Dyslexieprotocol. PCBO "het Anker"

Transcriptie

1 Dyslexieprotocol PCBO "het Anker"

2 Inhoud A. Wat is dyslexie? B. Wie doet binnen de school uitspraken over dyslexie? C. Hoe spreken we over dyslexie met de ouders? D. Strategie voor de begeleiding van kinderen met lees- en spellingsmoeilijkheden. E. Toets en onderzoeksbeleid i.v.m. kinderen met lees- en spellingsmoeilijkheden. F. Hoe passen wij het onderwijs aan voor kinderen met lees- en spellingsmoeilijkheden? (grote lijn) G. Wat bieden wij wat betreft informatie over en ondersteuning van kinderen met lees- en spellingsmoeilijkheden? H. Welke externe hulp en ondersteuning trekken wij aan voor kinderen met lees- en spellingsmoeilijkheden? I. Wie zorgt er voor een dyslexieverklaring? A. Wat is dyslexie? Dyslexie Een definitie: De stichting Dyslexie Nederland hanteert als definitie voor dyslexie: dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van de woordidentificatie (lezen) en/ of de schriftbeeldvorming (spellen) Dyslexie, ook wel woordblindheid genoemd, betekent letterlijk dat iemand moeite heeft met taal. Bij dyslexie gaat lezen, spellen en ook zelf schrijven, gezien de leeftijd en het onderwijsniveau, veel te moeizaam, terwijl iemand wel een gemiddelde intelligentie heeft. Er is alleen sprake van dyslexie als er geen andere oorzaken zijn die de leesproblemen kunnen verklaren. De term dyslexie komt uit het Grieks en Latijn, want dys = niet goed functioneren, lexis = taal of woorden. Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 2

3 Omschrijving Van dyslexie is sprake wanneer een leerling niet of moeizaam leert lezen en spellen terwijl er geen duidelijke verklaring voorhanden is. Hij/zij maakt een pientere indruk, gaat naar een goede school, kan goed zien enz. Er hapert dus iets in de leerling waardoor hij moeite heeft met lezen en spellen zonder dat duidelijk is waar die hapering precies vandaan komt. Ongeveer 4 % van de kinderen (meer jongens dan meisjes) is dyslectisch. Oorzaak Er zijn meerdere theorieën in omloop over de oorzaak van dyslexie. Drie veel voorkomende theorieën zijn: 1. Er gaat iets mis in de aanleg van de hersenen waardoor de linker hersenhelft langzamer ontwikkelt dan de rechter helft. 2. Een deel van de informatieverwerking in de hersenen verloopt niet snel genoeg. 3. Verlaagde activiteit in de hersengebieden voor woordherkenning en woordanalyse. Naast deze drie theorieën is de wetenschap het er in ieder geval over eens dat dyslexie in grote mate erfelijk bepaald is. Kinderen van ouders met dyslexie hebben een grotere kans om zelf dyslexie te krijgen, dan kinderen waarbij geen dyslexie in de familie voorkomt. Criteria Er is reeds veel onderzoek gedaan naar de oorzaak van dyslexie. Niettemin is nog niet volledig duidelijk hoe dyslexie precies ontstaat. Wel zijn er sterke vermoedens. Verondersteld wordt dat er bij veel dyslectici iets hapert op het gebied van de taalverwerving. Dat betekent echter niet dat bij een dyslectische leerling de taalontwikkeling over de volle breedte problematisch verloopt. Het taalbegrip kan bijvoorbeeld volledig in orde zijn. Ook het begrijpend lezen kan als goed naar voren komen. Bij het vaststellen of er sprake is van dyslexie wordt er in veel gevallen gebruik gemaakt van onderstaande criteria: Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 3

