ACTIEF LEREN DOOR SAMENWERKEN

ACTIEF LEREN DOOR SAMENWERKEN Naam auteur C.H. de Vries van der Goot Vakgebied Management & Organisatie Titel Actief leren door samenwerken Onderwerp Hypothecaire lening en belastingvoordeel Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Doelgroep 4 e klas Havo Sleuteltermen Actief leren, samenwerken, hypotheekvormen, belastingvoordeel, stappenplan Bibliografische referentie De Vries van der Goot, C.H., (2015). Hypothecaire lening - Door samenwerken actiever leren en goede resultaten? Amsterdam: Instituut voor de Lerarenopleiding UvA. Studentnummer 10762906 Begeleider(s) Peter Uylings Beoordelaar(s) Rijkje Dekker en Remco van Dijk Datum 3/11/2015 (OO1) en 5/1/2016 (OO2) 1

1 Samenvatting van Paper 1 Voor mijn lessenserie hanteer ik de volgende ontwerphypothese: Als ik in mijn lessenserie ervoor zorg dat leerlingen actiever gaan leren met behulp van een aansprekende samenwerkingsopdracht met als belangrijk onderdeel het stappenplan Oplosvaardigheden, zal dit bijdragen aan een meer actieve houding en betere resultaten (t.o.v. controle klas) op toepassingsvraagstukken van het onderwerp Hypothecaire lening. Mijn ontwerp bevat de volgende ontwerpregels: 1. Het onderwerp is Hypothecaire lening en het berekenen van het belastingvoordeel met behulp van de belastingschijven. 2. Het betreft een aansprekende samenwerkingsopdracht die aansluit bij de belevingswereld van havisten. 3. Gebruikt wordt het driefasenmodel van Marzano en Miedema (2013). In het denken-deel aandacht voor vaktaal. In het doen-deel het stappenplan Oplossingsvaardigheden van Vernooij (2003). 4. Ik zal het ontwerp toepassen in 4 Havo met 18 leerlingen. 5. Ik heb hiervoor 4 lesuren van 50 minuten. Ik zal het effect van mijn interventie op de actieve houding van de leerlingen evalueren met behulp van een time on task meting. Het effect op het leerresultaat zal ik meten met behulp van een summatieve toets welke ook in een controlegroep wordt gegeven. Vervolgens zal uit de analyse blijken of mijn interventie een beter resultaat laat zien op toepassingsvraagstukken. 2 Beschrijving van de onderzoeksmethode Het effect van mijn lessenserie op de houding (meer actief) van de leerlingen zal ik meten met een time on task meting. Het effect van de interventie op het leerresultaat met behulp van een toets opgave (SO) over het behandelde onderwerp: hypothecaire lening en berekenen belastingvoordeel. 2.1 Actieve houding In de lessenserie is nadrukkelijk aandacht geweest voor activering van de leerlingen, zij moeten zelf aan de gang om de stof beter te verwerken. Gedurende de lessenserie zijn er meerdere momenten geweest waar de leerlingen door middel van (samenwerkings-)opdrachten met de stof zijn bezig gegaan. Om te analyseren of dit een positief effect heeft op de actieve houding van de leerlingen maak ik gebruik van een time on task meting (Karweit & Slavin, 1981, behandeld tijdens onderzoekscarrousel Gert Rijlaarsdam, ILO, 15-09-2015). Een leerling is on task, als deze bezig is met de opgegeven taak of lesinhoud. De leerling is off task wanneer deze bezig is met andere dingen (kletsen, spelen). Er zal sprake zijn van een gestructureerde observatie, aangezien van te voren duidelijk is naar welke gedragingen de observator gaat kijken. Tevens gaat het om een directe observatie, want de leerlingen kunnen de observator zien en weten dus dat ze geobserveerd kunnen worden (Verhoeven, 2011). In de week voorafgaand aan de lessenserie, week 48, zal de eerste meting plaatsvinden in het eerste lesuur. De tweede meting zal plaatsvinden in de derde les, welke gehouden wordt in week 50 het eerste uur. Ik maak gebruik van dezelfde observator bij beide metingen. Zie bijlage 1 voor de procedure van de time on task meting en het te gebruiken observatieformulier. De resultaten zal ik analyseren en voor beide lessen een percentage time on task berekenen. 2

