Openbaar Onderwerp Elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte Programma / Programmanummer Openbare Ruimte / 1062 BW-nummer Portefeuillehouder T. Tankir / J. Van der Meer / H. Beerten Samenvatting Om de groei van het elektrisch vervoer op te kunnen vangen is het noodzakelijk het aantal elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte op termijn uit te breiden. Dit willen we realiseren door deel te nemen aan een regionaal aanbestedingstraject teneinde één exploitant te selecteren die als concessiehouder optreedt. Hiermee realiseren we een zo gunstig mogelijk tarief voor onze inwoners met elektrische auto s en houden we als regisseur grip en sturing op de inrichting en gebruik van de openbare ruimte. Het blijft echter ongewis of de aanbesteding zal resulteren in een aantrekkelijk tarief. Daarom zal pas bij afronding van het aanbestedingstraject verdere besluitvorming plaatsvinden over de eventuele gunning en de vervolgaanpak. Tot dat moment handhaven we het huidige aantal publieke oplaadpunten en hanteren we de Ladder van Laden. Ter besluitvorming door het college 1. Deel te nemen aan het regionale aanbestedingsproject voor elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte van de stadsregio Arnhem-Nijmegen; 2. De Ladder van Laden vast te stellen als onze aanpak omtrent elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte tot het moment van verdere besluitvorming. 3. het principe vast te stellen om parkeerplekken te reserveren voor elektrische auto s die opladen. Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. SB40, Ralph Breuer, 2729 Datum ambtelijk voorstel 12 februari 2014 Registratienummer 14.0002011 Leidinggevende D. van Dalen, SB40 Programmamanager J. ter Wal Paraaf akkoord Datum Programmadirecteur R. van Wuijtswinkel Alleen ter besluitvorming door het College Besluit B&W d.d. 11 maart 2014 nummer: 3.22 Conform advies Aanhouden Anders, nl. Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Gemeentesecretaris Portefeuillehouder Collegevoorstel elektrische oplaadpunten 24-02-2014.docx
1 Probleemstelling In Nederland rijden op dit moment zo n 10.000 elektrische auto s rond. In Nijmegen waren dat er medio 2013 ongeveer 100. De verwachting is dat dit aantal de komende jaren fors zal groeien naar 200.000 in 2020. Voor Nijmegen zou dat neerkomen op ca. 2.000 elektrische voertuigen in 2020. Op basis van verkoopcijfers van autofabrikanten is bekend dat alleen al in 2014 het aantal elektrische voertuigen in Nijmegen zal verdubbelen of verdrievoudigen. Met de groei van het aantal elektrische auto s groeit ook de vraag naar elektrische oplaadpunten. Van gebruikers van elektrische voertuigen mag worden verwacht dat zij hun auto zoveel mogelijk opladen op eigen terrein (thuis en/of op het werk). Veel mensen hebben echter geen eigen oprit of een garage en zijn dus aangewezen op een oplaadmogelijkheid in de openbare ruimte. Stichting E-laad is een samenwerkingsverband van energiebedrijven en heeft gratis meer dan 2.400 publieke oplaadpunten voor elektrische auto s gerealiseerd in 284 gemeenten. Via stichting E-laad zijn er in Nijmegen 16 oplaadpunten gerealiseerd. Het budget van de stichting is nu echter uitgeput. Nieuwe aanvragen worden niet meer in behandeling genomen. Het nu opgebouwde netwerk aan oplaadpunten is niet afdoende om de groei in het elektrisch vervoer en daarmee de vraag naar oplaadpunten in de openbare ruimte op te kunnen vangen. Andersom gesteld, wanneer het netwerk aan oplaadpunten niet meegroeit met die vraag zal de groei in elektrisch vervoer worden geremd. Gemeenten, stadsregio s, provincies en het Rijk beraden zich samen met marktpartijen hoe ze tot een verdere uitrol van oplaadpunten kunnen komen. Een belangrijk probleem daarbij is dat publieke oplaadpunten momenteel niet rendabel zijn en dat naar verwachting de komende jaren ook nog niet zullen worden. Ondanks de forse groei in elektrische auto s is het absolute aantal nog te beperkt. Publieke oplaadpunten worden daardoor te weinig gebruikt om zichzelf terug te verdienen. Bovendien zijn er meerdere exploitanten actief die elkaar in deze markt sterk beconcurreren. Daardoor heeft geen van de partijen voldoende schaalgrootte om een scherp markttarief neer te kunnen leggen voor de gebruikers van elektrische oplaadpalen. De verwachting is dat pas vanaf 2016 de verdere ontwikkeling van oplaadpunten aan de markt kan worden overgelaten. 2 Juridische aspecten De aanbesteding gebeurt conform de aanbestedingswet 2012 3 Doelstelling Doel is om te komen tot een netwerk aan elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte dat meegroeit met de behoefte en die zo min mogelijk inbreuk heeft op de openbare ruimte. 4 Argumenten milieu Wij willen de verdere ontwikkeling van elektrisch rijden stimuleren, omdat elektrische auto s: - een lagere CO2-uitstoot hebben - stiller zijn en - een lagere emissie hebben van o.a. roet (wat met name voor binnensteden relevant is)
