LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Lene Wuyts Campus Heverlee Hertogstraat 178 3001 Heverlee Tel. 016 375600 www.khleuven.be Vakkencombinatie: Aardrijkskunde/Biologie Stagebegeleider DLO: Hannelore Verstappen School: Mater Dei Onderwijsvorm: A-stroom Richting: Latijn en Moderne Klas: 1A Lokaal: Aantal leerlingen: 25 lln. Les gegeven door: Lene Wuyts Vak: Aardrijkskunde Onderwerp: Lokaliseren in het wereldgradennet Vakmentor: Mevr. Vanleeuw Datum/Data: 05/11/13 Lesuur/-uren: 5 e lesuur BEGINSITUATIE Situering in de lessenreeks -Ze zijn dit schooljaar begonnen met thema 1: Landschap en kaart -Voor deze les hebben ze hoofdstuk 4 gezien waarbij het ging over soorten kaarten, ze hebben de referentiekaarten van België en Europa opgebouwd -In deze les gaan ze hoofdstuk 5: Lokaliseren in het wereldgradennet zien, dit zal 1 lesuur in beslag nemen -Na deze les beginnen ze met een nieuw thema namelijk het thema reliëf waarbij men begint met hoofdstuk 1: reliëf in het landschap Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is) -De leerlingen weten hoe ze een kaart moeten opzoeken in hun atlas, kunnen de gegevens op een kaart lezen -De leerlingen kunnen de windrichtingen aflezen van op een kaart -De leerlingen weten nog niet wat de evenaar en de nulmeridiaan zijn -De leerlingen kunnen nog niets lokaliseren in het wereldgradennet Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit -Sommige leerlingen zitten bij de jeugdbeweging waarbij ze misschien ooit al eens een oriëntatieloop hebben moeten doen of hebben al eens aan geocaching gedaan -De meeste leerlingen hebben thuis al wel eens een GPS gebruikt om ergens naar toe te rijden Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, -Een nieuwe leerkracht kan de klassfeer positief of negatief beïnvloeden -Worden gemotiveerd door het zelfstandig opzoeken van kaarten in hun atlas -Het samenwerken bij de opdrachten bevordert de klassfeer -De verschillende werkvormen maken de les interessanter DIDACTISCHE VERANTWOORDING -Aanschouwelijkheidprincipe: Door de wereldbollen voor zich te hebben, kunnen de leerlingen zich de verdeling van de wereld beter voorstellen en terugvinden in hun atlas. -Activiteitsprincipe: De leerlingen moeten samen per twee aan de slag om opdrachten op te lossen. Zo moeten ze ook zelf veel opzoekwerk doen in hun atlas. -Herhalingsprincipe: Op het einde van de les wordt er een quiz gedaan om de geziene leerstof te herhalen. -Structureringsprincipe: Aan de hand van een bordschema en een Powerpoint wordt de structuur van de les duidelijk gemaakt naar de leerlingen toe.
EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: 3 Een kaart en een aardrijkskundig element in een atlas vinden en lokaliseren aan de hand van de inhoudstafel en het namenregister. Situering in het leerplan: VVKSO, Leerplan aardrijkskunde 1 e graad ASO, Brussel, September 2008, D/2008/7841/038 4.3 Landschap en kaart 4.10.1 België en Europa in het wereldgradennet situeren WENKEN De lln situeren een plaats en een gebied t.o.v. de dichtstbijzijnde lengtelijnen en breedtecirkels op een kaart. Mogelijke methodiek: -de evenaar en de nulmeridiaan aanduiden op de wereldbol -de halfronden op de wereldbol aanduiden -breedtecirkels en lengtelijnen aanduiden op de wereldbol -stap 1-3 herhalen op een wereldkaart -Europa afbakenen aan de hand van de 2 uiterste breedtecirkels en 2 uiterste lengtelijnen en nadien voor België 4.10.2 (V) Een plaats nauwkeurig situeren in het wereldgradennet WENKEN De lln kunnen de sterrenkundige ligging van een plaats bepalen tot op enkele graden nauwkeurig, afhankelijk van de kaart. ALGEMEEN LESDOEL Aan de hand van de meridianen en de breedtecirkels kunnen de leerlingen de coördinaten van een plaats bepalen. Ook kunnen ze België en Europa terugvinden in het wereldgradennet. SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina s in het werk- en/of handboek.) Niet van toepassing. BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.) VAN HECKE, E., VANDERHALLEN, D., CALLEMEYN, J., Plantyn Algemene Wereldatlas, Plantyn, Mechelen, 2008. PEETERS, J., SLOOTMANS, T., VAN BOVEN, M., WAUTERS, J., Werkmap Aardrijkskunde 1 handleiding, Werkgroep Didactische Middelen, Kontich, 2010, (p. 46-51). COPPENHOLLE, J., Geogenie 1- Leerwerkboek, Uitgeverij De Boeck nv, Antwerpen, 2010, (p. 20-22). LEERMIDDELEN & MEDIA Aanwezig in het lokaal: -Beamer -Computer -Bord Door de leerkracht mee te brengen: -wereldbollen met kaartjes -krijt -werkblaadjes -atlas
