wetenschappelijk onderzoek op de afdeling Psychotherapie Riagg Rijnmond

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "wetenschappelijk onderzoek op de afdeling Psychotherapie Riagg Rijnmond"

Transcriptie

1 wetenschappelijk onderzoek op de afdeling Psychotherapie Riagg Rijnmond ESPRi 3 oktober 2013 kees kooiman

2 afdeling Psychotherapie doelgroepen patiënten met ernstige persoonlijkheidspathologie bij ontregeling relatief snel te stabiliseren zoeken voor de persoonlijkheidspathologie behandeling patiënten met syndroompathologie co-morbide persoonlijkheidspathologie zoeken voor de syndroompathologie behandeling

3 afdeling Psychotherapie behandelaanbod psychodynamische psychotherapie dynamische interpersoonlijke therapie transference focused psychotherapie (cognitieve) gedragstherapie schematherapie systeemtherapie groepstherapie

4 afdeling Psychotherapie gemeenschappelijke basis algemene therapiefactoren in overeenstemming met de richtlijnen empirisch ondersteund methodisch werken, integratief denken gemeenschappelijke therapiefactoren affectregulatie, gehechtheid, mentaliseren participeren in wetenschappelijk onderzoek

5 afdeling Psychotherapie wetenschappelijk onderzoek uitgangspunten: passend bij alle therapiemodellen aansluiting bij biologie relevant voor theorie en voor praktijk uitwerking: gehechtheid en affectregulatie gehechtheid en mentaliseren gehechtheid en therapeutische relatie

6 Chronische zorgen en levensgebeurtenissen afdeling Psychotherapie ROM-ondersteund Kwaliteit van leven ECR-r DAPP PANAS Persoonlijkheid persoonlijkheidsstoornis Klachten en symptomen BSI affectieve verwaarlozing, emotionele, fysieke en seksuele mishandeling Cope-easy PBI JTV interpersoonlijke problemen IIP Sociale steun therapieproces

7 afdeling Psychotherapie wetenschappelijk onderzoek gehechtheid en affectregulatie bij vrouwelijke psychotherapie patiënten gehechtheid en mentaliseren gehechtheid en therapeutische relatie

8 gehechtheid en affectregulatie in samenwerking met de afdeling Psychiatrie EMC Steven Kushner (promotor) Joke Tulen (co-promotor) Astrid Kamperman promovenda: Jurate Aleknaviciute

9 gehechtheidstijl en affectregulatie bij psychotherapie patiënten gehechtheidstijl als voorspeller voor psychofysiologische reactiviteit / ontregeling op emotionerende plaatjes ( IAPS) resp Trier Social Stress Test hartritme variabiliteit huidgeleiding speekselcortisol diverse psychologische maten

10 Baseline Study procedure HR & SCL Emotional picture task Preparation for job interview Waiting for the committee Public speaking task Job interview Mental arithmetic task Recovery and debriefing ANTICIPATION STRESS 5 min 25 min 5 min 5 min 5 min 5 min 45 min 7x saliva sampling

11 IAPS HOOG arousal LAAG valentie HOOG (plezierig) LAAG (onplezierig)

12 Self Assessment Manikin (SAM) plezierig onplezierig kalm opgewonden

13 TSST Anticipation period: Preparation (5 min) Waiting (5min) Stress period: Mock job interview (5 min) Mental arithmetic task (5 min)

14 gehechtheidstijl en affectregulatie bij psychotherapie patiënten momenteel n=84 patiënten en n=94 gezonde vrouwen geïncludeerd hopen op n=100 patiënten eind 2013

15 POMS Response Subjective mood disturbance in response to TSST BPD HC Baseline Stress Recovery 0 BPD HC

16 Nmol/l Salivary Cortisol in response to TSST BPD HC Response (nmol/l) STRESS baseline Stress response recovery 0 BPD HC Time effect: p=0,00; time*group: p=0,03; group effect: p=0,00; η 2 = 0,4

17 publicatieplan ECR-r Dutch, structure and validity (Kooiman et al., 2013) Attachment Network Q-sort (ANQ)-Dutch (Allen et al., 2005; Fonagy et al., 2002), structure and validity Attachment style in female outpatients and psychophysiological reactivity on emotional stimuli. Attachment style in female outpatients and psychophysiological reactivity on stress induction. Psychophysiological reactivity predictive for psychotherapy outcome?

18 gehechtheid en mentaliseren MBT: onveilige gehechtheid gaat samen met slecht kunnen mentaliseren wat leidt tot interpersoonlijke problemen en psychopathologie Weinig maten voor mentaliseren In ontwikkeling: Perspective Taking Questionnaire (PTQ; Levy et al., 2005) studie: cross-sectioneel alle patiënten afdeling Psychotherapie associatie tussen gehechtheid (ECR-r) en affectief (TAS-20) en cognitief mentaliseren (PTQ) n=179 patiënten (inclusie geëindigd)

19 gehechtheid en therapeutische relatie therapeutische relatie belangrijke voorspeller voor therapie-uitkomst therapeutische relatie niet alleen door patiënt bepaald, maar ook door therapeut veel onderzoek naar patiëntkenmerken als predictor voor therapeutische relatie en voor therapieuitkomst, weinig naar therapeutkenmerken Voorstel: gehechtheidstijl en andere patiëntkenmerken X gehechtheidstijl en andere therapeutkenmerken als voorspeller voor therapeutische relatie en therapie-uitkomst (ROM)

Is het includeren van een natuurrijke setting, honden en paarden in een psychodynamische psychotherapie behulpzaam?

