STERFTECIJFERS 2015 Cijfers Zorg en Gezondheid 15 December 2017

Transcriptie

1 Sterftecijfers STERFTECIJFERS 25 Cijfers Zorg en Gezondheid 15 December 27 > Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid verwerkt zelf de sterftecertificaten van het Vlaams Gewest. Sinds 20 (registratiejaar 2003) wordt de nieuwe statistiek van de doodsoorzaken jaarlijks op de website van het agentschap gepubliceerd samen met een eerste algemene analyse. > url: > De sterftecijfers voor het jaar 25 worden vandaag gepubliceerd. 1

2 Sterftecijfers OVERZICHT > Hoge sterfte in februari en maart > Longkanker blijft in opmars bij vrouwen > zelfdodingscijfers > Overzicht 2

3 ALGEMENE STERFTECIJFERS Met volgende onderwerpen: > Absolute aantallen per maand > Sterfte per leeftijd > Evolutie totale sterfte > Levensverwachting > Belangrijkste doodsoorzaken 3

4 Aantal overlijdens per maand STERFTE PER SEIZOEN Aantal per maand gemiddelde over 3 maanden gemiddelde over 12 maanden Agentschap Zorg en Gezondheid 4 We vergelijken hier het absolute aantal overlijdens per maand en maken dan zwevende gemiddeldes per 3 (seizoen) en 12 maanden (jaar). In 25 overleden er veel mensen en dan vooral in de wintermaanden. > Dit kan toegeschreven worden aan een intense griepepidemie met hogere sterfte in januari, februari (en ook maart) als gevolg. Zo waren in totaal sterfgevallen, het hoogste aantal in 30 jaar. > In 24 overleden relatief weinig mensen en dit viel vooral op in de eerste 3 maanden. > Ook 22 en 23 waren jaren met een hoog absoluut aantal overlijdens 24: : : > Voor de meeste jaren zien we dat Januari gemiddeld het hoogste aantal overlijdens (10%) kent. September gemiddeld het laagste aantal overlijdens (7%) kent. > In de meeste jaren sterven in Vlaanderen iets meer mannen dan vrouwen (50,3% mannen). Uitzonderingen hierop waren 2003, 20 en nu ook 25 met respectievelijk 50,%, 50,1% en 50,7% vrouwen in het totaal aantal sterfgevallen. 4

5 Aantal overlijdens per inwoners Log-schaal <1 jaar 1-4 jaar 5-9 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar 95 jaar+ LEEFTIJDSSPECIFIEKE STERFTERISICO S Mannen Vrouwen jaar 100% 10% jaar 1% Agentschap Zorg en Gezondheid 5 Opgelet: deze grafiek heeft een logaritmische schaal. Het leeftijdsspecifieke sterfterisico is de kans dat iemand sterft op een bepaalde leeftijd. We berekenen hier voor verschillende leeftijdsgroepen hoeveel personen per in die leeftijdsgroep overlijden. Dit sterfterisico stijgt exponentieel met de leeftijd. Bij jonge mannen tussen 15 en 34 jaar zien we daarop een relatieve oversterfte. Ook bij jonge vrouwen van 15 tot 19 jaar zien we een relatieve oversterfte. De sterfterisico's liggen vanaf 15 jaar lager voor vrouwen dan voor mannen: dit vertaalt zich in verschillen in gestandaardiseerde sterfte, levensverwachting en verloren potentiële jaren. > De sterfterisico s voor meisjes jonger dan 14 jaar zijn in 25 uitzonderlijk hoger dan die voor jongens van dezelfde leeftijd. > Het verschil in sterfterisico is het grootst op jarige leeftijd (meer dan 4,4 keer zo hoog). > Tussen 25 en 39 jaar lopen mannen ongeveer 2 keer meer risico om te overlijden dan vrouwen. > Vanaf 80 jaar stijgen de sterfterisico s voor vrouwen sterker dan die voor mannen, waardoor ze bij de oudste leeftijdsgroep (95 jaar en meer) ongeveer gelijk zijn. 5

