Financiën Sociaal Domein

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Financiën Sociaal Domein"

Transcriptie

1 Financiën Sociaal Domein VNG Expertisecentrum Gemeentefinanciën Hans Giesing september 2013

2 Decentralisatie Sociaal Domein (1) Bouwen op de eigen kracht van burgers Motto: één gezin, één plan, één regisseur Decentralisatie naar gemeenten: Participatiewet (Wet Werken naar Vermogen) Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten Jeugdhulpverlening Monitoring resultaten/onderzoek VNG

3 Decentralisatie Sociaal Domein (2) Zelfredzaamheid faciliteren en stimuleren; steun alleen voor wie het echt nodig heeft Gemeenten leveren integraliteit en maatwerk en spelen in op rol sociaal netwerk Eén persoon begeleidt en ondersteunt obv integraal plan Uitvoeringskracht gemeenten vergroten:

4 Participatiewet Vervangt Wet Werken naar Vermogen Integreert: Wet Werk en Bijstand (WWB) Wet sociale werkvoorziening (WSW) en Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) Eén samengevoegd, ontschot budget! Totaal in 2015 ca 3 mld (aflopend naar 1,2 mld in 2050)

5 Jeugd (1) Preventie en uitgaan eigen mogelijkheden en verantwoordelijkheid jeugdigen en ouders Demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren door opvoedkundig klimaat te versterken Eerder juiste hulp op maat om beroep op dure gespecialiseerde hulp te vermijden Integrale hulp aan gezinnen (één gezin, één plan, één regisseur) Meer ruimte voor professionals

6 Jeugd (2) Provinciale (geïndiceerde) jeugdzorg Gesloten jeugdzorg (VWS) Geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen Zorg jeugdigen met lichtverstandelijke beperking Begeleiding, persoonlijke verzorging en kortdurend verblijf GGZ in kader jeugdstrafrecht (forensische zorg) Uitvoering jeugdbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering (V&J)

7 Zorg (1) Langdurige zorg (AWBZ) uiterlijk 2017 naar WMO Maatregelen grijpen in elkaar Construeren uitgavenbeeld lastig Verpleging naar zorgverzekeraars Extra-muralisering (ZZP 1-3) (kostenbesparing) Tegelijkertijd óók kostenstijging (persoonlijke verzorging, begeleiding, dagbesteding en huishoudelijke hulp)

8 Zorg (2) Taken naar gemeenten: Begeleiding Dagbesteding (toekomst nog onduidelijk) Persoonlijke verzorging (Waarschijnlijk naar Zvw) Taakstellingen: AWBZ: 1,7 mld Huishoudelijke hulp (-40%): 0,6 mld Resteert naar WMO: ca. 6,2 mld

9 Hoe komt de gemeente nú aan geld? Gemeentefonds ( zakgeld ): Algemene uitkering (15,5 mld) Decentralisatie uitkeringen (1,5 mld) Specifieke uitkeringen ( kleedgeld ): Voorbeeld WWB Eigen inkomsten ( bijbaantje ) OZB, Afvalstoffenheffingen: ca mld (xx%)

10 Financiën Voor taken Werk, Zorg en jeugd, komt (deels nieuw) ontschot budget via sociaal deelfonds Totaal circa 12 miljard Betekent circa 30% van gemeentebegroting Budget is vrij te besteden: lantaarnpalen? (maar TK moet nog beslissen!) College legt verantwoording over besteding af aan gemeenteraad, niet langer aan Rijk. Wel kan Rijk vragen om informatie over resultaten.

11 Financiële vormgeving

12 Financiële vraagstukken Toereikend macrobudget (is het genoeg) Bestedingsvrijheid (binnen sociaal domein) Verantwoordingsbureaucratie beperken Indexatie na 2015 (blijf het genoeg?) Volume- en prijsontwikkelingen Adequate verdeling over gemeenten Toereikend per gemeente Geen slecht gedrag belonen Uitvoeringskosten en invoeringskosten

13 Kortingen doen pijn Tegelijk met decentralisaties flinke kortingen: Werk: 1,8 miljard Zorg: 1,7 miljard (AWBZ) en 650 (huishoudelijke hulp) Jeugdzorg: 450 mln Niet op te vangen door te blijven bieden wat we altijd boden op de manier die we altijd deden: besparen is nodig! Enkele mogelijkheden: schaalvoordelen samenwerking benutten, efficiënter inkoop, toegang beperken en voorzieningen beperken! Raad moet keuzes maken!

14 Tot slot Laatste nieuws op onze website VNG Gemeentefinanciën op

Financiën Sociaal Domein

Financiën Sociaal Domein Financiën Sociaal Domein VNG Expertisecentrum Gemeentefinanciën Hans Giesing november 2013 Globale inhoud Algemene uitgangspunten drie decentralisaties Werk Jeugd Wmo Financieel Vragen / discussie Decentralisatie

Nadere informatie

Financiën Sociaal Domein

Financiën Sociaal Domein Financiën Sociaal Domein VNG Expertisecentrum Gemeentefinanciën Hans Giesing Januari 2014 Globale inhoud Algemene uitgangspunten drie decentralisaties Jeugd (Jeugdwet) Werk (Participatiewet) Zorg (Nieuwe

Nadere informatie

Decentralisaties. Ingangsdatum 1 januari 2015: Jeugdzorg (behandeling in 1e kamer ws in feb 2014) Wmo 2015 / AWBZ. Participatiewet

Decentralisaties. Ingangsdatum 1 januari 2015: Jeugdzorg (behandeling in 1e kamer ws in feb 2014) Wmo 2015 / AWBZ. Participatiewet WIJeindhoven: landingsbaan 3D s Decentralisaties Ingangsdatum 1 januari 2015: Jeugdzorg (behandeling in 1e kamer ws in feb 2014) Wmo 2015 / AWBZ Participatiewet WIJeindhoven: landingsbaan 3D s Jeugdzorg

Nadere informatie

Decentralisaties Ook de gemeente Waddinxveen heeft er mee te maken. Wat houden de decentralisaties in? Waar komt het vandaan? Waarom? 7 Oktober 2014 Waar komt het vandaan? Samen voor elkaar: de samenleving