Is het includeren van een natuurrijke setting, honden en paarden in een psychodynamische psychotherapie behulpzaam? Is het includeren van een natuurrijke setting, honden en paarden in een psychodynamische psychotherapie behulpzaam? Een theoretische beschouwing over de meerwaarde van het inzetten van dieren bij Equine

Nadere informatie

Het verband tussen hechtingsstoornissen en persoonlijkheidsstoornissen Vroegsignalering en behandeling Kirsten Hauber Karin Slotema

Het verband tussen hechtingsstoornissen en persoonlijkheidsstoornissen Vroegsignalering en behandeling Kirsten Hauber Karin Slotema Het verband tussen hechtingsstoornissen en persoonlijkheidsstoornissen Vroegsignalering en behandeling Kirsten Hauber Karin Slotema Dag van de inhoud 2018 Programma Adolescentie Kirsten Hauber Persoonlijkheidsstoornissen

Nadere informatie

Neurobiologische achtergronden van agressie

Neurobiologische achtergronden van agressie Neurobiologische achtergronden van agressie Studiedag EFCAP 2010 arne popma vumc, academische afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie 1 2 boodschap om mee naar huis te nemen biologische factoren alleen kunnen

Nadere informatie

Evidence based behandeling van borderline patiënten: mentalisation

Evidence based behandeling van borderline patiënten: mentalisation Evidence based behandeling van borderline patiënten: mentalisation based therapy (MBT), transference focused therapy, schema gerichte therapie en dialectische gedragstherapie op één podium Marjon Nadort

Nadere informatie

Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe?

Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Effecten en Werkingsmechanismes van Cognitieve Therapie en Interpersoonlijke Therapie voor Depressie Dr. Lotte Lemmens Maastricht University Psychotherapie

Nadere informatie

De rol van optimisme (en andere beschermende factoren) voor lichamelijke klachten

De rol van optimisme (en andere beschermende factoren) voor lichamelijke klachten De rol van optimisme (en andere beschermende factoren) voor lichamelijke klachten madelon peters de overtuiging dat men over het algemeen goede uitkomsten zal ervaren in het leven Scheier & Carver, 1985

Nadere informatie

De intramurale behandeling van forensische patienten met een persoonlijkheidsstoornis

De intramurale behandeling van forensische patienten met een persoonlijkheidsstoornis De intramurale behandeling van forensische patienten met een persoonlijkheidsstoornis Een empirische studie Treatment outcome in personality disordered forensic patients An empirical study ( with a summary

Nadere informatie

PsyAlite Klachten / stoornissen) l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l

PsyAlite Klachten / stoornissen) l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l PsyAlite Ledenlijst dhr. W. Instituut voor RET 2011gk1r@planet.nl www.ret-instituut.nl mw. M.J. Psychologenpraktijk Lammenschans m.j.boersma@planet.nl www.praktijklammenschans.nl mw. E.F. de Psychologenpraktijk

Nadere informatie

Een behandeling krijgen volgens de richtlijn. Hoe erg is dat als die behandeling niet je voorkeur heeft.

Een behandeling krijgen volgens de richtlijn. Hoe erg is dat als die behandeling niet je voorkeur heeft. Een behandeling krijgen volgens de richtlijn Hoe erg is dat als die behandeling niet je voorkeur heeft. Th.M (Michael) van den Boogaard (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

De rol van sekse, hechting en autonomie in as-i en persoonlijkheidspathologie.

De rol van sekse, hechting en autonomie in as-i en persoonlijkheidspathologie. De rol van sekse, hechting en autonomie in asi en persoonlijkheidspathologie. Drs. N. Bachrach GZ psycholoog io Klinisch psycholoog VVGI Externpromovendus UvT Promotor Prof. Dr. M. Bekker Copromotor: Dr.

Nadere informatie

PsyAlite Klachten / stoornissen) Schillhorn van Veen. Bruijne- de Jonge. Knetsch-Schipper. Onel-Kriele. Steeneveld. Meeuwisse. Heemskerk Herrewijn

PsyAlite Klachten / stoornissen) Schillhorn van Veen. Bruijne- de Jonge. Knetsch-Schipper. Onel-Kriele. Steeneveld. Meeuwisse. Heemskerk Herrewijn PsyAlite Ledenlijst dhr. W. Backx Instituut voor RET 2011gk1r@planet.nl www.ret-instituut.nl mw. M.J. Psychologenpraktijk Lammenschans m.j.boersma@planet.nl www.praktijklammenschans.nl mw. E.F. de Psychologenpraktijk