4 De achterstand met lezen en spellen is 1 a 2 jaar. Met (het merendeel van) de andere vakken heeft de leerling geen problemen. De scores van de kinderen op het gebied van lezen en of spelling komen uit in het E gebied, ondanks intensieve begeleiding van school en thuis. Drie aaneensluitende toetsmomenten zijn van belang voor het aanvragen van het onderzoek. Er mag geen opmerkelijke groei zitten in dit gescoorde gebied. Er is sprake van tenminste gemiddelde intelligentie. Het komt bij dyslectici nogal eens voor dat de begaafdheid op onderdelen ongelijk verdeeld is: goede visuo-ruimtelijke capaciteiten en matige tot zwakke auditief-temporele capaciteiten. Andere stoornissen zijn afwezig. Er is sprake van vertraagde taalontwikkeling/ vertraagde taalvaardigheid. Er zijn aanwijzingen voor familiaire erfelijkheid. Stelling name Om te kunnen vaststellen of een kind dyslectisch is moet duidelijk zijn wat we hieronder verstaan. Uitgaande van wetenschappelijke afspraken hierover door de Stichting Dyslexie Nederland nemen wij aan dat een dyslecticus altijd problemen heeft met: De verwerking van de lettertekens en van de klanken. Het vergroten van kennis bij het leren lezen, spellen en sommige andere 'schoolse' zaken (bijv. tafels en topografie). Het geautomatiseerd toepassen van die kennis bij lezen, spellen en soms ook hoofdrekenen. Het tempo, de complexe taken en de concentratie bij lezen en spellen en soms ook bij andere vakken. Wanneer er problemen zijn op het gebied van lezen en spellen hoeft een kind dus niet altijd dyslectisch te zijn. Ook andere oorzaken zijn mogelijk. Bijvoorbeeld: o Het kind leert over het algemeen erg moeilijk. o Er is onvoldoende aandacht besteed aan de leerproblemen. o Het kind heeft een periode geen (goed) onderwijs genoten door ziekte, wisseling van school of leerkracht. o Het kind heeft andere problemen of zorgen. In deze situaties wordt gesproken over een bovenliggende problematiek en is er geen directe koppeling naar dyslexie. Een ander kenmerk zorgt voor een beperkte opname en weergave van lezen en spellen. Vaak wordt de diagnose dyslexie al bij kinderen gesteld. Dyslexie is een hersenaandoening en houdt niet op bij het bereiken van volwassenheid. Rol intern begeleider Zorgt voor afstemming van hulp binnen de groep. Zorgt voor afstemmen onderzoek en contacten buitenschools hierover. Per 1 januari 2015 gaat de aanvraag voor een dyslexie onderzoek en de vergoeding voor hulp hiervoor via de gemeente. De hulp wordt door de Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 4

5 groepsleerkracht beschreven in de groeps- of handelingsplannen of individuele leerlijn. Intern begeleider heeft hier overleg over tijdens de groepsbesprekingen. Deze leerlijn wordt ingezet als de aansluiting niet meer voldoet met de dagelijkse stof die aangeboden wordt(zie zorgplan). De dagelijkse invulling is terug te vinden in de weekschema's. We merken echter dat niet alle leerlingen van onze lees- en spelling-interventie profiteren. Dit zijn vaak de leerlingen met een (zeer) ernstige vorm van dyslexie. Deze kinderen hebben een dyslexie verklaring gekregen. Op school kunnen wij deze leerlingen onvoldoende de individuele zorg bieden die zij zo hard nodig hebben om tot een goede leerontwikkeling te komen. Wij merken dat het voor deze kinderen zeer belangrijk is dat zij, naast de zorg op school, behandeling krijgen van een gespecialiseerde behandelaar, zodat zij zich zo goed mogelijk naar hun mogelijkheden kunnen ontwikkelen. Tot nog toe is er geen vorm van behandeling of therapie bekend waarmee het leesprobleem volledig wordt opgelost. De begeleiding vindt veelal plaats op school, onder lestijd. Dit in overleg met ouders, groepsleerkracht en dyslexie begeleider. School krijgt geen vergoeding voor de begeleiding en kan die in de vorm van RT niet besteden. De aanvulling van de gespecialiseerde hulp is dan ook een welkome! Kijkt u voor een fimpje over dyslexie: uitzending 1 november 2011 Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 5

