Jaarverslag Stichting Openbaar Basisonderwijs Albasserdam. Postbus AA ALBLASSERDAM

Transcriptie

1 Jaarverslag 2016 Stichting Openbaar Basisonderwijs Albasserdam Postbus AA ALBLASSERDAM 1

2 INHOUDSOPGAVE Bestuursverslag: Algemeen instellingsbeleid Kengetallen Financieel beleid Continuïteitsparagraaf Pagina: Jaarrekening: Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Balans per 31 december 2016, vergelijkende cijfers per 31 december 2015 Staat van baten en lasten 2016, vergelijkende cijfers 2015 Kasstroomoverzicht 2016, vergelijkende cijfers 2015 Toelichting op de te onderscheiden posten van de balans Toelichting op de te onderscheiden posten van de staat van baten en lasten Verbonden partijen Verantwoording subsidies 43 Wet normering bezoldiging topfunctionarissen Gebeurtenissen na balansdatum Niet uit balans blijkende rechten en verplichtingen (Voorstel) bestemming van het resultaat Gegevens over de rechtspersoon Ondertekening bestuur 53 Overige gegevens: Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 55 Bijlagen: OCW-bijlage Reserves en voorzieningen per kostenplaats Staat van baten en lasten 2016 per kostenplaats Versie: definitief

3 BESTUURSVERSLAG Versie: definitief

4 Inhoud Voorwoord... 5 Algemene Informatie... 6 Juridische structuur... 6 Organisatiestructuur:... 7 Financiën:... 8 Terugblik op het jaar Huisvestingsbeleid Samenwerking Externe Partners Communicatie Klachtenregeling Kwaliteit van de scholen Verslag van de interne toezichthouder

5 Voorwoord OPEN VEILIG SAMEN Vanuit deze kernwaarden wordt er binnen de Stichting Openbaar Basisonderwijs Alblasserdam gewerkt. In 2016 zijn onze scholen en het bestuur er goed in geslaagd om de kernwaarden voor het voetlicht te brengen. Zo werd op beide scholen het certificaat School op Seef behaald. Er wordt met verschillende externe partners samengewerkt en de samenwerking met ouders en leerlingen onderling is op beide scholen als vaste waarde in het curriculum opgenomen. Iedereen kan bij onze scholen altijd terecht voor vragen en/of gesprekken. Wij stellen ons open. De open dag is goed bezocht en men weet inmiddels dat het binnen Openbaar Basisonderwijs Alblasserdam altijd open dag is. Wij bieden ouders kwalitatief goede keuzemogelijkheden binnen het openbaar onderwijs in Alblasserdam. Op Het Palet staat adaptief onderwijs en aandacht voor de ontwikkeling van het kind centraal. Op t Nokkenwiel is van het predikaat Daltonschool afgestapt, maar zijn de speerpunten van het Daltonsysteem volledig gemaakt en uitgevoerd op het gebied van onderzoeken, presenteren en reflecteren. Dit is het best samen te vatten als Next Generation Learning. In 2016 zagen we ons succes terug in betere tussen- en eindresultaten. In dit verslag leest u er meer over. Om ons onderwijs goed te faciliteren is in 2016 fors geïnvesteerd in het verbeteren van de opbrengsten. Na afronding van de bouwactiviteiten zijn onze drie schoollocaties op een niveau gebracht waardoor we op de door ons gewenste wijze uitvoering kunnen geven aan ons eigentijds onderwijs. Voor het stenen gebouw op locatie Boerenpad zou nog meer nodig zijn. Het bestuur heeft eind 2016 ingestemd met een uitbreiding op Het Palet met een kleine 10e groep om de grote klassen in de onderbouw te ontlasten waardoor de leerlingen wat meer aandacht krijgen. Er is gekozen voor een 3/4 combinatie. Er is geïnvesteerd in Passend Onderwijs. Van het samenwerkingsverband ontvingen wij financiële middelen om de basiskwaliteit van ons onderwijs te versterken. Leerkrachten werden geschoold om de opbrengsten te verbeteren, het werken met kinderen met Downsyndroom, onderwijs aan NT2-leerlingen en het werken met meer-en hoogbegaafden. De intern begeleiders en directeuren hebben deelgenomen aan de studiedagen van het samenwerkingsverband. Er zijn 2 leerkrachten opgeleid voor een Taalklas. Er zijn leerkrachten die een individuele scholing hebben opgepakt hetgeen mogelijk gemaakt is door de lerarenbeurs. Binnen onze organisatie is verder aandacht besteed aan tal van activiteiten buiten de reguliere lessen om. Alles vanuit de kernwaarden die onze scholen uniek maken: open, veilig en samen. In de week van het openbaar onderwijs hebben de leerlingen een aantal instellingen bezocht en daar activiteiten met of voor de bewoners gedaan. Dit alles was niet mogelijk geweest zonder de leerkrachten en de ouders die respectievelijk naast hun lesgevende taak en als vrijwilligers, extra inzet hebben getoond. Het bestuur waardeert dit zeer en dankt de medewerkers en ouders dan ook van harte. Ouders, leerkrachten en kinderen zijn en blijven de belangrijkste ambassadeurs van de scholen! Wilt u reageren op dit jaarverslag of heeft u een vraag over dit verslag? Uw vraag of reactie kunt u richten tot: v.doejaaren@soba-scholen.nl Vera Doejaaren, Voorzitter bovenschools managementteam 5

