Meerbegaafdenbeleid. Niveau 1: ondersteuning op groepsniveau

Transcriptie

1 Meerbegaafdenbeleid Het reguliere onderwijsaanbod is ontoereikend voor (hoog)begaafde leerlingen, vanwege hun specifieke leereigenschappen. Daarom is het van belang dat voor iedere leerling, waarbij deze eigenschappen worden vastgesteld, het leeraanbod wordt aangepast. Het uitgangspunt hierbij is dat alle leerlingen recht hebben op 'onderwijs op maat'; ook (hoog)begaafde leerlingen. Op Wormerwieken werken wij om deze reden met een Plusgroep voor de groepen 5 t/m 8. Ook bieden wij verbredend taalaanbod van groep 3 t/m 8. Voor de kinderen die inzichtelijk extra uitdaging aankunnen bieden wij schaken in groep 5 t/m 8. Uiteraard bieden wij niet alleen buiten de groep onderwijs op maat : ook binnen de groep vindt specifiek aanbod plaats in de vorm van een verdiept arrangement op de hoofdvakgebieden lezen en rekenen. Doelstelling is dat we vanaf de kleutergroepen de kinderen die meer uitdaging nodig hebben signaleren en bieden wat aansluit bij hun ontwikkeling. Op school- en stichtingsniveau zijn afspraken gemaakt en vastgelegd in de vorm van een beleidsplan. Het gaat hierbij om afspraken over de wijze waarop de signalering, diagnostisering en begeleiding van (meer)begaafde leerlingen plaatsvindt. In onderstaand beleidsplan staat hoe de ondersteuning van (hoog)begaafde leerlingen op Wormerwieken is georganiseerd en welke materialen er kunnen worden gebruikt in de diverse leerjaren. In dit document wordt tevens verwezen naar het beleidsplan op stichtingsniveau. Niveau 1: ondersteuning op groepsniveau In principe beginnen de leerlingen in de kleuterbouw in de basisgroep. Aan de hand van de resultaten, peuterspeelzaaloverdracht, informatie van ouders en observaties van de leerkracht in de kleuterbouw wordt deze indeling gedurende de kleuterperiode regelmatig geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. Dit wordt in de groepsbespreking besproken. In de overdracht naar de volgende groepen wordt vermeld in welke subgroep de leerling functioneert teneinde de doorgaande lijn te waarborgen. Tijdens elke groepsbespreking wordt het aanbod geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. Bij leerlingen die het verdiepende arrangement volgen, spreken wij van een ontwikkelingsvoorsprong of van leerlingen die meer behoefte hebben aan verdieping en verrijking. Bij de selectie/signalering van deze leerlingen hanteren wij onderstaande uitgangspunten. Signalering Het eerste moment van signalering is aan de hand van het intakeformulier van de kleuters. De leerkracht is alert op de antwoorden bij de items zin in school, gezelschapsspel kunnen spelen, tekenontwikkeling (poppetje kunnen tekenen), naam kunnen schrijven, plezier in het leven hebben en zich houden aan afspraken Gedurende de kleuterperiode is de leerkracht alert op een mogelijke ontwikkelingsvoorsprong. Dit wordt gesignaleerd aan de hand van Kijk! en dagelijkse observaties. Indien in de kleuterleeftijd geen ontwikkelingsvoorsprong waarneembaar is, richten wij ons verder op signalering via de volgende gegevens in de hogere groepen: 1