6 KENMERKEN BIJ HET LEREN Algemene kenmerken Kinderen met dyslexie kunnen moeite hebben: om het verschil te horen tussen klanken als m en n; p, t en k; s, f en g; eu, u en ui om de klanken in volgorde te zetten, zoals bij 'dorp' en 'drop' of '12' en '21' om de aandacht te houden bij 'klankinformatie' (gesproken woord) met het inprenten van reeksen, bijvoorbeeld tafels of spellingsregels met het onthouden van vaste woordcombinaties, uitdrukkingen of gezegdes met het onthouden van losse gegevens, zoals rijtjes, woordjes en jaartallen Problemen bij het lezen De leesproblemen van kinderen met dyslexie vallen het meest op bij hardop lezen. Sommige kinderen hebben een traag leestempo en lezen de woorden spellend. Andere kinderen hebben een hoog leestempo, maar maken daarbij veel fouten door te raden. Er kan ook sprake zijn van een combinatie van beide. Problemen bij de spelling Kinderen met dyslexie maken langdurig veel spellingfouten en hebben, om dat te voorkomen, veel steun nodig van spellingsregels. Het kan zijn dat ze één bepaald woord op een bladzijde op verschillende manieren spellen. Kinderen met dyslexie proberen vaak de spelling van specifieke woorden te onthouden. Dit is een enorme belasting voor het geheugen. Bovendien beklijft de kennis meestal niet, omdat ze het op een ongestructureerde manier in het geheugen opslaan. Problemen bij het schrijven Kinderen met dyslexie schrijven vaak onleesbaar en maken veel doorhalingen. Bij leerlingen die wel leesbaar schrijven, valt het trage schrijftempo op. De kleuterfase Het klinkt vreemd om een kind dyslectisch te noemen, wanneer het nog niet heeft leren lezen. Toch zien we bij kleuters, waarbij later dyslexie blijkt, al bepaalde kenmerken: Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 6

7 . Ze hebben moeite om klanken in woorden op de juiste volgorde te plaatsen.. Ze kunnen woorden of zinnen niet precies (na}zeggen.. Ze kennen weinig feiten en begrippen, zoals links en rechts, kleuren, dagen van de week.. Ze onthouden moeilijk versjes en liedjes.. De motorische ontwikkeling kan problematisch verlopen. Leren lezen, groep 3 Bij het leren lezen zien we bij dyslectici het volgende:. Ze kunnen de klank bij een letter moeilijk onthouden.. Ze verwarren letters, die op het eerste gezicht en het gehoor op elkaar lijken (bijvoorbeeld: m/n, b/d, v/w, u/eu/ui, a/aa).. Ze kunnen de eerste woordjes moeilijk onthouden.. Ze lezen te veel 'letter voor letter' of haperen bij het lezen. Lezen na groep 3 Na het leren lezen wordt het lezen verder ontwikkeld. Hierbij speelt, naast de leestechniek, ook het begrijpen van de tekst een belangrijke roi. Bij dyslectici zien we de volgende problemen veel voorkomen:. Ze laten woorden weg, voegen ze toe of maken er soms heel andere woorden van.. Ze verwarren tekens die op elkaar lijken (bijvoorbeeld: m/n, b/d, z/s, v/w, u/eu/ui).. Ze lezen een onder woord dan er staat, maar het woord betekent wel ongeveer hetzelfde (bijvoorbeeld: kat = poes). Ze 'gokken' veel of lezen te veel 'letter voor letter'. Ze vinden lezen moeilijk of hebben er zelfs een hekel aan. Spellen Foutloos schrijven is voor dyslectici nog moeilijker dan lezen. Belangrijke kenmerken zijn:. Ze halen letters die op elkaar lijken door elkaar (bijvoorbeeld: m/n, b/d, s/z, v/w, f/v, u/eu/ui).. Ze draaien letters om (bijvoorbeeld: ei = ie, ui = iu).. Ze laten letters en woorden weg of voegen ze juist toe.. Ze schrijven woorden op zoals ze klinken (de=du).. Ze kennen vaak wel regels voor het spellen, maar gebruiken ze niet tijdens Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 7

