Mijn kind heeft moeite met lezen en spellen. Is het misschien dyslectisch? En wat nu?

Transcriptie

1 Mijn kind heeft moeite met lezen en spellen. Is het misschien dyslectisch? En wat nu? voorlichtingsfolder voor ouders R.K. basisschool De Wingerd Zwaag

2 Inleiding In deze folder willen we u iets vertellen over de manier waarop we omgaan met kinderen met lees- en spellingproblemen. We verwoorden hier het huidige beleid. In 2009 zullen er nieuwe mogelijkheden worden gecreëerd om kinderen met deze problemen te begeleiden. De overheid trekt er extra geld voor uit. Hoe dat in zijn werk zal gaan is op dit moment nog niet bekend. Wel is duidelijk, dat er iets gaat veranderen en dat kinderen daar voordeel van kunnen hebben. Zodra duidelijk is hoe het nieuwe beleid eruit ziet, zal deze folder worden aangepast. Wat is dyslexie? Dyslexie betekent letterlijk niet kunnen lezen. Meestal worden spellingproblemen ook bij dyslexie gerekend, omdat die er vaak mee samen gaan. Maar lees- en spellingproblemen kunnen ook los van elkaar voorkomen. Normaal gesproken zijn kinderen rond hun zesde jaar zo ver, dat ze letters kunnen herkennen en die kunnen koppelen aan klanken. Iets later leren ze om woorden in één keer te herkennen en dan gaat het lezen al aardig vlot. Tegelijk ontwikkelt het kind het vermogen om ook te begrijpen wat het leest. Niet alle kinderen in groep 3 gaat het lezen even gemakkelijk af. Dat is nog geen reden om dyslexie te veronderstellen. Kinderen hebben wel extra hulp nodig. Als ze geen achterstand oplopen, voorkomt dat een hoop frustratie. Gaat het kind ook op den duur te weinig vooruit, ondanks alle extra inspanning en begeleiding, dan kan er sprake zijn van dyslexie. Dat komt voor bij ongeveer 3% van alle leerlingen. Wat daar de oorzaak van is, is nog niet helemaal duidelijk. Men denkt aan een heel kleine afwijking in de hersenen. Die zorgt ervoor dat deze groep mensen moeite heeft met het snel 2

3 herkennen van vormen en het verwerken van klanken. Op dit moment wordt er veel onderzoek naar gedaan. Men is het er wel over eens, dat erfelijkheid een grote rol speelt. Op school is taalonderwijs een zeer voornaam onderdeel van het aanbod. Kinderen moeten veel lezen. Heel veel informatie wordt schriftelijk aangeboden. Dat betekent, dat dyslectische kinderen die overigens normaal intelligent kunnen zijn daar extra veel energie voor nodig hebben. Dat leidt vaak tot emotionele problemen. Ondanks dat kinderen met dyslexie zich verder heel normaal kunnen ontwikkelen, komt de combinatie met andere stoornissen ook voor, zoals aandachts- en concentratiestoornissen en andere eigenschappen die kinderen bij hun ontwikkeling in de weg kunnen zitten. Op de kleuterleeftijd is dyslexie nog niet vast te stellen. Wel is het verstandig om een kind met een zwakke taalontwikkeling goed in de gaten te houden. Dyslexie in de familie is ook vaak een richtinggever. Overigens blijken niet alle kinderen met deze problemen op den duur dyslectisch. Dyslexie is niet te genezen. Wil een kind met dyslexie toch goed leren lezen en spellen, dan vraagt dat heel veel inzet van het kind zelf, van de leerkracht en van de ouders. En misschien moet op den duur de conclusie zijn, dat het ermee moet leren leven en zo goed mogelijk met de handicap leren omgaan. Wondermiddelen in de vorm van hulpmiddelen, therapieën of medicijnen zijn niet effectief gebleken. In het nabije verleden werd daar anders over gedacht. Dikke boeken zijn volgeschreven met aanpakken die volgens de schrijvers zeer succesvol zouden zijn. Maar op den duur bleek, dat het enige dat werkelijk helpt, de consequente en gerichte begeleiding is, gekoppeld aan een uitgekiend oefenprogramma. Ouders doen er dan ook verstandig aan, niet alle 3