2 - informatie van de ouders/verzorgers en/of de leerkracht met betrekking tot onder andere concentratie, humor, werkhouding, motivatie, belangstelling en creativiteit; - informatie van derden: bijvoorbeeld van externe bureaus of het Ondersteuningsteam; - interpretatie van gegevens uit het L.O.V.S. en methodegebondentoetsen. Indien het vermoeden bestaat van een ontwikkelingsvoorsprong of het een kind betreft met behoefte aan extra verdieping en verrijking, volgt een gesprek met ouders. Dit gesprek met ouders kan gevoerd worden aan de hand van de oudervragenlijst uit het Si-Di protocol. Nadat de gegevens van het gesprek geordend zijn, komt er een conclusie uit. Indien de conclusie aangeeft dat er sprake is van een ontwikkelingsvoorsprong, wordt het aanbod aangepast en eventuele vervolgstappen geformuleerd en ingezet. Dit gebeurt altijd in overleg met de IB-er. In de groepsbespreking of leerlingbespreking wordt vervolgens het onderwijsaanbod telkens geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. Het groepsplan wordt hierop aangepast. Onderpresteren Leerlingen met een ontwikkelingsvoorsprong of leerlingen die behoefte hebben aan verdieping en verrijking kunnen aangepast gedrag gaan vertonen. Dit betekent dat zij niet meer laten zien waarin zij uitblinken maar zich aanpassen aan het niveau van de groep. Het signaleren van onderpresteerders is niet eenvoudig. Onderpresterende leerlingen kunnen onderscheiden worden in: - absolute onderpresteerders, (leerlingen die niet alleen beneden hun eigen niveau maar ook beneden het groepsgemiddelde presteren); - relatieve onderpresteerders (leerlingen die beneden hun eigen niveau maar wel rond het groepsgemiddelde presteren); - Voor de identificatie van onderpresterende leerlingen maken wij gebruik van het Si-Di protocol. Ook de uitslag van de NSCCT kan een indicatie zijn voor de kinderen uit de bovenbouw. Sociaal emotionele ontwikkeling Hoogbegaafde leerlingen kunnen soms op sociaal-emotioneel gebied op een ander niveau dan hun kalenderleeftijd functioneren. Indien deze leerlingen niet adequaat worden opgevangen kan het zijn dat zij in de gevarenzone terecht komen. Deze leerlingen geven signalen af. De meest essentiële signalen zijn: - extreem perfectionisme/faalangst; - eenzaamheid; - onderpresteren; - negatief en/of niet reëel zelfbeeld; - onzekerheid; - hyperactiviteit; - gepest worden; - angsten; - overgevoeligheid; - clownesk gedrag; - agressief gedrag. 2

3 Wanneer de leerkracht bovengenoemde signalen signaleert bij een leerling wordt overleg gevoerd met de ouders. Hoogbegaafde leerlingen die gedurende langere tijd één of meerdere signalen afgeven worden door de groepsleerkracht besproken met de intern begeleider. Doel is het delen van de ontstane zorg. Bekeken wordt of het kind deze signalen ook in de thuissituatie afgeeft. Indien dit het geval is, wordt met de ouders overlegd welke vervolgstappen genomen worden om de leerling in zijn welbevinden te stimuleren. Op dit punt in het proces wordt de overstap gemaakt naar zorg op niveau 2. Niveau 2: extra ondersteuning in de groep / in de school De beschrijvingen die hieronder volgen zijn onderdeel van de ondersteuning op niveau 2. Per leerling wordt bekeken welk van de aspecten zoals genoemd bij niveau twee passend is of zijn. Het uitgangspunt is dat wij aansluiten (of trachten zo goed mogelijk aan te sluiten) bij de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Wij hebben daarbij niet altijd harde data nodig, maar beslissen op basis van de resultaten en de observaties of een kind in aanmerking komt voor verdieping en verrijking. Op schoolniveau wordt de leerling besproken als er aan de hand van de signalerings- en observatiegegevens van de leerkracht aanwijzingen zijn dat