6 Algemene Informatie Voor u ligt het jaarverslag 2016 van de Stichting Openbaar Basisonderwijs Alblasserdam. De missie van het bestuur was kort en krachtig: het in stand houden van twee zelfstandige scholen voor openbaar basisonderwijs, gehuisvest in drie goed geoutilleerde gebouwen, die voldoen aan de eisen van eigentijds en kwalitatief hoogstaand onderwijs. Sinds 1 januari 2011 is het openbaar basisonderwijs verzelfstandigd. Vanaf deze datum berust het bevoegd gezag van de twee openbare basisscholen Het Palet en t Nokkenwiel bij de Stichting Openbaar Basisonderwijs Alblasserdam (SOBA). De visie in het kader van de missie is: De scholen hebben in het kader van de missie als doel een maximale bijdrage te leveren aan het ontwikkelingsproces van kinderen vanaf 4 jaar, tot de leeftijd waarop ze naar het vervolgonderwijs gaan; Dit willen de scholen bereiken door een veilige, uitdagende, stimulerende en vertrouwde leeromgeving aan te bieden waar gewerkt wordt aan een doorgaande ontwikkelingslijn op cognitief en sociaal- emotioneel gebied met ruimte voor de individuele kwaliteiten en extra zorg, gericht op de basisvaardigheden die behoren bij de basisschool en goed aansluit bij het vervolgonderwijs; Respect voor anderen, verantwoordelijkheid, normen en waarden, spelen een belangrijke rol in het pedagogische klimaat. De ouders de keuze bieden tussen onderwijs volgens de Daltonprincipes (Next Generation Learning) of adaptief onderwijs met een continurooster op Het Palet. Beide scholen werken vanuit hun profiel aan passend onderwijs; onderwijs op maat. In 2016 is op t Nokkewiel het besluit genomen om het komend schooljaar volgens het vijf gelijke dagen model te gaan werken. t Nokkenwiel heeft twee locaties (Boerenpad en Maasstraat), waarvan de locatie Maasstraat sinds augustus 2010 is gehuisvest in het nieuwe multifunctionele centrum Maasplein. De locatie Boerenpad is in 2015 gerenoveerd. Het Palet is sinds 2011 gehuisvest in een nieuw schoolgebouw op een centrale locatie (Van Eesterensingel) in het voedingsgebied. Zowel t Nokkenwiel als Het Palet zijn brede scholen die verder als IKC doorontwikkeld kunnen worden. Juridische structuur Het bestuur van het openbaar onderwijs Alblasserdam berust bij de Stichting Openbaar Basisonderwijs Alblasserdam. Het dagelijks bestuur en het algemeen bestuur samen bestaan uit vijf personen en vergaderen tenminste vijfmaal per jaar. Dit doen zij gezamenlijk met het bovenschools managementteam (BMT). De bestuursleden zijn aangezocht op basis van competenties en vakkennis. Bestuursnummer: Brinnummer t Nokkenwiel: 11HR Brinnummer Het Palet : 10 BR Dagelijks bestuur Voorzitter: Penningmeester: Secretaris: Algemeen bestuur Lid: Lid: Dhr. J. de Kruijk Dhr. A. van Genderen Mevr. J. van den Bergen-van de Haterd Dhr.A. ter Meulen Mevr. C.C. de Graaf-Bragt 6

7 Bovenschools Management (BMT): Voorzitter: Mw V. Doejaaren van Het Palet Lid: tot Dhr H. Oldenhuis van t Nokkenwiel vanaf Dhr A. Lammers als directeur ad interim Organisatiestructuur: De twee openbare scholen zijn gevestigd in drie locaties. De twee hoofdvestigingen worden aangestuurd door schooldirecteuren. De directeuren vormen samen het bovenschools managementteam (BMT). Daarnaast wordt op t Nokkenwiel gewerkt met een MT. Vanwege de kleinschaligheid is dat (nog) niet het geval bij Het Palet. Het BMT overlegt wekelijks. De voorzitter is regelmatig aanwezig in de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR). De personele en salarisadministratie en de financiële administratie worden gevoerd door het administratiekantoor Dyade te Rotterdam. Besturen van scholen binnen het primair onderwijs hebben de wettelijke plicht om een scheiding aan te brengen tussen de functies van bestuur en intern toezicht op het bestuur. Deze scheiding heeft SOBA gerealiseerd door het bestuur te splitsen in een besturend deel (dagelijks bestuur) en een toezichthoudend deel (algemeen bestuur). Voor deze scheiding binnen het bestuur zijn onze statuten gewijzigd. De goedkeuring door de gemeenteraad van Alblasserdam voor deze statutenwijziging heeft op 27 oktober 2014 plaatsgevonden. In het voorjaar van 2015 zijn de gewijzigde statuten bij de notaris gepasseerd. Het bestuur van de Stichting bestaat uit vijf leden, waarvan drie bestuursleden het dagelijks bestuur en twee personen het algemeen bestuur vormen. Het dagelijks bestuur is belast met het besturen van de Stichting. Het algemeen bestuur is belast met het toezicht op de uitvoering van de taken en de uitoefening van de bevoegdheden door het dagelijks bestuur en staat het dagelijks bestuur met raad terzijde. Het algemeen bestuur is tenminste belast met: a. het goedkeuren van de (meerjaren)begroting, het jaarverslag waaronder begrepen de jaarrekening en het strategisch beleidsplan; b. het toezien op de naleving door het dagelijks bestuur van wettelijke verplichtingen, de code voor goed bestuur en afwijkingen van die code; c. het toezien op de rechtmatige verwerving en de doelmatige en rechtmatige bestemming en aanwending van de middelen van de scholen verkregen op grond van de Wet op het primair onderwijs; d. het aanwijzen van de accountant als bedoeld in artikel 393, eerste lid, van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, die verslag uitbrengt aan het algemeen bestuur; e. het jaarlijks afleggen van verantwoording over de uitvoering van de taken en de uitoefening van de bevoegdheden, bedoeld onder a tot en met c, in het jaarverslag. Verder heeft het dagelijks bestuur voorafgaande goedkeuring van het algemeen bestuur nodig voor besluiten tot: a. het wijzigen van de statuten van de Stichting; b. het doen van een voorstel aan de gemeenteraad tot stichting, opheffing, fusie of afsplitsing van (een deel van) de door de Stichting in stand gehouden scholen; c. het vaststellen of wijzigen van het strategisch beleidsplan; d. het vaststellen van de (meerjaren)begroting; e. het vaststellen van het jaarverslag, waaronder begrepen de jaarrekening; f. het vaststellen of wijzigen van het treasurybeleid; g. het vaststellen of wijzigen van het managementstatuut en het bestuursreglement; h. het sluiten van overeenkomsten tot het kopen, vervreemden of bezwaren van registergoederen en tot het aangaan van overeenkomsten waarbij de Stichting 7

