Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG) Dr. P.S. Sterkenburg

Transcriptie

1 Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG) Dr. P.S. Sterkenburg

2 Diagnostiek Giltaij, H.P. (2017). Diagnostic Assessment of Attachment Related Disorders in Children with Intellectual Disabilities, Bartiméus Reeks. De Schipper, J.C., Sterkenburg, P., Giltaij, H., Schuengel, C. & Oosterman, M. (2017). Diagnostiek van verstoorde gehechtheid. In: Bosmans, G., Claes, L., Bijttebier, P. & Noens, I. (Eds.), Diagnostiek bij kinderen, jongeren en gezinnen, deel IV: Specifieke klachten onder de loep (pp ). Leuven, Acco.

3 ITGG DVD Gehechtheid: een psychotherapeutische behandeling

4 Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG) Fase 1: Gehechtheidstherapie a. Contact maken b. Symbiose c. Individuatie Fase 2: Gedragstherapie Positieve bekrachtiging sociale beloning Fase 3: Generalisatie - Afronding Overdracht Sterkenburg, P.S. & Schuengel, C. (2008). Behandelprotocol Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag. In C. Braet & S. Bögels (Eds.), Protocollaire behandelingen voor kinderen met psychische klachten. (pp ). Amsterdam: Boom.

5 Fase 1a: Contact maken Belangrijke elementen Structuur: geeft duidelijkheid en veiligheid Probleemgedrag: geruststellende en troostende houding Verbaal contact: zachte stem, melodieus, rustig en herhalend Lichamelijk contact: langzaam opbouwen Type contact: plezierig

6 Fase 1b: Symbiose Spiegeling: via beweging, via aanraking, via geluid De therapeut anticipeert op gedrag en speelt hierop in Initiatieven van de cliënt worden beloond In tune out tune in tune

7 Fase 1c: Individuatie Objectpermanentie is voorwaarde voor overbrugging van scheidingsangst Object(permanentie) lokt uit tot scheiding en leidt tot het ontwikkelen van een interne weergave van objecten en personen

8 Fase 1c: Individuatie Nabijheid, veilige basis en gebondenheid Gerichtheid op de therapeut Lichamelijk contact (persoonspermanentie) Auditief contact (persoonspermanentie)

9 Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG) Fase 1: Gehechtheidstherapie a. Contact maken b. Symbiose c. Individuatie Fase 2: Gedragstherapie Positieve bekrachtiging sociale beloning Fase 3: Generalisatie - Afronding Overdracht Sterkenburg, P.S. & Schuengel, C. (2008). Behandelprotocol Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag. In C. Braet & S. Bögels (Eds.), Protocollaire behandelingen voor kinderen met psychische klachten. (pp ). Amsterdam: Boom.

10 Fase 2: Gedragstherapie Aanleren van nieuw gewenst gedrag Aanbieden van positief sociale beloning

11 Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG) Fase 1: Gehechtheidstherapie a. Contact maken b. Symbiose c. Individuatie Fase 2: Gedragstherapie Positieve bekrachtiging sociale beloning Fase 3: Generalisatie - Afronding Overdracht Sterkenburg, P.S. & Schuengel, C. (2008). Behandelprotocol Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag. In C. Braet & S. Bögels (Eds.), Protocollaire behandelingen voor kinderen met psychische klachten. (pp ). Amsterdam: Boom.

12 Fase 3: Afronding & Generalisatie Therapeut - cliënt Geleidelijke losmaking van de therapeut Geleidelijke afbouw van de therapie Opvoeders - cliënt Verdere stimulering van groei naar individuatie Verkennen en implementeren van nieuw aangeleerde communicatieve mogelijkheden Therapeut - opvoeders Lage drempel, advies

13 Fase 3: Afronding & Generalisatie

14 Onderzoeksvragen Kunnen cliënten bij wie sprake is van een geschiedenis van pathogene zorg een gehechtheidsrelatie opbouwen met een therapeut? Wat is het effect van de Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG) op het gedrag van de cliënt?