Nadere informatie

Het meten van mentaliseren; een poging met de Reflective Functioning Rating Scale

Het meten van mentaliseren; een poging met de Reflective Functioning Rating Scale oorspronkelijk artikel Het meten van mentaliseren; een poging met de Reflective Functioning Rating Scale S.J.L.M. KEMPS, C.G. KOOIMAN ACHTERGROND De vaardigheid te kunnen (blijven) mentaliseren wordt relevant

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie Cognitieve gedragstherapie Een succesvolle psychotherapie voor diverse emotionele stoornissen en problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is Cognitieve Gedragstherapie? Cognitieve gedragstherapie

Nadere informatie

Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen

Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen Dr. A.C. (Arjan) Videler Psychotherapeut/GZ-psycholoog/Senior Onderzoeker Manager behandeling Expertisecentrum PersonaCura Treatment of personality

Nadere informatie

Hantering van chronische suïcidaliteit bij patiënten met een persoonlijkheidsstoornis

Hantering van chronische suïcidaliteit bij patiënten met een persoonlijkheidsstoornis Hantering van chronische suïcidaliteit bij patiënten met een persoonlijkheidsstoornis Werken vanuit de functie van suïcidaliteit Brugge, 2 juni 2017 Fanny Dumarey, psycholoog-gedragstherapeut Coördinator

Nadere informatie

Onderzoek naar werkzaamheid schematherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis en alcoholafhankelijkheid

Onderzoek naar werkzaamheid schematherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis en alcoholafhankelijkheid Onderzoek naar werkzaamheid schematherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis en alcoholafhankelijkheid presentatie ESPRi Symposium 26-11-2015 Michiel Boog, klinisch psycholoog, psychotherapeut Titel:

Nadere informatie

S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid. S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid

S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid. S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Drs. Maud De Venter Drs. Jela Illegems Prof. dr. Filip Van Den Eede S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Chronische vermoeidheid:

Nadere informatie

Annah Planjer Klinisch psycholoog- psychotherapeut. Supervisor NVP (Volwassenen) en VKJP (Kinder &Jeugd)

Annah Planjer Klinisch psycholoog- psychotherapeut. Supervisor NVP (Volwassenen) en VKJP (Kinder &Jeugd) Spiegeltjes van Malkander : mentaliseren, gehechtheid en de therapeutische relatie. Annah Planjer Klinisch psycholoog- psychotherapeut Supervisor NVP (Volwassenen) en VKJP (Kinder &Jeugd) Mentaliseren:

Nadere informatie

Herhalen, herhalen en nog eens herhalen: de belangrijke rol van opvoeden in de behandeling van kinderen met complex trauma

Herhalen, herhalen en nog eens herhalen: de belangrijke rol van opvoeden in de behandeling van kinderen met complex trauma Herhalen, herhalen en nog eens herhalen: de belangrijke rol van opvoeden in de behandeling van kinderen met complex trauma Kinderen met complex trauma: Het belang van de opvoeding in de behandeling, 8

Nadere informatie

van jeugdtrauma 29/09/2016 Klinische en neurobiologische effecten Overzicht Overzicht

van jeugdtrauma 29/09/2016 Klinische en neurobiologische effecten Overzicht Overzicht Klinische en neurobiologische effecten van jeugdtrauma Prof. dr. F. Van Den Eede Dr. L. Cassiers Avondlezing PC St.-Hieronymus 22/9/2016 Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Neurobiologie: -

Nadere informatie

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling

Nadere informatie

Evidence based behandeling van borderline patiënten: mentalisation based

Evidence based behandeling van borderline patiënten: mentalisation based Evidence based behandeling van borderline patiënten: mentalisation based therapy (MBT), transference focused therapy, schema gerichte therapie en dialectische gedragstherapie op één podium Dawn Bales Mentaliseren

Nadere informatie

Summer University Psychoanalyse 2017

Summer University Psychoanalyse 2017 Summer University Psychoanalyse 2017 Sacha de Reuver 3 juli t/m 7 juli 2017 UvA Wat is psychoanalyse? Mensbeeld Verzameling theorieën over psychisch functioneren Therapeutisch proces Klassieke Psychoanalyse

Nadere informatie

Hechting en Psychose: Attachment and Psychosis:

Hechting en Psychose: Attachment and Psychosis: Hechting en Psychose: Bieden Hechtingskenmerken een Verklaring voor het Optreden van Psychotische Symptomen? Attachment and Psychosis: Can Attachment Characteristics Account for the Presence of Psychotic

Nadere informatie

Beeldende. kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie

Beeldende. kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie Beeldende therapie voor LVB kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie Liesbeth Bosgraaf MAth Dr. Kim Pattiselanno Dr. Marinus Spreen

Nadere informatie

VOOR PERSOONLIJKHEIDSPATHOLOGIE Informatie voor zorgverzekeraars omtrent indicatiegebied en werkzaamheid.