6 Gestandaardiseerd aantal overlijdens EVOLUTIE GESTANDAARDISEERD AANTAL OVERLIJDENS ,10 BG mannen Mannen OG mannen BG vrouwen Vrouwen OG Vrouwen Trend mannen Trend Vrouwen , , ,88 7 Agentschap Zorg en Gezondheid 6 Door de toenemende vergrijzing verwachten we met de jaren steeds meer overlijdens. Door voor leeftijd te standaardiseren, houden we rekening met de veroudering van de bevolking. Die is bij vrouwen meer uitgesproken dan bij mannen. We merken: > een geleidelijke daling van de gestandaardiseerde sterftecijfers over de laatste 15 jaar (mannen en vrouwen). Uitzondering is de discrete stijging bij de vrouwen in 2002 en 2003 (die werd gecompenseerd in 2004) en bij mannen en vrouwen in > in 25 steeg de gestandaardiseerde sterfte opnieuw lichtjes ten opzichte van 24, toch blijft er nog een duidelijk dalende trend in zichtbaar. bij mannen daalde de gestandaardiseerde sterfte in per jaar gemiddeld met 3 per inwoners van 16,1 naar 11,6 per inwoners; bij vrouwen daalde de gestandaardiseerde sterfte in per jaar gemiddeld met 1,5 per inwoners van 9,9 naar 7,9 per inwoners. De sterfte bij mannen is significant hoger dan bij vrouwen over de hele periode , maar het gestandaardiseerde sterftecijfer voor mannen daalt wel dubbel zo snel als dat voor vrouwen. 6

7 verwachte leeftijd bij overlijden LEVENSVERWACHTING 20 82, Vrouwen 25 84, , ,8 Mannen Agentschap Zorg en Gezondheid 7 Zoals in vorige jaren is de levensverwachting bij geboorte voor vrouwen hoger dan voor mannen. > De hogere sterftecijfers vertalen zich dit jaar ook in een levensverwachting die iets lager is dan in 24. Maar ook hier geldt dat de langdurende trend nog steeds duidelijk is: Bij mannen steeg de levensverwachting in gemiddeld met bijna 3 maanden per jaar; Bij vrouwen steeg de levensverwachting in gemiddeld met bijna 2 maanden per jaar. Overzicht levensverwachting voor enkele leeftijden (cijfers 25): > bij geboorte: M - 79,8 V - 84,0 > 1 jaar: M - 79,5 V - 83,8 > 20 jaar: M - 60,7 V - 65,0 > 45 jaar: M - 36,6 V - 40,5 > 65 jaar: M - 19,1 V - 22,2 > 75 jaar: M - 11,7 V - 14,0 7

8 ASR-E (1/ inw.) EVOLUTIE GESTANDAARDISEERDE STERFTE: BELANGRIJKSTE OORZAKEN Mannen Vrouwen Andere doodsoorzaken Uitwendige doodsoorzaken Ziekten van het ademhalingsstelsel Ziekten van het hart- en vaatstelsel Psychische en neurologische aandoeningen Endocriene, voedings- en stofwisselingsziekten Kankers en andere nieuwvormingen Algemene infectieziekten Agentschap Zorg en Gezondheid 8 De totale gestandaardiseerde sterfte bij mannen > daalde in de periode met 28% (ASR-E). > deze globale daling is te danken aan de daling van de sterfte door hart- en vaataandoeningen (- 43%); ziekten van het ademhalingsstelsel (- 41%); kanker en andere nieuwvormingen (- 26%). > en werd deels te niet gedaan door de stijging van de sterfte door psychische en neurologische aandoeningen (o.a. dementie) (+ 50%). De totale gestandaardiseerde sterfte bij vrouwen > daalde in de periode met 20% (ASR-E). > deze globale daling is te danken aan de daling van de sterfte door hart- en vaataandoeningen (-40%); ziekten van het ademhalingsstelsel (-28%); kanker en andere nieuwvormingen (-14%). > en werd deels te niet gedaan door de stijging van de sterfte door psychische en neurologische aandoeningen (o.a. dementie) (+43%). 8