8 zich als borg of hoofdelijke medeschuldenaar verbindt, zich voor een derde sterk maakt of zich tot zekerheidstelling voor een schuld van een ander verbindt; i. het verlenen van een volmacht tot vertegenwoordiging van de Stichting; j. het aangaan van financiële verplichtingen en samenwerkingsovereenkomsten welke niet binnen de begroting zijn opgenomen; k. de beëindiging van de dienstbetrekking van een aanmerkelijk aantal werknemers tegelijkertijd of binnen een kort tijdbestek; I. een ingrijpende wijziging van de arbeidsomstandigheden van een aanmerkelijk aantal werknemers in dienst van de Stichting; m. het oprichten van andere rechtspersonen. Het algemeen bestuur kan een besluit alleen goedkeuren in een vergadering, waarin alle leden van het algemeen bestuur aanwezig zijn. Op het ontbreken van deze goedkeuring kan door en tegen derden geen beroep worden gedaan. Het dagelijks bestuur is belast met de voorbereiding en uitvoering van de besluitvorming van het algemeen bestuur. Het dagelijks bestuur verschaft het algemeen bestuur tijdig de voor de uitoefening van zijn taken en bevoegdheden noodzakelijke gegevens en voorts aan ieder lid van het algemeen bestuur alle inlichtingen betreffende de aangelegenheden van de Stichting die deze mocht verlangen. Het algemeen bestuur is bevoegd inzage te nemen en te doen nemen van alle boeken, bescheiden, overige gegevensdragers en correspondentie van de Stichting; het door het algemeen bestuur aangewezen lid van het algemeen bestuur heeft te allen tijde toegang tot alle bij de Stichting in gebruik zijnde ruimten en terreinen. De leden van het Stichtingsbestuur genieten geen beloning voor hun werkzaamheden. Zij hebben volgens de statuten wel recht op vergoeding van de door hen in de uitoefening van hun functie in redelijkheid gemaakte onkosten. De hoogte hiervan wordt vastgesteld door het Stichtingsbestuur. De hoogte en omvang van de vergoede onkosten zijn: de maximale vrijwilligersvergoeding. Financiën: Belangrijkste kenmerken van het gevoerde financiële beleid: Bij de stichting functioneert een planning & controlcyclus. Het bovenschools managementteam (BMT) stelt in samenwerking met het dagelijks bestuur jaarlijks een nieuwe meerjarenbegroting op. Centraal uitgangspunt daarbij is maximale aanwending van publieke en private middelen voor het onderwijs in de klas, afgewogen tegen het streven naar financiële continuïteit, het beheersen van risico s en het creëren van ruimte voor toekomstige investeringen. Het BMT wordt bij het opstellen van de meerjarenbegroting ondersteund door een planning- en control instrument van het administratiekantor van Dyade. Hierin wordt de begrote formatie en exploitatie afgezet tegen de te verwachten baten. In het kader van de planning & controlecyclus worden de inkomsten en uitgaven periodiek gevolgd en vinden zonodig bijstellingen plaats. In 2016 heeft het bestuur de meerjarenbegroting goedgekeurd. De stichting heeft een vastgesteld treasusrystatuut, waarin de beleidsregels ten aanzien van het beheren van de liquide middelen is vastgelegd. De stichting voert geen actief beleid ten aanzien van beleggingen, leningen en derivaten. De stichting beschikt alleen over betaalrekeningen voor het bestuur en de scholen. Om tijdig in te kunnen spelen op de ontwikkeling van de kasstromen wordt gewerkt met een meerjarig kasstroomoverzich dat als onderdeel van de meerjarenbegroting wordt opgesteld. In 2016 is een parttime financieel medewerker voor bestuursondersteuning aangesteld en is het contract met het administratiekantoor verlengd met aanvullende voorwaarden ten behoeve van 8

9 ondersteuning van de activiteiten in het kader van de planning- en controlcycles en het bestuursformatieplan. Financiën: Het boekjaar 2016 is afgesloten met een positief resultaat van Er was een positief exploitatieresultaat van begroot, een verschil van Voor de analyse van dit resultaat wordt u verwezen naar de financiële kengetallen en het financieel beleid verder in dit jaarverslag. Risicobeheersing: In het overleg van BMT en DB komen de belangrijkste risico s en de beheersing ervan aan de orde. Er wordt niet gewerkt met een systematische vorm van risicoanalyse en toetsing van maatregelen. De schaal van de organisatie en korte lijnen tussen bestuur en de schooldirecteuren maakt dat er zicht is en tijdig kan woren gestuurd op deze risico s. De belangrijskte risicogebieden die o.a aan de orde komen: - de ontwikkeling van de leerlingaantallen: de ontwikkeling van de leerlingaantallen wordt continu gevolgd en leidt bijvoorbeeld tot het (tussentijds) vormen van nieuwe kleutergroepen, intensivering van p.r.-acties en andere communicatievormen; - de huisvesting: er wordt gewerkt met een meerjarenonderhoudsplan, we participeren in het overleg over het multifunctioneel centrum Het Maasplein, doen mee aan het OGOoverleg in de gemeente. Actueel risico is de kwaliteit en omvang van de huisvesting aanhet Boerenpad en Het Palet. Hierover is in 2016 intensief overleg gevoerd met de gemeente; - ontwikkeling van een passende formatie: het bestuursformatieplan is een sturend instrument om de formatie passend binnen de meerjarenbegroting te houden, er is periodiek inzicht in de verplichtingen aan het personeel en er wordt deelgenomen in een overleg om te komen tot een vervangingspool; - passend onderwijs: de scholen binnen de stichting staan open voor iedereen, ook voor leerlingen die extra aandacht vragen. Binnen het systeem van interne begeleiding, in samenwerking met het samenwerkingsverband en in samenspraak met ouders worden steeds oplossingen gecreëerd, al dan niet met behulp van extra bekostiging; - kwaliteit van het onderwijs: ondrwijsresultaten worden intensief gevolgd en geanalyseerd en leiden tot bijstelling van het onderwijsprogramma daar waar nodig. Hierover is pro-actief overleg met de Inspectie. De scholen beschikken over een basis toezichtsarrangement. Terugblik op het jaar 2016 Leerlingenaantal School Het Palet t Nokkenwiel Totaal

