Ontwerponderzoek: Paper 4

Transcriptie

1 Ontwerponderzoek: Paper 4 Naam auteur(s) Karoline Heidrich Vakgebied Duits Titel Duits + Film = plezier? Onderwerp Verhoging van motivatie voor het leren van Duits door middel van leeractiviteiten rondom film Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Doelgroep 3 gymnasium Sleuteltermen film, motivatie Bibliografische referentie Heidrich, K. (2014) Motivatie door film, Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen UvA. Studentnummer Begeleider(s) Arjan Krijgsman en Jantina Huizenga Beoordelaar(s) indien bekend Arjan Krijgsman en Michel Couzijn Datum Datum van afronding: januari Samenvatting paper 1 Het centrale onderwerp van dit ontwerponderzoek is de lage motivatie van de leerlingen in 3- gym voor het vak Duits. Ik wil onderzoeken of hun interesse voor en plezier in het vak en de taal verhoogd kan worden als zij projectmatig aan een Duitse film werken. De ontwerphypothese is als volgt: Als de leerlingen in een lessenserie met gevarieerde en activerende leertaken waaronder samenwerkend leren aan een Duitse film gaan werken, raken zij enthousiast over de film als leermedium en zal dat hun motivatie (concreet de subfactoren plezier en interesse) voor het vak Duits positief beïnvloeden. Ik pas de volgende ontwerpregels toe:

2 Regel 1: Motivatie Als ik de leerlingen wil motiveren voor een taak, dan zorg ik dat zij goede redenen hebben om aan die taak te beginnen en eraan te werken. Regel 2: Keuzes Als het mijn doel is voorwaarden te scheppen voor zelfstandig en zelfverantwoordelijk leren, dan zorg ik dat de leerlingen binnen de taken die ik hen voorleg keuzemogelijkheden hebben. 2. Beschrijving uitvoering Les 1 woensdag, 30 oktober 2013 Ik heb in deze les het project en de film geïntroduceerd en de leerlingenboekjes uitgedeeld. Een groot deel van de leerlingen reageerde onzeker over de taak van het dagboek bijhouden alsook het schrijven van een recensie in het Duits. Ik heb de leerlingen mijn vertrouwen in een succesvolle uitvoering van de taken uitgesproken en we zijn vervolgens gestart met het project. We hebben de trailer bekeken, waarover de leerlingen hun verwachtingen van de film in het Duits gingen formuleren. Tegen mijn verwachting in hebben we de trailer twee keer moeten bekijken. Ik heb daarnaast quotes uit de trailer op het bord gezet en samen met de leerlingen bedacht wat dat zou kunnen betekenen. Dat had ik niet van te voren bedacht, maar het maakte het voor de leerlingen veel makkelijker om ideeën op te doen. Helaas hadden we problemen met een kapotte luxaflex en de zon die op het scherm scheen. Voordat we de echte film konden bekijken moest dat probleem eerst worden opgelost. Ondertussen hebben de leerlingen wel enthousiast de karaktereigenschappen met een woordenboek en/of mobieltje naar het Duits vertaald. Aan het eind hebben we nog de eerste tien minuten van de film bekeken, zodat de leerlingen kennis konden maken met de hoofdpersonages. De leerlingen reageerden niet meteen enthousiast vooral het schrijven van dagboek en filmrecensie in het Duits leek de leerlingen onzeker te maken: Dat is heel moeilijk dat kunnen we niet, mevrouw. Het kalmeerde de leerlingen wel dat ik mijn vertrouwen uitsprak in het lukken van de taken. Desondanks waren de leerlingen in het begin onzeker. De leerlingen zijn namelijk gewend om naar een dergelijk toonbaar eindresultaat toe te werken de routine is stampen en reproduceren. Deze werkwijze is nieuw en dat maakt hen weliswaar nieuwsgierig maar ook onzeker. Het probleem met de luxaflex leidde tot vertraging, maar de leerlingen gingen gemotiveerd aan de slag met de opdrachten. Een leerling die normaal gesproken niet enthousiast meedoet in de les wierp zich meteen op om het probleem met de luxaflex te verhelpen. Het project heeft hem blijkbaar nieuwsgierig gemaakt. Les 2 woensdag, 30 oktober 2013 Voordat we verder konden gaan met het bekijken van de film, moesten we helaas nog twee keer het lokaal wisselen omdat we technische problemen hadden met de DVD-speler en het geluid van het smartbord. Hierdoor zijn we de les met behoorlijke vertraging aan dag 1 (Montag) van de film begonnen. De leerlingen waren allemaal heel erg gefocust op hun personage. Ze zaten in groepjes bij elkaar en spraken elkaar zelfs met de naam van de hoofdpersonages aan: Zo, jij bent echt raar! / Oh, dat ben ik. De leerlingen maakten tijdens het kijken gretig aantekeningen in het Nederlands over de gebeurtenissen van de film. Nadat we de eerste dag hadden bekeken, gingen de leerlingen meteen in gesprek met elkaar over de handeling en hun personage. Sommige groepjes bespraken eerst samen de