9 Sterftecijfers BELANGRIJKSTE DOODSOORZAKEN PER LEEFTIJDSCATEGORIE Leeftijdsgroep Mannen Vrouwen 0 jaar Aandoeningen met oorsprong in de perinatale periode (60 / 50%) 1-14 jaar Vervoersongevallen (6 / 14%) jaar Vervoersongevallen/ Suïcide (15 / 30%) jaar Suïcide (42 / 36%) Aandoeningen met oorsprong in de perinatale periode (70 / 57%) Vervoersongevallen (7 / 14%) Suïcide (8 / 25%) Vervoersongevallen (5 / 19%) jaar Suïcide (48 / 46%) Suïcide (10 / 20%) jaar Suïcide (47 / 30%) Suïcide (13 / 19%) jaar jaar Suïcide (59 / 30%) Suïcide (19 / 19%) Suïcide (58 / 21%) Suïcide (23 / 15%) Agentschap Zorg en Gezondheid 9 > De doodsoorzaken verschillen per leeftijd: > Tot de leeftijd van 44 jaar sterven mannen en vrouwen in grote lijnen door gelijkaardige oorzaken: Aandoeningen met oorsprong in de perinatale periode, ongevallen en zelfdoding. > Zelfdodingen komen bij jonge mannen meer voor dan bij jonge vrouwen. 9

10 BELANGRIJKSTE DOODSOORZAKEN PER LEEFTIJDSCATEGORIE Leeftijdsgroep Mannen Vrouwen jaar Suïcide (95 / 20%) Borstkanker (51 / 16%) jaar Longkanker (91 / 11%) Longkanker (65 / 13%) jaar Longkanker (171 / 12%) Longkanker (115 / 14%) jaar Longkanker (289 / 16%) Longkanker (171 / 15%) jaar Longkanker (420 / 17%) Longkanker (140 / 10%) jaar Longkanker (399 / 14%) Longkanker (156 / 9%) jaar Cerebrovasculaire aandoeningen Longkanker (476 / 11%) (216 / 7%) jaar Ischemische hartziekten (489 / 9%) Cerebrovasculaire aandoeningen (535 / 10%) 85+ jaar Hartdecompensatie, complicaties en...* (1.6 / 12%) Hartdecompensatie, complicaties en...* (2.248 / 14%) Agentschap Zorg en Gezondheid 10 * Hartdecompensatie, complicaties en : Hartdecompensatie, complicaties en onduidelijk omschreven hartaandoeningen (I46; I50-I51) De doodsoorzaken verschillen per leeftijd en per geslacht. > Vrouwen tussen 45 en 49 jaar sterven in de eerste plaats door borstkanker Tussen 50 en 74 jaar door longkanker, vanaf 75 jaar sterven in de eerste plaats door cerebrovasculaire aandoeningen. > Mannen tussen 45 en 49 jaar sterven in de eerste plaats door zelfdoding, tussen 50 en 79 jaar door longkanker, en vanaf 80 jaar in de eerste plaats door ischemische hartziekten. > Bij mensen van 85 jaar en meer zijn hartdecompensatie en onduidelijke hartproblemen de meest voorkomende doodsoorzaak. Ischemische hartziekten: Hartziekten veroorzaakt door een verminderde bloedtoevoer naar de hartspier zelf. De verminderde bloedtoevoer is meestal een gevolg van een vernauwing van de kransslagaders. De meest typische aandoening van deze groep is het hartinfarct. 10

11 VPJ (per persoonsjaren) VERLOREN POTENTIËLE JAREN (0-74 JAAR) Mannen Vrouwen Longk. Suïcide IHZ VVO Colorect.k. CVA Borstk. Agentschap Zorg en Gezondheid 11 Op basis van de levensverwachting berekenen we het aantal verloren potentiële levensjaren (VPJ) bij mensen die vroegtijdig sterven, nl. voor de leeftijd van 75 jaar. > Het totale aantal VPJ is bij mannen 1,5 maal groter dan bij vrouwen nl. 82,5 versus 56,1 per persoonsjaren. > Het grote verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen is vooral toe te schrijven aan longkanker, suïcide, ischemische hartziekten (IHZ) en vervoersongevallen (VVO). > Bij vrouwen zijn de belangrijkste oorzaken van verloren levensjaren borstkanker en longkanker. De grafiek geeft de 5 belangrijkste oorzaken van verloren levensjaren bij mannen en de 5 belangrijkste bij vrouwen weer. > Mannen: longkanker (longk.), suïcide, ischemische hartziekten (IHZ), vervoersongevallen (VVO) en colorectale kanker (colorect.k.) > Vrouwen: borstkanker (borstk.), longkanker (longk.), suïcide, cerebrovasculaire aandoeningen (CVA) en ischemische hartziekten (IHZ). Bijna ex aequo met IHZ komt colorectale kanker. 11