VOOR PERSOONLIJKHEIDSPATHOLOGIE Informatie voor zorgverzekeraars omtrent indicatiegebied en werkzaamheid. TFP Nederland www.tfpnederland.com www.istfp.org TRANSFERENCE - FOCUSED PSYCHOTHERAPIE (TFP) VOOR PERSOONLIJKHEIDSPATHOLOGIE Informatie voor zorgverzekeraars omtrent indicatiegebied en werkzaamheid. Wat

Nadere informatie

PsyAlite Klachten / stoornissen) Schillhorn van Veen. Bruijne- de Jonge. Knetsch-Schipper. Onel-Kriele. Steeneveld. Heemskerk Herrewijn

PsyAlite Klachten / stoornissen) Schillhorn van Veen. Bruijne- de Jonge. Knetsch-Schipper. Onel-Kriele. Steeneveld. Heemskerk Herrewijn PsyAlite Ledenlijst dhr. W. Backx Instituut voor RET 2011gk1r@planet.nl www.ret-instituut.nl mw. M.J. Psychologenpraktijk Lammenschans m.j.boersma@planet.nl www.praktijklammenschans.nl mw. E.F. de Psychologenpraktijk

Nadere informatie

DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student

DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student Definitie trauma in de kindertijd Emotioneel misbruik Emotionele verwaarlozing Fysiek misbruik Fysieke verwaarlozing Seksueel misbruik

Nadere informatie

Psychotherapie. Domus Medica 12 april 2017

Psychotherapie. Domus Medica 12 april 2017 Psychotherapie Domus Medica 12 april 2017 Dr. Christy Sempels Psychiater-Psychoanalytisch psychotherapeut Afdelingspsychiater (GO en SBR) UPC ST Kamillus Bierbeek Mobiele 2B Team Oude Baan Leuven Lid sectie

Nadere informatie

Denken, Kijken, Voelen en Ruiken!

Denken, Kijken, Voelen en Ruiken! Denken, Kijken, Voelen en Ruiken! Cognitieve Therapie vs. Cognitieve Therapie + Exposure voor Eetstoornissen: Design van een RCT Dr. Lotte Lemmens VGCT Najaarscongres 13 November 2015 CGT effectief voor

Nadere informatie

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie?

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Nijmeegs Kenniscentrum Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Jan-Frederic Wiborg, Jose van Bussel, Agaat van Dijk, Gijs Bleijenberg, Hans

Nadere informatie

Vroegdetectie Persoonlijkheidsstoornissen

Vroegdetectie Persoonlijkheidsstoornissen Vroegdetectie Persoonlijkheidsstoornissen Kirsten Hauber Karin Slotema Symposium Vroegdetectie in de GGZ Is vroegdetectie mogelijk bij persoonlijkheidsstoornissen binnen de SGGZ voor volwassenen? Wat zou

Nadere informatie

D v/h Noorden; 17 sept 2005

D v/h Noorden; 17 sept 2005 D v/h Noorden; 17 sept 2005 10 jaar Integrale Psychiatrie Wat heeft het ons gebracht? Dr Rogier Hoenders, psychiater, CIP, Lentis 1 2 Het beste van twee werelden 29 maart 2006 3 4 Integrative Medicine

Nadere informatie

Bijscholing: Mogelijkheden eerste lijn

Bijscholing: Mogelijkheden eerste lijn Bijscholing: Mogelijkheden eerste lijn T R A U M A C E N T R U M B E L G I Ë 3 0 A P R I L 2 0 1 3 C O P Y R I G H T D O R I S D H O O G H E Welke hulp hebben mensen nodig? Studie van Dyregrov & Nordanger,

Nadere informatie

Contact maken, Wat is dat?

Contact maken, Wat is dat? Contact maken, Wat is dat? 2 december 2015, Deventer Derek Strijbos d.strijbos@dimence.nl Contact maken, Wat is dat? 1. Contact en autisme 2. Het conceptuele probleem 3. Een filosofisch voorstel 4. Hoe

Nadere informatie

Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis

Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Informatie voor cliënten en hun verwijzers Mentaliseren Bevorderende Therapie voor cliënten met een borderline

Nadere informatie

Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis

Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis Een pleidooi voor kortdurende interventies met duurzaam effect Willem Fonteijn Medische Psychologie Catharina Ziekenhuis, Eindhoven Een vorm van cognitieve

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 9. Inleiding 11

Inhoud. Voorwoord 9. Inleiding 11 Inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 Hoofdstuk 1 De therapeutische relatie: een kritische verkenning 15 1 Inleiding 15 2 De therapeutische relatie: wat moet er onder worden verstaan? 16 3 (Hoe) kan de kwaliteit

Nadere informatie

Registratieregeling Leertherapeut Psychotherapie

Registratieregeling Leertherapeut Psychotherapie Registratieregeling Leertherapeut Psychotherapie Toelichting Het volgen van leertherapie is een essentieel onderdeel van de opleiding tot psychotherapeut, klinisch psycholoog en psychiater. Leertherapie

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornis Cluster C

Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Deze folder geeft informatie over de diagnostiek en behandeling van cluster C persoonlijkheidsstoornissen. Wat is een cluster C Persoonlijkheidsstoornis? Er bestaan verschillende

Nadere informatie

Interpersoonlijke psychotherapie

Interpersoonlijke psychotherapie Interpersoonlijke psychotherapie in een groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, Opleider-supervisor IPT en groepspsychotherapie Cora Versteeg, supervisor IPT en groepspsychotherapeut i.o.