Nadere informatie

Presentatie inforaad 23 mei 2013 Decentralisaties

Presentatie inforaad 23 mei 2013 Decentralisaties Presentatie inforaad 23 mei 2013 Decentralisaties Programma van vanavond Opening door de voorzitter. Presentatie decentralisaties door wethouder Conny Miermans Mogelijkheid voor stellen van vragen. Kennismaking

Nadere informatie

Transformaties in rijks- en lokaal beleid. 19 september 2013 Jolanda Verbiesen

Transformaties in rijks- en lokaal beleid. 19 september 2013 Jolanda Verbiesen Transformaties in rijks- en lokaal beleid 19 september 2013 Jolanda Verbiesen Waar geven gemeenten geld aan uit? 1. Salarissen ambtenaren 2. Overdrachtsuitgaven (oa. Bijstand) 3. Inkoop tot 2007 ca. 1000,-

Nadere informatie

DECENTRALISATIES SOCIAAL DOMEIN. Raadsvoorstellen 2014

DECENTRALISATIES SOCIAAL DOMEIN. Raadsvoorstellen 2014 DECENTRALISATIES SOCIAAL DOMEIN Raadsvoorstellen 2014 Presentatie: 11-12 12-20132013 Planning raadsbesluiten Beleidskader (nieuwe Wmo en Jeugdwet): januari 2014 Transitiearrangement Zorg voor Jeugd: :

Nadere informatie

Hervorming Langdurige Zorg. Rian van de Schoot expert wijkgericht werken Vilans

Hervorming Langdurige Zorg. Rian van de Schoot expert wijkgericht werken Vilans Hervorming Langdurige Zorg Rian van de Schoot expert wijkgericht werken Vilans Hervorming langdurige zorg Waarom? 1. Meer voor elkaar zorgen 2. Betere kwaliteit ondersteuning en zorg 3. Financiële houdbaarheid

Nadere informatie

Het sociaal domein. Renate Richters Els van Enckevort

Het sociaal domein. Renate Richters Els van Enckevort Het sociaal domein Renate Richters Els van Enckevort Om te beginnen vijf stellingen Zijn ze waar of niet waar? - 2 - Stelling 1 Ongeveer 5% van de jeugdigen in Nederland heeft met (een vorm van) jeugdzorg

Nadere informatie

ECGF/U201301543 Lbr. 13/106

ECGF/U201301543 Lbr. 13/106 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Actualiteiten gemeentefinanciën uw kenmerk ons kenmerk ECGF/U201301543 Lbr. 13/106 bijlage(n) - datum 13 december

Nadere informatie

Informerende bijeenkomst Participatiewet. voor gemeenteraadsleden West-Friesland. Woensdag 14 mei 2014 Maandag 26 mei 2014

Informerende bijeenkomst Participatiewet. voor gemeenteraadsleden West-Friesland. Woensdag 14 mei 2014 Maandag 26 mei 2014 Informerende bijeenkomst Participatiewet voor gemeenteraadsleden West-Friesland Woensdag 14 mei 2014 Maandag 26 mei 2014 Inleiding 3 decentralisaties Voorgeschiedenis participatiewet Stand van zaken wetgeving

Nadere informatie

Zozijn en de Stelselwijzigingen. Zozijn participeert!

Zozijn en de Stelselwijzigingen. Zozijn participeert! Zozijn en de Stelselwijzigingen Zozijn participeert! Doel van deze bijeenkomst Informeren over belangrijke veranderingen De impact hiervan op de dienstverlening en cliënten De aanpak van Zozijn Vragen

Nadere informatie

Financieel overzicht behorend bij Beleidsplan 4D s DAL 18 september 2014

Financieel overzicht behorend bij Beleidsplan 4D s DAL 18 september 2014 Financieel overzicht behorend bij Beleidsplan 4D s DAL 18 september 2014 De basis voor de met de decentralisaties gemoeide financiën voor 2015 zijn de cijfers zoals deze in de Meicirculaire 2014 door het

Nadere informatie

Geld voor gemeenten in het sociaal domein. Uithoorn, 17 september 2015 Gijs Oskam, VNG/Gemeentefinanciën

Geld voor gemeenten in het sociaal domein. Uithoorn, 17 september 2015 Gijs Oskam, VNG/Gemeentefinanciën Geld voor gemeenten in het sociaal domein Uithoorn, 17 september 2015 Gijs Oskam, VNG/Gemeentefinanciën Programma Inkomstenbronnen Eigen inkomstenbronnen Uitkeringen van het Rijk Decentralisatie Jeugdzorg

Nadere informatie

De wereld van het sociaal domein. Raadsbijeenkomst 28 januari 2014 Eerste bespreking beleidsplannen en De Verbinding

De wereld van het sociaal domein. Raadsbijeenkomst 28 januari 2014 Eerste bespreking beleidsplannen en De Verbinding De wereld van het sociaal domein Raadsbijeenkomst 28 januari 2014 Eerste bespreking beleidsplannen en De Verbinding Presentatie: Bestaat uit twee onderdelen : Inhoudelijk Financieel Wat komt er op ons

Nadere informatie

Workshop decentralisaties sociaal domein. 30 september 2013

Workshop decentralisaties sociaal domein. 30 september 2013 Workshop decentralisaties sociaal domein 30 september 2013 Inhoud Stimulansz Even voorstellen De 3 decentralisaties Wat kan de meerwaarde van sport zijn? Aan de slag met het kaartspel Stimulansz We zijn

Nadere informatie

Visie/Uitgangspunten sociaal domein regio Alblasserwaard/Vijfheerenlanden

Visie/Uitgangspunten sociaal domein regio Alblasserwaard/Vijfheerenlanden Visie/Uitgangspunten sociaal domein regio Alblasserwaard/Vijfheerenlanden Inleiding De samenleving verandert De vraag naar ondersteuning verandert Nederland verandert (moet veranderen) De financiering

