De publieke inkoper in tijden van crisis Jan Telgen Universiteit Twente Agenda Wat betekent een crisis voor de publieke sector? De standaard reactie: bezuinigen Stimuleren economie met inkoop! Hoe dan? Wat betekent dat voor de publieke inkoper? 1
Wat betekent een crisis voor de publieke sector? Minder economische activiteit en dus: Minder inkomsten (belasting) Meer uitgaven (werkloosheid) Druk op budgetten En voor inkoop tegelijk ook: leveranciers in problemen Wat te doen? Crisis vraagt om herijking beleid (80%) Maar welke richting op? (voor slechts 37% is dit duidelijk) Bron: BMC onderzoek 28-5-2009 2
De standaard reactie: bezuinigen Bezuinigen door minder inkoop Minder volume aanschaffen Dingen niet doen Prijzen onder druk zetten (wie?) Harder onderhandelen Contracten openbreken Later betalen (wie?) Inkoop kan lekker scoren in deze marktsituatie Rol van Inkoop neemt toe door de crisis!! Via machtsdenken Inkoop kan helpen Inkoop is een ondersteunende functie Kan helpen realiseren bezuinigingen Benut commerciële mogelijkheden Nuttige functie, maar.. Inkoop treedt niet naar voren 3
Of stimuleren (lokale) economie? Projecten die toch al moesten gebeuren Creatieve invallen: Extra koopzondag Reserves aanspreken / begrotingstekorten Kortom de overheid als stevige extra vrager op de markt Stimuleren economie Eerder uitvoeren projecten kan forse effecten hebben: Voor 10 miljoen een halfjaar eerder uitvoeren betekent een (tijdelijke) extra injectie in de economie van 5 miljoen Zonder dat het 5 miljoen extra kost (slechts een half jaar rente over dat bedrag) Maar, het is maar tijdelijk 4
Stimuleren economie met Inkoop! Wat heeft Inkoop hier mee te maken? Veel!! Normale werkwijze: 1. Genereer projecten / maatregelen 2. Beoordeel / selecteer projecten 3. Voer projecten uit In 1 en 3 zit forse inkoopcomponent Hoe dan? 1. Genereer projecten / maatregelen: Leidt tot longlist Reeds bestaande plannen scannen Vraag directeuren / afdelingshoofden Suggesties uit politiek Afkijken etc. Maar ook: Unsollicited proposals Kun je ook oproepen (via aanbesteding) 5
Hoe dan? 2. Beoordeel / selecteer projecten: Vanuit de longlist van projecten moet je kiezen welke je gaat doen: de shortlist Kiezen op basis van bijdrage Bijdrage bepalen Bijdrage vaak afhankelijk van hoe je het gaat uitvoeren: daarom ook alvast vooruit kijken naar stap 3 3. Voer projecten uit: Hoe dan? Op zo n manier dat bijdrage maximaal is Dus: Snel Zo dat de leveranciers ook kunnen leveren Met lange termijn effecten En de juiste effecten En dat zijn allemaal inkoop aspecten 6
Wat kun je doen aan snel Korte aanbestedingsprocedure kiezen: Termijnen Versnelde procedure Percelen separaat aanbesteden Percelen regeling Besluitvorming versnellen Anticyclisch inkopen Voorraden aanleggen Functioneel specificeren Wat kun je doen voor leveranciers? Mee (kunnen) doen: Lage (financiële) selectie eisen Attenderen op aankondigingen Meerdere gelijktijdige leveranciers Kapitaalslasten reduceren Directie leveringen Supply chain finance / vendor finance Minder risico opnemen Vergunningen tegenvallers 7
Wat kun je doen voor leveranciers? (2) Sneller betalen (vergelijk besparingen ) Automatische incasso Vooruitbetalingen / termijn betalingen Lange termijn niet uit het oog verliezen Raamovereenkomsten Belangstellingsregistratie Verlengingsmogelijkheden in contracten Bieden leveranciers ook steviger positie naar financiers 8
Mik op de juiste effecten! In deze tijd past het om als gunningscriterium te gebruiken (binnen EMVI): De bijdrage aan de economische stimulering van bijvoorbeeld via multipliers Wat betekent dat voor de publieke inkoper? Crisisbestrijding is onderwerp van beleid Inkoop kan daar een wezenlijke bijdrage aan leveren En niet alleen in de uitvoerende sfeer (besparingen realiseren) Maar juist ook in de beleidsvormende sfeer Daarmee kan Inkoop uit de achterkamertjes komen en een inhoudelijke bijdrage aan het beleid leveren 9
Grijp die kans 10