10 Ten opzichte van de vorige teldatum is er sprake van een daling met 11 leerlingen. Inmiddels is duidelijk dat de groei bij Het Palet doorzet en t Nokkenwiel met een terugloop te maken heeft. Het bestuur verwacht de daling te keren door activiteiten te ondernemen, zoals gerichte PR, verbouwing van één van de locaties en door de inzet van een Onderwijsverbetertraject. Het bestuur hoopt de komende jaren de daling om te zetten in een stijging naar 570 leerlingen. Personeel Gedurende 2016 waren er op Het Palet gemiddeld 23 en op t Nokkenwiel 33 medewerkers werkzaam. Op Het Palet betreft dit 14,3 fte en op t Nokkenwiel betreft dit 20,4 fte. Functiemix In 2016 waren er 10,8 fte leraren benoemd in schaal LA en 17,2 fte leraren benoemd in schaal LB. In totaal betreft het 28 fte. Dit betekent dat 39% van de leraren is benoemd in een LA functie en 61% van de leraren is benoemd in een LB functie. De landelijke norm voor de functiemix schrijft voor dat tenminste 46% van de leerkrachten benoemd is in schaal LB. Dit percentage geldt voor besturen zonder LC-functie en als er alleen LA-functies en LB-functies zijn. Omdat 61% van de leerkrachten in benoemd in schaal LB wordt door het bestuur in 2015 voldaan aan de functiemix. Ziekteverzuim 2016 Op beide scholen is het ziekteverzuim gedaald. Op het Palet is dat op het niveau van het landelijk gemiddelde. Op t Nokkenwiel is dit door 3 langdurig zieke leerkrachten boven het landelijk gemiddelde. De verwachting is dat het verder zal dalen in 2017, omdat 2 langdurig zieke leerkrachten inmiddels afscheid hebben genomen. School Aantal medewerkers in 2015 Verzuimpercentage in 2015 Aantal medewerkers in 2016 Verzuimpercentage in 2016 Het Palet 22 6, ,63 t Nokkenwiel 42 10, ,84 Ter vergelijking zijn hieronder de landelijke cijfers van het ziekteverzuim in het primair onderwijs voor alleen het basisonderwijs opgenomen: 2012: 6,8 2013: 6,5 2014: 6, :6,0 10

11 Verzuimpercentages van Het Palet Verzuimpercentages van t Nokkenwiel Beleid inzake beheersing uitkering ontslag Soba is samen met collega-instellingen in de regio een vervangings- en mobiliteitspool aan het opzetten. Doel van de mobiliteitspool is medewerkers meer carrièreperspectieven te bieden passend bij de persoonlijke ambities en mogelijkheden. Daarnaast biedt het de kans bij dreigend ontslag bij een ander bestuur aangesteld te worden. Huisvestingsbeleid Het Palet is sinds 2011 gehuisvest in een nieuw gebouw waarvan Woonkracht10 de eigenaar is. Het gebouw wordt gehuurd inclusief exploitatiekosten en onderhoud. Inmiddels is het leerlingaantal zo toegenomen dat de 8 lokalen niet meer toereikend zijn. Schooljaar is er ook een groep gehuisvest in de lerarenkamer. Dit betekende een tweede interne uitbreiding, want sinds 2009 wordt er ook een lokaal gehuurd van Wasko. Voor t Nokkewiel locatie Boerenpad is de gemeente Alblasserdam eigenaar van het gebouw. Het bestuur is verantwoordelijk voor het onderhoud van het gebouw en betaalt de exploitatie. Het houten gebouw was een tijdelijke voorziening en is in 2016 overgedragen aan de gemeente. Voor het stenen gebouw heeft het bestuur een rapport laten opstellen. Hieruit voortvloeiend is een meerjarenonderhoudsplan opgesteld. Dit is verwerkt in de meerjarenbegroting. Voor locatie Boerenpad zijn er in het OOGO voorzichtig plannen aangekondigd voor alle basisscholen. De gemeente laat inventariseren welke scholen in aanmerking komen voor renovatie en/of nieuwbouw/verbouw. In 2016 is er tijdens een verbetertraject ook het hoognodige opgeknapt in de school. Dit was met name schilderwerk. Ander noodzakelijk onderhoud is veelal uitgesteld, omdat het eerst duidelijk moet zijn of renovatie of nieuwbouw/verbouw mogelijk is. 11

12 Voor t Nokkewiel locatie Maasplein heeft het bestuur een regeling voor het deel van de school in het MFC-gebouw waar t Nokkewiel gebruik van maakt. De afspraken zijn evenals het Palet met Woonkracht10, de coöperatie. Hierdoor is Woonkracht10 verantwoordelijk voor het onderhoud. Samenwerking Externe Partners Op alle vestigingen zijn vormen van kinderopvang gehuisvest. Om dit doel te bereiken is een aantal jaren geleden een samenwerkingsovereenkomst tot stand gekomen met de kinderopvangorganisatie WASKO uit Papendrecht. Er is op alle locaties een duurzame en structurele samenwerking met de intentie die verder te verdiepen richting een IKC. Het Palet heeft in samenwerking met Het Willem de Zwijgercollege en De Lage Waard maatschappelijke stages en snuffelstages aangeboden. Communicatie Communicatie is binnen het onderwijs essentieel. Met ouders, met leerlingen, met het bestuur en met het team. Ook hier gelden de kernwaarden open, samen en veilig als leidraad. Verder zijn transparantie, helderheid en consequent handelen andere belangrijke sleutelbegrippen. Tijdens een klinkende Week van het Openbaar onderwijs en de Open Dag hebben we laten zien wat deze begrippen concreet inhouden en ook in onze huisstijl zijn onze kernwaarden goed herkenbaar. Het komende jaar wordt de website aangepast aan de wensen van deze tijd. Er is extra aandacht voor externe communicatie. Hierdoor hopen we nog meer het imago van het Openbaar Onderwijs te verbeteren; t Nokkenwiel in het bijzonder i.v.m. de terugloop in leerlingenaantallen. Klachtenregeling De stichting maakt desgewenst gebruik van een klachtenprococol dat terug te vinden is op de website In 2016 zijn op grond van het protocol geen klachten ingediend. Kwaliteit van de scholen De rijksinspectie heeft beide scholen opgenomen in het reguliere toezichtskader. Dit impliceert dat onze scholen naar verwachting functioneren. De leeropbrengsten zijn op Het Palet goed te noemen, jaarlijks komt de school dichter bij het landelijke gemiddelde met correctie. In zowel de tussentoetsen als de eindtoetsen zien we op Het Palet een stijgende lijn. Op t Nokkenwiel is het verbetertraject geïntensiveerd, met als doel de dalende opbrengsten om te buigen. In de tweede helft van 2016 is gebleken dat alle interventies, inzet en scholing hebben geleid tot het behalen van de gestelde doelen. Beide scholen behouden hun basisarrangement. Onderwijsresulaten In 2016 waren de opbrengsten op t Nokkenwiel voor het 3e schooljaar op rij onder het landelijk gemiddelde (528,8 t.o.v. 536 als landelijk gemiddelde). De inspectie heeft de school derhalve als risicoschool aangemerkt. In oktober 2016 heeft de inspectie overtuigend het oordeel gegeven om de school niet het predikaat zwak of zeer zwak te geven; mede door de intensivering van het verbetertraject, de tussenopbrengsten en de verwachte eindopbrengsten. 12