8 het schrijven.. Ze maken nog meer fouten in hun eigen verhalen. Andere vakken Ook bij het leren van andere vakken kunnen dyslectische leerlingen problemen hebben, bijvoorbeeld:. Ze keren cijfers om (31 =13).. Bij het hoofdrekenen worden fouten gemaakt doordat de 'tussenstappen' worden vergeten.. Ze hebben moeite met 'rijtjes leren' bij aardrijkskunde en het uit het hoofd leren van de tafels.. Ze maken veel schrijffouten in hun aantekeningen en werkstukken.. Engelse woorden opschrijven is moeilijk. ALGEMEEN SCHOOLPROTOCOL Om dyslexie effectief te kunnen aanpakken zijn afspraken op schoolniveau erg belangrijk. Over de aanpak worden de volgende principes door de leerkrachten gehanteerd. Werkhouding Ter versterking van de eigenwaarde en zelfvertrouwen: zelfvertrouwen actief vergroten bij schoolwerk via gesprekken vertellen wat de leerling goed kan op school en daarbuiten, positieve gesprekjes deze kinderen met hun talenten in het zonnetje zetten, complimenten geven klassengesprek over dyslexie boekje (voor-) Iezen bv: "De smoezenkampioen" van Carry Slee ( aangepaste becijfering/beoordeling hanteren, naast een objectieve beoordeling. bijzondere kwaliteiten/activiteiten van de leerling in de groep benadrukken Verbeteren van de taakaanpak: o aanpak weergegeven in groepsplannen en uitgewerkt in weekschema's. o hoeveelheid werk aanpassen o meer tijd geven bij complexe taken o complexe taken leren in stappen aan te pakken Concentratie bevorderen: een rustige werkomgeving scheppen afwisseling in taken brengen bij vermoeidheid helpen vermoeidheid te herkennen Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 8

9 zelf laten kiezen wanneer apart te zitten Adviezen aan de ouders regelmatig praten met het kind over hoe het op school gaat zelfvertrouwen centraal stellen via gesprekken huiswerk aanpassen aan het kind en de mogelijkheden thuis Toets- en onderzoeksbeleid in verband met kinderen met lees- en spellingsmoeilijkheden Op onze school worden de kinderen getoetst met behulp van de methode gebonden toetsen en door de Cito toetsen[lvs]. Naar aanleiding van de uitslagen van de toetsen wordt zo nodig extra leer hulp geboden. Dit staat beschreven in groepsplannen, handelingsplannen. Als extra hulp na de methodische- en Cito toetsing te weinig oplevert, wordt er door intern begeleider verder onderzoek gedaan. De resultaten worden besproken met de ouders door de eigen groepsleerkracht. Adviezen die hier uit voort komen worden uitgevoerd in de volgende periode. We maken gebruik van het Protocol Leesproblemen en Dyslexie, aanwezig voor de groepen 3 tm 8. PCBO breed is hiervoor een uitgebreide opgezet gemaakt voor alle scholen. Dit is klaar eind schooljaar 2015 Opgezet door interne begeleiders daarna goedgekeurd door de directies. Mocht het zo zijn dat we daarna handelingsverlegen raken, dan kan er een onderzoek gedaan worden door een externe instantie met een psychodiagnostische bevoegdheid. De meerwaarde van het onderzoek is voor de school vooral gelegen in de handelingsgerichte diagnose. Voor het kind een bevestiging, waarbij het kind geholpen kan worden. Cito aanpassing per maart 2015: Begrijpend lezen: mag worden voorbereid binnen de school: Tijdens het stillezen worden de teksten door deze kinderen gelezen, zonder de vragen hierbij. Zo zijn ze beter voorbereid op de leesteksten en kunnen zich concentreren op de vragen van de teksten Rekenen: de opgaves worden voor deze kinderen voorgelezen, of digitaal gemaakt in de toekomst. Deze onderdelen zijn van belang bij de doorverwijzing naar het voortgezet onderwijs en tellen mee in de plaatsingswijzer. Zo willen we graag dat ook kinderen met dyslexie een passend uitstroomprofiel krijgen voor de toekomst. Dit is conform de afspraken van Cito ten aanzien van dyslexie en besproken met Ambulante Begeleiding van onze school Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 9