2 dan benzine- en dieselauto s. Als de elektriciteit duurzaam is opgewekt is het milieuvoordeel nog substantieel groter, omdat de CO2-uitstoot dan nihil is. Het stimuleren van elektrisch rijden past in de Mixed Strategy om het klimaat en de luchtkwaliteit te verbeteren. Deze strategie beoogt om met groen gas en elektriciteit het (vracht)autoverkeer te verduurzamen. In dat kader zullen we met het oog op de langere termijn onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om elektrische auto s op te laden bij lantaarnpalen. Voor de korte termijn biedt dat echter nog geen oplossing. Regisseursrol deelname aanbesteding Stadsregio Arnhem-Nijmegen Om te voorzien in de groeiende vraag naar elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte nemen wij een regisseursrol op ons. Dit doen we door deel te nemen aan het regionale project aanbesteding elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte van de stadsregio Arnhem-Nijmegen. Doel van dit project is één exploitant van oplaadpunten te selecteren die onder vastgestelde tarieven en condities het alleenrecht krijgt om gedurende een aantal jaren aanvragen van burgers en ondernemers voor oplaadpunten in behandeling te nemen en te realiseren. Met deze aanpak: laten we de markt zijn werk doen; bieden we de concessiehouder de door hem gewenste schaalgrootte en continuïteit; realiseren we het laagste markttarief voor onze inwoners met een elektrische auto; bieden we helderheid naar onze inwoners onder welke voorwaarden en tarieven men bij de concessiehouder een aanvraag kan indienen om een oplaadpunt in de openbare ruimte te realiseren op een geschikte locatie binnen een straal van ca. 250 meter van de aanvrager; groeien vraag en aanbod aan elektrische oplaadpunten organisch met elkaar mee; realiseren we via de aanbesteding dat de elektriciteit duurzaam wordt opgewekt teneinde een maximale milieuwinst te bewerkstelligen; genereren we eenheid in type en uitstraling van de oplaadpalen in de openbare ruimte wat de herkenbaarheid en het straatbeeld ten goede komt; houden we als beheerder van de openbare ruimte grip en sturing op de locatiekeuzes voor elektrische oplaadpunten en hebben we daartoe met één exploitant en aanspreekpunt van doen. Deze aanpak blijkt dermate aantrekkelijk dat ook vele andere gemeenten en regio s in Gelderland en zelfs in Overijssel willen aanhaken op deze aanbesteding. Ondanks de geboden schaalgrootte en continuïteit blijft het echter ongewis of deze aanbesteding zal resulteren in een aantrekkelijk tarief voor gebruikers van elektrische oplaadpalen. Omdat deelname aan de aanbesteding ons niet verplicht om daadwerkelijk tot gunning over te gaan, zullen we na afronding van de aanbesteding ons over de uitkomsten ervan beraden om te bezien of we tot gunning willen overgaan of dat aanvullende ondersteunende maatregelen noodzakelijk zijn. Naar verwachting zal de aanbesteding in het 2 e kwartaal van 2014 zijn afgerond. Bij een gunstige uitkomst, kunnen we overgaan tot gunning en de realisatie van aanvullende oplaadpunten in de openbare ruimte. Dit zal in aparte besluitvorming plaatshebben.
3 Parkeren bij elektrische oplaadpunten Om er voor te zorgen dat elektrische auto s kunnen opladen bij elektrische oplaadpunten: zullen alle huidige en toekomstige locaties in de openbare ruimte met een elektrisch oplaadpunt zodanig worden gemarkeerd en ingericht dat deze makkelijk als oplaadpunt te herkennen zijn; wordt bij elk oplaadpunt in de openbare ruimte in eerste instantie één parkeerplaats expliciet gereserveerd voor elektrische auto s die aan het opladen zijn en bij intensief gebruik van het oplaadpunt ook een tweede parkeerplaats hiervoor gereserveerd. Op de korte termijn zullen in elk geval de huidige locaties in de openbare ruimte worden ingericht en gemarkeerd als elektrisch oplaadpunt. Formele reservering van parkeerplekken vindt later plaats. Eerst willen we het gebruik van deze locaties monitoren om te kunnen bepalen of deze überhaupt geschikt zijn of anders beter verplaatst kunnen worden. De inzet bij de regionale aanbesteding is dat een nieuw oplaadpunt binnen een straal van ca. 250 meter van de aanvrager wordt gerealiseerd. De exacte locatiebepaling van nieuwe elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte gebeurt echter altijd onder regie van de gemeente. Daarbij zal steeds worden gezocht naar strategische locaties, waarbij naast technische