13 In 2016 is het Palet al eerder overgestapt naar afname van de eindtoets IEP. t Nokkenwiel volgt dit in Het Palet scoort boven het landelijke gemiddelde van 80. Totaal Palet Score Palet met cor Standaard score Onder Grens insp Landelijk gem Boven grens insp % gewicht lln Vold / onvold insp ?? 80? vold ,1 534,9 534,9 532,4 534,4 536,4 18% vold ,2 536,1 534,4 532,3 534,3 536,3 19% vold ,0 534,8 534,7 531,6 533,6 535,6 23% vold ,9 534,6 535,1 531,2 533,2 535,2 26% vold Totaal Nokkenwiel Score met cor Standaard score Onder Grens insp Landelijk gem Boven grens insp % gewicht lln Vold / onvold insp , , ,2 534,9 534,8-5, ,2 534,6 534,4-1, ,3 534,8 534,7-0, ,2 535,3 535,1-1,1 Passend Onderwijs en basisondersteuning De scholen participeren in het samenwerkingsverband Drechtsteden voor Passend Onderwijs. Het Palet en t Nokkenwiel beschikken over een schoolondersteuningsprofiel (sop). In dit document heeft de school vastgelegd welk aanbod de school kan bieden op onderwijs, zorg en ondersteuning, waar de school intern grenzen ervaart en met welke externe zorg de school deze grenzen beslecht. De verzameling van alle sop s heeft het samenwerkingsverband Drechtsteden ijkpunten gegeven om de basisondersteuning vast te stellen. De basisondersteuning is vastgelegd in termen van het gemiddelde aanbod dat alle scholen van het samenwerkingsverband kunnen bieden. Wanneer leerlingen zich onvoldoende ontwikkelen binnen de basisondersteuning en meer onderwijs- en zorgbehoeften hebben spreken we van extra ondersteuning. De zorgstructuur in beide scholen wordt binnen het samenwerkingsverband als goed ervaren. De veelheid aan contacten, zowel op directieniveau als op het niveau van de Interne Begeleiding is daar het bewijs van. Verkeersles t Nokkenwiel en Het Palet hebben in hun verkeersonderwijs al een aantal jaren het certificaat School op Seef behaald. Daarmee worden de kerndoelen van verkeerseducatie behaald. Diverse activiteiten onder toezicht van het ROV vinden gedurende het gehele jaar plaats. Beide scholen hebben in 2016 werderom hun certificaat mogen verlengen. 13

14 Verslag van de interne toezichthouder Binnen de Stichting Openbaar Basisonderwijs Alblasserdam is een formele scheiding tussen bestuur en toezicht volgens de code voor goed bestuur. Er is een dagelijks bestuur en een algemeen bestuur, welke is belast met de toezichthoudende rol. Het Bovenschool Management Team (BMT) heeft gemandateerde bestuurstaken. Het bestuur is in 2016 zes keer bijeengeweest. De onderstaande onderwerpen zijn besproken: Jaarverslag 2015 Gevolgen bestuursformatieplan per 1 augustus 2016 naar aanleiding van leerling-groei van het Het Palet en krimp van t Nokkenwiel Evaluatie en vaststelling jaarkalender (algemeen) bestuur Bezetting en afstoten van het houten schoolgebouw aan het Boerenpad Voorbereiden van wijzigingen in de verhuur van lokalen aan kinderopvang Gewijzigd huurcontract schoolgebouw Bouwkundigonderzoek is inwinnen voor renovatie van het stenen gebouw Boerenpad Schoolplan van Het Palet en schoolplan van t Nokkenwiel Ontwikkeling leerlingaantallen Ontwikkelingen in de schoolresulaten Opheffing regionale schakelklas en opzet van schakelklas per gemeente Contact met gemeente om lesmaterialen van de sporthal sneller te laten volden aan veilgheidseisen die nodig zijn voor het geven van gymlessen. Werkgeverszaken: a. Functioneringsgesprek met schooldirecteuren b. Goedkeuring van aanvulling wtf aanstelling directeur voor een jaar c. Aanstelling financieel medewerker bij bestuur d. Uitvoering geven aan Arbo- en reintegratie-activiteiten e. Gevolgen van de wet werk en zekerhed voor vervanging van leerkrachten bij o.a ziekte f. Het ontwikkelen van taakbeleid en duurzame inzetbaarheid van leerkrachten naar aanleiding van nieuwe cao PO g. Aanpassen van het functieboek h. Rapportage schoolcultuur van huidige naar gewenste situatie Begroting 2017 meerjarenbegroting Voorbereiden van het overleg met de GMR Aanpassing van de statuten en het huishoudelijk reglement Het Toezichthoudend deel van het bestuur heeft in 2016 de onderstaande goedkeuring verleend aan: Begroting 2017 en meerjarenbegroting Jaarverslag 2015 Bestuursformatieplan Treasurystatuut Schoolplannen

15 KENGETALLEN 016 en 2015 Met betrekking tot de huisvestingsratio, liquiditeit, rentabiliteit, solvabiliteit en het weerstandsvermogen vermelden wij onderstaande kengetallen: Kengetal Huisvestingsratio 0,08 0,16 groter dan 0,10 Liquiditeit (current ratio) 4,01 3,76 kleiner dan 0,75 Rentabiliteit (1-jarig) 0,04 0,03 kleiner dan -0,10 Solvabiliteit (definitie 2) 0,81 0,78 Weerstandsvermogen 0,33 0,29 5,00 Kengetallen voor 2016 en 2015 Signaleringswaarde onderwijsinspectie kleiner dan 0,30 kleiner dan 0,05 4,00 4,01 3,76 3,00 2,00 1,00 0,81 0,78 0,00 0,08 0,33 0,04 0,16 0, ,29 Huisvestingsratio Liquiditeit (current Jaar ratio) Rentabiliteit (1-jarig) Solvabiliteit 1 Weerstandsvermogen Hierna vindt u een omschrijving van de kengetallen inclusief berekening. Huisvestingsratio Het kengetal "huisvestingsratio" geeft de verhouding aan tussen de lasten van huisvesting en de de totale lasten (inclusief financiële lasten). Definitie: Som van de huisvestingslasten en afschrijvingen gebouwen en terreinen gedeeld door som van de totale lasten (inclusief financiële lasten). Omschrijving Huisvestingslasten Afschrijvingen gebouwen en terreinen Som van de huisvestingslasten en afschrijvingen gebouwen en terreinen Totale lasten Financiële lasten Som totale lasten en financiële lasten Kengetal: 0,08 0,16 Versie: definitief