10 Verschillende fases bij dyslexie: Kleuterfase Extra aandacht voor de taalontwikkeling en - beschouwing:. interactief voorlezen van verhalen. laten vertellen bij platen/ woordenschat vergroten. uitnodigen tot talig spel. praatboeken Fonologische ontwikkeling stimuleren:. auditief synthetiseren. rijmen. auditief analyseren in (dubbel-)klanken. gebaren bij liedjes aanleren Verwerven van kennis :. geheugensteuntjes bieden bij en structuur aanbrengen in (abstracte) begrippen en namen:(kleuren, dagen, links/rechts) bijv. links=hand met lintje. na het hoeveelheidbegrip de cijfers leren herkennen (0-9) en getal 10 Werkhouding:. motivatie verhogen voor talige informatie: werken met drama, 'taalhoek' en gesprekken stimuleren. complexe talige taken vereenvoudigen. luisterhoek maken. pictogrammen gebruiken om stappen in taken aan te geven Toetsing:. middels een checklist voor kleuters, PLD overzicht. Aanwezig bij de groepsleerkacht. Deze gegevens kunnen meegenomen worden naar groep 3, zodat het leesproces daar op voorhand al in de gaten gehouden kan worden..cito taal voor kleuter. registratie lijsten methode Schatkist. Leerlingvolgsysteem observaties Memelink Lezen Verwerven van kennis:. kennis van woordbetekenis en zinsbouw vergroten. meelezen/ luisterlezen. niet hardop laten lezen in de klas, tenzij voorbereid. bij platen laten vertellen. aanleren van verschillen tussen visuele en auditieve woordstructuren Toepassen van kennis:. laten stillezen. leren voorspellend lezen met tekst-structuur kennis. extra leeshulp: tutor -lezen / koppellezen. op zo hoog mogelijk Avi niveau oefenen, zover begrip en techniek toelaten (norm qua tijd en fouten soepel hanteren!) Werkhouding:. boekpromotie Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 10

11 . bij Avi toetsafname een niveau lager beginnen (laten inlezen) en veel stimuleren. vertrouwen geven dat lezen gaat lukken Toetsing:. methode gebonden toetsen: aan de hand van de toetsen Veilig Leren Lezen. Hieruit volgt een individueel aangepast programma. Cito Lees techniek en tempo 2x per jaar. aanvullend de DMT bij kinderen die een D of E score hebben gehaald.. Adviezen aan de ouders:. boekpromotie, bibliotheekbezoek, luisterboeken. tekst eerst voorlezen, voordat je kind hem leest. Inzetten Ralfi lezen thuis vanaf eind groep 3 om de vakantie te overbruggen naar groep 4. Intern begeleider geeft advies. Spellen Verwerven van kennis:. bewust leren worden van eigen fouten. systematisch de spelling opbouwen, zoveel mogelijk volgens auditief beginnende regels. leren verwoorden van spelling categorieën. aanleren van voorwaardelijke kennis: zoals lange/korte klanken; (mede)klinkers; klankgroepen. extra spellinghulp, intensieve arrangement in de groepsplannen Toepassen van kennis:. toepassing regels en steuntjes in ander werk aanleren. controlefase aanleren na het schrijven, gericht op eigen foutenbeeld. leren geleerde steuntjes en regels te gebruiken via opbouw: eerst in eenvoudige taken, dan in complexe. waar mogelijk de computer gebruiken voor tekstverwerking. extra spellinghulp Werkhouding:. bij dictee alleen woordjes laten opschrijven Toetsing:. methodegebonden toetsen Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 11

