen v emotionele steun, afname v gezondheid.

6 Eenzaamheid verv. Eenzame ouderen voelen zich meer geïsoleerd dan niet-eenzame Eenzame ouderen hebben kleinere netwerken Minder vaak contact met netwerkleden Vaker geen partner

7 Eenzaamheid: risicofactoren Ziekte of overlijden vd partner Een psychische aandoening Een lichamelijke beperking Chronische ziekte (of ouderdom!?) Het verlenen v mantelzorg Scheiding, armoede, werkloosheid, schulden, huiselijk geweld, gepest worden (wordt niet altijd makkelijk over gesproken)

8 Interactie tussen soma en sociale context bij ziekteprocessen SOMA: hersenen, andere organen SOCIAAL kat 2015

9 Het biopsychosociale ziektemodel Verleden Heden Toekomst Biol./som. Psychol. Sociaal

10 Gedragsverandering bij ouderen we worden/zijn introverter de activiteiten nemen in aantal af vermindering van initiatieven minder impulsief handelen verandering in controle van emoties meer op ons hoede

11 100 jarigen: persoonlijkheidskenmerken: enigszins dominant weten mensen voor zich te winnen op een sympathieke wijze

12 Hoe te handelen als POH, huisarts? Moet je wel handelen? Signaleren en dan? Doorsturen? Rol POH, rol H.A. Sociale kaart: informatieverstrekking Psycho-educatie oudere (familie?), IPT? Monitoren, preventie Medisch-psychiatrische evaluatie beloop

13 Eenzaamheid komt vaak niet alleen bij Ouderen! Sec of in combinatie (of als onderdeel van) met andere problematiek: Somatische aandoeningen, Psychiatrische aandoeningen: depressie, angststoornis, dementie beiden

14 frequentie (% patiënten) Psychiatrische symptomen bij Alzheimer Agitatie Dag/nacht ritme 60 Prikkelbaar Depressie Agressie 40 Terugtrekken Doelloos rondlopen 20 Hallucinaties Angst Paranoïdie Stemmingsverandering Sociaal onaangepast Suïcidale gedachten Beschuldigend Wanen 0 Seksueel ontremd maanden voor diagnose kat 2012 maanden na diagnose (Jost & Grossberg, 95, 96)

15 Gedragsproblemen bij verzorgers van dementiepatiënten verhoogde kans op depressie, paranoïdie en angst deze kans wordt groter als dementie gepaard gaat met gedragsproblemen (Pot, 1996) vroege herkenning maakt vroege ondersteuning mogelijk! kat 2012

16 kat 2012

17 Gevolgen eenzaamheid Maatschappelijk: belemmering om deel te nemen welzijnstekort gevaar voor gedragsproblemen Somatisch: slechtere zelfzorg ( +/- alcohol etc.) vaker (te vaak?) een beroep op de HA: daar waar anderen eerder goed werk hadden kunnen doen!

18 Specifieke aandachtspunten voor de POH, Huisarts De signalering, taken? Vroege associaties met eenzaamheid in de H.A. praktijk Wie als bron van informatie Actief of passief aan de slag? Knelpunten

19 Hoe te handelen als POH, huisarts? Signaleren en dan? Doorsturen? Rol POH, rol H.A. Sociale kaart: informatieverstrekking Psycho-educatie oudere (familie?), IPT? Monitoren, preventie Medisch-psychiatrische evaluatie beloop

20 einde