Rapport Maastricht UMC+ HSMR 2016

Transcriptie

1 Rapport Maastricht UMC+ HSMR 2016 februari 2018 Inleiding Dit rapport is het verslag van het onderzoek van het Maastricht UMC+ naar aanleiding van de HSMR-cijfers in Deze HSMR-cijfers gaan over de sterfte in het ziekenhuis en worden berekend door de Dutch Hospital Data (DHD) in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het rapport is te vinden op de website mumc.nl. Het Maastricht UMC+ levert als Limburgs ziekenhuis met de hoogste graad van specialisatie, goede zorgkwaliteit. Een veelheid aan kwaliteitsindicatoren die worden bijgehouden, wijzen daarop. Het aantal sterfgevallen in het ziekenhuis is stabiel door de jaren heen terwijl het aantal opnames wel toeneemt. Het relatieve sterftecijfer in het MUMC+ is echter hoog. Elk sterfgeval wordt door de onafhankelijke Commissie Onderzoek Overleden Patiënten nader onderzocht. Wat is HSMR HSMR is een gestandaardiseerd sterftecijfer van ziekenhuizen en wordt berekend in de Hospital Standardized Mortality Ratio (HSMR), een in Engeland ontwikkelde standaardmethode: HSMR = 100 x werkelijk aantal overleden patiënten verwachte aantal overleden patiënten Dit getal geeft aan of in een ziekenhuis meer of minder patiënten overlijden dan men zou verwachten op basis van het gemiddelde sterftebeeld bij alle ziekenhuizen. Dat gemiddelde sterftebeeld wordt de verwachte sterfte genoemd. Bij een uitkomst van 100 is het percentage overleden patiënten precies zoals zou kunnen worden verwacht, zo is de gedachte. Behalve de HSMR worden ook de gestandaardiseerde sterftecijfers voor specifieke diagnose- en patiëntengroepen gepresenteerd (SMR s). HSMR Maastricht UMC+ De HSMR, het gestandaardiseerde sterftecijfer, van het Maastricht UMC+ voor 2016 is 1 van 5

2 uitgekomen op 121 (over de afgelopen drie jaar gemiddeld 118) en is hiermee significant hoger dan het landelijk gemiddelde van 100. In de tabel hieronder staat hoeveel patiënten er in de afgelopen drie jaar zijn opgenomen, hoeveel er in totaal zijn overleden (totale sterfte) in het ziekenhuis en de HSMR. Gestandaardiseerde sterftecijfers (HSMR) en aantal sterfgevallen MUMC : Jaar Aantal opnamen Aantal sterfgevallen Verwachte sterfte voor HSMR HSMR 95% betrouwbaarheidsinterval ( ) ( ) ( ) ( ) Het aantal sterfgevallen in het ziekenhuis stijgt niet significant terwijl het aantal opnamen wel toeneemt. De gemiddelde HSMR over de afgelopen drie jaren is 118 en daarmee ook significant hoger dan het landelijk gemiddelde. Opvallend is dat het aantal verwachte sterfte voor HSMR afneemt, terwijl binnen het MUMC+ het percentage aan hoog complexe zorg, en daarmee ook risicovolle zorg, toeneemt. De daling van het aantal verwachte sterfte voor HSMR is voornamelijk te verklaren door een onvoldoende registratie van multimorbiditeit en complexiteit van de patiëntenpopulatie. Op basis van dit relatieve sterftecijfer is er uiteraard uitgebreid onderzoek verricht naar de reden van deze hoge uitkomst. Allereerst is gekeken naar de kwaliteit van zorg. Er zijn uit de analyses geen oorzaken gebleken om te twijfelen aan de kwaliteit van de geboden zorg. Wel blijkt uit de analyse dat de informatie die het MUMC+ aanlevert ten behoeve van de berekening van de HSMR veelal niet compleet is. In de afgelopen jaren heeft het MUMC+ tal van maatregelen genomen om met name de registratie van sterfgevallen en ontslagbrieven te verbeteren. Tegelijkertijd wordt vastgesteld dat de registratiedruk door de medewerkers al lange tijd als erg hoog wordt ervaren en lijkt deze ook alleen maar toe te nemen. Elk jaar wordt met DHD de kwaliteit van de aangeleverde gegevens opnieuw bekeken. Momenteel heeft het MUMC+ een real time DHD Viewer aangeschaft om de kwaliteit van de gegevens gedurende het jaar te kunnen volgen en heeft op afdelingsniveau de registratie nadere aandacht. Commissie Onderzoek Overleden Patiënten 2 van 5