Nadere informatie

Inhoud. Deel I Veranderen 25

Inhoud. Deel I Veranderen 25 Inhoud Inleiding Psychoanalyse in ontwikkeling 13 Deel I Veranderen 25 1 Het psychoanalytisch kader 27 1.1 Inleiding 27 1.2 Bewust-onbewust 27 1.3 Intersubjectiviteit en innerlijk werkmodel 29 1.4 Twee

Nadere informatie

Verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van cognitieve gedragstherapie middels cliëntfeedback VGCt najaarsconferentie 2015

Verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van cognitieve gedragstherapie middels cliëntfeedback VGCt najaarsconferentie 2015 Verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van cognitieve gedragstherapie middels cliëntfeedback VGCt najaarsconferentie 2015 Prof. dr. Marc Verbraak, klinisch psycholoog / cognitief-gedragstherapeut

Nadere informatie

Temperamentsprofielen bij verslaving

Temperamentsprofielen bij verslaving 17 februari 2017 Temperamentsprofielen bij verslaving Dr Els Santens Psychiater Team Verslavingszorg Inhoud Kader doctoraatsonderzoek Verslaving Gray s Reinforcement Sensitivity Theory (RST) Temperamentsprofielen

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Etnische minderheden vormen een groeiend segment van de bevolking in veel westerse landen. Zorgbehoeften en verwachtingen van deze groepen vormen vaak een uitdaging voor

Nadere informatie

Dynamisch overzicht GGZ juni Inleiding. Dynamisch

Dynamisch overzicht GGZ juni Inleiding. Dynamisch Dynamisch overzicht GGZ juni 2017 Inleiding In dit dynamisch overzicht wil cvgz meer duidelijkheid geven over interventies, die binnen de curatieve geestelijke gezondheid verleend worden, wel of niet vallen

Nadere informatie

Dynamisch overzicht GGZ

Dynamisch overzicht GGZ 180817SVB Dynamisch overzicht GGZ 2017 Dynamisch overzicht GGZ juni 2017 Inleiding In dit dynamische overzicht vindt u terug of interventies binnen de curatieve geestelijke gezondheid wel of niet vallen

Nadere informatie

Focus op mentaliseren

Focus op mentaliseren Tessa Mol 1 Focus op mentaliseren Een effectieve attitude in de behandeling van de borderline persoonlijkheidsstoornis Opinie De verpleegkundige in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) ervaart de patiënt

Nadere informatie

Waarom ervaren sommige kinderen meer angst dan andere kinderen?

Waarom ervaren sommige kinderen meer angst dan andere kinderen? Samenvatting Angst is een normale reactie op mogelijk gevaar (Gullone, 2000; LeDoux, 1998). Het is een emotie die elk kind wel eens ervaart. Veel voorkomende, normale angsten zijn bijvoorbeeld angst voor

Nadere informatie

Kindermishandeling: korte en lange termijn gevolgen. Ramón Lindauer AMC-de Bascule

Kindermishandeling: korte en lange termijn gevolgen. Ramón Lindauer AMC-de Bascule Kindermishandeling: korte en lange termijn gevolgen Ramón Lindauer AMC-de Bascule Eerste Geneeskundigen dag 15 maart 2011 Inhoud definitie en prevalentie kindermishandeling gevolgen kindermishandeling

Nadere informatie

DIT NEDERLAND www.d-i-t.eu. www.d-i-t.org. DYNAMIC INTERPERSONAL THERAPY (DIT) VOOR DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK

DIT NEDERLAND www.d-i-t.eu. www.d-i-t.org. DYNAMIC INTERPERSONAL THERAPY (DIT) VOOR DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK DIT NEDERLAND www.d-i-t.eu www.d-i-t.org. DYNAMIC INTERPERSONAL THERAPY (DIT) VOOR DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK SOMATISCH ONVERKLAARBARE LICHAMELIJKE KLACHTEN Wat is DIT?

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Summary in Dutch Stukjes van een klinische puzzel: een analyse van de alliantie in psychodynamische psychotherapie voor depressie Techniek, relatie, persoonlijkheid en therapeut

Nadere informatie

Jeugdtrauma en somatische gevolgen op volwassen leeftijd: klinische en psychofysiologische verkenning (ingekorte versie presentatie)

Jeugdtrauma en somatische gevolgen op volwassen leeftijd: klinische en psychofysiologische verkenning (ingekorte versie presentatie) Jeugdtrauma en somatische gevolgen op volwassen leeftijd: klinische en psychofysiologische verkenning (ingekorte versie presentatie) Prof. dr. F. Van Den Eede Symposium SPM/VVP Hof van Liere UA 26/04/2019