Met een chi-kwadraattoets kan worden geanalyseerd of deze twee percentages significant van elkaar verschillen. Afhankelijk van de uitkomst kan het zinvol zijn om nadien nog middels vragenlijstjes te achterhalen in hoeverre de lessen aansprekend en activerend voor de leerlingen zijn geweest. Deze analyse zal plaatsvinden in week 50 en 51. 2.2 Leerresultaat In de lessenserie heb ik nadrukkelijk aandacht gegeven aan het aanleren van het stappenplan Oplosvaardigheden van Fons Vernooij (2003). Vandaar dat in mijn ontwerphypothese staat dat de lessenserie zal zorgen voor: betere resultaten (ten opzichte van controle klas) op toepassingsvraagstukken van het onderwerp Hypothecaire lening. Voorafgaand aan de lessenserie hebben de leerlingen een formatief toetsje gemaakt om hun kennisniveau te vergelijken met die van de controle klas (bijlage 2). Na de lessenserie krijgen beide klassen een SO over de gedoceerde stof (bijlage 3). De formatieve toets is bedoeld om na te gaan wat het kennisniveau van de leerlingen voor de interventie is. Mocht hier al in basis grote verschillen zitten tussen mijn klas en de controle klas, dan moet deze toets meegenomen worden in het onderzoek. Dan zal ik punten gaan toekennen aan de formatieve toets zodat we de resultaten cijfermatig kunnen vergelijken. Bij het maken van de SO heb ik rekening gehouden met de verschillende niveaus van Bloom. In deze SO komen de niveaus onthouden, begrijpen en toepassen aan de orde. Aangezien mijn lessen zich vooral hebben gericht op het begrips- en toepassingsniveau van Bloom, wil ik analyseren of mijn klas op deze vragen beter heeft gescoord dan de controle klas. Dit doe ik door de behaalde punten per vraag van de twee klassen met elkaar te vergelijken. Omdat hier sprake is van een kwantitatief onderzoek zal de resultatenparagraaf bestaan uit cijfermatige gegevens en uit toets resultaten voorzien van een toelichting. Ook zal ik van de belangrijkste uitkomsten grafieken toevoegen (Verhoeven, 2011). De verwerking en analyse van de toets scores zal plaatsvinden in week 51, aangezien in het begin van die week de SO wordt gegeven. 3 Onderzoeksgroep Zoals aangegeven zal de interventie plaatsvinden in mijn Havo 4 M&O klas, met 18 leerlingen. Ik gebruik een andere Havo 4 klas als controlegroep. Deze klas bestaat uit 21 leerlingen en heeft een andere docent, die al vele jaren les geeft. Dit zal ook absoluut invloed hebben op de uiteindelijke resultaten, maar dit kan en zal ik niet meenemen in dit onderzoek. Bij deze Havo 4 klas ordt de lesse serie dus uitge oerd o for de pla er e op reguliere ijze. Deze klas krijgt echter ook op dezelfde momenten als mijn klas de formatieve en summatieve toets. Door de controle klas ook deze twee toetsen op hetzelfde moment te laten maken is de interne validiteit van mijn onderzoek ook hoog. Hierdoor kan ik beoordelen of de leerlingen die niet mijn lesse serie he e ge olgd ook et ee or ale les tot ee er eteri g a de leerresultate zij gekomen (Verhoeven, 2013). Zoals gezegd, geen rekening houdende met de variabele er are / i der er are do e t. 3

Geraadpleegde literatuur en bronnen Literatuur Verhoeven, N. (2011). Wat is onderzoek? Den Haag: Boom Lemma uitgevers. Vernooij, F. (2003). Probleemoplossen als vaardigheid. Tijdschrift voor het Economisch Onderwijs, nummer 3. College Obersveren als onderzoeksmethode Gert Rijlaarsdam (15-09-2015) 4