3 dagboekaantekeningen van meneer Wenger en dan hun eigen personage. Andere startten met hun personage en bespraken aansluitend Herr Wenger. De leerlingen discussieerden actief met elkaar over de scene en de consequenties daarvan voor hun aantekeningen. Ze zijn actief met het woordenboek en/of een online woordenboek op hun mobiele telefoon bezig. De leerlingen krijgen het huiswerk om hun aantekeningen waar nodig aan te vullen. Les 3 donderdag, 31 oktober De leerlingen gaan voor het begin van de les al zelfstandig in hun groepjes zitten. We beginnen de les met het kijken van dag 2 (Dienstag). De handeling van de film begint zich steeds meer te ontplooien en de leerlingen duiken dieper in het verhaal en hun personage. Ze maken aantekeningen over wat hun personage beleeft. Ze worden nog enthousiaster. Na de scène beginnen de leerlingen meteen aan hun taak. Ze zoeken woorden op, vragen uitleg waar nodig en schrijven gretig in hun boekjes. Het is inmiddels duidelijk dat de lessenserie minimaal 8 lessen in beslag zal nemen. In de eerste twee lessen is door technische problemen veel vertraging opgelopen. Bovendien hebben de leerlingen minimaal minuten nodig om hun aantekeningen over te zetten naar het Duits. Het is daarom in een lessenrooster van 50 min niet mogelijk om meer dan een filmscène te bekijken en te verwerken. De opdracht vraagt veel van de leerlingen maar gezien de goede inzet is het feit dat de lessenserie meer lessen in beslag zal nemen geen groot probleem. Les 4 woensdag, 6 november De leerlingen gaan zelfstandig in hun groepjes zitten. De les wordt geobserveerd door de heren A. Krijgsman, H. Van der Zanden en P. Te Molder (afdelingsleider 3-vwo). We beginnen de les met het kijken van dag 3 (Mittwoch). Na het kijken van deze filmscène gaan de leerlingen aan de slag met de dagboekaantekening van hun personage. De leerlingen zijn druk bezig met de woordenboeken en het schrijven. Les 5 donderdag, 7 november De leerlingen zitten weer in hun groepjes en we bekijken de filmscène van dag 4 (Donnerstag). Aansluitend verwerken zij voor deze dag de aantekeningen in hun boekjes en/of op kladpapier. De leerlingen overleggen met elkaar en helpen elkaar met formuleringen en interpretaties. Les 6 maandag, 11 november We bekijken de filmscène van dag 5 (Freitag) en de leerlingen zitten in hun groepjes en maken aantekeningen over de plot en hun personage. Tussendoor heb ik de film op twee cruciale momenten stop gezet om te controleren of de leerlingen de ontwikkelingen juist hebben begrepen. Vervolgens gaan zij aan de slag met het overzetten daarvan naar het Duits en in dagboekvorm. Er is in de afgelopen lessen een soort routine ontstaan waardoor de leerlingen heel zelfstandig werken geen instructie nodig hebben. Ik heb veel tijd om individuelle leerlingen te helpen bij het verwerken van hun aantekeningen of eventuele twijfels over het geziene te bespreken en weg te nemen. Als huiswerk krijgen de leerlingen de taak een mogelijk scenario van de slotscène te bedenken en de eerste opzet te maken. De taken van de leerlingen volgen een vast stramien en dat werkt heel prettig. Na les 2 zijn de taken steeds gelijk en dat werkt blijkbaar heel prettig voor de leerlingen. Ze weten wat er van ze wordt verwacht en wat ze moeten doen. Doordat de gekozen taken echter wel veel

