SOCIALE DOMEIN IN TRANSITIE

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "SOCIALE DOMEIN IN TRANSITIE"

Jeroen de Veen
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 SOCIALE DOMEIN IN TRANSITIE PROF.DR. JAN TELGEN EDE, 10 SEPTEMBER 2013 AGENDA De gemeente verandert en hoe. Een paar waarschuwingen Een 5-tal modellen voor zorginkoop door gemeenten met voor- en nadelen 2 1

2 DE GEMEENTE VERANDERT EN HOE. 3 WAARAAN GEVEN GEMEENTES GELD UIT? 1. Salarissen ambtenaren 2. Overdrachtsuitgaven (o.a. bijstand) 3. Inkoop: tot 2007 ca per inwoner per jaar Leveringen, waaronder WVG hulpmiddelen Werken Diensten, waaronder schuldhulpverlening, 4 2

3 DE INHOUD ZORG EN WELZIJN / WMO Gemeenten waren al verantwoordelijk voor WVG Plus (bij introductie WMO in 2008): Hulp bij het Huishouden Plus (aangekondigd 2013 veelal ingevoerd per 2015): Individuele begeleiding Persoonlijke verzorging Jeugdzorg ZZP 3 en 4 Participatiewet 5 GAAT OM FORSE BEDRAGEN Op nationaal niveau alles bij elkaar ca. 15 miljard Is dus nog eens 1000 per inwoner per jaar Totale inkoop gemeenten ca per inwoner per jaar 6 3

4 WORDT GROOTSTE DEEL VAN GEMEENTELIJKE INKOOP sector Ca Nu Na 2015 Facilitair 25% 20% 15% Harde sector 50% 40% 30% Sociaal domein 25% 40% 55% 7 GEMEENTELIJKE ORGANISATIE? Binnenhalen kennis en kwaliteiten voor dit veld Intern veranderende verhoudingen Indeling afdelingen / diensten Portefeuille verdeling wethouders Machtsverhoudingen Verdeling met coördinatie of centralisatie Externe samenwerking in diverse verbanden Jeugdzorg, HH, Inkoop, etc. 8 4

ENORME OPGAVE Nieuwe producten ontwikkelen in een nieuwe verhouding Terwijl kennis / ervaring ontbreekt bij vragers (gemeenten) bij aanbieders En dat: terwijl er giga-contracten boven

5 ENORME OPGAVE Nieuwe producten ontwikkelen in een nieuwe verhouding Terwijl kennis / ervaring ontbreekt bij vragers (gemeenten) bij aanbieders En dat: terwijl er giga-contracten boven de tafel zweven En de totaal omzet stevig (ca. 25%) afneemt, en aanbieders dus moeten vechten om te overleven En in een tijd van gemeentelijke verkiezingen 9 ENKELE WAARSCHUWINGEN 10 5

6 DE BASISVRAAG Basisvraag: welke sturingsrol wil de gemeente vervullen? Hoeveel regie neemt de gemeente? Twee benaderingen te zien: 1. ik ben niet de professional professional is bepalend 2. ik neem de verantwoordelijkheid gemeente is bepalend Ad 1: gemeente contracteert aanbieder(s) voor organisatie toeleiding en uitvoering Ad 2: gemeente organiseert toeleiding en contracteert aanbieders voor uitvoering NB: keuze aanbieder op andere plek! 11 LET OP: SUBSTITUTIE IS EEN ESSENTIEEL ASPECT Aanbieders hebben (gerechtvaardigd) eigen belang in het licht van de forse reductie van het budget (-25%) Natuurlijk via rechtstreekse concurrentie Maar belangrijker is de mogelijkheid van substitutie (in en uit): Met andere terreinen financiers : AWBZ, ZVW, WMO Binnen de gemeente: WMO, Bijstand, onderwijs, welzijn Bij multi-problematiek: hoofdaannemer - onderaannemer er zijn veel (>100) aanbieders actief: groot en klein Onderlinge substitutie Dat kan ook gevolgen hebben voor inhoudelijke kwaliteit 12 6