Leerdoelen Lesfasen & timing Lesfase 1: Breedteligging 15 min. Didactisch lesontwerp KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud Om onze positie zonder GPS te kunnen bepalen hebben we een kaart nodig. Zoek eens de staatkundige atlaskaart van de wereld. Die heb je zo meteen nodig voor de oefening. ATLASKAART PAG.144 door samen te werken tot de juiste antwoorden komen. DUOWERK Jullie krijgen nu allemaal een grote wereldbol met belangrijke referentielijnen op, het is de bedoeling dat jullie de rode kaartjes op de juiste plaats bij de wereldbol leggen. Dit doen jullie door gebruik te maken van de atlaskaart, jullie mogen per twee werken en krijgen hier 5 minuten voor. PPT dmv een wereldbol en een atlaskaart ontdekken wat de breedteligging is. KLASSIKALE VERBETERING DUOWERK Welke naam hebben jullie teruggevonden voor de rode lijn? Hoeveel graden lees je af bij deze lijn? Welke lijnen hebben jullie nog gevonden (die evenwijdig lopen met de evenaar)? Hoeveel graden lezen jullie bij deze lijnen af? De lijnen die evenwijdig lopen met de evenaar noemen we breedtecirkels. Lijnen evenwijdig met de evenaar zijn breedtecirkels. Waar hebben jullie de Noordpool en de Zuidpool geplaatst op de wereldbol? Wanneer we dan onze breedteligging (=afstand van de plaats waar we staan tot de evenaar) willen bepalen moeten we de graden aflezen op de kaart. Welke windrichting lezen we bovenaan af op de kaart? Wanneer we ons dan in het noorden
Welke windrichting lezen we onderaan af op de kaart? Wanneer we ons dan in het zuiden Dus de graden die we aflezen aan de zijkanten van de kaart noemen we de breedteligging. Invullen oefening werkblaadje pag. 1 De evenaar verdeelt de wereld in twee halfronden. Welke twee halfronden? Wat is de breedteligging van A? Wat is de breedteligging van B? BORD: 1. Breedteligging= de afstand tot de evenaar uitgedrukt in graden noorderbreedte(n=north) of zuiderbreedte (S=south). De evenaar is dus het nulpunt van de breedteligging. De evenaar verdeelt de wereldbol in twee even grote delen: het noordelijk en het zuidelijk halfrond. door samen te werken tot de juiste antwoorden komen. dmv een wereldbol en een atlaskaart ontdekken wat de lengteligging is. Lesfase 2: Lengteligging 10 min. DUOWERK De wereld wordt dus ingedeeld in het noordelijk halfrond en het zuidelijk halfrond. De wereld wordt op nog een andere manier ingedeeld. Nu mogen jullie de wereldbol die je daarstraks gekregen hebt, omdraaien en deze keer de groene kaartjes op de juiste plaats leggen. Hiervoor krijgen jullie 3 minuten. KLASSIKALE VERBETERING DUOWERK Hoeveel graden vinden jullie terug voor de groene lijn? Hoe zou men deze lijn dan noemen? Welke benaming ken je nog voor de nulmeridiaan? De lijnen die van de Noord- naar de Zuidpool lopen noemen we meridianen. Wanneer we dan onze lengteligging (= afstand van een plaats tot de nulmeridiaan) willen bepalen moeten we de graden aflezen op de kaart. Welke windrichting lezen we rechts af op de kaart? Wanneer we ons dan in het oosten Welke windrichting lezen we links af op de kaart? PPT Nulmeridiaan wordt ook de meridiaan van Greenwich genoemd omdat deze meridiaan door het observatorium (sterrenwacht) loopt. Lijnen door de Noord- en Zuidpool zijn lengtelijnen of meridianen.
Wanneer we ons dan in het westen Dus de graden die we bovenaan en onderaan de kaart aflezen noemen we de lengteligging. De breedteligging en de lengteligging van een plaats noemen we de coördinaten. Invullen oefening werkblaadje pag. 2 De nulmeridiaan verdeelt de wereld in twee halfronden. Welke twee? Wat is de lengteligging van C? Wat is de lengteligging van D? BORD: 2. Lengteligging= de afstand tot de nulmeridiaan uitgedrukt in graden oosterlengte (E) of westerlengte (W). De nulmeridiaan is dus het nulpunt van de lengteligging. De breedteligging lees je meestal af aan de zijkant van de kaart. De lengteligging lees je meestal af aan de boven- of onderkant van de kaart. De nulmeridiaan verdeelt de wereldbol in een westelijk en een oostelijk halfrond.