15 Onderzoeksgroep Visuele- en ernstige verstandelijke beperking 18 jaar Achtergrond van verstoorde gehechtheidsontwikkeling Diagnose autisme, gesteld door psychiater Ernstige en hardnekkige gedragsproblemen (CEP 3)

16 Onderzoeksdesign Cliënt 1: T.1 A A A A B B B B Cliënt 2: T.2 A A A A B B B B Cliënt 3: T.1 A A A A A A B B B B Cliënt 4: T.2 A A A A A A B B B B Cliënt 5: T.1 A A A A A A A A B B B B Cliënt 6: T.2 A A A A A A A A B B B B T = Therapeut A = Gehechtheidstherapeut A = Controletherapeut B = Gedragstherapie door gehechtheidstherapeut B = Gedragstherapie door controletherapeut

17 Meting van affect-regulatie VU-AMS

18 Gehechtheidsrelatie? (1) Nabijheidzoeken tijdens hoge PEP arousal (duur) Therapeut / Score Gehechtheids- therapeut Score 3 Gehechtheids- therapeut Score Controletherapeut Score Controletherapeut Score 4 Fasen PEP Schuengel, C., Sterkenburg, P.S., Jeczynski, P., Janssen, C.G.C., & Jongbloed, G. (2009). Supporting affect regulation in children with multiple disabilities during psychotherapy: A multiple case design study of therapeutic attachment. Journal of Consulting and Clinical Psychology 77(2), Apr,

19 Gehechtheidsrelatie? (2) Lage stress Hoge stress PEP (M) Therapeut Gehechtheids- therapeut - - Controletherapeut Emotieregulatie VU-AMS PEP scores Fasen Schuengel, C., Sterkenburg, P.S., Jeczynski, P., Janssen, C.G.C., & Jongbloed, G. (2009). Supporting affect regulation in children with multiple disabilities during psychotherapy: A multiple case design study of therapeutic attachment. Journal of Consulting and Clinical Psychology 77(2), Apr,

20 Cortisol Dagcurve Group 10 Bartels et al. Mean 0 - Mean patient 4 start :30 hr 12:30 hr 08:30 hr 20:30 hr - Mean patient 4 end Time Sterkenburg, P.S. (2008). Intervening in Stress, Attachment and Challenging Behaviour: Effects in Children with Multiple Disabilities.

21 Effect op probleemgedrag? Minder gedragsproblemen in de dagelijkse leefomgeving later in de therapie tijdens de sessies met de gehechtheidstherapeut Meer gewenst gedrag tijdens de sessies met de gehechtheidstherapeut Sterkenburg, P.S., Janssen, C.G.C. & Schuengel, C. (2008). The effect of an attachment-based behaviour therapy for children with visual and severe intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 12,

22 Gedrag van de therapeut: Sensitiviteit (NICHD) 4A 8 5A 7 6A 1C 6 2C 5 3C 4C Mean Sensitivity ,10 1,20 1,30 5C 6C MeanA MeanC p<.001 Phase Sterkenburg, P.S., Schuengel, C., & Janssen, C.G.C. (2008). Fostering secure attachment during psychotherapy for children with severe ID and visually impairment. Journal of Intellectual Disability Research, 52 (august), 726.