3 Het Maastricht UMC+ streeft naar voortdurende verbetering van zorg. Daarom ook heeft het Maastricht UMC+ sinds 2008 een Commissie Onderzoek Overleden Patiënten (COOP) ingesteld. Het doel van deze commissie is na analyse van sterfgevallen te kijken naar verbetermogelijkheden van de medische zorg. Inmiddels heeft de COOP Maastricht in veel andere ziekenhuizen navolging gekregen. De COOP van Maastricht UMC+ bestaat uit (oud)hoogleraren, medici en ervaren verpleegkundigen die dossiers van overleden patiënten screenen op onbedoelde gebeurtenissen met schade voor de patiënt, die mogelijk vermijdbaar was. Wanneer dit het geval is, wordt dit gemeld aan de Raad van Bestuur en teruggekoppeld naar het verantwoordelijke behandelteam om dit in de toekomst uit te sluiten door middel van verbeteracties. Als adverse events geconstateerd worden, volgt altijd melding bij de IGJ. SMR De HSMR is gebaseerd op de sterfte in 157 diagnosegroepen/ziektebeelden. Per diagnosegroep wordt de relatieve sterfte uitgedrukt in een SRM-cijfer (Standard Mortality Rate). Dit geeft de mogelijkheid om het HSMR-cijfer verder te analyseren. In 2016 waren specifiek voor de diagnosegroepen nieuwvormingen (longkanker en bronchuskanker), en ziekten van de ademhalingswegen de SMR-cijfers verhoogd. Voor ziekten van het ademhalingsstelsel maakt het HSMR-rapport melding van een SMR van 126. Ademhalingsziekten is één van de profielgebieden van het Maastricht UMC+ waarbij het ziekenhuis als last-resort geldt. Dat betekent dat een groep ernstig zieke patiënten (gemetastaseerd longkanker, chronisch respiratoir falen en/of veel co-morbiditeit) die elders geen behandeling meer kan krijgen, naar het Maastricht UMC+ verwezen wordt. In sommige gevallen voor een experimentele behandeling of fase-1-onderzoek. Deze groep heeft een relatief hoog overlijdensrisico. In 2016 zijn 606 patiënten klinisch opgenomen met een acute cerebrovasculaire aandoening (CVA). Van deze groep patiënten zijn er 92 tijdens de opname komen te overlijden. Een verklarende factor hiervoor is dat het Maastricht UMC+ een tertiair referentiecentrum (dat wil zeggen dat de opgenomen patiënten eerst in een ander ziekenhuis zijn geweest) is voor deze groep van patiënten. Dat leidt tot oversterfte in het Maastricht UMC+. Maastricht is een van de weinige centra die stolsels na een herseninfarct operatief verwijderen. Ook bij deze groep geldt dat ten gevolge van de last-resortfunctie er rondom deze operatieve ingreep een groter risico op overlijden is dan in een doorsnee populatie van patiënten met een CVA. Uitkomsten intern onderzoek Maastricht UMC+ Uit de verschillende onderzoeken kan geconcludeerd worden dat: 3 van 5