16 De onderwijsinspectie hanteert een signaleringswaarde van groter dan 0,10. De huisvestingsratio is voor 2016 kleiner ten opzichte van de signaleringswaarde onderwijsinspectie. In vergelijking tot 2015 is de huisvestingsratio gedaald. Liquiditeit (current ratio) De liquiditeit geeft aan in hoeverre de organisatie op korte termijn aan haar verplichtingen kan voldoen. Definitie: De verhouding tussen de vlottende activa (som van liquide middelen, vorderingen en voorraden) en de kortlopende schulden. Omschrijving Liquide middelen Vorderingen Voorraden - - Vlottende activa Kortlopende schulden Kengetal: De onderwijsinspectie hanteert een signaleringswaarde kleiner dan 0,75. 4,01 \ 3,76 De liquiditeitsratio geeft aan dat 4,01 keer kan worden voldaan aan de uitstaande kortlopende schulden, bestaande uit kortlopende verplichtingen aan crediteuren, nog te betalen posten en de overlopende passiva. De Stichting heeft op 31 december 2016 de beschikking over aan liquide middelen en heeft daarnaast openstaan aan nog te ontvangen bedragen. Deze bedragen zijn binnen één jaar opeisbaar, waardoor kan worden voldaan aan de openstaande schulden die binnen één jaar voldaan moeten zijn, te weten De liquiditeitspositie is voor 2016 groter dan de signaleringswaarde onderwijsinspectie. In vergelijking met 2015 is de liquiditeitspositie gestegen. In bovenstaande berekening is geen rekening gehouden met de in de voorzieningen opgenomen verplichtingen. Rentabiliteit De rentabiliteit geeft aan of er sprake is van een positief dan wel negatief bedrijfsresultaat in relatie tot de totale baten. Definitie: Resultaat gedeeld door de totale baten (inclusief financiële baten). Omschrijving Resultaat Totaal baten Financiële baten - - Som totaal baten inclusief financiële baten Kengetal 1-jarig: De onderwijsinspectie hanteert een signaleringswaarde kleiner dan -0,10. 0,04 0,03 De rentabiliteit geeft de verhouding aan hoeveel van de totale opbrengsten omgezet wordt in het uiteindelijke resultaat. Versie: definitief

17 De stichting heeft van de totale opbrengsten, te weten , een resultaat behaald van Dit houdt in dat 0,04 deel van de baten wordt omgezet in het uiteindelijke resultaat, ofwel van elke euro die wordt ontvangen, wordt 0,04 behouden en wordt 0,96 besteed. De rentabiliteitspositie is voor 2016 groter ten opzichte van de signaleringswaarde onderwijsinspectie. In vergelijking tot 2015 is de rentabiliteitspositie gestegen. Solvabiliteit De solvabiliteit geeft de verhouding tussen eigen en vreemd vermogen aan en verschaft dus inzicht in de financieringsopbouw. De solvabiliteit geeft ook aan in hoeverre de organisatie op langere termijn aan haar verplichtingen kan voldoen. Definitie 2: Eigen vermogen en voorzieningen gedeeld door het totale vermogen Omschrijving Eigen vermogen Voorzieningen Som eigen vermogen en voorzieningen Totaal vermogen Kengetal: De onderwijsinspectie hanteert een signaleringswaarde kleiner dan 0,30. 0,81 0,78 Definitie 2 van de solvabiliteit geeft aan dat 81% van het totale vermogen uit eigen vermogen ofwel reserves en voorzieningen bestaat, hetgeen inhoudt dat slechts 19% van het totale vermogen gefinancierd wordt met vreemd vermogen. De solvabiliteitspositie is voor 2016 groter ten opzichte van de signaleringswaarde onderwijsinspectie. In vergelijking tot 2015 is de solvabiliteitspositie gestegen. Definitie 1: Eigen vermogen gedeeld door het totale vermogen. Omschrijving Eigen vermogen Totaal vermogen Kengetal: 0,72 0,71 Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen geeft aan het vermogen om niet-voorziene tot de reguliere bedrijfsvoering behorende risico's op te vangen. Definitie: Het eigen vermogen gedeeld door de totale baten (inclusief financiële baten) Omschrijving Eigen vermogen Totaal baten Financiële baten - - Som totaal baten inclusief financiële baten Kengetal: De onderwijsinspectie hanteert een signaleringswaarde kleiner dan 0,05. 0,33 0,29 Versie: definitief

18 In deze definitie wordt de rol van het eigen vermogen als risicobuffer voor onvoorziene gebeurtenissen benadrukt. Bij toepassing en verankering van het risicomanagement in de organisatie en het goed functioneren van de planning & control cyclus blijven altijd restrisico's achter. Voor het opvangen van de mogelijke financiële effecten moet het bestuur voldoende weerstandsvermogen hebben of opbouwen. Het weerstandsvermogen is voor 2016 groter ten opzichte van de signaleringswaarde onderwijsinspectie. In vergelijking tot 2015 is het weerstandsvermogen gestegen. Definitie: Het eigen vermogen minus de materiële vaste activa gedeeld door de totale baten (inclusief financiële baten). Omschrijving Eigen vermogen Materiële vaste activa Verschil eigen vermogen en materiële vaste activa Totaal baten Financiële baten - - Som totaal baten inclusief financiële baten Kengetal: 0,23 0,22 Kapitalisatiefactor De kapitalisatiefactor geeft een indicatie hoe rijk een schoolbestuur is; dit om te signaleren of onderwijsorganisaties misschien een deel van hun kapitaal niet of inefficiënt benutten voor de vervulling van hun taken. Definitie: De activazijde van de balans minus de materiële vaste activa betreffende gebouwen en terreinen gedeeld door de totale baten (inclusief financiële baten). Omschrijving Balans totaal Materiële vaste activa gebouwen en terreinen Verschil balans totaal en materiële vaste activa gebouwen en terreinen Totaal baten Financiële baten - - Som totaal baten inclusief financiële baten Kengetal: 0,46 0,40 Versie: definitief