LET OP: GEMEENTE IS MONOPSONIST EN DAT BRENGT EEN BELANGRIJKE VERANTWOORDELIJKHEID MET ZICH MEE De gemeente is weldra vrijwel de enige vrager op de markt van Zorg en Welzijn : monopsonie Door haar

7 LET OP: GEMEENTE IS MONOPSONIST EN DAT BRENGT EEN BELANGRIJKE VERANTWOORDELIJKHEID MET ZICH MEE De gemeente is weldra vrijwel de enige vrager op de markt van Zorg en Welzijn : monopsonie Door haar optreden bepaalt de gemeente welke en hoeveel aanbieders op termijn overleven en welke niet De gemeente bepaalt de marktordening! Die verantwoordelijkheid moet zeer serieus genomen worden: Bepaalt de mogelijkheden voor de gemeente (op termijn) Bepaalt vele andere zaken (innovatie, kostprijsontwikkeling, toetreding, etc.) 13 ENKELE MODELLEN 14 7

8 INKOOP VAN ZORG DE MOGELIJKHEDEN Vele varianten: Doorgaan cf. AWBZ Veilen van probleem situatie (Stipter) Integreren met indicatie Wijkgericht contracteren Regisseursmodel 15 DOORGAAN CF AWBZ (BELEIDSARM INVOEREN) Gemeenten doen wat het zorgkantoor deed: AWBZ tje spelen Lekker makkelijk, nog even aanzien Past niet in filosofie Wmo Mist kansen inhoudelijk (kanteling, vernieuwing) En is financieel niet haalbaar (25% korting?) 25% van 80 miljoen is 20 miljoen per jaar Ieder jaar weer elders besparen? Kan hoogstens tijdelijk als terugval als gemeente nog niet klaar is Bijv. gebruiken contracten zorgkantoor 16 8

9 VEILEN VAN PROBLEEMSITUATIE HET STIPTER MODEL Gemeente voert keukentafelgesprek Beschrijft probleemsituatie (anoniem) Zet dat op besloten website Aanbieders mogen bieden: plan en prijs Al dan niet in combinatie van aanbieders Aanbieder heeft dus regie over uitvoeren plan Gemeente kiest samen met cliënt 17 VEILING MODEL VOOR- EN NADELEN Voordelen: Aanbieder bepaalt plan / aanpak Veiling zorgt voor goede prijs / prestatie verhouding Client mag kiezen Administratief makkelijk Nadelen: Loskoppelen van probleem en plan? Kun je een goed plan maken als je niet zelf de intake hebt gedaan? Per gezin een veiling? Combinatie van aanbieders? 18 9

10 INTEGRATIE MET INDICATIE Wijs per cliënt een aanbieder aan: Laat aanbieder bepalen wat er moet gebeuren (á la Buurtzorg) Aanbieders/zorgverleners weten het beste wat de cliënt nodig heeft Beter dan indicatie Zitten er het diepst in Zijn er bij als situatie verandert Zien effecten 19 INTEGREREN MET INDICATIE VOOR- EN NADELEN Voordelen: Bespaart indicatie Mogelijkheid tot optimale professionele invulling Nadelen: Hoe voorkom je overconsumptie? En budget beheersing Alleen op basis van vertrouwen? 20 10

11 WIJKGERICHT CONTRACTEREN Per wijk / stadsdeel / buurt: Budget overhevelen naar aanbieder Moet een redelijk grote aanbieder zijn om brede scope aan zorg te kunnen leveren en regelen Heeft dan de vrijheid om binnen dat budget alles te regelen Populatie gebonden bekostiging Uitzondering voor bijzondere gevallen 21 WIJKGERICHT CONTRACTEREN VOOR- EN NADELEN Maximale ruimte voor professionele uitvoering Maar: Hoe te bewaken? Substitutie in en substitutie uit Zorgweigering Omgang met onderaannemers (volume en inhoud) Hoe kwaliteit bewaken Hardheid budget? Resulterende marktordening? (monopsonie) 22 11