Nadere informatie

Wmo bijeenkomst PIANOo Zwanet van Kooten

Wmo bijeenkomst PIANOo Zwanet van Kooten De drie transities Wmo bijeenkomst PIANOo Zwanet van Kooten Inhoud presentatie - Inleiding - Decentralisatie AWBZ-begeleiding - Wet werken naar vermogen - Decentralisatie jeugdzorg - Samenloop transities:

Nadere informatie

Nieuwe zorgtaken voor de gemeente

Nieuwe zorgtaken voor de gemeente Nieuwe zorgtaken voor de gemeente Uitbreiding van taken in 3 wetten 1. Wet maatschappelijke ondersteuning, onderdeel begeleiding > 2013 2014 2. Wet Werken naar vermogen > 2013 3. Jeugdzorg > 2014 ev Samenhang

Nadere informatie

Hervorming Langdurige Zorg - gevolgen voor de ggz

Hervorming Langdurige Zorg - gevolgen voor de ggz Hervorming Langdurige Zorg - gevolgen voor de ggz Per 1 januari 2015 worden grote veranderingen in de zorg van kracht. De Hervorming Langdurige Zorg is één van de ingrijpendste veranderingen in het zorgstelsel

Nadere informatie

presentatie aan de raadscommissie Samenleving van de gemeente Brielle door Pascalevan der Wekken, interim beleidsmedewerker Jeugd op 22 mei 2013

presentatie aan de raadscommissie Samenleving van de gemeente Brielle door Pascalevan der Wekken, interim beleidsmedewerker Jeugd op 22 mei 2013 presentatie aan de raadscommissie Samenleving van de gemeente Brielle door Pascalevan der Wekken, interim beleidsmedewerker Jeugd op 22 mei 2013 Waarom decentraliiseireiri)? veranderde visie: van recht

Nadere informatie

Zorg en Ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking. Wat verandert er in de zorg in 2015

Zorg en Ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking. Wat verandert er in de zorg in 2015 Zorg en Ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking Wat verandert er in de zorg in 2015 De zorg in beweging Wat verandert er in 2015? In 2015 verandert er veel in de zorg. Via een aantal

Nadere informatie

Regeerakkoord bruggen slaan en de transitie AWBZ

Regeerakkoord bruggen slaan en de transitie AWBZ Regeerakkoord bruggen slaan en de transitie AWBZ De 12 gemeenten in Brabant Noordoost-oost (BNO-o) hebben samen met een groot aantal instellingen hard gewerkt aan de voorbereidingen voor de transitie AWBZ.

Nadere informatie

PAOG nascholing JGZ Integrale Aanpak Jeugdzorg Eerder, sneller, beter en goedkoper

PAOG nascholing JGZ Integrale Aanpak Jeugdzorg Eerder, sneller, beter en goedkoper PAOG nascholing JGZ 26-11-2013 Integrale Aanpak Jeugdzorg Eerder, sneller, beter en goedkoper Gemeenten: verantwoordelijk voor sociale domein Nieuwe verantwoordelijkheden Per 1-1-2015, invoering 3 decentralisaties

Nadere informatie

Transitieavond Maandag 16 april 2012 19.30 uur 22.00 uur. 1.Inleiding 2.Jeugdzorg 3.AWBZ 4.WWNV

Transitieavond Maandag 16 april 2012 19.30 uur 22.00 uur. 1.Inleiding 2.Jeugdzorg 3.AWBZ 4.WWNV Transitieavond Maandag 16 april 2012 19.30 uur 22.00 uur 1.Inleiding 2.Jeugdzorg 3.AWBZ 4.WWNV Kabinet Rutte Gemeenten zijn in staat de eigen kracht en de mogelijkheden van burgers en hun sociale netwerk

Nadere informatie

Een doodgewone jongen

Een doodgewone jongen Bijspringen en meelopen Decentralisatie Jeugdzorg FoodValley dinsdag 6 november 2012 Een doodgewone jongen 2 1 Wat gaan we doen 1. Omgevingsanalyse/Regeerakkoord 2. Als jeugd en toekomst tellen De zeven

Nadere informatie

Sturen op de transformatie van het sociale domein. Samenhangend beleid voor de 3 decentralisaties

Sturen op de transformatie van het sociale domein. Samenhangend beleid voor de 3 decentralisaties Sturen op de transformatie van het sociale domein Samenhangend beleid voor de 3 decentralisaties Inhoud Landelijke kaders Opgave Proces Uitgangspunten Proces Jeugdwet Aangenomen door de TK en EK O&O, Jeugdwelzijn,

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA Den Haag

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA Den Haag > Retouradres De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag DGBK Bestuur, Democratie en Financiën - Project Decentralisaties Contactpersoon P.B. Schavemaker pieter.schavemaker@

Nadere informatie

en compensatieregelingen

en compensatieregelingen Het regeerakkoord: gevolgen voor de Wmo en compensatieregelingen Cliëntenbelang Amsterdam 11 februari 2013 Onderwerpen Bezuinigingen Wmo Decentralisaties AWBZ - Wmo Maatregelen compensatieregelingen Maatregelen

Nadere informatie

Gemeente Lansingerland: aanpak 3 decentralisaties

Gemeente Lansingerland: aanpak 3 decentralisaties Gemeente Lansingerland: aanpak 3 decentralisaties Decentralisatie AWBZ, Participatiewet en Jeugdzorg Bijeenkomst inwoners 12 november 2014 Tamara van de Wijdeven Nieuwe taken gemeente: AWBZ/Wmo Decentralisatie

Nadere informatie

Sociaal domein transitie en transformatie bij praten

Sociaal domein transitie en transformatie bij praten Sociaal domein transitie en transformatie bij praten Informatiecommissie 21 november 2013 Waar gaan we het over hebben? Over wie hebben we het eigenlijk? Wat zijn de veranderopgaven? Zitten we op koers?