Bijlage 1 Time on task meting De eerste meting zal plaatsvinden in de week voorafgaand aan mijn lessenserie, te weten op woensdag 25 november, het eerste uur. Dit betreft een reguliere M&O les. Het gaat om havo vier, 18 leerlingen, uiteraard dezelfde klas als waar de interventie gaat plaatsvinden. Ik vraag een collega om deze meting te verrichten en ook de meting tijdens de interventie. Procedure time on task meting Kies ad random 4-8 leerlingen die je wilt observeren In een tijdsblok van 5 minuten worden achtereenvolgens 4 leerlingen geobserveerd, steeds gedurende 1 minuut. tel ast of de leerli g o task is, da el off task : Minuut 1: leerling A (2 metingen, om de 30 sec) Minuut 2: leerling B (idem) Minuut 3: leerling C (idem) Minuut 4: leerling D (idem) Minuut 5: pauze Dus in de eerste minuut stelt de observator op twee momenten vast of een leerling on task is of off task en verwerkt dit in bijgevoegde tabel. Na 1 minuut pauze worden vier andere leerlingen middels bovenstaand schema geobserveerd. Totaal worden hierdoor 8 van de 18 leerlingen geobserveerd. Qua selectie van leerlingen laat ik dit gedeeltelijk vrij aan de observator. Ik geef hem alleen een aantal namen door van die leerlingen waarvan ik weet dat ze snel zijn afgeleid en vraag hem deze niet allemaal mee te nemen in zijn meting (onder andere Joost, Maarten, Thomas, Eline, Marieke). Ik zal voorafgaand aan de meting met de observator afstemmen wat we verstaan onder on task gedrag, uiteraard is een en ander afhankelijk van wat er van ze verwacht wordt op dat moment. Ze zijn naar mijn mening on task op het moment dat ze met de stof bezig zijn, dus of luisteren, lezen in het boek, overleggen met de buurman over de stof, en dergelijke. ze zijn off task als ze praten over andere onderwerpen, overduidelijk andere dingen aan het doen zijn (zoals het lezen in een boek van een ander vak), en dergelijke. De meting mag starten na de dagopening, bij het begin van het lesonderwerp. Vervolgens mag de observator drie rondes observeren, dus hij zal ongeveer een half uur bezig zijn met de meting. Na de meting zal ik met de observator zijn bevindingen bespreken. 5

Observatieformulier Leerling Ronde Les episode On task Off task Bijzonderheden 1 1 1 1 2 1 2 1 3 1 3 1 4 1 4 1 5 1 5 1 6 1 6 1 7 1 7 1 8 1 8 1 1 2 1 2 2 2 2 2 3 2 3 2 4 2 4 2 5 2 5 2 6 2 6 2 7 2 7 2 8 2 8 2 1 3 1 3 2 3 2 3 3 3 3 3 4 3 4 3 5 3 5 3 6 3 6 3 7 3 7 3 8 3 8 3 6

Bijlage 2 Formatieve toets Hypothecaire lening Naam: 1. Wat is een hypothecaire lening? 2. Welke hypotheekvormen ken je? 3. Wat betekent aflossing? 4. Wat betekent rente? 5. Kun je uitleggen welk belastingvoordeel je kunt hebben als je hypotheekrente betaalt? En hoe je dit berekent? 6. Gegeven Pieter Postuma sluit een hypothecaire lening af a. et ee li eaire aflossi g. De looptijd is 30 jaar en het rentepercentage bedraagt 3% op jaarbasis. Interest en aflossing vinden plaats aan het einde van het jaar. Gevraagd Vul onderstaand schema in voor de eerste drie jaar van deze lening, zonder rekening te houden met eventueel enig belastingvoordeel: Schuldrest aan het begin van Jaren het jaar Rente Aflossing Totale lasten per maand 1 2 3 7