de leerling behoefte heeft aan verdiepings- en verrijkingsmateriaal. Doel van de bespreking is de onderwijsaanpak en het leerstofaanbod aan te scherpen gericht op de onderwijsbehoefte van de leerling. Het verdiepende traject is hiervoor de basis. Het maken van aanpassingen in de reguliere lesstof gebeurt door de drie ster route tijdens rekenen. Bij de overige vakken wordt dit toegepast door het overslaan van herhalings- en oefenstof uit de methode. Bij verwerking worden alleen oefeningen aangeboden die nieuwe lesstof betreffen. De tijd die vrijkomt, wordt besteed aan werken met verrijkingsmateriaal en verdiepende opdrachten. Uitgangspunt is om zoveel mogelijk de groep bij elkaar te houden binnen het leerdoel. Criteria die meewegen bij het besluit om te verdiepen: De leerling: - haalt hoge A scores; - heeft een uitstekende ontwikkeling op het vakgebied waar verdieping geboden wordt: te verantwoorden middels data, ondersteund door visie van de leerkracht, intern begeleider en ouders; - heeft een zelfstandige en taakgerichte werkhouding; - heeft een werktempo dat naast verdiepen mogelijkheid creëert voor verrijkend en verdiepend werk; - is gemotiveerd; - pakt nieuwe leerstof snel op, blijft niet van instructie afhankelijk. Plusgroep: verbreding De Plusgroep is onderdeel van de ondersteuning die op niveau 2 wordt geboden. Bij het in kaart brengen van de leerdoelen van een leerling gebruiken wij het Model van Talent Ontwikkeling van Jan Kuipers. Dit model is gericht op de verschillende vaardigheden die een kind nodig heeft om een goede leer- en werkhouding te ontwikkelen. Er is een plusgroep 5/6 en 7/8. Aan de hand van het SIDI-3 protocol worden leerlingen in groep 4 voor de plusgroep geselecteerd. Hierbij wordt de hele klas gescreend. Tijdens de plusgroep bijeenkomsten houden de kinderen zich bezig met verdiepende opdrachten in groepsverband. Ook wordt aan de sociaal-emotionele kant aandacht besteed. 3

4 Aan het einde van ieder schooljaar wordt door de leerkracht in samenspraak met de intern begeleider geëvalueerd of voortzetting van deelname in de Plusgroep wordt voortgezet. In de praktijk betekent deelname aan de plusgroep dat er gedurende 30 schoolweken (start in week 6 van het schooljaar, afsluiting 5 weken voor het einde van het schooljaar) een uur in de plusgroep wordt gewerkt aan een project. Daarna gaan de kinderen terug naar hun eigen groep waar zij gedurende andere momenten in de week verder zullen werken aan het project. De plusgroep leerkracht koppelt regelmatig terug naar de leerkrachten, waaraan wordt gewerkt en wat er van de kinderen wordt verwacht. Op onze school wordt in de plusgroep gewerkt met de projecten van Minka Dumont van SLO en de Bloom-Gardnerprojecten van Jack Nowee. Daarnaast is er ruimte om bezig te zijn met computeractiviteiten en projecten die aansluiten bij de actualiteit. Projecten voor (hoog)begaafden Minka Dumont: Groep 5/6: Dieren van de wereld, Indianen, Menselijk Lichaam, Minimonsters, Oude Egyptenaren, Ridders en Jonkvrouwen, Romeinen, Snelle Machines. Groep 7/8: Bruggen, Columbus, Dinosaurussen, Geld, Haaien, Landen van de Wereld, Mummies, Mythische Figuren, Roofdieren uit de Zee. Bloom Gardnerprojecten Jack Nowee: Groep 5/6: Dino s, Olympische Spelen Groep 7/8: Anne Frank, Dino s, Kinderboekenweek, Pasen, Olympische Spelen, Religie, Vrijheid, Water. Geschikt voor 5 t/m 8: Bedreigde Dieren, Energie, Gezond