Nadere informatie

Een hoop nieuwe verantwoordelijkheden. Decentralisaties in het Sociaal Maatschappelijk Domein

Een hoop nieuwe verantwoordelijkheden. Decentralisaties in het Sociaal Maatschappelijk Domein Louis Litjens - Projectdirecteur Ramon Testroote - Wethouder Louis Louis Litjens Ramon Testroote - Wethouder Ramon Testroote Litjens - Projectdirecteur Projectdirecteur Wethouder Een hoop nieuwe verantwoordelijkheden

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 400 VII Vaststelling van de begrotingsstaten van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) en van de begrotingsstaten

Nadere informatie

Transities in de zorg voor jeugdigen met een beperking. 4 maart 2015

Transities in de zorg voor jeugdigen met een beperking. 4 maart 2015 Transities in de zorg voor jeugdigen met een beperking 4 maart 2015 Transities Van AWBZ naar: Jeugdwet Zorgverzekeringswet Wet langdurige zorg Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 En ook: invoering

Nadere informatie

ECSD/U Lbr. 14/010

ECSD/U Lbr. 14/010 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Bestuurljke afspraken clientondersteuning Wmo uw kenmerk ons kenmerk ECSD/U201400446 Lbr. 14/010 bijlage(n)

Nadere informatie

INS & OUTS VAN DE WMO ROL VAN GEMEENTEN KANSEN VOOR FYSIOTHERAPEUTEN

INS & OUTS VAN DE WMO ROL VAN GEMEENTEN KANSEN VOOR FYSIOTHERAPEUTEN INS & OUTS VAN DE WMO ROL VAN GEMEENTEN KANSEN VOOR FYSIOTHERAPEUTEN 24-uurs Fysiz, De Spreeuwelse Heide, Westelbeers Even voorstellen 2 Directeur/eigenaar, Zaltbommel Projectleider gemeente s-hertogenbosch

Nadere informatie

3D s. Gevolgen van decentralisaties voor gemeenten. Gewestelijke vergadering PvdA Zuid-Holland

3D s. Gevolgen van decentralisaties voor gemeenten. Gewestelijke vergadering PvdA Zuid-Holland Gevolgen van decentralisaties voor gemeenten Gewestelijke vergadering PvdA Zuid-Holland Rotterdam, 14 december 2013 Programma Inleiding Overzicht stand van zaken Voorstellen sprekers landelijk, provinciaal

Nadere informatie

3D in de Kop van Noord-Holland. Verantwoordelijkheden en budgetten nu en na de decentralisaties

3D in de Kop van Noord-Holland. Verantwoordelijkheden en budgetten nu en na de decentralisaties 3D in de Kop van Noord-Holland Verantwoordelijkheden en budgetten nu en na de decentralisaties Ingrediënten voor de risicoanalyse Gemeenten vergelijkbaar maken Hoe zijn gemeenten met elkaar en de rest

Nadere informatie

Programma. Samen aan de slag Bijeenkomst voor de gemeenteraden 12 juni Aanleiding - decentraliseren. Doel van deze bijeenkomst

Programma. Samen aan de slag Bijeenkomst voor de gemeenteraden 12 juni Aanleiding - decentraliseren. Doel van deze bijeenkomst Samen aan de slag Bijeenkomst voor de gemeenteraden 12 juni 2014 Programma 19.30 Welkom, opening 19.45 Presentatie over de EHZ samenwerking 20.15 Workshops (2 ronden van elk een half uur) Doel van deze

Nadere informatie

Presentatie vergadering dorpsraad Gerwen 28 oktober 2014 Wethouder Paul Weijmans, portefeuillehouder coördinatie Transities

Presentatie vergadering dorpsraad Gerwen 28 oktober 2014 Wethouder Paul Weijmans, portefeuillehouder coördinatie Transities De drie transities Jeugdwet, Wmo 2015 en Participatiewet Presentatie vergadering dorpsraad Gerwen 28 oktober 2014 Wethouder Paul Weijmans, portefeuillehouder coördinatie Transities Nieuwe verantwoordelijkheden

Nadere informatie

resen ati tie Onderhandelaarsakkoord

resen ati tie Onderhandelaarsakkoord Presentatie ti Onderhandelaarsakkoord Hoofdlijnen Akkoord Focus op: Decentralisatie operaties (principes en proces) Financiële verhoudingen Bestuurlijke verhoudingen en omgangsvormen Daarnaast beperkt

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst aard en omvang van de cijfers sociaal domein

Informatiebijeenkomst aard en omvang van de cijfers sociaal domein Informatiebijeenkomst aard en omvang van de cijfers sociaal domein Agenda 1. Inleiding en opening a. Informatiesessie aard en omvang ISD (verzoek raadswerkgroep ISD) b. Na de informatiesessie is er gelegenheid

Nadere informatie

Decentralisatie Jeugdzorg. Regionale Visie. en Stappenplan

Decentralisatie Jeugdzorg. Regionale Visie. en Stappenplan Decentralisatie Jeugdzorg Regionale Visie en Stappenplan Regio IJmond Visie en Stappenplan Transitie Jeugdzorg IJmond versie 8 februari 2012 1 1. Aanleiding Gemeenten worden volgens het Regeerakkoord 2010-2014

Nadere informatie

Decentralisatie Jeugdzorg Regionale Visie en Stappenplan Regio IJmond

Decentralisatie Jeugdzorg Regionale Visie en Stappenplan Regio IJmond *2012/8521* 2012/8521 registratienummer 2012/8521 Decentralisatie Jeugdzorg Regionale Visie en Stappenplan Regio IJmond 1. Aanleiding Gemeenten worden volgens het Regeerakkoord 2010-2014 en de Bestuursafspraken

Nadere informatie

Transitie jeugdzorg: gevolgen voor de jeugdreclassering en bescherming. 31 januari 2013 Wim Kemp Wethouder gemeente Roermond

Transitie jeugdzorg: gevolgen voor de jeugdreclassering en bescherming. 31 januari 2013 Wim Kemp Wethouder gemeente Roermond Transitie jeugdzorg: gevolgen voor de jeugdreclassering en bescherming. 31 januari 2013 Wim Kemp Wethouder gemeente Roermond Inhoud Gemeentelijk jeugdbeleid Wat komt er op gemeenten af? De jeugd- bescherming

Nadere informatie

Decentralisatie begeleiding naar gemeenten Wat houdt het in? Wat gaat er veranderen?