Nadere informatie

Handboek klinische schematherapie

Handboek klinische schematherapie Handboek klinische schematherapie Handboek klinische schematherapie Eelco Muste Anoek Weertman Anne-Marie Claassen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie

DAPP-BQ Screening. Dimensionale assessment van persoonlijkheidspathologie. Elizabeth Smit

DAPP-BQ Screening. Dimensionale assessment van persoonlijkheidspathologie. Elizabeth Smit DAPP-BQ Screening Dimensionale assessment van persoonlijkheidspathologie ID 4589-17 Datum 05.11.2014 DAPP-BQ Inleiding 2 / 20 INLEIDING De DAPP Screening is de verkorte versie van de DAPP-BQ, een dimensionale

Nadere informatie

Ambulante Mentalisatie Bevorderende Therapie

Ambulante Mentalisatie Bevorderende Therapie Ambulante Mentalisatie Bevorderende Therapie Wubbo Scholte (w.scholte@degelderseroos.nl), klinisch psycholoog, is hoofd zorgprogramma Persoonlijkheidsstoornissen van de Gelderse Roos en lid van de wetenschapscommissie

Nadere informatie

Emotieregulatieproblemen bij jongeren. 13 februari 2018

Emotieregulatieproblemen bij jongeren. 13 februari 2018 Emotieregulatieproblemen bij jongeren 13 februari 2018 Inhoud presentatie 1. De doelgroep / uitleg borderline persoonlijkheidsstoornis 2. BPS bij jongeren/ feiten en cijfers 3. Ontstaan van BPS / insteek

Nadere informatie

Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns

Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns Impact afhankelijk van aantal factoren: Eigenschappen van trauma zelf Eigenschappen van het kind Eigenschappen van omgeving Eigenschappen

Nadere informatie

Routine Outcome Monitoring & Motiverende Gespreksvoering. Maarten Merkx

Routine Outcome Monitoring & Motiverende Gespreksvoering. Maarten Merkx Routine Outcome Monitoring & Motiverende Gespreksvoering Maarten Merkx Programma Routine Outcome Monitoring. Motiverende Gespreksvoering Terugkoppelen resultaten. ROM Routine Outcome Monitoring Terugkoppeling

Nadere informatie

Afhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling?

Afhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling? Afhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling? Naline Geurtzen PhD-student Radboud Universiteit Behavioural Science Institute Nijmegen

Nadere informatie

Schema therapie voor chronische depressie

Schema therapie voor chronische depressie Schema therapie voor chronische depressie Fritz Renner, Arnoud Arntz, Jill Lobbestael, Frenk Peeters, Marcus Huibers VGCt najaarscongres 2012 Chronische depressie Vergeleken met episodische depressie Sterkere

Nadere informatie

Guideline-Informed Treatment for Personality Disorders (GIT-PD) in Nederland: verleden, heden en toekomst Congres GIT-PD Altrecht 7 juni 2019

Guideline-Informed Treatment for Personality Disorders (GIT-PD) in Nederland: verleden, heden en toekomst Congres GIT-PD Altrecht 7 juni 2019 Guideline-Informed Treatment for Personality Disorders (GIT-PD) in Nederland: verleden, heden en toekomst Congres GIT-PD Altrecht 7 juni 2019 Uit het voorwoord 1990-2010 GIT-PD: VERLEDEN Hoop ook in Nederland

Nadere informatie

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart - Ypsilon en onderzoekers trekken met elkaar op sinds die tijd Epidemiologische studies genetica

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een

Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een voorgeschiedenis van interpersoonlijk trauma, zoals kindermishandeling

Nadere informatie

De psycholoog. Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie

De psycholoog. Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie De psycholoog Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Inleiding In deze folder kunt u lezen over de manier van werken van de psycholoog in het Waterlandziekenhuis. Aan de orde komen onder meer de

Nadere informatie

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 13 Inleiding 15

Inhoud. Voorwoord 13 Inleiding 15 Inhoud Voorwoord 13 Inleiding 15 1 Een eerste oriëntatie 21 1 Algemene situering 21 2 Psychodynamische psychotherapie 29 3 De invloed van de setting 35 4 Steunende en ontdekkende groepstherapie 36 5 Daar

Nadere informatie

Transference-focused psychotherapie en mentaliseren in de klinische psychotherapie; een kwestie van vorm én vent

Transference-focused psychotherapie en mentaliseren in de klinische psychotherapie; een kwestie van vorm én vent essay Transference-focused psychotherapie en mentaliseren in de klinische psychotherapie; een kwestie van vorm én vent c.g. kooiman, g.h. kuipers, ch. huffstadt achtergrond Principes van milieutherapie

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43602 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Fenema, E.M. van Title: Treatment quality in times of ROM Issue Date: 2016-09-15

Nadere informatie

Trauma en verwaarlozing. Tony Bloemendaal Klinisch psycholoog manager zorg

Trauma en verwaarlozing. Tony Bloemendaal Klinisch psycholoog manager zorg Trauma en verwaarlozing Tony Bloemendaal Klinisch psycholoog manager zorg De normale ontwikkeling Het brein ontwikkelt zich van: Onder naar boven Binnen naar buiten Achter naar voren 2 Ontwikkelingsstadia