19 FINANCIEEL BELEID Financiële positie op balansdatum Onderstaand treft u de balans aan per 31 december 2016 in vergelijking met 31 december Na de balans volgt een korte toelichting op de belangrijkste wijzigingen in de balans. Activa Passiva Materiële vaste activa Eigen vermogen Vorderingen Voorzieningen Liquide middelen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal activa Totaal passiva Toelichting op de balans: Activa Materiële vaste activa: In 2016 is in inventaris en apparatuur, waaronder voornamelijk ICT en kantoormeubilair en aan leermiddelen. In totaal is geïnvesteerd en afgeschreven. Omdat de investeringen hoger zijn dan de afschrijvingen is de totale waarde van de materiële vaste activa gestegen tot Vorderingen: De omvang van de vorderingen is per saldo met gestegen. De belangrijkste vordering is de vordering op het ministerie in verband met het betalingsritme van de rijksbijdrage personeel. Deze vordering loopt in de periode januari-juli terug naar 0, en loopt vanaf augustus weer op. De omvang van de vordering op OCW is op 31 december 2016 afgenomen tot De vorderingen op overige overheden is toegenomen tot Het betreft nog te ontvangen vergoedingen van salarissen van het vervangingsfonds. Het saldo van de overlopende activa is licht gestegen. Liquide middelen: De liquide middelen zijn gestegen door het positieve exploitatieresultaat ad , alsmede door een toename van de vorderingen met De investeringen ad en de afname van de kortlopende schulden verlaagden de omvang van de liquide middelen. Per saldo is er sprake van een afname van de liquide middelen van per 31 december Een nadere toelichting op de ontwikkeling van de liquide middelen is gegeven in het kasstroomoverzicht. Passiva: Eigen vermogen: Het eigen vermogen is toegenomen door het toevoegen van het positieve resultaat ad aan de algemene reserve. Op 31 december 2016 bedraagt het eigen vermogen Voorzieningen: De voorziening jubileum is bedoeld ter dekking van de lasten bij een 25- of 40-jarig ambtsjubileum. In 2016 is gedoteerd op basis van inschatting van de kans dat jubilea in de toekomst gerealiseerd worden. Er heeft geen onttrekking plaats gevonden, omdat er geen jubileum heef plaatsgevonden. Wel vond een vrijval plaats ad op basis van de gemaakte inschatting voor jubilea. In totaal bedraagt de jubileumvoorziening eind 2016 ad Aan de voorziening voor groot onderhoud is onttrokken voor onderhoud van de schoolgebouwen. Op basis van het Meerjarenonderhoudsplan (MOP) is toegevoegd aan de voorziening. In totaal bedraagt de onderhoudsvoorziening op 31 december Het totaal van de beide voorzieningen bedraagt op 31 december Versie: definitief

20 Kortlopende schulden: De belangrijkste kortlopende schulden zijn gestegen en betreffen de salarisgebonden schulden, zoals af te dragen loonheffing, sociale verzekeringspremies, pensioenpremies en nog te betalen vakantiegeld/vakantiedagen. Deze schulden worden eind januari, respectievelijk eind mei betaald. Het crediteurensaldo is in 2016 vrijwel gelijk gebleven. Door een afname van meerwerknota's zijn de overige kortlopende schulden met gedaald. Per saldo zijn de kortlopende schulden met gedaald tot Analyse resultaat De begroting van 2016 liet een positief resultaat zien van Uiteindelijk resulteert een positief resultaat boekjaar 2016 van : een verschil van met de begroting. Het positief resultaat over het boekjaar 2015 bedroeg In de navolgende paragraaf treft u een vergelijking aan en een Analyse realisatie 2016 versus realisatie 2015 en realisatie 2016 versus begroting 2016 Onderstaand treft u een vergelijking van de staat van baten en lasten aan op basis van gerealiseerde en begrote baten en lasten voor het kalenderjaar 2016 en gerealiseerde baten en lasten voor het kalenderjaar Realisatie 2016 Begroting 2016 Verschil Realisatie 2015 Verschil Baten Rijksbijdragen OCenW Overige overheidsbijdragen College-, cursus- en/of examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Lasten Personele lasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige instellingslasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Financiële baten Financiële lasten Totaal financiële baten en lasten Nettoresultaat Toelichting op de staat van baten en lasten: Het resultaat is ten opzichte van 2015 gestegen met De belangrijkste oorzaken van deze stijging zijn: De rijksbijdrage lumpsum is hoger ontvangen door: - de verhoging van de personele bekostiging voor salarissen en personeel en arbeidsmarktbeleid vanwege gestegen loonkosten en premies De rijksbijdrage geoormerkte en niet-geoormerkte subsidies is hoger door - lagere vrijval bijzondere bekostiging taal en rekenen - geen toekenning van bijzondere bekostiging buitenonderhoud - verhoging van het bedrag per leerling voor de subsidie prestatiebox en lagere lerarenbeurs De vergoeding van maatwerk door het samenwerkingsverband voor passend onderwijs is afgenomen door minder aanvragen Rijksbijdrage Versie: definitief

21 De overige overheidsbaten zijn per saldo gedaald, voornamelijk door: - lagere eenmalige subsidie van de gemeente voor renovatiewerkzaamheden school Overige Overheidsbijdrage De overige baten zijn hoger gerealiseerd door: - hogere huuropbrengsten door toegenomen verhuur - vervangingen in eigen beheer zijn vrijwel gelijk - overige baten per saldo hoger Overige baten De personele lasten zijn hoger gerealiseerd ten opzichte van 2015 door: - hogere salariskosten als gevolg van de CAO verhoging - gelijkblijvende sociale lasten en premies - lagere dotatie personele voorziening - hogere kosten uitbesteding derden - hogere overige kosten, waaronder nascholing en ontslagvergoeding - af: hogere uitkeringen vervangingsfonds en overige uitkeringen Personele lasten De afschrijvingen zijn hoger gerealiseerd ten opzichte van 2015 door: - hogere kosten als gevolg van nieuwe investeringen in inventaris en apparatuur en leermiddelen Afschrijvingen De huisvestingslasten zijn lager gerealiseerd ten opzichte van 2015 door: - lagere huurlasten - lagere kosten voor klein onderhoud - lagere kosten voor energie - lagere kosten voor schoonmaak - vrijwel gelijke kosten voor heffingen - lagere dotatie onderhoudsvoorziening - lagere kosten voor bewaking - hogere overige huisvestinglasten Huisvestingslasten De overige lasten zijn hoger gerealiseerd ten opzichte van 2015 door: - hogere kosten voor administratie en beheer - lagere lasten voor inventaris, leermiddelen - hogere overige kosten, waaronder schoolrekeningen Overige lasten De financiële baten en lasten, bestaande uit rentebaten en -lasten zijn in 2016 en 2015 vrijwel gelijk. Het gerealiseerde resultaat 2016 wijkt af van het begrote resultaat over De belangrijkste oorzaken van deze afwijking zijn: De personele vergoedingen zijn in 2016 aangepast aan de gestegen loonkosten als gevolg van de nieuwe cao. Deze stijging was gedeeltelijk, maar niet volledig in de begroting opgenomen. De overige baten zijn hogere gerealiseerd dan begroot door incidentele baten, waaronder subsidie oud papier, schenking voor laptops en vergoeding van brandschade. In totaal is hogere baten gerealiseerd dan begroot. Versie: definitief