4 mogelijkheden te willen uitproberen. Dat leidt vaak tot grote teleurstelling. Dyslexie kan alleen worden vastgesteld door een deskundige. Er komt geen lichamelijk onderzoek aan te pas. De psycholoog of orthopedagoog stelt vast, dat een kind normaal intelligent is, maar dat er desondanks een grote achterstand is opgetreden in de ontwikkeling van het lezen en spellen. En dat ondanks gerichte begeleiding en extra ondersteuning. Eigenlijk is zo n achterstand min of meer onverklaarbaar. In dat geval stelt men de diagnose dyslexie. Voor het kind en voor de ouders is dit vaak een opluchting. Het probleem heeft een naam en je hoeft je er niet voor te schamen. Afgezien daarvan schiet je er toch niet veel mee op. Dat het kind normaal intelligent is, hadden ouders en leerkrachten al lang geconstateerd. En dat de lees- en spellingproblemen niet verklaard konden worden, was ook al duidelijk. Het kind houdt echter zijn moeilijkheden en de begeleiding wordt ook niet anders. Daarom mag je je afvragen of onderzoek en diagnose in de basisschoolleeftijd werkelijk zo nuttig zijn. 4

5 Hoe gaat De Wingerd om met dyslexie? In het verleden is er op onze school altijd veel energie gestoken in de begeleiding van kinderen met lees- en spellingproblemen. Dat gebeurde ook met therapieën, die gericht waren op het ontwikkelen van de hersenen. Maar ook in onze praktijk bleek, dat het effect daarvan beperkt is. Daarom zijn we ons al geruime tijd terug gaan concentreren op het oefenen met het lezen en spellen op zichzelf. We lieten nog wel dyslexieonderzoek doen, maar meer met de bedoeling kinderen met een verklaring naar het voortgezet onderwijs te laten gaan. In de afgelopen jaren is in het overleg van het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs in de regio een andere strategie gekozen. Die houdt in, dat de basisscholen lees- en spellingproblemen in een vroeg stadium signaleren en de kinderen gericht begeleiden. Wanneer deze leerlingen van de basisschool afkomen, kunnen ze dan een dyslexieverklaring krijgen. We staan volledig achter dit nieuwe regionale beleid en volgen dan ook sinds augustus 2007 de afgesproken protocollen. De signalering en de begeleiding in de praktijk Vanaf de kleutergroepen volgen we elk kind d.m.v. observaties en toetsen. Aan kinderen die op de toetsen uitvallen en tijdens observaties opvallen, besteden we extra aandacht. Met de gegevens uit de toetsen kijken we op welk gebied extra ondersteuning nodig is. In handelingsplannen beschrijven we op welke manier die wordt gegeven. Dit wordt met de ouders besproken. Extra begeleiding en ondersteuning kan deze vorm hebben: - extra instructie binnen of eventueel buiten de groep - extra tijd om te oefenen - extra tijd bij toetsen - andere toetsen of een andere manier van toetsen 5

6 - vergroot materiaal - gebruik van cd s en computer - een andere manier van beoordelen van het werk - huiswerk De gegevens van deze kinderen en de resultaten van de extra inspanningen worden verzameld in een apart leesdossier. Dit is een onderdeel van de zorgmap. Het leesdossier wordt steeds aangevuld met informatie uit toetsen, observaties en handelingsplannen, zolang een kind blijft uitvallen op lees- en spellinggebied. Hieronder vallen de normale toetsen van het leerlingvolgsysteem, maar geïndiceerde leerlingen krijgen ook met aparte, gerichte toetsen te maken. Dat loopt door tot het kind in groep 8 zit. Zolang als dat nodig is, wordt het kind apart begeleid. Dat gebeurt voornamelijk in de klas. Er is evenwel ook beperkt ruimte bij de remedial teacher. Bij deze intensieve begeleidingsvormen gaan we er wel van uit, dat ook ouders in het geval er huiswerkopdrachten worden meegegeven hier actief aan meewerken. Uiteraard volgt de intern begeleider het proces op de voet. Dit is de normale gang van zaken bij alle leerlingen met extra begeleidingsbehoefte. 6

