Laan, van der E.J.C. (2012), Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel., Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Transcriptie

1 Naam auteur E.J.C. van der Laan Vakgebied Algemene Economie Titel Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel. Meer grip op abstracte economische begrippen met behulp van taalgericht vakonderwijs. Ontwerpen Paper 4 en 5 Onderwerp Abstracte economische begrippen en taalgericht vakonderwijs Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Sleuteltermen Motivatie, context, interactie, taalsteun, betekenis geven Bibliografische referentie Studentnummer Begeleider Janna Fortuin Laan, van der E.J.C. (2012), Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel., Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

2 1 Inleiding: Paper 1 De gebruikte methode in VWO 3 wordt door leerlingen als lastig en saai ervaren. Dit leidt er toe dat de leerlingen gedemotiveerd raken en tijdens de les niet goed zelfstandig werken. Vanuit dit probleem is de volgende ontwerphypothese geformuleerd: Als er tijdens de ontwerplessen niet met de huidige methode wordt gewerkt maar, zowel in het alternatieve lesmateriaal als in de gebruikte werkvormen, de drie pijlers van taalgericht vakonderwijs (context, interactie en taalsteun) als richtlijn genomen worden om de lessen te ontwerpen, zijn de leerlingen actiever in de les en meer gemotiveerd. De drie pijlers van taalgericht vakonderwijs; context, interactie en taalsteun, zijn als ontwerpregels gehanteerd. Met een time-on-task meting is onderzocht of de leerlingen actiever werkten tijdens de les. De motivatie is gemeten door het afnemen van een vragenlijst over de vakbeleving voor en na de ontwerplessen. 2. Uitvoering lessenserie De lessenserie die gegeven werd had als onderwerp Samenwerken en onderhandelen. De eerste les is het onderwerp geïntroduceerd en uitgelegd dat we met andere lesmateriaal gaan werken. De klas was heel enthousiast over het filmpje van Golden Balls en het werkte heel activerend. Omdat ze het zo leuk vonden om te kijken hebben we de les afgesloten met een ander fragment van Golden Balls. De opdracht van Fokke en Sukke is meteen na het filmpje gemaakt, en pas daarna zijn we met het boek begonnen. In het lesplan was dit andersom gepland, maar de opdracht van Fokke en Sukke is een beter vervolg op het filmpje dan meteen naar het boek. Na een terugblik op de begrippen uit de eerste les en het bespreken van het huiswerk zijn we in de tweede les het experiment Rood-Rood gaan doen. Dit verliep goed, de leerlingen deden enthousiast mee. Na het experiment hebben de leerlingen een verwerkingsopdracht gemaakt met vragen over het experiment. De les verliep volgens planning. De derde les stond het experiment Vissen centraal. De uitvoer van het experiment was lastig. Een 3VWO klas met 30 leerlingen was best moeilijk stil te krijgen, waardoor er veel overleg was. Hierdoor was het effect van het experiment niet zo groot. Toch was wel iedereen heel actief bezig met de opdracht. De verwerkingsopdracht bleek te hoog gegrepen voor een 3VWO klas. Teveel nieuwe begrippen kwamen erbij en dit vroeg veel begeleiding en uitleg van de docent. De huiswerkopdracht kwam daardoor te vervallen in plaats daarvan werd het huiswerk afmaken van opdracht 1. In de laatste les is er teruggeblikt op het experiment. De leerlingen vonden het minder duidelijk dan het eerste experiment (Rood-Rood). En de nieuwe begrippen die werden geïntroduceerd waren nog best moeilijk voor ze.

3 Door het verloop van les 3 is besloten om de verwerkingsopdracht over de Vliegtaks te laten vervallen in les 4 en in plaats daarvan het onderwerp CAO en de EU als uitgangspunt te nemen. Beide onderwerpen zijn met een filmpje geïntroduceerd. De klas heeft bij elk filmpje drie vragen erover beantwoord. Vooral het onderwerp Europa sprak hen erg aan. Daarna zijn ze aan de slag gegaan met de opdrachten uit het boek. Na het zelfstandig werken zijn we nader ingegaan op de actuele situatie in de EU. De EU als concreet voorbeeld van samenwerken en onderhandelen was een goede afsluiting van de lessenserie. Door het verloop van les drie is les vier dus anders ingevuld dan gepland. Volgende keer zou ik in de derde les een ander experiment kiezen, bijvoorbeeld het collectieve goederenspel met goede verwerkingsopdrachten dat beter aansluit bij de rest van de lessen. De alternatieve opzet van les vier werkte goed en kan weer herhaald worden. 3. Uitvoering en evaluatie dataverzameling Het verzamelen van de data voor het onderzoek is volgens planning verlopen. Een collega heeft tweemaal de klas geobserveerd voor de time-on-task meting, eenmaal voor de ontwerplessen en eenmaal tijdens een ontwerples. Door maar twee keer te observeren ontstaat er een beperkt beeld van de effectiviteit van het ontwerp. Mits het te organiseren is zouden meerdere metingen zou beter zijn. De vragenlijst is afgenomen een week voor de uitvoer van het ontwerp en een week na de laatste les. Het is goed om de tweede vragenlijst zo snel mogelijk na de ontwerplessen te laten invullen.

4 BRONNEN Bimmel, P., Canton, J., Fasoglio, D. & Rijlaarsdam, G. (red.)(2008). Handboek Ontwerpen Talen. Amsterdam: Vossiuspers UvA. Doornebos-Klarenbeek, D. (2010) Werken met beelden in de economieles. Tilburg: Fontys Lerarenopleiding. Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2010). Effectief leren. Groningen: Wolters Noordhoff. Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2005). Samenwerkend leren / praktijkboek. Groningen: Wolters Noordhoff. Hajer, M. & Meestringa, T. (2009). Handboek Taalgericht vakonderwijs. Bussum: Coutinho, 2009 Hajer, M., E. van der Laan & T. Meestringa (2010). Taalgericht de vakken in! Achtergronden bij dertien taalgerichte lessenseries voor verschillende vakken in onderbouw, bovenbouw vmbo, havo en vwo. Enschede: SLO. Van Hinloopen, J. (2009). Experimenten voor in de klas, Economie voor de 2 e fase in 25 klaslokaalexperimenten. Malmberg s-hertogenbosch. Hoobroeckx, F. & Haak, E. (2002) Onderwijskundig ontwerpen: het ontwerp als basis voor leermiddelenontwikkeling. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Interpretatiekader vakbelevingstest Blackboard UvA cursus ontwerpen. Kneppers, L. & Laarhoven, van I. (2010). Taalgericht Economie onderwijs. Amsterdam: Taalgericht vakonderwijs, Expertisecentrum Economie&Handel. Marzano, R. & Miedema, W. (2011). Leren in vijf dimensies. Assen: Koninklijke van Gorcum. Roskam,P. F. (2012). Economie, leuker als je denkt. Economiemethode voor 3VWO. Wormer: Frons Leermiddelen. Van den Akker, J., Gravemeijer, K. Mckenney, S. and Nieveen, N. (2006). Educational Design Research. New York: Routledge. Van Velzen, J.(2008). Kennis & denken & leren. Antwerpen Apeldoorn: Garant. Voorend, P. en Van Dalen, H. (2005). Wealth of Education: Advies van de Commissie betreffende Herziening Programma Economie voor de Tweede Fase. Stichting Leerplanontwikkeling, DeltaHage. Welp, E.J.M., Arkel, van, C. (2009). Klaslokaalexperimenten, games en simulaties in het economieonderwijs. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling.

5