Auteur Jantine van der Weiden Laatst Licentiegewijzigd Webadres CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/106799 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Vooraf Leerdoelen Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Over dit lesmateriaal Pagina 1
Vooraf Leerdoelen Waar komt onze informatie over vroeger eigenlijk vandaan? Er zijn veel soorten bronnen die ons iets vertellen of laten zien van het verleden. Van oeroude voorwerpen tot pasgeschreven boeken. Zonder bronnen is er geen bewijs voor al die mooie verhalen! Aan het eind van deze opdracht: Weet je welke soorten bronnen er zijn voor onze kennis over vroeger. Begrijp je hoe belangrijk het is om bronnen goed en kritisch te onderzoeken. Kun je zelf voorbeelden van bronnen zoeken voor een werkstuk over het verleden. Eindproduct Als eindproduct van deze opdracht maak je een document met afbeeldingen (foto's) van belangrijke bronnen uit de omgeving van Rotterdam. Beoordeling Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als: de bronnen goed passen bij het onderwerp. de herkomst van de bronnen is opgegeven. bij elke bron wordt verteld welke informatie deze geeft over het onderwerp. de bronnen duidelijk en overzichtelijk zijn afgebeeld. de toelichting is geschreven in goed Nederlands, zonder spelfouten. Pagina 2
Groepsgrootte Deze opdracht doe je samen met een medeleerling. Benodigdheden Geen bijzonderheden. Tijd Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig. Stap1 Hiërogliefen We beginnen met een voorbeeld van een beroemde bron, die ons veel nieuwe informatie gaf over het oude Egypte. Napoleons leger was in 1799 in Egypte. Toen zijn soldaten aan het werk waren bij een oud fort, ontdekten ze onder het zand een oeroude, zwarte steen van graniet. De steen was van boven naar onder bedekt met drie verschillende stukken tekst. De bovenste twee teksten kon niemand lezen: het waren twee soorten oud-egyptisch schrift dat je ook in de grafkamers en tempels kon vinden. Tot nu toe was niemand er ooit in geslaagd hiërogliefen te vertalen. Maar de derde tekst was goed leesbaar. Deze was in oud-grieks geschreven. De Franse professor Champollion ging de drie teksten vergelijken. Er moest toch ongeveer hetzelfde staan! Na heel veel studie en hulp van anderen kon hij met behulp van de Griekse tekst de oude hiërogliefen vertalen. Voor het eerst konden mensen echt lezen wat de oude Egyptenaren hadden geschreven! Soorten bronnen Tegenwoordig weten we heel veel over het leven van de oude Egyptenaren, dankzij de ontdekking van de steen van Rosette. Deze steen is nu nog te zien in het British Museum in Londen. De steen van Rosette is een geschreven bron: hij is bedekt met tekst. Uit het oude Egypte kennen we ook veel ongeschreven bronnen, zoals piramides, mummies, stenen messen enz. Deze geven ons ook informatie, maar lang niet zoveel als geschriften. De steen van Rosette is ook een primaire bron: hij komt uit de tijd zelf waar de tekst over gaat. Primair betekent: eerste. Er zijn ook veel secundaire bronnen over Egypte: dat zijn bronnen die later zijn geschreven, zoals een boek over Egypte uit 2002. Dat boek gaat wel over het oude Egypte, maar is niet in die tijd gemaakt zoals de steen van Rosette. Secundair betekent: tweede. Stap2 Pagina 3
Bekijk de volgende foto's van historische bronnen goed Vraag je bij elke bron af: is dit een primaire of een secundaire bron? Is dit een geschreven of een ongeschreven bron? Een geraamte. on Een bladzijde uit Darwin s boek over o.a. het ontstaan van de mens door evolutie. on Foto van een vrouw die het leven van prehistorische mensen naspeelt. Een pot uit de tijd van de hunebedbouwers. on on Pagina 4
Met runenschrift beschreven steen uit de Middeleeuwen. Een hunebed in Drenthe. on on Informatie op Wikipedia over de Vikingen. on Reconstructie van het meisje van Yde, dat is gestorven omstreeks het begin van onze jaartelling en waarvan in 1897 het veenlijk werd gevonden in Drenthe. on Bespreek je antwoorden met een klasgenoot. Hebben jullie alle bronnen hetzelfde ingedeeld? Stap3 Pagina 5
Toets Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'Soorten bronnen'. De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score. Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien. De score wordt opgenomen in het volgsysteem. Klik op de knop 'Start' om te beginnen: Soorten bronnen maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/3535042 1 Bronnen kun je onderverdelen in primaire bronnen en secundaire bronnen. Hieronder worden drie bronnen genoemd. 1. Een in 1897 gevonden veenlijk in Drenthe. 2. Artikel op internet over Egypte. 3. Met runenschrift beschreven steen uit de Middeleeuwen. Welke bronnen zijn primaire bronnen? a. 1 en 2 b. 1 en 3 c. 2 en 3 2 Bekijk de bron. Je ziet een hunebed in Drenthe. Wat voor soort bron zijn de hunebedden in Drenthe? Pagina 6
a. een on b. een c. een d. een 3 Over de vikingen vind je veel informatie op Wikipedia. Wat voor soort bron is de informatie op Wikipedia? a. een on b. een c. een d. een 4 Bekijk de bron. Op de foto zie je een vrouw in prehistorische kleding in het Archeon. Wat voor soort bron is de foto? a. een on b. een c. een d. een Stap4 Pagina 7
Eindproduct Ga samen op zoek naar drie bronnen in of over Uden of omgeving. Denk bijvoorbeeld aan: een gebouw een verhaal een voorwerp een tekst een oude foto een recente foto Raadpleeg je docent voor meer ideeën! Je moet de bronnen kunnen verdelen in geschreven en ongeschreven bronnen, en in primaire en secundaire bronnen. Van elke bron plak je een kopie in je werkdocument. Gebruik 1 bladzijde per bron. Schrijf bij de kopie in je werkdocument steeds: waar je deze bron gevonden hebt. wat er is te zien of te lezen (korte omschrijving). wanneer en waar de bron is gemaakt. wie de maker is (of wat we daarover weten). welke informatie deze bron ons geeft over het onderwerp (ongeveer tien regels maximaal). waarom je denkt dat deze bron betrouwbaar is (max. drie zinnen). Klaar? Check de beoordeling. Lever daarna je document ondertekend met jullie namen in bij je docent. Pagina 8
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Laatst gewijzigd Licentie Jantine van der Weiden Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; HAVO 2; Leerinhoud en doelen Levenswijze van jagers en verzamelaars; Geschreven bronnen ontbreken; De tijd van jagers en boeren (tot 3000 v C); Geschiedenis; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Gebruikte Wikiwijs Arrangementen Content Geschiedenis - klas 1 - Meerpaal. (z.d.).. https://maken.wikiwijs.nl/ 101158/Les_1 Soorten_bronnen Pagina 9