7 Een dyslexieverklaring is op de basisschool niet nodig Ouders vinden het vaak belangrijk, dat de problematiek van hun kind benoemd wordt, dat er een indicatie bij wordt gegeven. Dat kan bij ernstige lees- en spellingproblemen een dyslexieverklaring zijn. In het basisonderwijs maakt het bezit van een verklaring echter geen enkel verschil voor de begeleiding. Wanneer op de hierboven uiteengezette wijze is vastgesteld, dat een leerling iets extra s nodig heeft, wordt die begeleiding binnen de mogelijkheden van de school gewoon gegeven. De leerling is dan benoemd als zorgleerling en dat biedt voldoende indicatie. Soms vinden ouders de dyslexieverklaring echter zo belangrijk, dat zij op eigen initiatief onderzoek laten doen. U staat daar uiteraard vrij in. U dient zich in dat geval te wenden tot een gecertificeerd psycholoog. In de omgeving zijn er diverse gevestigd. Er zijn echter wel kosten aan verbonden, die u niet kunt verhalen op de verzekering. En het bezit van een verklaring leidt dus niet tot een andere manier van begeleiden. Het voortgezet onderwijs en de dyslexieverklaring Wil een kind in het voortgezet onderwijs in aanmerking komen voor extra ondersteuning, of extra examentijd en dergelijke, dan is een dyslexieverklaring wel vereist. Vandaar dat het systeem zo is ingericht, dat kinderen die daarvoor in aanmerking komen, de basisschool verlaten met zo n verklaring. De scholen voor basisonderwijs en voor voortgezet onderwijs hebben daarvoor een overeenkomst gesloten. Aan het aanvragen van deze verklaring zijn voor de ouders geen kosten verbonden. Als het leesdossier daar aanleiding voor geeft, zullen wij u adviseren het voor te laten leggen aan de onderwijspsycholoog van het Samenwerkingsverband Weer samen naar School. Die doet dan eventueel verder onderzoek en bepaalt aan de hand van alle gegevens of het kind in aanmerking komt voor een dyslexieverklaring. 7

8 de werkwijze in het kort 1. De leerkracht merkt, dat het kind zich onvoldoende ontwikkelt op het gebied van lezen of spelling. 2. De leerkracht zorgt voor extra hulp. Dat gebeurt planmatig en in overleg met de intern begeleider en de ouders. Er wordt een leesdossier aangelegd. 3. De ontwikkeling van het kind wordt gevolgd en in het dossier vastgelegd. Ook hierover is overleg tussen leerkracht, intern begeleider en ouders. 4. Als de ontwikkeling in groep 8 nog niet op niveau is en het kind baat kan hebben bij een dyslexieverklaring voor het voortgezet onderwijs, wordt die aangevraagd. tot slot Dyslexie is een stoornis die kinderen erg in de weg kan zitten. Omdat het onderwijs zo talig is, valt het probleem in de schoolleeftijd erg op. Het kind zal zich dus extra in moeten spannen om toch succesvol te zijn. Maar het is misschien een troost, dat er vele dyslectici zijn, die uitstekend zijn terecht gekomen. Het leven is nu eenmaal meer dan spellen en lezen. Met inzet en doorzettingsvermogen is heel veel te bereiken. Het is dan ook goed om dat als ouder voor ogen te houden. Dat uw kind misschien dyslectisch is, is lastig, maar zijn of haar levensgeluk hangt er niet vanaf. Er zijn nog genoeg andere talenten, die uw kind kan ontwikkelen en die reden zijn om de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien. 8