4 Het hoge HSMR-cijfer niet verklaard wordt door kwalitatief onvoldoende zorg; Er een bovengemiddeld lange opnameduur is met tevens een trage doorstroom van patiënten naar een verpleeghuis of elders; Er ten opzichte van vergelijkbare ziekenhuizen een grotere groep oudere patiënten opgenomen is, vaak met een sociale indicatie waarbij al vanaf begin van de opname duidelijk is dat de opname niet gericht is op genezing maar op een waardig en draaglijk levenseinde; De gezondheidskarakteristieken van de Limburgse context onvoldoende gecompenseerd worden in de HSMR-berekeningssystematiek; De typische last-resortfunctie/ tertiaire functie van een umc in sommige gevallen extra zwaar drukt op de HSMR; De werkwijze rondom volledige, juiste, uniforme en tijdige vastlegging van gegevens in de ontslagberichten en brieven verbetering behoeft; Er door stagnatie in administratieve afhandeling geen tijdige en/of complete verwerking van de gegevens plaatsvindt. Enkele bijzonder aspecten voor het Maastricht UMC+ Palliatieve zorg Palliatieve zorg is zorg die gericht is op het verlichten van klachten bij een levensbedreigende ziekte waarbij genezing niet meer mogelijk is. Palliatieve zorg is niet gericht op genezing, maar op verbetering van de kwaliteit van leven. In het Maastricht UMC+ zijn meer opnames met palliatieve zorg geregistreerd dan landelijk. Er is sprake van een onder-registratie van palliatieve zorg in de data die ten behoeve van HSMRrapportage aan DHD/ CBS wordt geleverd. Voorkeur Zuid-Limburgse patiënten voor overlijden in het ziekenhuis In het Maastricht UMC+ zijn relatief veel kwetsbare ouderen opgenomen. In Zuid- Limburg geven veel mensen er de voorkeur aan in het ziekenhuis te overlijden als het zover komt. Ook al heeft een groot gedeelte van die groep geen ziekenhuiszorg meer nodig en heeft een verpleeghuiszorg-indicatie (zogenoemde verkeerde-bedproblematiek). In Maastricht is er geen ander ziekenhuis in de stad, in tegenstelling tot in alle andere steden met universitaire ziekenhuizen, waar deze patiënten zich kunnen melden. Als deze hulpvraag er is, wil het Maastricht UMC+ daar op ingaan. Dat heeft consequenties voor het HSMR-cijfer. 4 van 5

5 Gezondheid in Limburg Uit de landelijke gegevens blijkt dat de gezondheidstoestand van Limburg relatief slecht is. Ten opzichte van andere Nederlanders hebben Limburgers, en met name Zuid- Limburgers, meer gezondheidsproblemen en leven ze gemiddeld ongeveer een jaar korter. Ernstig overgewicht komt meer voor en er sterven meer mensen aan hart- en vaatziekten. Het percentage Limburgers met (chronische) aandoeningen, zoals kanker en diabetes, is hoger dan gemiddeld in Nederland en stijgt zelfs nog. Dit alles blijkt o.a. uit het in opdracht van Provinciale Staten van Limburg uitgevoerde onderzoek naar de oorzaken van de gezondheidsachterstand van Limburg t.o.v. de rest van Nederland. ( rg%20van%20signaalrood%20naar%20bronsgroen.pdf ). De gezondheidsachterstand wordt verklaard uit een groot aantal gebieden: gezondheid en onderwijs, werk, Limburgs verleden, cultuur, sociale cohesie, leefstijl, sociaal-economische situatie, zorggebruik, krimp en milieu. Deze variatie laat de complexiteit van gezondheid zien. Geconstateerd kan worden dat de afwijkende gezondheidstoestand van de Limburgse regio met al haar nuances onvoldoende gecompenseerd wordt in de HSMR-berekening. Tot slot Er is veel discussie over de waarde en de kwaliteit van de HSMR, over de vraag of de HSMR en SMR indicatoren zijn voor de kwaliteit van de ziekenhuiszorg, onder andere omdat registratiemethoden per ziekenhuis verschillen, bijvoorbeeld in registratiewijze van aanwezige comorbiditeit (complicerende factoren bij meerdere gezondheidsproblemen). Op basis van alleen deze cijfers is het dan ook lastig om ziekenhuizen met elkaar te vergelijken. Voor een goed beeld van de kwaliteit van zorg kan beter worden gekeken naar andere indicatoren, zoals de uitkomsten van de zorg (overleving, complicaties, en zeker ook patiënttevredenheid). Verder is bekend dat de standaardisatie van de sterftecijfers niet perfect is. Wellicht zijn de compensaties in het rekenmodel voor de ziekenhuizen die topreferente zorg (3e-lijnsgeneeskunde, het hoogste niveau in Nederland) leveren zoals het Maastricht UMC+, onvoldoende toereikend zijn. Tevens blijkt er een gezondheidsachterstand in de regio Zuid-Limburg die bij de berekening van het sterftecijfer niet meegewogen wordt. De interne en externe onderzoeken die in het MUMC+ zijn uitgevoerd naar aanleiding van de hoge HSMR geven geen aanleiding te twijfelen aan de kwaliteit van zorg. Ook de analyses van de Commissie Overleden Patiënten, die elk sterfgeval in het MUMC+ onderzoekt, toont aan dat de kwaliteit van zorg niet onvoldoende is. Het MUMC+ zal de kwaliteit van zorg uiteraard blijvend onderzoeken en waar mogelijk verbeteren. 5 van 5