Nadere informatie

ONZE SCHOLING SAMEN1

ONZE SCHOLING SAMEN1 ONZE SCHOLING SAMEN1 ONZE SCHOLING Samen1 stelt zich tot doel de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van behandelingsstrategieën binnen de GGZ door middel van kennisoverdracht onder de aandacht van professionals

Nadere informatie

Neiging tot vermijding beïnvloedt het ontstaan en beloop van depressie en angst

Neiging tot vermijding beïnvloedt het ontstaan en beloop van depressie en angst Neiging tot vermijding beïnvloedt het ontstaan en beloop van depressie en angst Approach avoidance task Sascha Struijs, PIOG & Promovendus Motivatie en gedrag Gray (1970): gevoeligheid voor bekrachtigingstheorie

Nadere informatie

Over hard werken, verbinden, humor & houden van!!!

Over hard werken, verbinden, humor & houden van!!! Over hard werken, verbinden, humor & houden van!!! Lonneke Mechelse, GZ psycholoog BIG, Registerpsycholoog NIP Arbeid & Organisatie bij Peptalk Delft, (generalistische basis GGZ) & Mentaal Beter Gouda

Nadere informatie

Dutch summary/ Samenvatting

Dutch summary/ Samenvatting Dutch summary/ Samenvatting Het manipuleren van de serotonine functie bij depressies Een depressie is een van de meest invaliderende stoornissen ter wereld. Ongeveer een op de zes mensen in Amerika krijgt

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 134 Nederlandse samenvatting De inleiding van dit proefschrift beschrijft de noodzaak onderzoek te verrichten naar interpersoonlijk trauma en de gevolgen daarvan bij jongeren in

Nadere informatie

Trauma(behandeling) bij psychose. door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit

Trauma(behandeling) bij psychose. door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit 21 mei 2019 Trauma(behandeling) bij psychose door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit Wie durft? Wie vraagt er naar trauma s bij intake/kennismaking? Wie biedt

Nadere informatie

Dagvoorzitter at Jaarcongres Klinisch Psychologen & Klinisch Neuropsychologen

Dagvoorzitter at Jaarcongres Klinisch Psychologen & Klinisch Neuropsychologen Annette van Schagen A.van.Schagen@centrum45.nl Ervaring at Stichting Centrum '45 april 2014 - Huidig (4 maanden) Dagvoorzitter at Jaarcongres Klinisch Psychologen & Klinisch Neuropsychologen april 2014

Nadere informatie

Kennissessie Meetinstrumenten Kennissessie meetinstrumenten. Overstappen van meetinstrument, naar welk en hoe?

Kennissessie Meetinstrumenten Kennissessie meetinstrumenten. Overstappen van meetinstrument, naar welk en hoe? Kennissessie Meetinstrumenten 09-05-2016 Kennissessie meetinstrumenten Overstappen van meetinstrument, naar welk en hoe? Besluit SBG Communicatie 29/12/2015 Per 1 juli 2016 wordt het aantal meetinstrumenten

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde

Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde vermoeidheid Marieke Houniet- de Gier, Gz-psycholoog/ cognitief gedragstherapeut/ promovenda Afdeling Medische Psychologie + afdeling Revalidatiegeneeskunde

Nadere informatie

Complexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten

Complexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten Beweging en lichamelijkheid in het EMDR-proces Henriëtte van der Meijden 4-11-2016 Complexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten Eye Movement Desensitization Reprocessing 1989 beschreven

Nadere informatie

Moeders met borderlinepersoonlijkheidsstoornis

Moeders met borderlinepersoonlijkheidsstoornis Moeders met borderlinepersoonlijkheidsstoornis 1. Borderlinepersoonlijkheidsstoornis en moederschap 2. Invloed op ontwikkeling van het kind 3. Behandelmogelijkheden 1.Borderlinepersoonlijkheidsstoornis

Nadere informatie

Groepsschematherapie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis

Groepsschematherapie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis Groepsschematherapie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis Arnoud Arntz Universiteit van Amsterdam Universiteit van Maastricht Gesteund door ZonMW en Fonds Psychische Gezondheid Schema Therapie Fundamentele

Nadere informatie

Een vastgelopen. Fase 1: Gehechtheidstherapie Fase 2: Gedragstherapie Fase 3: Generalisatie en afronding. verandering mogelijk?

Een vastgelopen. Fase 1: Gehechtheidstherapie Fase 2: Gedragstherapie Fase 3: Generalisatie en afronding. verandering mogelijk? Een vastgelopen situatie.. wat nu? Paula Sterkenburg Inhoud Theorie m.b.t. Integratieve therapie Fase 1: Gehechtheidstherapie Fase 2: Gedragstherapie Fase 3: Generalisatie en afronding Is verandering mogelijk?