12 . Cito spelling toets Adviezen aan de ouders:. thuis in principe niet te veel aan de spelling werken, kan via computer programma Ambrasoft en het oefenen van de woordrijen van de week.. verwachten dat veel geduld nodig is voor je ziet dat het kind vooruitgaat met spellen. verwachten dat het kind in spontane briefjes veel fouten maakt. fouten in spontane briefjes niet verbeteren. inspanning expliciet waarderen Rekenen Verwerven van kennis:. tafels aanleren met omgekeerde en dichtbij liggende sommen. open tafelkaart hierbij leren hanteren werkbare oplossingsmanier. steuntjes aangeven. grote getallen goed leren uitspreken. bewust leren worden van eigen fouten. oplossingsmanieren leren verwoorden Toepassen van kennis:. tafelkaart leren gebruiken tijdens rekentaken. inzicht stellen boven automatiseren. leren oplossings-manieren te gebruiken. lange sommen met kladpapier laten doen (tussenstappen). splitsingen proberen te automatiseren. bekende tafels proberen te automatiseren. hoofdrekenen. rekenmachine leren gebruiken in de bovenbouw. extra rekenhulp Werkhouding:. schattend leren rekenen. kladpapier bij toets. tafelkaart bij toets Toetsing:. methode gebonden toetsen. Cito rekentoets voor kleuters. Cito reken toets Adviezen aan de ouders:. verwachten dat je kind de tafels niet uit het hoofd kent (op rij en/of sommen door elkaar), wat niet wil zeggen dat er niet geoefend hoeft te worden. verwachten dat er bij klokkijken verwarring is (voor en over e.d.). verwachten dat geld rekenen problematisch kan zijn. een boodschap laten doen en zelf laten betalen. uitdragen dat fouten mogen. in principe geen extra huiswerk Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 12

13 Schrijven. Bij problemen doorverwijzen naar externe hulp voor de kleine motoriek; kinderfysiotherapie.. blokschrift aanleren als de adviezen dit aangeven van bv. kinderfysiotherapeut.. met de best passende pen laten schrijven,bv Stabilo. computer gebruiken Advies aan de ouders:. er vanuit gaan dat het kind zijn best doet op het handschrift, ook al is het niet prachtig Wereld Oriëntatie Kennis verwerven:. hoeveelheid schriftelijke informatie beperken. leeswerk op begrip richten, leren studerend omgaan met informatie. samen met goede leerling schriftelijke informatie doornemen. ezelsbruggen verzinnen voor jaartallen/ reeksen/moeilijke namen/begrippen, zoals: TV-TAS( Ned. eilanden). meer tijd geven. digitale manieren verkennen van de methode.. extra leerhulp. opbouw van werkstuk leren (structuur) Toepassen kennis:. creativiteit stimuleren. opbouw van werkstuk leren toepassen. vooral leren feiten opzoeken i.p.v. weten. extra leerhulp Werkhouding:. spellingfouten niet aanrekenen in werkstukken. creativiteit extra waarderen. veel complimenteren voor schriftelijk werk. bespreken wat de leerling nog moeilijk vindt met huiswerk. mondeling toetsen als kind dit prettig vindt. hoeveelheid topografie verminderen. topografietoets in hoeveelheid opbouwen Adviezen aan ouders:. verwachten dat het onthouden van (plaats)namen moeilijk is. laten kaartlezen op vakantie. nieuwe kennis inzichtelijk koppelen aan oude kennis. samen schriftelijke informatie doornemen Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 13

14 B.Wie doet binnen de school uitspraken over dyslexie? Binnen de school zijn de volgende personen goed ingevoerd op het gebied van dyslexie: - Ida Tulner, Ypie Kraak (interne begeleiders) - groepsleerkracht We gaan niet verder dan het uitspreken van vermoedens. De intern begeleider of leerkracht zal spreken over een ernstige lees- spelling problematiek en kan in het verlengde daarvan vermoedens uitspreken van een dyslectisch probleem. Er worden geen stellige uitspraken naar derden gedaan. Vanuit de school zal er pas over dyslexie worden gesproken als er een diagnostisch onderzoek heeft plaatsgevonden en de onderzoeker de diagnose dyslexie stelt. C. Hoe spreekt de school over dyslexie met ouders? In gesprekken met ouders zullen wij uitgaan van de definitie, criteria en begeleidingsmogelijkheden die zijn beschreven in dit dyslexieprotocol. Tijdens de schoolloopbaan van het kind worden ouders op de hoogte gehouden van de ontwikkeling, begeleiding, toetsing en eventuele onderzoeken. Schriftelijke informatie over ons dyslexieprotocol is te vinden op de website. Hier kan tijdens gesprekken naar verwezen worden. D. Strategie voor de begeleiding van kinderen met lees- en spellingsmoeilijkheden GROEP 1 Intredevragenljst voor ouders. De kinderen na binnenkomst enkele maanden observeren. Signalering uitvoeren naar taalrisicofactoren door observatie, toepassen registratie methode Schatkist en de Cito toetsen. Snel contact leggen met ouders bij eventuele problemen Problemen op het gebied van motoriek en spraakontwikkeling zijn primair en behoeven daarom een snelle aanpak: extra aandacht mogelijk al een uur per week in de kleine kring. Als werkhoudingproblemen het zicht verduisteren, worden deze snel aangepakt. Zonodig doorverwijzen naar logopedie en kinderfysiotherapie. Bij vergaande problemen schakelen we externe hulpverlening in. GROEP 2 De punten genoemd bij 1 voortzetten. Signalering uitvoeren naar taalrisicofactoren door observatie, toepassen registratie methode Schatkist en de Cito toetsen. Starten met groepsplannen: taal Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 14