Decentralisatie begeleiding naar gemeenten Wat houdt het in? Wat gaat er veranderen? Decentralisatie begeleiding naar gemeenten Wat houdt het in? Wat gaat er veranderen? Mark van den Einde ministerie van VWS PIANOo-bijeenkomst Hoorn (8 februari 2012) Transitie: wat verandert er? Regeer-

Nadere informatie

Presentatie Nuenense buurt- en wijkverenigingen 17 november 2014 Wethouder Paul Weijmans, portefeuillehouder coördinatie Transities

Presentatie Nuenense buurt- en wijkverenigingen 17 november 2014 Wethouder Paul Weijmans, portefeuillehouder coördinatie Transities De drie transities Jeugdwet, Wmo 2015 en Participatiewet Presentatie Nuenense buurt- en wijkverenigingen 17 november 2014 Wethouder Paul Weijmans, portefeuillehouder coördinatie Transities Nieuwe verantwoordelijkheden

Nadere informatie

Registratienummer: GF Datum collegebesluit: 3 juni 2014 Agendapunt: 3

Registratienummer: GF Datum collegebesluit: 3 juni 2014 Agendapunt: 3 Aan de gemeenteraad Registratienummer: GF14.20056 Datum collegebesluit: 3 juni 2014 Agendapunt: 3 Portefeuillehouder: De heer J.C.F. Broekhuizen Behandelend ambtenaar: Mevrouw M. Mulder Onderwerp: Integrale

Nadere informatie

Grote stelselwijzigingen (Transities/ Transformatie)

Grote stelselwijzigingen (Transities/ Transformatie) Grote stelselwijzigingen (Transities/ Transformatie) Bestuursakkoord Rijk-VNG Overheveling van taken Jeugdzorg AWBZ Wmo Onderkant arbeidsmarkt Passend onderwijs Ontstaanswijze problematiek AWBZ AWBZ (volks)verzekering

Nadere informatie

Gemeente Geldermalsen. Naar een vitale 1 samenleving Visie op de veranderingen in het sociale domein

Gemeente Geldermalsen. Naar een vitale 1 samenleving Visie op de veranderingen in het sociale domein Gemeente Geldermalsen Naar een vitale 1 samenleving Visie op de veranderingen in het sociale domein 1 Coalitie-akkoord juni 2012 1 Inleiding De komende jaren vinden er grote veranderingen plaats in het

Nadere informatie

DECENTRALISATIE STAND VAN ZAKEN BREDE COMMISSIE 26 AUGUSTUS 2013

DECENTRALISATIE STAND VAN ZAKEN BREDE COMMISSIE 26 AUGUSTUS 2013 DECENTRALISATIE STAND VAN ZAKEN BREDE COMMISSIE 26 AUGUSTUS 2013 Doel: Informeren over proces tot nu toe Informeren over vervolgstappen Opbouw presentatie Wat is er aan de hand? Wat hebben we tot nu toe

Nadere informatie

3 Decentralisaties: Jeugdzorg, WMO en WnV in vogelvlucht. T.b.v. Gemeenteraad Oosterhout d.d. 3 april 2012 Anna Hooijenga,VNG

3 Decentralisaties: Jeugdzorg, WMO en WnV in vogelvlucht. T.b.v. Gemeenteraad Oosterhout d.d. 3 april 2012 Anna Hooijenga,VNG 3 Decentralisaties: Jeugdzorg, WMO en WnV in vogelvlucht T.b.v. Gemeenteraad Oosterhout d.d. 3 april 2012 Anna Hooijenga,VNG Programma 1. Introductie 2. Jeugdzorg 3. Begeleiding AWBZ naar WMO 4. WnV incl.

Nadere informatie

Voortgang aanpak 3D Lansingerland

Voortgang aanpak 3D Lansingerland Voortgang aanpak 3D Lansingerland Decentralisatie AWBZ, Jeugdzorg en Participatiewet Presentatie Raadscommissie Samenleving 22 april 2014 Tamara van de Wijdeven Mark Rothuizen Opbouw presentatie Deel I:

Nadere informatie

Nieuwe taken naar gemeenten. de mens centraal. 21 mei 2012

Nieuwe taken naar gemeenten. de mens centraal. 21 mei 2012 Nieuwe taken naar gemeenten de mens centraal 21 mei 2012 1 Visie gemeente Den Helder Strategische Visie Sociale Structuurvisie Woon / Leefklimaat Integrale Participatie Onderwijs Ontwikkeling Beeld van

Nadere informatie

De drie decentralisaties, Holland Rijnland en de gemeente Teylingen. Presentatie Commissie Welzijn 5 maart 2012

De drie decentralisaties, Holland Rijnland en de gemeente Teylingen. Presentatie Commissie Welzijn 5 maart 2012 De drie decentralisaties, Holland Rijnland en de gemeente Teylingen Presentatie Commissie Welzijn 5 maart 2012 Waar gaan we het over hebben? 1. Waarom decentraliseren? 2. Decentralisatie Jeugdzorg 3. Decentralisatie

Nadere informatie

Maatschappelijke ondersteuning

Maatschappelijke ondersteuning Maatschappelijke ondersteuning Programma themakamer Een nieuw stelsel Inleiding door Hans Weggemans, directeur Wijkontwikkeling, Zorg en Welzijn Wat betekent dat voor: Kleis Pit (MEE Twente) Rembrandt

Nadere informatie

Ontwikkelingen in het sociale domein

Ontwikkelingen in het sociale domein Ontwikkelingen in het sociale domein Wat zijn de gevolgen van de decentralisaties September 2013 Welkom De 3 decentralistatie in het sociale domein AWBZ naar Wmo Participatiewet Jeugdwet De 3 decentralistatie

Nadere informatie

Een eerste inzicht in het budget voor de Wmo 2015. 1. Inleiding

Een eerste inzicht in het budget voor de Wmo 2015. 1. Inleiding Een eerste inzicht in het budget voor de Wmo 2015 1. Inleiding Het wetsvoorstel Wmo 2015 is op 14 januari 2014 aan de Tweede Kamer aangeboden. De inwerkingtreding van het wetsvoorstel is voorzien op 1

Nadere informatie

Sturen op de transformatie van het sociale domein. Samenhangend beleid voor de 3 decentralisaties

Sturen op de transformatie van het sociale domein. Samenhangend beleid voor de 3 decentralisaties Sturen op de transformatie van het sociale domein Samenhangend beleid voor de 3 decentralisaties Inhoud Landelijke kaders Opgave Uitgangspunten Proces Jeugdwet Aangenomen door de TK en EK O&O, Jeugdwelzijn,

Nadere informatie

Congres Sociale zekerheid in beweging

Congres Sociale zekerheid in beweging Kluwerschulinck.nl Congres Sociale zekerheid in beweging Informatie in beweging Wim de Jonge 2 1 Introductie Decentralisaties 3 Transformatie (regie) Processen Privacy en gegevensuitwisseling Waar ligt

Nadere informatie

Kader Dit besluit vloeit over het algemeen voort uit de Financiële Verhoudingswet en heeft specifiek betrekking op het Gemeentefonds.