12 SUÏCIDE 25 Gezondheidsdoelstelling 2020 De gezondheidsdoelstelling zelfdoding bepaalt dat de sterfte door zelfdoding bij mannen en vrouwen tegen 2020 moet verminderd zijn met 20% ten opzichte van > De interpretatie van de cijfers is niet eenvoudig. > In 25 overleden er minder vrouwen en meer mannen door suïcide dan in

13 ZELFDODING aantal overlijdens Mannen Europees gestandaardiseerd aantal overlijdens (/ inw.) aantal overlijdens Vrouwen Europees gestandaardiseerd aantal overlijdens (/ inw.) startcijfer , , , ,0 huidig cijfer 25-11% % 23,9-10% % 9,1 streefcijfer -20% (2020) , ,9 Agentschap Zorg en Gezondheid 13 In 25 overleden er meer mannen door suïcide dan in 24, ook als we rekening houden met de overlijdens door onbepaalde intentie. In absolute aantallen was in 25 t.o.v het aantal suïcides (zo gerapporteerd) > bij mannen gedaald met 11% > bij vrouwen gedaald met 10% Rekening houdend met de veranderende leeftijdsverdeling en toenemende bevolking (hier gestandaardiseerd aantal o.b.v. Europese standaardbevolking), was in 25 t.o.v het aantal suïcides (zo gerapporteerd) > bij mannen gedaald met 22% > bij vrouwen gedaald met 19% 13

14 Gestandaardiseerd aantal overlijdens (ASR-E per inw.) EVOLUTIE ZELFDODING EN ONBEPAALDE INTENTIES BG BG Mannen zelfdoding Vrouwen zelfdoding OG OG Agentschap Zorg en Gezondheid 14 Bij uitwendige doodsoorzaken is het niet steeds mogelijk om te bepalen of het om een ongeval, een doding of een suïcide ging. > Bv. iemand sterft na een val, maar het is niet duidelijk of de overledene per ongeluk viel, zelf sprong, of door iemand geduwd werd. Die onduidelijke overlijdens zijn samengeteld onder de noemer "sterfte waarvan de intentie niet kan bepaald worden". Er is evidentie dat een belangrijk deel hiervan niet- herkende suïcides zijn. Hier worden de sterftecijfers door onbepaalde intenties opgeteld bij de suïcides (niet ingekleurde symbolen). Deze cijfers overstijgen de laatste jaren ruim de statistisch berekende betrouwbaarheidsintervallen rond bevestigde suïcide. Zij zijn een maat voor de onzekerheid over het suïcidecijfer en kunnen beschouwd worden als het maximum voor het suïcide cijfer. > Bij mannen daalden de suïcidecijfers tussen 2000 en 2007 (met +/- 1 per / jaar). Deze daling wordt getemperd als we rekening houden met overlijdens met onbepaalde intentie. > Tussen 2007 en 21 steeg het aantal suïcides bij mannen opnieuw gemiddeld met 8 per per jaar, om in 23 en 24 terug te dalen, en opnieuw te stijgen in 25. Wanneer we de overlijdens met onbepaalde intentie meetellen, is de stijging sinds 2007 sterker (10 per per jaar) en de daling sinds 22 iets minder uitgesproken. > Voor vrouwen zijn trends minder duidelijk, maar het aantal overlijdens door onbepaalde intentie neemt wel toe. 14

15 STATISTIEK VAN DE DOODSOORZAAK OP > Statistiek-van-de-doodsoorzaak/ VORIGE CIJFERS OP VERZOEK BESCHIKBAAR > Gedetailleerde sterftecijfers in rekenbladformaat (XLS) 15