22 De personele lasten zijn per saldo lager gerealiseerd dan begroot door de ontvangst van hogere uitkeringen uit het vervangingsfonds dan begroot. De huisvestingslasten zijn lager gerealiseerd dan begroot. maar met name de overige lasten zijn hoger gerealiseerd dan begroot: Per saldo is resultaat hoger gerealiseerd dan begroot. Investeringen en financieringsbeleid Vanwege de gunstige liquiditeit worden de investeringen uit eigen middelen voldaan. Met betrekking tot leermiddelen voor taal/rekenen is in een voorgaande periode een investeringssubsidie ontvangen. Het beleid is als in enig jaar of maand een te groot beslag op de liquiditeit plaatsvindt een spreiding in de aanschaf van nieuwe investeringen wordt aangebracht. De investeringen worden bewaakt op basis van de liquiditeitsbegroting en zijn afgestemd vanuit een in de meerjarenbegroting opgenomen financieel perspectief. Treasuryverslag De stichtinghanteert het uniforme treasurystatuut van de Verus. In dit statuut is bepaald binnen welke kaders instellingen voor onderwijs hun financierings- en beleggingsbeleid dienen in te richten. Het uitgangspunt is dat de toegekende publieke middelen overeenkomstig hun bestemming worden besteed. De stichting heeft een zeer terughoudend financieel beleid gevoerd, conform de Regeling beleggen lenen en derivaten OCW Er is gebruik gemaakt van spaarrekeningen/maand- en kwartaaldeposito. De tegoeden op deze rekening zijn direct opeisbaar. Alle rekeningen-courant rekeningen zijn ondergebracht bij de Rabobank. Versie: definitief

23 CONTINUÏTEITSPARAGRAAF Onderstaand wordt ingegaan op de toekomstige ontwikkelingen voor Stichting Openbaar Basisonderwijs Alblasserdam in het jaar 2017 en verder. Met behulp van de cijfers en toelichtingen daarop voor de kengetallen, balans, staat van baten en lasten en overige rapportages willen we een beeld geven over de continuïteit van onze stichting. Er is geen sprake van majeure investeringen of van doorcentralisatie van de huisvesting. Kengetallen Realisatie 2015 Realisatie 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Aantal leerlingen per 1 oktober 557,00 546,00 558,00 557,00 571,00 Personele bezetting in fte per 31 december Bestuur / Management 2,00 1,00 1,42 2,00 2,00 Personeel primair proces 29,91 34,73 30,32 29,59 29,59 Ondersteunend personeel 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 Totale personele bezetting 32,11 35,93 31,94 31,79 31,79 2 Toelichting op de kengetallen - Ontwikkeling leerlingaantallen De scholen hebben de ambitie de leerlingdaling tot stilstand te brengen en weer te groeien. Hierdoor fluctueert het leerlingaantal. Na een daling tot 546 leerlingen per 1 oktober 2016 wordt de komende jaren niet langer meer een daling, maar een stijging van het leerlingaantal verwacht tot 571. Op deze prognose van leerling toename is de meerjarenbegroting opgesteld. - Ontwikkeling personele bezetting In de meerjarenbegroting is rekening gehouden met het vervangen van enkele medewerkers die in de komende jaren met pensioen gaan. De personele bezetting van leerkrachten zal vanaf 1 augustus 2020, dus na de bovenstaande getoonde periode, uitgebreid worden om de leerling groei te kunnen opvangen. Eventuele fluctuaties van het leerlingaantal leiden niet tot extra financiële risico's. Ook een eventuele afname van het leerlingaantal kan opgevangen door bij natuurlijk verloop niet of voor een lager aantal fte te vervangen. Versie: definitief

24 Balans Activa Realisatie Realisatie Prognose Prognose Prognose Materiële vaste activa Totaal vaste activa Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Passiva Realisatie Realisatie Prognose Prognose Prognose Algemene reserve Totaal eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva Toelichting op de balans - Huisvestingsbeleid In 2015 is het "stenen gebouw" aan het Boerenpad gerenoveerd. Naar aanleiding daaraan is een nieuwe MOP opgesteld met een jaarlijkse dotatie voor de kosten van onderhoud van Het "houten gebouw" aan het Boerenpad is overgedragen aan de gemeente Alblasserdam. De doordecentralisatie van het onderhoud is alleen op het stenen gebouw van toepassing. De hoofdgebouwen van de beide scholen worden gehuurd. De nieuwe huurprijzen, de jaarlijkse prijsindexatie en de beheerskosten zijn in de meerjarenbegroting opgenomen. In het schoolgebouw van Het Palet is geen ruimte meer om de groei van het leerlingaantal op te vangen. In overleg met de gemeente zal extra ruimte tot stand moeten komen om de verwachte leerling groei van Het Palet in de toekomst te kunnen huisvesten. De financiële gevolgen van deze ontwikkeling zijn in afwachting van dit overleg nog niet in de meerjarenbegroting opgenomen. - Investeringsplan 2017 en volgende jaren Het bestuur is zich ervan bewust dat de gerealiseerde positieve exploitatieresultaten tot een toename van het eigen vermogen hebben geleid. Door het opstellen van uitgebreid investeringsplan voor 2017 ad , onder meer in ICT, leermiddelen en schoolmeubilair komen middelen uit de algemene reserve ten gunste van de ontwikkeling van het onderwijs op de scholen. In 2018 en 2019 daalt de investeringsbegroting naar circa en per jaar. De investeringen en daaruit voortkomende afschrijvingen zijn allen in de meerjarenbegroting en balans verwerkt. - Eigen vermogen Het weerstandsvermogen zal door de geplande investeringen vrijwel gelijk blijven en derhalve boven de aanbevolen streefwaarden voor dit kengetallen blijven. De continuïteit van de organisatie is daardoor ook in de komende jaren verzekerd. Versie: definitief