Kader Dit besluit vloeit over het algemeen voort uit de Financiële Verhoudingswet en heeft specifiek betrekking op het Gemeentefonds. Ambtelijke toelichting / voorstel aan het college zaaknummer : 111308 steller : John van Eijk portefeuillehouder : wethouder D.A. (Dirk) Heijkoop Onderwerp : Meicirculaire 2014 Gevraagd besluit: Het college

Nadere informatie

De Jeugdwet en pleegzorg: transitie en transformatie?!

De Jeugdwet en pleegzorg: transitie en transformatie?! De Jeugdwet en pleegzorg: transitie en transformatie?! mr. Renske de Boer programmaleider Masteropleiding Jeugdzorg & docent Jeugdrecht Hogeschool Leiden Pleegzorgsymposium juni 2014 Stelling Door de nieuwe

Nadere informatie

De gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor het thema zorg.

De gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor het thema zorg. Februari 2013 Bruggen slaan De gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor het thema zorg. Door: E. E. IJszenga, MSc. Programmamedewerker Zorg voor de Toekomst Noord- en Oost-Groningen. e.ijszenga@hotmail.nl

Nadere informatie

Bijlage 1. Taken voor de gemeenten bij de drie decentralisaties

Bijlage 1. Taken voor de gemeenten bij de drie decentralisaties Bijlage 1 Taken voor de gemeenten bij de drie decentralisaties Bij de drie decentralisaties wordt de verantwoordelijkheid voor delen van de Jeugdzorg, de AWBZ en de uitvoering van de onderkant van de arbeidsmarkt

Nadere informatie

Vervolgens zijn de resultaten vergeleken met de ramingen voor de jaren , welke zijn gebaseerd op de meicirculaire 2014.

Vervolgens zijn de resultaten vergeleken met de ramingen voor de jaren , welke zijn gebaseerd op de meicirculaire 2014. Resultaat Septembercirculaire 2014 Op basis van de septembercirculaire 2014 is de algemene uitkering berekend voor de jaren 2014 tot en met 2018. Berekening heeft plaatsgevonden op basis van constante

Nadere informatie

Kompassie met elkaar Wmo 2015. 15 maart 2014 Jacqueline van der Bos Inge van Dommelen

Kompassie met elkaar Wmo 2015. 15 maart 2014 Jacqueline van der Bos Inge van Dommelen Kompassie met elkaar Wmo 2015 15 maart 2014 Jacqueline van der Bos Inge van Dommelen In deze presentatie 1. Hoe is het nu geregeld? 2. Hoe is het straks geregeld? De nieuwe Wmo 2015 Participatiewet Jeugdwet

Nadere informatie

Gemeentefinanciën Workshop

Gemeentefinanciën Workshop Gemeentefinanciën Workshop Raad op zaterdag, 22 november 2014 Renate Reusch, VNG/Financiën en Economie Programma 1. Inkomstenbronnen van gemeenten 2. Financiën van de decentralisatie in het sociaal domein

Nadere informatie

3D in de Kop van Noord-Holland. Verantwoordelijkheden en budgetten nu en na de decentralisaties

3D in de Kop van Noord-Holland. Verantwoordelijkheden en budgetten nu en na de decentralisaties 3D in de Kop van Noord-Holland Verantwoordelijkheden en budgetten nu en na de decentralisaties Ingrediënten voor de risicoanalyse Gemeenten vergelijkbaar maken Hoe zijn gemeenten met elkaar en de rest

Nadere informatie

Raadscommissie 13 oktober 2014 Transitie Jeugdzorg Sint Anthonis

Raadscommissie 13 oktober 2014 Transitie Jeugdzorg Sint Anthonis Raadscommissie 13 oktober 2014 Transitie Jeugdzorg Sint Anthonis Annemiek van Woudenberg transitiemanager Land van Cuijk Jeannette Posthumus CJG manager Land van Cuijk 2013 RICHTEN 2014 INRICHTEN 2015

Nadere informatie

Kabinetsbeleid en persoonsgebonden budget

Kabinetsbeleid en persoonsgebonden budget Kabinetsbeleid en persoonsgebonden budget Hans van der Knijff november 2013 Waar gaan we het over hebben? Stand van zaken landelijke politiek Regeerakkoord/zorgakkoord/beleidsbrief 25 april/begroting 2014/herfstakkoord

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad wordt voorgesteld het beleidsplan Wmo 2015 en Jeugdwet 2015 en 2016 Samen kan er meer vast te stellen.