aspecten vooral rekening wordt gehouden met de parkeerdruk ter plaatse en uitbreidingsmogelijkheden naar de toekomst toe. De kans dat een nieuw oplaadpunt nagenoeg voor de deur van een aanvrager zal worden gerealiseerd, is dan ook gering. Een speciaal aandachtsgebied vormt het centrumgebied. Hier is de parkeerdruk dermate hoog dat een specifieke maatwerkoplossing nodig is. Het centrum kenmerkt zich namelijk vooral door kortparkeren. Dit rijmt niet met de benodigde oplaadduur van ca. 6 uur om de auto volledig op te laden. We opteren dan ook bij voorkeur voor het faciliteren van laadpunten op geëigende langparkeer-locaties zoals onder meer de Wedren, Transferium en Julianaplein. In het vervolgtraject zal een maatwerkoplossing voor het centrum verder worden uitgewerkt en bij de nadere besluitvorming als apart aandachtspunt aan bod komen. Tevens brengen we daarbij de inkomstenderving in beeld voor het geval we ervoor kiezen om toch oplaadpunten in de openbare ruimte van het centrum te gaan realiseren en daarvoor parkeerplekken gaan reserveren. Tot slot is uitgangspunt, dat alle elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte te gebruiken zijn voor alle elektrische auto s die willen opladen. Er zullen geen locaties expliciet worden gereserveerd op naam of kenteken. Ladder van laden Tot aan verdere besluitvorming naar aanleiding van de uitkomsten van de aanbesteding realiseren we géén aanvullende elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte. Tot die tijd hanteren we als algemeen principe de Ladder van Laden. Deze Ladder van Laden gaat er van uit dat een eigenaar in eerste instantie zelf verantwoordelijk is voor het opladen van de elektrische auto en kent de volgende prioritaire treden: 1) Zelfvoorzienendheid Als een eigenaar van een elektrische auto op eigen perceel kan parkeren, dient hij zelf zorg te dragen voor een oplaadpunt op eigen terrein en ook op eigen perceel te laden. Hij komt dan niet in aanmerking voor een oplaadpunt en een parkeervergunning in de openbare ruimte.
4 2) Kabel-over-de-stoep-regeling Als een aanvrager op eigen perceel wél een oplaadpaal kan plaatsen (of vanachter de voordeur kan laden), maar geen ruimte heeft om ook de auto op eigen perceel op te laden, wordt het toegestaan om de auto op te laden op de openbare weg middels een kabel vanaf het eigen oplaadpunt. Aan deze kabel-over-de-stoep-regeling zijn wel voorwaarden verbonden. Zo moet de kabel worden afgedekt met een kabelmat en is men zelf verantwoordelijk voor de aangelegde constructie ingeval van hinder. Ook wordt hiervoor geen parkeerplaats gereserveerd. 3) Oplaadpunt in de openbare ruimte In geval deze maatregelen geen optie zijn verwijzen we naar een van de 16 publieke oplaadpunten in de openbare ruimte en de diverse parkeergarages. 5 Klimaat Door de realisatie van elektrische oplaadpunten stimuleren we elektrisch rijden. In de aanbestedingsvoorwaarden wordt opgenomen, dat de elektriciteit uit deze oplaadpunten duurzaam moet zijn opgewekt. Aldus zal de CO2-uitstoot van elektrische auto s nihil zijn. Daarmee dragen we bij aan het realiseren van onze klimaatdoelstellingen. 6 Financiën In dit stadium zijn er geen financiële gevolgen. Afhankelijk van de uitkomsten van het aanbestedingstraject kan blijken dat een financiële bijdrage per te realiseren oplaadpunt noodzakelijk is. Bij de nadere besluitvorming zullen wij hier dan nader op ingaan. 7 Participatie en Communicatie Onze aanpak zullen wij op de website van gemeente Nijmegen publiceren. Vanuit de stadsregio Arnhem-Nijmegen wordt bekendheid gegeven aan het aanbestedingsproject. Een breder communicatietraject wordt uitgezet na afronding van het aanbestedingsproject in het 2 e kwartaal 2014 en zal mede afhangen van de uitkomsten hiervan. 8 Uitvoering en evaluatie Uitvoering van de aanbesteding vindt plaats door een projectgroep waar de gemeente Nijmegen zitting in heeft. De uitkomsten van de aanbesteding zullen na afronding door ons worden besproken bij de besluitvorming over de verdere aanpak. Ook andere relevante onderwerpen zoals handhaving en communicatie komen dan aan bod. 9 Risico Risico is dat ondanks de geboden schaalgrootte en continuïteit aan marktpartijen de aanbesteding niet tot een zodanige tariefstelling leidt dat het gebruik van elektrische oplaadpalen aantrekkelijk is voor gebruikers. In dat geval moeten we overwegen of en hoe we de realisatie van elektrische oplaadpunten in de openbare ruimte willen ondersteunen. Tevens brengen we in beeld wat de inkomstenderving is voor het geval we ervoor kiezen om oplaadpunten in de openbare ruimte van het centrum te gaan realiseren en daarvoor parkeerplekken gaan reserveren. Bijlage(n):