Voedsel, Insecten, Mensapen, Sprookjes, Vogels, Weer, Zonnestelsel. Richtlijnen verdiepen: Verdiepen op rekengebied Vanaf de onderbouw kan, in overleg met de intern begeleider, gebruik worden gemaakt van vooraf toetsen en de instructie afstemmen op het resultaat daarvan. In de tijd die ontstaat door het op deze manier versneld door de lesstof heen gaan krijgt het kind meer uitdagender werk: bijvoorbeeld het Plusboek rekenen vanaf groep 3. Onder verdiepen verstaan we vanaf groep 6 het volgen van de drie ster route. Deze wordt gevolgd door de rekensterke kinderen die het streefniveau met groot gemak doorlopen. Vanaf groep 6 kan tevens gebruik worden gemaakt van de compactingroute van de methode Pluspunt. Dit houdt in dat de kinderen de toets maken nadat de doelen in één blok aan de orde zijn geweest. Bovendien is er, door beperkte deelname aan de instructielessen, ruimte voor verdiepingsopdrachten. Aan de verdieping worden duidelijke eisen gesteld qua hoeveelheid, tempo en werkverzorging. Door eisen aan het extra werk te stellen, maken we duidelijk dat we een inspanning van de leerling verwachten. Voor de ontwikkeling van een goed zelfbeeld is deze inspanning, met bijbehorende succes en faalervaringen van wezenlijk belang. Vanaf groep 5 kunnen de rekensterke kinderen deel nemen aan schaaklessen. Deelname wordt bepaald naar aanleiding van overleg met leerkracht en intern begeleider. Aan het einde van ieder schooljaar wordt door de leerkracht in samenspraak met de intern begeleider geëvalueerd of voortzetting van deelname in de Plusgroep wordt voortgezet. Criteria schaken groep 5 t/m 8 De leerling: 4

5 - heeft een uitstekende reken- en begrijpend leesontwikkeling (waarmee de leerling zich inzichtelijk sterk toont): te verantwoorden middels data, ondersteund door visie van de leerkracht en intern begeleider; - heeft een zelfstandige en taakgerichte werkhouding; - heeft tijd voor extra verdiepende activiteiten, binnen de klassenorganisatie; - is gemotiveerd om schaken te leren; - pakt nieuwe leerstof snel op, blijft niet van instructie afhankelijk; - Bij iedere groepsbespreking wordt bekeken of een kind nog aan de criteria voldoet. Verdiepen op taalgebied Er is op taalgebied geen compactprogramma opgezet, aangezien de taalmethode voldoende differentiatie biedt. De leerlingen die in de verdiepingsgroep taal zitten, gaan na de instructie de verdiepingsopdracht uit het Taalboek Extra maken. Na de toets gaan zij aan de slag met het werkboek taal. Er is ook de mogelijkheid om een internetopdracht te doen. Leerlingen die in de verdiepingsgroep spelling zitten, maken de opdrachten uit het werkboek spelling en kunnen daarna in het werkboek taal aan de slag. Tevens kunnen leerlingen, die deelnemen aan de Plusgroep, de tijd, die vrijkomt door de Taal-lesstof in te dikken, gebruiken om te werken aan hun Plusgroepopdrachten. Verdiepen met Engels en andere vreemde talen Op school bieden wij tevens Engels in groep 3 tot en met 6 en een andere vreemde taal (Spaans, Frans, Duits) in groep 7 en 8 aan. De aanmelding van deze leerlingen loopt via de groepsbesprekingen met de intern begeleider. De leerkracht maakt een voorselectie aan de hand van onderstaande criteria. Vervolgens bekijkt de intern begeleider de selectie en samen wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt. Aan het einde van ieder schooljaar wordt door de leerkracht in samenspraak met de intern begeleider geëvalueerd of voortzetting van deelname