Aan de gemeenteraad wordt voorgesteld het beleidsplan Wmo 2015 en Jeugdwet 2015 en 2016 Samen kan er meer vast te stellen. Raadsvoorstel Aan : Gemeenteraad Datum vergadering : 15 oktober 2014 Agenda nummer : 2014-07-13997 Portefeuillehouder : K. Krook Onderwerp : Vaststelling beleidsplan Wmo 2015 en Jeugdwet 2015 en 2016 Samen

Nadere informatie

Themabijeenkomst Transitie Jeugdzorg Land van Cuijk

Themabijeenkomst Transitie Jeugdzorg Land van Cuijk Themabijeenkomst Transitie Jeugdzorg Land van Cuijk 2013 RICHTEN 2014 INRICHTEN 2015 VERRICHTEN Programma Beleidsplan Jeugdzorg 2015-2018 Verordening Jeugdzorg Budgetten Centrumregeling Beleidsplan en

Nadere informatie

Veranderingen in de zorg Algemene Wet Bijzondere Ziekte Kosten. Jeugdzorg wordt Jeugdhulp

Veranderingen in de zorg Algemene Wet Bijzondere Ziekte Kosten. Jeugdzorg wordt Jeugdhulp Veranderingen in de zorg. Algemene Wet Bijzondere Ziekte Kosten. Het kabinet wil de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) vanaf 2015 ingrijpend hervormen. De taakverdeling ziet er vanaf 2015 op hoofdlijnen

Nadere informatie

Objectief verdeelmodel Jeugd

Objectief verdeelmodel Jeugd Objectief verdeelmodel Jeugd Elze de Vries Ivo Specker Utrecht 16 december 2014 1. Inhoud presentatie 1. Inhoud presentatie 2. Jeugdwet 3. Integratie uitkering Sociaal Domein 4. Historisch en objectief

Nadere informatie

Sociale innovatie. Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie voor Raads- en commissieleden. Delft, 10 april 2013

Sociale innovatie. Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie voor Raads- en commissieleden. Delft, 10 april 2013 Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie voor Raads- en commissieleden Delft, 10 april 2013 1 Innovatie Sociaal Domein Programma 20.00 Welkom Presentatie Innovatie sociaal domein Stand van zaken 3 decentralisaties

Nadere informatie

Transities in het sociale domein

Transities in het sociale domein Transities in het sociale domein 3 transities Transities De landelijke overheid brengt een aantal taken in het sociale domein naar gemeenten. Het gaat om het decentraliseren van alle taken rond Jeugd en

Nadere informatie

Burgemeester en Wethouders

Burgemeester en Wethouders Burgemeester en Wethouders B en W. nr. 12.1154 d.d. 27-11-2012 Onderwerp Gewijzigd proces beleidsplan MO als gevolg van regeerakkoord Rutte II Besluiten:Behouden s advies van de commissie 1. Bijgaande

Nadere informatie

Sociaal domein. Decentralisatie AWBZ-Wmo. Hoofdlijnen nieuwe Wmo KIDL 27-11-2014. H. Leunessen, gem. Landgraaf 1. Wmo / Jeugzorg / Participatiewet

Sociaal domein. Decentralisatie AWBZ-Wmo. Hoofdlijnen nieuwe Wmo KIDL 27-11-2014. H. Leunessen, gem. Landgraaf 1. Wmo / Jeugzorg / Participatiewet Sociaal domein Wmo / Jeugzorg / Participatiewet Wat verandert er per 1 januari 2015? Hoofdlijnen nieuwe Wmo Wmo 2007: 1. Welzijnswet 2. Wet voorzieningen Gehandicapten 3. Hulp bij het Huishouden (HbH)

Nadere informatie

Paragraaf Decentralisaties

Paragraaf Decentralisaties Paragraaf Decentralisaties Per 1 januari 2015 zijn de decentralisaties in het sociaal domein realiteit geworden. Belangrijke taken op het gebied van jeugdhulp, maatschappelijke ondersteuning en participatie

Nadere informatie

Transitie en transformatie Jeugdzorg. Themabijeenkomst 16 september 2013

Transitie en transformatie Jeugdzorg. Themabijeenkomst 16 september 2013 Transitie en transformatie Jeugdzorg Themabijeenkomst 16 september 2013 Agenda Film: Transitie jeugdzorg Jeugdwet en Wetstraject Film: Regionaal transitie arrangement Regionaal transitie arrangement Film:

Nadere informatie

Financiële vertaling Bestuursakkoord

Financiële vertaling Bestuursakkoord Financiële vertaling Bestuursakkoord In deze notitie geven we inzicht in de financiële vertaling van het Bestuursakkoord. Dat doen we per onderdeel van het Bestuursakkoord. En dat doen we door per onderdeel

Nadere informatie

AALTEN ACTUEEL. Agenda IN HET KORT... Gewijzigde data afvalinzameling en openingstijden met de feestdagen OPENBARE BEKENDMAKINGEN.

AALTEN ACTUEEL. Agenda IN HET KORT... Gewijzigde data afvalinzameling en openingstijden met de feestdagen OPENBARE BEKENDMAKINGEN. Iedere week worden in Aalten Actueel de openbare bekendmakingen gepubliceerd. U kunt het actuele nieuws volgen op www.aalten.nl, facebook en twitter. 9 december 2014 Gewijzigde data afvalinzameling en

Nadere informatie

De Wmo Bob van der Meijden 17 mei 2014 VNG

De Wmo Bob van der Meijden 17 mei 2014 VNG De Wmo 2015 Bob van der Meijden 17 mei 2014 VNG Programma De huidige Wmo De veranderingen per 2015 Kansen en bedreigingen Het sociale domein Rol van de raad De huidige Wmo: achtergrond en praktijk 1. Uitgangspunten

Nadere informatie

Thema-avond

Thema-avond Thema-avond 29-1-2013 Inleiding door wethouder J van den Berg Inhoud thema-avond 1. 19:35: Regeerakkoord Rutte II (op hoofdlijnen) 2. 19:45: Invoering Participatiewet 3. 20:15: Transitie van de Jeugdzorg

Nadere informatie

Toelichting stand van zaken decentralisaties sociaal domein. Commissie sociaal domein 9 september 2014

Toelichting stand van zaken decentralisaties sociaal domein. Commissie sociaal domein 9 september 2014 Toelichting stand van zaken decentralisaties sociaal domein Commissie sociaal domein 9 september 2014 Doelstelling bijeenkomst: informeren over inhoud decentralisaties sociaal domein stand van zaken van

Nadere informatie

Rapport Monitor decentralisaties Federatie Opvang

Rapport Monitor decentralisaties Federatie Opvang Rapport Monitor decentralisaties Federatie Opvang Amersfoort, maart 2015 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Respons en achtergrondkenmerken 3 Inkoop 4 Administratieve lasten en kwaliteitseisen 5 Gevolgen