15 Bij aanvang in groep 2 wordt besloten of de kinderen extra hulp nodig hebben. Deze wordt binnen de klas uitgevoerd. Bepalen of de overgang naar groep 3 verantwoord is, ouders in een vroeg stadium hiervan op de hoogte stellen. GROEP 3 Bepalen met behulp van de herfstsignalering van Veilig Leren Lezen welke leerlingen achterstand vertonen. Verdere signalering en analyse aanpak vervolgen van Veilig Leren Lezen Extra hulp en ondersteuning binnen de klas: plaatsing in het groepsoverzicht: intensief arrangement Ouders inschakelen voor gerichte oefening Eventueel extern onderzoek als het kind didactisch en/of sociaal/emotioneel komt vast te zitten. Vervolg inzet groepsplannen: lezen GROEP 4 Veel extra oefenen en trainingsmogelijkheden bieden in school als ook thuis. Als andere leergebieden voldoende zijn en functioneert het kind sociaal / emotioneel goed dan is een extern onderzoek nog niet nodig. Hulp bieden om de leesvaardigheid zodanig te ontwikkelen dat de leerling leestechnisch mee kan in de taalmethode en mee kan blijven doen met het begrijpend lezen. GROEP 5 De punten genoemd bij groep 4. Het nastreven van een zo hoog mogelijk leesniveau blijft van groot belang. In groep 5 krijgt de leerkracht een beter beeld van de spellingsvaardigheden, de zwakke lezers beginnen meer behoefte te krijgen aan ondersteuning bij de teksten van de zaakvakken. Starten met het aanbieden van compensatietechnieken, bijvoorbeeld extra verwerkingstijd, trainen van de luistervaardigheid en geheugen. GROEP In deze groepen moet er zo veel mogelijk worden getraind op de punten waar de leerling zwak in is. De leerling krijgt meer tijd en mag minder werk maken met een goed kwalitatief niveau. Dispensatie komt in beeld, bijvoorbeeld het aanpassen van de taakomvang of werkomstandigheden. Stimuleren van acceptatie en leren omgaan met dyslexie speelt in deze jaren een grote rol. De leerling kan als tutor ingezet worden voor (zwakke) lezers in de onderbouw ter vergroting van zijn eigen competentiegevoel. Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 15

16 Aanmeldingsprocedure dyslexiezorg 2015 De school vermoedt dat er sprake is van ernstige enkelvoudige dyslexie. De school meldt aan bij een gecontracteerde dyslexiezorgverlener (DZNN is een gecontracteerde zorgverlener). De zorgverlener beoordeelt of de aanmelding voldoet aan de criteria. Indien er een vermoeden is van ernstige enkelvoudige dyslexie wordt door de dyslexiezorgverlener onderzoek gedaan. Als er sprake blijkt te zijn van ernstige enkelvoudige dyslexie, vraagt de verantwoordelijke hoofdbehandelaar van de zorgverlener (na toestemming van de ouders) aan het jeugd- en/of gebiedsteam van de gemeente of de behandeling kan starten. Het jeugd- en/of gebiedsteam van de gemeente geeft, na een positieve beoordeling van de aanvraag zorgverlener, akkoord voor het starten van de behandeling. De zorgverlener start met de behandeling. School School DZNN DZNN DZNN Gemeente DZNN Interessante website: Protocol leesproblemen en dyslexie PCBO het Anker 16