aan Engels of andere vreemde taal wordt voortgezet. Criteria Engels in groep 4, 5 en 6 en een andere vreemde taal in groep 7 en 8 De leerling: - heeft een uitstekende taalontwikkeling: te verantwoorden middels data, ondersteund door visie van de leerkracht en intern begeleider; - heeft een zelfstandige en taakgerichte werkhouding; - heeft tijd voor extra verdiepende activiteiten, binnen de klassenorganisatie; - is gemotiveerd om een vreemde taal te leren; - pakt nieuwe leerstof snel op, blijft niet van instructie afhankelijk; - volgt geen enkel intensief arrangement; - Bij iedere groepsbespreking wordt bekeken of een kind nog aan de criteria voldoet. Acadin: aanbod van verdiepings- en verrijkingsstof Naast, of apart van het verdiepen of het extra aanbod op talig gebied, kan er behoefte zijn aan meer uitdaging en verrijking voor de leerlingen met meer mogelijkheden. Dit wordt onder andere gedaan door middel van Acadin. Acadin is de digitale leeromgeving voor talentvolle leerlingen (25% best presterende leerlingen, inclusief hoogbegaafde leerlingen). Acadin ondersteunt bij het realiseren van uitdagend onderwijsaanbod voor talentvolle leerlingen. Belangrijk is dat deze leerlingen, die vaak in een klein groepje of in tweetallen het verdiepende arrangement volgen, ondersteuning krijgen van de leerkracht bij het maken en/of plannen van opdrachten. 5

6 Materialen voor in de groep Daarnaast kunnen onderstaande, op school aanwezige materialen daarbij ingezet worden: Groep 1/2 - suggesties uit het boek Compact&rijk Dit zijn groepsactiviteiten; - differentiatie in knijperwerkjes : complexe opdrachten: bestaand materiaal gebruiken; - rijke leeromgeving: ontwikkelingsmateriaal; - opdrachten met letters en cijfers/leren lezen; - opdrachten uit de techniektorens. Groep 3: Rekenen: compacten volgens de methode Pluspunt 3, Pluspunters, Rekentijger, strategiespelen, plustaak, Bolleboos. Lezen/Taal: Methode Veilig Leren Lezen: zonprogramma vanaf dag één, feestneus, mini-informatie, tutorlezen, slimme taal (downloaden via website SLO), activiteitenlijst leesboeken, werkboekjes Slimme taal, plustaak. Spelling: feestneus, ringboekje VLL, Wereldoriëntatie/begrijpend lezen: verdiepende thema-activiteiten, Acadin, SLO projecten In de tuin, Koraalrif, Oerwoud, Strand, Woestijn. Groep 4: Rekenen: compacten volgens de methode Pluspunt 3, Pluspunters, Rekentijgers deel A en B groep 4, Bolleboos. Lezen: Methode Estafette: aanpak 3 Estafettelopers, Mini-informatie, Villa Alfabet. Spelling: Na basisstof: opdrachten uit Taalboek extra gecombineerd met de kasteelkaarten. de,bij het blok horende, lessen van Taalboekextra gemaakt, werkboekjes Slimme taal. Wereldoriëntatie/begrijpend lezen: Deel A en B Detective Denkwerk, Acadin, SLO projecten In de tuin, Koraalrif, Oerwoud, Strand, Woestijn. Groep 5: Rekenen: compacten volgens de methode Pluspunt 3, Pluspunters, Rekentijgers deel A en B groep 5, Bolleboos. Lezen: Methode Estafette: aanpak 3 Estafettelopers, activiteitenlijst leesboeken, Mini-informatie, Villa Alfabet. Spelling: Na basisstof: opdrachten uit Taalboekextra gecombineerd met de kasteelkaarten, de, bij het blok horende, lessen van Taalboekextra gemaakt, werkboekjes Slimme taal Wereldoriëntatie/begrijpend lezen: Deel 1 en 2 Detective Denkwerk, Topklassers, Plustaak Wereldoriëntatie. Groep 6: Rekenen: compacten volgens de methode Pluspunt 3, Pluspunters, Rekentijgers deel A en B groep 6, Bolleboos. Lezen: Methode Estafette: aanpak 3 Estafettelopers, activiteitenlijst leesboeken, Mini-informatie, Villa Alfabet. Spelling: Na basisstof: opdrachten uit Taalboekextra gecombineerd met de kasteelkaarten. de, bij het blok horende, lessen van Taalboekextra gemaakt, werkboekjes Slimme taal 6