Bijlage 3 Summatieve toets (SO, week 51, onder voorbehoud van goedkeuring andere M&O docenten) Zie achter de vragen het beheersingsniveau van Bloom vermeld. Opgave 1 (6 punten) Bas en Carlien Florijn willen een huis kopen in Amersfoort. Zij hebben een aanvraag gedaan voor een annuïteiten hypotheek bij de ING Bank. a) Noem 1 voordeel en 1 nadeel van een annuïteitenhypotheek. (1p) Onthouden De hoogte edraagt.,-. De looptijd a deze le i g is jaar, a uïteit is,, en interestpercentage is 8%. Een gedeelte van het overzicht dat ze van de bank hebben ontvangen ziet er als volgt uit: Jaren Hyp. Lening Rente Aflossing 1 250.000 A B 2 C 19.263,41 D b) Bereken de ontbrekende bedragen bij de letters a t/m d. (4p) Begrijpen c) Als Bas en Carlien een spaarhypotheek zouden nemen i.p.v. een annuïteiten hypotheek, hoeveel rente moeten ze dan in totaal betalen (interestpercentage en looptijd zijn hetzelfde als bij annuïteiten hypotheek)? (1p) Begrijpen en toepassen Opgave 2 (7 punten) De heer en mevrouw Van der Doelen willen op 1-1-2016 een appartement kopen van.. De WOZ aarde a deze o i g is 0.000. Het belastbaar inkomen van de heer Va der Doele is.,-. Gelukkig hebben ze ook og.,- spaargeld. Om dit huis te kunnen betalen, moeten ze een hypotheek afsluiten. Naast het eigen geld, zullen ze oor ee edrag a. ee hypothecaire lening afsluiten tegen een jaarlijkse rente van 3,5%. a) Wat wordt verstaan onder het belastbare inkomen? (1p) Onthouden b) Bereken het bedrag aan inkomstenbelasting welke het echtpaar over 2016 moet betalen, als ze dit appartement niet kopen. Maak hierbij gebruik van bijgevoegde tabellen. (2p) Begrijpen en toepassen c) Bereken het bedrag aan inkomstenbelasting welke het echtpaar over het eerste hypotheek jaar moet betalen, als ze het appartement wel kopen onder bovenvermelde voorwaarden. Maak gebruik van bijgevoegde tabellen. (3p) Begrijpen en toepassen d) Bereken het belastingvoordeel door de aftrek van de hypotheekrente. (1p) Begrijpen en toepassen 8

Tarieven box 1 (werk en woning) in 2015 AOW-leeftijd nog niet bereikt Schijf Belastbaar inkomen Percentage 1 t/ 19.822 36,5% 2 Va af. t/ 33.589 42% 3 Va af. t/ 57.585 42% 4 Va af 57.586 en hoger 52% Tabel eigenwoningforfait 2015 Waarde van de woning Eigenwoningforfait meer dan niet meer dan - 12.500 0% 12.500 25.000 0,30% 25.000 50.000 0,45% 50.000 75.000 0,60% 75.000 1.050.000 0,75% 1.050.000-7.875 + 2,05% van de waarde van de woning boven 1.050.000 9

Bijlage 4 Voorstelling toets analyse Zie hieronder een voorstelling van een analyse van het totaal behaalde punten per vraag van een aantal leerlingen uit de klas waar de interventie heeft plaatsgevonden. Het is interessant om te zien hoe zij totaal op alle vragen gescoord hebben versus de controlegroep. Vraag 1a 1b 1c 2a 2b 2c 2d Maarten 1 0 0 1 2 3 1 Joost 1 3 1 1 2 3 1 Marieke 0,5 1 1 1 1 1 0 Daniel 1 4 1 0 1 3 0 Ted 1 3 0 0 2 3 1 Eline 1 0 0 1 2 2 1 Echter, ik zal mij vooral richten op de vragen 1c, 2b, 2c en 2d, waar het gaat om begrijpen en toepassen vraagstukken. Zie hieronder een voorstelling van hoe deze data geanalyseerd kan worden. Door het aantal punten op dit type vragen bij elkaar op te tellen, is te vergelijken hoe de leerlingen van de interventieklas scoren ten opzichte van de controleklas. Vervolgens kan het gemiddeld aantal behaalde punten voor deze vragen van beide klassen vergeleken worden om te beoordelen of de interventieklas/onderzoeksgroep beter scoort dan de controle klas. 10

Vraag 1c 2a 2b 2c 2d Maarten (i) 0 1 2 3 1 Joost (i) 1 1 2 3 1 Marieke (i) 1 1 1 1 0 Daniel 1 0 1 3 0 Abe 0 0 2 3 1 Julian 0 1 2 2 1 In de grafiek is te zien hoeveel punten de leerlingen van de onderzoeks- en de controle klas totaal hebben gescoord. Door deze achter elkaar te zetten is goed te zien of de onderzoeksklas beter heeft gescoord. Wat betreft de voorstelling van de uitkomsten van de time on task meting: ik zal op korte termijn een afspraak inplannen met de begeleiding van de data-analyse van de UvA om deze data op de juiste manier aan te leveren. Ik heb er op dit moment nog geen beeld van hoe ik de data geanalyseerd terug krijg (visueel). 11