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen: Meten en weten. Prof. Dr. Bas van Alphen

Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen: Meten en weten. Prof. Dr. Bas van Alphen Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen: Meten en weten Prof. Dr. Bas van Alphen Inhoud Temporele stabiliteit Leeftijdsneutraliteit DSM-5 Behandelperspectief Klinische implicaties Casuïstiek Uitgangspunten!

Nadere informatie

Take a Mental Break!: Een interventieonderzoek naar het bevorderen van cognitief en emotioneel herstel om hardloopblessures te voorkomen

Take a Mental Break!: Een interventieonderzoek naar het bevorderen van cognitief en emotioneel herstel om hardloopblessures te voorkomen Take a Mental Break!: Een interventieonderzoek naar het bevorderen van cognitief en emotioneel herstel om hardloopblessures te voorkomen Ruth Spierings, MSc dr. Wido G.M. Oerlemans Prof. dr. Jan de Jonge

Nadere informatie

Optimisme kun je leren. Madelon Peters Elke Smeets Yvo Meevissen Marjolein Hanssen Jantine Boselie Faculty of Psychology and Neuroscience

Optimisme kun je leren. Madelon Peters Elke Smeets Yvo Meevissen Marjolein Hanssen Jantine Boselie Faculty of Psychology and Neuroscience Optimisme kun je leren Madelon Peters Elke Smeets Yvo Meevissen Marjolein Hanssen Jantine Boselie De overtuiging dat men in het algemeen goede uitkomsten zal ervaren in het leven Scheier & Carver, 1985

Nadere informatie

Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD

Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Valerie Van Cauwenberghe en Prof. dr. Roeljan Wiersema Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Dit onderzoek werd uitgevoerd door: Prof. dr.

Nadere informatie

Inhoud. Ten geleide 1. Diagnostiek en behandeling 3

Inhoud. Ten geleide 1. Diagnostiek en behandeling 3 Inhoud Ten geleide 1 Diagnostiek en behandeling 3 1 Gestandaardiseerde psychodiagnostische methoden 5 1.1 Inleiding 5 1.2 Betrouwbaarheid, validiteit en afbreekscores 6 1.3 Het interview 8 1.4 Observaties

Nadere informatie

Mentaliseren en geestelijke verzorging

Mentaliseren en geestelijke verzorging Mentaliseren en geestelijke verzorging Mentalization Based Treatment als onderbouwing voor geestelijke verzorging Master these Geestelijke Verzorging Rijksuniversiteit Groningen Eerste begeleider: dr.

Nadere informatie

HET BELANG VAN BETEKENISVOLLE RELATIES KAN NOOIT WORDEN ONDERSCHAT! PAULA STERKENBURG

HET BELANG VAN BETEKENISVOLLE RELATIES KAN NOOIT WORDEN ONDERSCHAT! PAULA STERKENBURG HET BELANG VAN BETEKENISVOLLE RELATIES KAN NOOIT WORDEN ONDERSCHAT! DR. PAULA STERKENBURG PAULA STERKENBURG Waarom zijn betekenisvolle relaties belangrijk? Wat zij betekenisvolle relaties? Betekenisvolle

Nadere informatie

Stress, depressie en cognitie gedurende de levensloop

Stress, depressie en cognitie gedurende de levensloop SAMENVATTING Stress, depressie en cognitie gedurende de levensloop Inleiding Cognitief functioneren omvat verschillende processen zoals informatieverwerkingssnelheid, geheugen en executief functioneren,

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Onderlinge verbondenheid. begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen

Onderlinge verbondenheid. begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen Onderlinge verbondenheid begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen Onderlinge verbondenheid Alleen in verbondenheid met de ander kan je mens zijn. Door de ander ontdek

Nadere informatie

PTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren

PTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling

Nadere informatie

EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS

EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS WAT WETEN WEOVER DE EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN IN DE VERSCHILLENDE FASEN VAN HET VERWERKINGSPROCES? Fasen in het verwerkingsproces Verschillende auteurs

Nadere informatie

Mathilde Descheemaeker Adriaan Spruyt Dirk Hermans

Mathilde Descheemaeker Adriaan Spruyt Dirk Hermans Mathilde Descheemaeker Adriaan Spruyt Dirk Hermans Experimentele psychopathologie Op zoek naar de psychologische processen die een rol spelen bij het ontstaan, in stand houden en terugval van psychopathologie

Nadere informatie

CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP

CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP WAAROM CALM? Ongeveer 25% van de oncologische patiënten in de palliatieve fase ontwikkelt een depressie of aanpassingsstoornis.

Nadere informatie

Mindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o.

Mindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness bij somatoforme stoornissen Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij somatoforme stoornissen Onverklaarde lichamelijke klachten 20% Persisterende

Nadere informatie

De Life-Chart methode en bipolaire stoornis: Inzicht en behandeling

De Life-Chart methode en bipolaire stoornis: Inzicht en behandeling BCNBP Hot Topics 17/10/2014 De Life-Chart methode en bipolaire stoornis: Inzicht en behandeling Lieve Beheydt, Dr. Jonne Oldenburg Overzicht Inleiding Diagnose Behandeling Wetenschap Toekomst Livianos-Aldana

Nadere informatie