7 Wereldoriëntatie/begrijpend lezen: Deel 1 en 3 Super Detective Denkwerk, Slimme uilen, Topklassers, Plustaak Wereldoriëntatie. Groep 7: Rekenen: compacten volgens de methode Pluspunt 3, Pluspunters, Rekentijgers deel A en B groep 7 of 6 (afhankelijk van welke moeilijkheid de kinderen aankunnen), verhaalsommen groep 7. Lezen: Methode Estafette: aanpak 3 Estafettelopers, activiteitenlijst leesboeken, Mini-informatie. Spelling: Na basisstof: opdrachten uit Taalboek extra gecombineerd met de kasteelkaarten, Ajodact Spelling. de, bij het blok horende, lessen van Taalboek extra gemaakt, werkboekjes Slimme taal, Topklassers Frans, Franse en Engelse taalspelletjes, Engelse leesboeken. Wereldoriëntatie/begrijpend lezen: Detective Denkwerk, Slimme uilen, Topklassers, Plustaak Wereldoriëntatie. Groep 8: Rekenen: compacten volgens de methode Pluspunt 3, Pluspunters, Rekentijgers deel A en B groep 8 of 7 (afhankelijk van welke moeilijkheid de kinderen aankunnen), Bolleboos, Topklassers Wiskunde. Lezen: Methode Estafette: aanpak 3 Estafettelopers, activiteitenlijst leesboeken, Mini-informatie. Spelling: Na basisstof: opdrachten uit Taalboek extra gecombineerd met de kasteelkaarten, Ajodact Spelling. de, bij het blok horende, lessen van Taalboekextra gemaakt, werkboekjes Slimme taal, Topklassers Frans, Franse en Engelse taalspelletjes, Engelse leesboeken. Wereldoriëntatie/begrijpend lezen: Super Detective Denkwerk, Slimme uilen, divers Plustaak Wereldoriëntatie, Topklassers. Voor alle groepen: Bee Bot met de Blue Bot app, Kodable, scratch junior en scratch(games) ofwel leren programmeren voor alle groepen, Acadin, opdrachten uit de techniektorens. Coöperatieve spellen: zie collectie in de bibliotheek. Rekenspellen: zie collectie in de bibliotheek. Niveau 3: speciale ondersteuning binnen en/of buiten de school Als extra zorg genoemd onder niveau 2 onvoldoende is, volgt een bespreking in het Ondersteuningsteam. Het gaat dan om leerlingen waarbij het welbevinden in het geding is en waarbij handelingsverlegenheid van de school is bij het afstemmen op de onderwijsbehoeften. In het Ondersteuningsteam kan besloten worden tot het invullen van het SIDI-3 protocol door de leerling, de ouders en de leerkracht. Aan de hand van alle verzamelde gegevens worden adviezen geformuleerd voor het vervolgtraject. Daarbij kan gedacht worden aan versnellen of het aanbod dat gegeven wordt verder aanscherpen aan de hand van de verzamelde gegevens en adviezen uit het onderzoek. Dit kan tevens betekenen dat er bovenschools gebruik gemaakt kan worden gemaakt van de Kangoeroegroepen van Agora. Binnen de Stichting Agora bestaat de mogelijkheid om een selectieve groep kinderen deel te laten nemen in bovenschoolse kangoeroegroepen. Zij bieden een arrangement, speciaal toegespitst op meer- en hoogbegaafde leerlingen waarvoor op de eigen school een zekere mate van handelingsverlegenheid is. Om het een en ander goed te organiseren is bovenschools beleid opgesteld, welke het al dan niet deelnemen van de leerlingen aan de kangoeroegroep toelicht. 7

8 Onze school werkt volgens dit Agora-beleid. Het beleid is te vinden op de website. 8