Kunnen we iets leren van CBT-E voor behandeling in het algemeen?

Transcriptie

1 Kunnen we iets leren van CBT-E voor behandeling in het algemeen? Iris van der Meer GZ psycholoog Ondersteuner Specialismegroep voedings- en eetstoornissen Martie de Jong Klinisch psycholoog Specialismeleider voedings- en eetstoornissen

2 Gaat vooral over veranderingsgerichte behandelingen Luister/denk met je eigen werkveld in je achterhoofd Wat is dan bruikbaar? 2

3 Programma Oefening Korte uitwisseling Transdiagnostische visie en behandeling voor eetstoornissen Overwaardering van lichaam en gewicht Generieke factoren van deze behandeling Fasering Terug naar begin oefening, wat neem je mee? 3

4 Oefening Tegen welke behandeling/pt. contact zie je elke sessie weer op? Naar welke behandeling/pt. contact kijk je elke sessie weer uit? Met welke kenmerken van jezelf als behandelaar, de behandeling en/of de patiënt heeft dat te maken? 4

5 Doelen van vandaag Patiënt Hoe maak je je patiënt eigenaar van zijn/haar behandeling? Behandeling Welke aspecten van een behandeling verhogen effectiviteit? Wanneer kan korter en/of focaal behandelen een inhoudelijke verbeterslag zijn? 5

6 Doelen van vandaag Behandelaar Overwegen van aanpassingen therapeutische houding? Sommige oude aannames laten varen? 6

7 Transdiagnostische visie (I) (Fairburn, 2003) De diagnose verschuift binnen het cluster eetstoornissen, maar zelden naar een ander cluster Eerst restrictief eten (anorexia), daarna ontwikkeling eetbuien (bulimia, BED) 7

8 Transdiagnostische visie (II) De verschillen tussen eetstoornissen zijn klein, en de overeenkomsten groot Gemeenschappelijke in stand houdende factoren, expressie door de tijd heen verschillend 8

9 9

10 10 Kaartenhuis

11 Overwaardering lichaam- en gewicht 11

12 Doel Terugbrengen van belang gewicht en omvang in zelfbeeldbepaling Stimuleren van andere domeinen in zelfbeeldbepaling. 12

13 Wat betekent dat voor behandeling? Dezelfde behandeling mogelijk voor BN, BED, AN, OSFED; CBT-E (Fairburn, 2008) 20 sessies in 20 weken (BMI>17.5) 40 sessies in 40 weken (BMI< 17.5) 13

14 Casuïstiek Ter illustratie 2 casussen: 38 jarige vrouw met (DSM 5 ernst 4) Boulimia Nervosa en ernstige affectieve verwaarlozing en cannabis afhankelijkheid in haar voorgeschiedenis 35 jarige Italiaanse man met OSFED die bij aanmelding leeft op babyvoeding. Co-morbide sprake van narcistische persoonlijkheidsproblematiek 14

15 Effectiviteit Opgenomen in nieuwe zorgstandaard voor BN en BED als eerste keus behandeling Ernst van de eetstoornis is geen voorspeller voor effect! Persoonlijkheidsproblematiek is geen voorspeller voor effect 15

16 Effectiviteit Voor AN geen evidence based behandeling; CBT-E veelbelovend maar hoge drop-out (Fairburn et al, 2012) 16

17 Generieke factoren I Behandeling uitgevoerd door 1 behandelaar Eerst het 1 dan het ander = liefst geen cobehandeling Bij comorbiditeit vaak primaire hulpvraag leidend Complexiteit hantering therapeutische relatie Less is more! Welke factoren moeten aangepakt worden om vicieuze cirkel te doorbreken? 17

18 Generieke factoren II Continuïteit van de behandeling Van patiënt en behandelaar! Bij start intensief! Sessies 2 keer per week Gericht op vroege succeservaringen = hoop Elke sessie met een plan ingaan Eindigheid van de therapie bij start bespreken Onderschat belang van verwachtingsmanagement niet 18

19 Generieke factoren III Doel van therapie: oa inzicht, herkennen van triggers, vaardigheden, emotieregulatie, verminderen preoccupatie lichaam & gewicht, verminderen eetpathologie klachtenvrij zijn Autonomie van de patiënt Therapievrije periode Wanneer nodig snel contact met behandelaar mogelijk 19