Nadere informatie

Toelichting Participatiewet Raadsbijeenkomst

Toelichting Participatiewet Raadsbijeenkomst Toelichting Participatiewet Raadsbijeenkomst 25-08- Inleiding Met de invoering van de Participatiewet op 1 januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor alle burgers met arbeidsvermogen die ondersteuning

Nadere informatie

Aantal cliënten per stelsel nu en. Straks 18.400. Figuur 1 - Aantal cliënten (18-) naar huidig en toekomstig stelsel

Aantal cliënten per stelsel nu en. Straks 18.400. Figuur 1 - Aantal cliënten (18-) naar huidig en toekomstig stelsel Gehandicaptenzorg van AWBZ naar Jeugdwet Vanaf 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor de volledige jeugdzorg. Vanuit verschillende domeinen wordt dan de zorg voor kinderen en jongeren onder de 18

Nadere informatie

Jeugdhulp. Regio Gooi en Vechtstreek. Marjet van Elten Beleidsadviseur Jeugd en Onderwijs

Jeugdhulp. Regio Gooi en Vechtstreek. Marjet van Elten Beleidsadviseur Jeugd en Onderwijs Jeugdhulp Regio Gooi en Vechtstreek Marjet van Elten Beleidsadviseur Jeugd en Onderwijs m.vanelten@regiogv.nl 06-13122989 1 Regio Gooi en Vechtstreek 29 maart 2016 programma 1. Ingewikkelde tijd 2. Regio

Nadere informatie

Update 17 juni 2014. Tijdelijke wet deelfonds sociaal domein en Meicirculaire 1

Update 17 juni 2014. Tijdelijke wet deelfonds sociaal domein en Meicirculaire 1 Tijdelijke wet deelfonds sociaal domein en Meicirculaire Update Tijdelijke wet deelfonds sociaal domein en Meicirculaire 1 Schematisch Tijdelijke wet deelfonds sociaal domein en Meicirculaire 2 Tijdelijke

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Veranderingen in de zorg

Informatiebijeenkomst Veranderingen in de zorg Informatiebijeenkomst Veranderingen in de zorg Welkomstwoord Wethouder Homme Geertsma Wethouder Erik van Schelven Wethouder Klaas Smidt Inhoud Doel & programma bijeenkomst Veranderingen in de zorg Visie

Nadere informatie

Welke re-integratiemiddelen krijgen gemeenten onder de Participatiewet?

Welke re-integratiemiddelen krijgen gemeenten onder de Participatiewet? Welke re-integratiemiddelen krijgen gemeenten onder de Participatiewet? Gemeenten ontvangen via het re-integratiebudget middelen voor ondersteuning en begeleiding van de doelgroep Participatiewet. Er zijn

Nadere informatie

*ZE9BA7CFE22* Raadsvergadering d.d. 23 september 2014

*ZE9BA7CFE22* Raadsvergadering d.d. 23 september 2014 *ZE9BA7CFE22* Raadsvergadering d.d. 23 september 2014 Agendanr. 9. Aan de Raad No.ZA.14-28578/DV.14-380, afdeling Samenleving. Sellingen, 11 september 2014 Onderwerp: Inzet middelen cliëntondersteuning

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Vereniging van Nederlandse Gemeenten DGBK mw. A. Jorritsma-Lebbink Bestuur ' Democratie en _. -,_ -,,- Financiën - Project Postbus

Nadere informatie

Drie Decentralisaties. Zomercursus raadsleden Astrid Jansen Projectleider Jeugdhulp 22 juli 2014

Drie Decentralisaties. Zomercursus raadsleden Astrid Jansen Projectleider Jeugdhulp 22 juli 2014 Drie Decentralisaties Zomercursus raadsleden Astrid Jansen Projectleider Jeugdhulp 22 juli 2014 Inhoud 1. Basisprincipes 3D s 2. Korte toelichting per decentralisatie 3. Middelen 4. Wetgevingstraject 5.

Nadere informatie

Veranderingen binnen het Sociale Domein. Een forse opgave voor Gouda!!

Veranderingen binnen het Sociale Domein. Een forse opgave voor Gouda!! Veranderingen binnen het Sociale Domein Een forse opgave voor Gouda!! Herinrichting Sociaal Domein De decentralisaties: -Extramurale begeleiding vanuit de AWBZ -Wet Werken naar Vermogen -Jeugdzorg Filmpje

Nadere informatie

Nieuwe taken komen boven op bestaand beleid

Nieuwe taken komen boven op bestaand beleid Nieuwe taken komen boven op bestaand beleid Decentralisatie WWNV Decentralisatie Begeleiding AWBZ Decentralisatie Jeugdzorg Invoering passend onderwijs Lopend beleid in het Sociaal Domein en Jeugddomein:

Nadere informatie

Ken je 3D-populatie! Samenhang in het gebruik van sociale regelingen. Mariëlle Non Wouter Vermeulen. VNG-congres gemeentefinanciën 24 november 2014

Ken je 3D-populatie! Samenhang in het gebruik van sociale regelingen. Mariëlle Non Wouter Vermeulen. VNG-congres gemeentefinanciën 24 november 2014 Ken je 3D-populatie! Samenhang in het gebruik van sociale regelingen Mariëlle Non Wouter Vermeulen VNG-congres gemeentefinanciën Het programma Decentrale overheden Meerjarig programma, gefinancierd door

Nadere informatie

Routekaart transitie Jeugdzorg. Deel 1: Inhoud. 1. Waarom decentralisaties?

Routekaart transitie Jeugdzorg. Deel 1: Inhoud. 1. Waarom decentralisaties? Routekaart transitie Jeugdzorg De komende jaren zal het lokaal bestuur in belangrijke mate in het teken staan van de op handen zijnde decentralisaties. Gemeenten krijgen er een omvangrijk takenpakket bij

Nadere informatie

Advies aan B&W 6 november 2012

Advies aan B&W 6 november 2012 Advies aan B&W 6 november 2012 Dienst Gemeentebedrijven Ambtenaar, tel.nr. W van de Camp, 9929 Afdeling F&C Portefeuillehouder J van Loon Onderwerp: Effecten regeerakkoord op gemeentefonds en de specifieke

Nadere informatie