4 inzet van de leerlingen vragen is geen verveling merkbaar. Deze werkwijze biedt de docent veel ruimte om de leerlingen inhoudelijk te ondersteunen. Het bedenken van de slotscène als huiswerk is niet ideaal, maar door de een andere activiteit op donderdag is het niet mogelijk nog een hele les hieraan te wijden. Dat is jammer maar gezien de opzet van de opdracht niet erg. Les 7 woensdag, 13 november De leerlingen gaan in hun groepjes zitten en beginnen aan het tekenen van het storyboard. Sommige groepjes hebben daarvoor al wat werk thuis verricht, andere helaas niet. Er zijn drie groepjes die vrijwel snel kunnen beginnen aan het oefenen van de scène. De andere groepjes blijven te veel hangen in het brainstormen en bedenken van details. Omdat er anders te weinig tijd is om de echte slotscène te bekijken besluit ik slechts twee groepjes hun bedachte slotscène voor de klas te laten spelen. De groepjes hebben leuke scènes en dialogen bedacht en presenteren deze enthousiast aan de groep. Er wordt veel gelachen. Daarna bekijken we de echte slotscène. De leerlingen kijken gebiologeerd naar het scherm. Sommige zijn best gechoqueerd over de afloop. Helaas is er geen tijd om het samen te bespreken. Door het gemis van de extra les in die week moet de storyboard-opdracht een beetje worden ingekort. Anders zou er te veel tijd liggen tussen het die les en de volgende les. Aangezien de leerlingen leuke scenes hebben bedacht is dit jammer. Ook was het fijn geweest om de echte slotscène te kunnen bespreken wanneer het ijzer nog heet is. Opnieuw merk ik dat lessen van 50 min zich niet zo goed lenen voor een projectmatige werkwijze een conclusie die zich tijdens de uitvoering steeds meer opdrong. Les 8 maandag 18 november Vandaag beginnen de leerlingen aan het schrijven van hun filmrecensie. Ze kunnen gebruik maken van de aangeboden Redemittel in hun boekje. In deze les is al een verschil in betrokkenheid te zien. In een groepje met minder gemotiveerde leerlingen wordt in mindere mate hard gewerkt. De leerlingen werken eerst op kladpapier en/of in hun boekje. Zij zullen uiteindelijk een getypte versie inleveren samen met hun boekje. Deze mogen thuis maken. De aantekeningen in het boekje dienen ter controle voor mij dat het geschreven stuk niet geheel van bijvoorbeeld een ouder komt. Er wordt in verband met de drukke leerling-agenda s afgesproken dat de leerlingen de boekjes en geprinte recensie op maandag, 25 november mogen inleveren. In deze les wordt duidelijk dat een verschuiving van de focus van film kijken en begrijpen naar schrijven over een film die je hebt gezien bij een aantal leerlingen (met een lagere motivatie voor het vak) ook tot gevolg heeft dat zij niet meer zelfstandig (door)werken. 3. Beschrijving uitvoering onderzoek Voorafgaand aan de interventie heb ik de vakmotivatietest anoniem afgenomen. Daarnaast heeft mijn stagiaire een time-on-task-voormeting gedaan. Tijdens de lessenserie is er in elke les een time-on-task-meting bij 15 leerlingen, waarvan 5 gemotiveerd, 5 matig gemotiveerd en 5 ongemotiveerd uitgevoerd. Er is ervoor gekozen om de groep leerlingen die gevolgd werd zo groot mogelijk te houden om een valide en betrouwbaar beeld te krijgen. Om dezelfde reden is na twee lessen besloten de meting voornamelijk in de laatste 25 minuten van de les door te voeren, omdat het kijken naar een film moeilijk te beoordelen is. In de laatste les is weer de hele les gemeten. Na de lessenserie is bovendien een nameting uitgevoerd. Op maandag, 25 november heb ik de vakmotivatietest opnieuw afgenomen, nu

5 met een aantal extra vragen over de lessenserie zelf. Daarbij heb ik duidelijk gemaakt dat ik ook graag hoor wat de leerlingen niet goed vonden aan de lessen, zodat ik dat mee zou kunnen nemen voor mijn onderzoek. In de volgende les heeft mijn stagiaire met 9 leerlingen een interview gevoerd over de lessenserie en het effect daarvan op de factoren motivatie en plezier. De 9 leerlingen horen bij de groep leerlingen waarvan het leergedrag die tijdens de time-on-task-meting is gemeten. Er werden drie leerlingen uit de groep gemotiveerd, drie uit de groep matig gemotiveerd en drie uit de groep ongemotiveerd geïnterviewd. Door mijn stagiare de interviews te laten doen werd geprobeerd het risico voor sociaal wenselijke antwoorden zo klein mogelijk te houden. Voor de algehele validiteit en betrouwbaarheid van de resultaten van dit onderzoek blijft de kleine onderzoeksgroep van 24 leerlingen een risico.