23 Resultaten: Exploratie van eigen lichaam p<.001

24 Resultaten: Exploratie van therapeut p<.001

25 Resultaten: Exploratie van objecten p<.005

26 Roy Lineaire vermindering van gedragsproblemen Gedrag in de woning volgt gedrag tijdens de therapiesessies Geen vrijheidsbeperkende maatregelen meer Betere stressregulatie Nieuwe betekenisvolle relaties

27 Conclusies en implicaties Stimuleren van gehechtheidsgedrag zelfs nog mogelijk bij adolescenten Betere stressregulatie Beter aanleren van gewenst gedrag Minder gedragsproblemen

28 Meer informatie? DVD Gehechtheid: een psychotherapeutische behandeling Basiscursus gehechtheidstherapie RINO cursus nummer F Intervening in Stress, Attachment and Challenging Behaviour: children with multiple disabilities / PSterkenburg@bartimeus.nl

29 Veilige gehechtheidsrelatie in de dagelijkse zorg

30 Eigen bezigheden kunnen het signaleren van signalen in de weg staan Oefening 1 I) Rollenspel met 2 personen Persoon 1 vertelt over wat jou frustreert in het verkeer Persoon 2 reageert zoals op het A4tje is aangegeven II) Rollenspel met 2 personen Persoon 1 vertelt over een vervelend incident tijdens een vakantie (bijvoorbeeld: ziek geweest / ongeluk gehad / gevallen) Persoon 2 reageert zoals op het A4tje is aangegeven

31 Cirkel van veiligheid Ouder gaat in op behoeften van kind Cooper, Hoffman, Marvin & Powell, 1999 Circle of Security Parenting - DVD Excerpt.wmv Voor mij moet je Voor mij moet je Mijn exploratie ondersteunen Voor mij moet je op me letten me helpen plezier delen Voor mij moet je me beschermen me troosten plezier in me beleven mijn gevoelens in goede banen leiden Mij welkom heten als ik me tot je wend

32 Stimuleren van exploratie Bieden van bescherming, troost, verwoorden van gevoelens, gevoelens in goede banen lijden.

33 Niet ingaan op arousal/stress leidt tot beperkte veiligheid Oefening 2 I) Rollenspel met 2 personen Persoon 1 vertelt over een klein probleempje in de omgang tussen jou en een collega / buurvrouw / vriend of vriendin Persoon 2 reageert zoals op het A4tje is aangegeven II) Rollenspel met 2 personen Persoon 1 vertelt over een mailtje/briefje dat je hebt gestuurd zonder goed na te denken, waar je een beetje spijt van hebt Persoon 2 reageert zoals op het A4tje is aangegeven

34 Niet ingaan op arousal /stress leidt tot beperkte veiligheid Stimuleren van exploratie Geen nabijheid en steun zoeken Bieden van bescherming, troost, verwoorden van gevoelens, gevoelens in goede banen lijden.

35 Alleen maar ingaan op arousal / stress leidt tot beperkte veiligheid Oefening 3 I) Rollenspel met 2 personen Persoon 1 vertelt over een klein probleempje in de omgang tussen jou en een collega / buurvrouw / vriend of vriendin Persoon 2 reageert zoals op het A4tje is aangegeven II) Rollenspel met 2 personen Persoon 1 vertelt over een mailtje/briefje dat je hebt gestuurd zonder goed na te denken, een mailtje/briefje waar je een beetje spijt van hebt Persoon 2 reageert zoals op het A4tje is aangegeven

36 Alleen maar ingaan op arousal / stress leidt tot beperkte veiligheid Geen exploratie Stimuleren van exploratie Bieden van bescherming, troost, verwoorden van gevoelens, gevoelens in goede banen lijden.

37 Onvoorspelbaar of angstgevend reageren Geen exploratie Stimuleren van exploratie Geen nabijheid en steun zoeken Bieden van bescherming, troost, verwoorden van gevoelens, gevoelens in goede banen lijden.

38 Veilige ouders/opvoeders Ø Sensitief &Responsief kind Onveilige ouders/opvoeders = inconsistent < responsief = verwerpend kind

39 Meer weten?

40 Vertrouwensrelatie voor ontwikkeling DVD Gehechtheid: een psychotherapeutische behandeling Basiscursus gehechtheidstherapie RINO cursus nummer F Cursussen vanuit Bartiméus Afdeling Psychotherapie gehechtheid_1