20 Fasering Sessie 0 Fase 1; Goed beginnen. Fase 2; Stap op de plaats 1 of 2 sessies Fase 3; Aandacht voor instandhoudende factoren van de eetstoornis (7 november) Fase 4; Terugvalpreventie 20

21 Sessie 0 Uitgebreide uitleg over de behandeling Concreet bespreken Voorspellen van angst voor verandering Is de tijd rijp voor verandering? Creëren therapeutic momentum Maken van model van in standhoudende factoren Commitment over welke verandering nodig is? Patiënt aan boord? 21

22 Fase I; Goed beginnen Hoog intensief contact Liefst geen onderbrekingen. Dus niet starten als patiënt 2 weken later op vakantie gaat Haalbare (concrete!) doelen Eerste stappen in gedragsverandering Veel aandacht voor therapie prioriteit geven Validatie van de angst voor verandering en stimuleren tot doorzetten 22 Vraagt van de behandelaar ook verdragen van vaak intense gevoelens van de patiënt

23 Fase I; Goed beginnen 4 weken sessies 2 keer per week Gericht op eerste (kleine) succeservaringen Registratie in het moment Betrekken van het systeem Inzicht vergroten naast registratie, begeleid lezen 23

24 Fase II; pas op de plaats Evaluatie na 4 weken! Elementen van de behandeling Gaat niet goed Gaat redelijk goed Gaat goed Aanwezigheid sessies Op tijd komen Registreren Thuis niet wegen Lezen van de literatuur Regelmatig eten van maaltijden en snacks Niet eten tussen maaltijden en snacks Therapie prioriteit geven Andere elementen 24

25 Fase II; pas op de plaats Evaluatie zo veel mogelijk met de patiënt ipv over de patiënt Wanneer uitblijven te verwachten verandering eerst beoordelen of; Therapie prioriteit heeft? Tijd rijp is voor verandering? Ook hier veel validatie wanneer tijd nog niet rijp is. Ga niet uit van baadt het niet dan schaadt het niet!! 25

26 Fase II; pas op de plaats Vertrouwen in effectiviteit psychotherapie daalt bij uitblijven van effect Bij patiënt en diens omgeving en mogelijk ook bij de therapeut 26

27 Verschiet niet nu al het therapeutisch kruit voor de toekomst! 27

28 Doorgaan met ineffectief behandelen is verwaarlozing van de patiënt en jezelf 28

29 Fase II; pas op de plaats Goede ketenzorg; Bijv. zn nauwe samenwerking met zelfhulp/ ervaringsdeskundige organisaties. Korte lijnen; mogelijkheden om snel weer te kunnen aanmelden Nauw betrekken van het systeem Goede terugkoppeling naar huisarts Tijdig stoppen met behandelen is onderdeel van goede zorg! 29

30 Fase II; pas op de plaats Nadere diagnostiek. Alleen op basis daarvan je behandeling aanpassen Bij eetstoornissen bijv. Depressie. PTSS. Liefst dan eerst behandelen van interfererende problematiek (niet altijd haalbaar) Wees beducht op teveel stapelen 30

31 Casuïstiek 20 jarige vrouw met langdurige Boulimia Nervosa (ernst 4). Tevens sprake van depressie, vermoeden van borderline persoonlijkheidsproblematiek, Trichotillomanie, veel sociale & studie problemen 31

32 Fase IV; Terugvalpreventie Concreet en specifiek Systeem zijn belangrijke helpers Staan duidelijk omschreven in terugvalpreventieplan Voorspellen van terugval Terugval = onderdeel van proces van verandering Straal vertrouwen uit Verdragen van angst voor afsluiten Van de patiënt en eigen angst? 32

33 Fase IV; Terugvalpreventie Therapievrije periode Duidelijke afspraken over tussenliggend contact met de behandelaar Goede overdracht naar de huisarts In netwerk van ervaringsdeskundigen? 33

34 Terug naar het begin Welke aspecten neem je mee? Zijn er aspecten toe te passen op de behandeling waar je telkens tegenop ziet en/of behandeling die niet vlot? Veranderingen in je houding als therapeut? Veranderingen in fasering, vorm en of inhoud van behandeling? 34

35 Bedankt voor de aandacht