12 WIJKGERICHT WERKEN IETS ANDERS DAN WIJKGERICHT CONTRACTEREN Wijkgericht werken is in veel gevallen zinvol: Efficiency Herkenbaarheid Creatieve oplossingen (bijv. cliënten onderling) Vooral in: Algemene voorzieningen zijn meestal al wijkgericht Grootschalige mono-problematiek Daar is risico van onderaannemers niet aanwezig Maar waak voor eigen indicaties 23 REGISSEURSMODEL KEUZE VAN DE REGIO TWENTE Uitgangspunten: Eén plan, maar ook één regisseur per cliënt (/gezin) Voorkomt langs elkaar heen werken (multi-problematiek) Integraal benaderen sociaal domein vereist één stelsel Ondersteuningsplan is centraal in beheersing kosten Via inhoud Via opgenomen interventies Keuzevrijheid voor de cliënt 24 12

13 REGISSEURSMODEL KEUZE VAN REGIO TWENTE 2. Individuele ondersteuning Raamcontracten Interventies Aanbieder A Aanbieder B Aanbieder B Aanbieder C Aanbieder A Gemeente Cliënt Regisseur MO-plan Controle 1. Algemene voorzieningen / welzijn Eigen kracht Sociale context Vrijwilligers Verenigingsleven Voorzieningen Etc. Regisseursmodel 25 KEUZES IN HET REGISSEURSMODEL Wie levert regisseurs? Gemeente Aanbieders Combinatie? Macht van de regisseur? Synergie op wijkniveau organiseren Samenwerken regisseurs NB: betrekken rechterkant Voor mono-problematiek mogelijk wijkgericht contracteren NB na intake door regisseur 26 13

14 AANBIEDERS IN HET REGISSEURSMODEL MAAR OOK BIJ BIJV. STIPTER MODEL Gemeente sluit raamcontracten per interventie/arrangement Met een of meer aanbieders Raamcontracten leggen voorwaarden vast Maar garanderen geen omzet Extra/nieuwe interventies en arrangementen kunnen eenvoudig ingepast worden Prikkel voor innovatie door aanbieders Mogelijkheid om zich te onderscheiden Kan geïntegreerd met algemene voorzieningen 27 CONTRACTERING Resultaat contracteren i.p.v. handelingen contracteren Nog relatief onbekend in Zorg / Welzijn Hier gaat het wel om..! Functioneel specificeren geeft ruimte voor expertise aanbieders Kan op niveau plan en op niveau interventie Maar: Niet eenvoudig te definiëren: wat is resultaat? Moet op niveau plan vooral in voorkomen erger Iets makkelijker op niveau interventie Risico op selectie makkelijke gevallen 28 14

15 VOORWAARDEN - ALGEMEEN Essentie van transitie: integreren / ontschotten Eén gezin / één cliënt / één plan (algemeen aanvaard) Breed inzetten: jeugd/begeleiding/schuldhulp/hh/wonen/etc Evt. zelfs uitbreiden naar aanpalende terreinen ZVW/AWBZ/etc. 1. Kan alleen als alles in gemeente in hetzelfde model is ingebed: Jeugdzorg, Begeleiding, Verzorging, Hulp bij het Huishouden, etc. 2. Samenwerken tussen gemeenten kan alleen als iedere gemeente zelfde model hanteert 29 CONTACTGEGEVENS Prof.dr. Jan Telgen Universiteit Twente Postbus AE Enschede J.telgen@utwente.nl

Vergelijkbare documenten

ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN PROF. DR. JAN TELGEN ZORGINKOOP MET DE MENSELIJKE MAAT ALMELO, 25 NOVEMBER 2013

ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN PROF. DR. JAN TELGEN ZORGINKOOP MET DE MENSELIJKE MAAT ALMELO, 25 NOVEMBER 2013 AGENDA Attentiepunten Inkopen van zorg Enkele modellen Met voor- en nadelen 2 ATTENTIEPUNTEN 3