Verhogen van leerlingmotivatie. bij wereldoriëntatie / kernconcepten door motivatie-ondersteunend leerkrachtengedrag

Transcriptie

1 Astrid van den Hurk & Kris Verbeeck Verhogen van leerlingmotivatie bij wereldoriëntatie / kernconcepten door motivatie-ondersteunend leerkrachtengedrag Najaar 2013

2

3 Programma Opening en welkom Deelname aan een onderzoeksproject Achtergronden over motivatie en motivatieondersteunend leerkrachtgedrag Aan de slag

4 Deelname aan een onderzoeksproject Doelstelling: Het project heeft de volgende doelen: - leerkrachten beter te leren aansluiten bij de intrinsieke motivatie van leerlingen; - leerkrachten inzicht geven in 3 basisbehoeften: autonomie, relatie, competentie die leiden tot intrinsieke motivatie; - leerkrachten te helpen (via handvatten en voorbeelden) om dit beter te realiseren. Onderzoek: Er wordt onderzocht wat het effect is van het bieden van motivatieondersteunend gedrag door leerkrachten op de motivatie van leerlingen (groep 5-8) en wat dit van leerkrachten vraagt.

5 Wat vraagt dit van de leerlingen en van de leerkracht? Alle leerlingen vullen aan het begin van het project en aan het einde van het project een vragenlijst in m.b.t. hun motivatie; Alle leerkrachten worden geobserveerd aan het begin van het project en aan het einde m.b.t. motivatieondersteunend gedrag. Lessen geven op een motivatie-ondersteunende manier; Interview met de leerkrachten in een bouwvergadering over hun ervaringen.

6 Wat levert het op? Inzicht in hoe motivatie werkt en wat je daar door je leerkrachtgedrag aan kan bijdragen (scholing). Terugkoppeling observaties leerkrachtgedrag. Gegevens over motivatie van de leerlingen gedurende dit project. Gegevens over of het leerkrachthandelen tijdens kernconcepten/wereldoriëntatie gewijzigd is.

7 Tijdpad project 2 bijeenkomsten (augustus) Beginmeting motivatie leerlingen via vragenlijst (augustus) Beginmeting leerkrachthandelen via observatie (augustus-september) Uitvoeren aanpak (augustus /september tot eind oktober) Eindmeting motivatie leerlingen via vragenlijst (eind oktober) Eindmeting leerkrachtgedrag via observatie (eind oktober) Groepsinterview (eind oktober) Teugkoppeling resultaten (november)

8 Overleg in tweetallen Bespreek met elkaar hoe je nu een thema/project/kernconcept bij wereldoriëntatie aanpakt (grote lijnen). Bespreek daarbij de volgende vragen: Hoe stel je het onderwerp en de bijbehorende doelen vast? Maak je een uitdagende leeromgeving en hoe doe je dat? Hoe bepaal je welke opdrachten de kinderen moeten doen? Hoe evalueer je wat de kinderen geleerd hebben?

9 Motivatietheorie:zelfbepalingstheorie

10 Even overleggen... Wat weten jullie over autonomie (en structuur), relatie, competentie?

11 Autonomie Keuzemogelijkheden - Leerlingen kunnen kiezen uit verschillende opdrachten / taken. De leerkracht biedt keuzes aan zodat leerlingen hun eigen interesses kunnen realiseren. Respect - De leerlingen kunnen eigen beslissingen nemen ten aanzien van hun werk. De leerlingen krijgen de ruimte om zelf problemen op te lossen/ een eigen aanpak te hanteren. - De leerkracht luistert naar de inbreng van de leerlingen. De leerkracht peilt naar de interesses van leerlingen. Relevantie - Een zinvolle uitleg voor het maken van een taak. Nut van een bepaalde taak of opdracht wordt uitgelegd. Tegenovergestelde: Controle - De leerkracht neemt de leerlingen bij het maken van opdrachten bij elke stap bij de hand. De leerkracht geeft de leerlingen niet de mogelijkheid zelf te ontdekken. Door bijvoorbeeld direct aan leerlingen te tonen hoe een taak of opdracht moet worden opgelost.

12 Structuur/ondersteuning/houvast Verwachtingen duidelijk maken - Leerdoel aangeven - Wijze van beoordeling uitleggen Consequent opvolgen van richtlijnen - Datgene wat is afgesproken wordt ook uitgevoerd Aansluiten bij niveau van de leerling - Opdrachten aanbieden die als optimaal uitdagend worden ervaren en aansluiten bij wat de leerling (net) aan kan. - Op een andere manier de leerstof uitleggen/ aanbieden Hulp en ondersteuning - Hulp bieden via tips (in plaats van oplossingen) als leerlingen in moeilijkheden zitten - Aangeven van werkpunten Heldere procedures - Stappenplan geven waarin de tussenliggende stappen naar het einddoel helder zijn. - Voor leerlingen is duidelijk hoeveel tijd ze hebben - Wat ze kunnen doen als ze klaar zijn

13 Autonomie en ondersteuning Innerlijke bekrachtiging Echte keuze Geen druk Hoge flexibiliteit

14 Wat zien we dan bij de kinderen? Kinderen maken eigen keuzes (b.v. in wat ze doen, hoe ze het aanpakken, met wie, welke hulp ze nodig hebben...) Kinderen vullen zelf hun taakblad in; Kinderen werken zelf (alleen of met anderen); Kinderen kennen de doelen waar ze aan werken; Kinderen leren op verschillende manieren en mogen de tijd nemen die ze daarvoor nodig hebben. 14

15 Relatie en pedagogische tact 15

16 Relatie Je verbonden voelen met anderen door te kunnen zijn wie je bent en zo gerespecteerd te worden. Anderen accepteren zoals ze zijn en hen respecteren.

17 Hoe zie je dat? Leerkrachten nemen tijd voor interactie met de kinderen; Leerkrachten zijn echt geïnteresseerd in vragen en ideeën van kinderen. Ze helpen hen die ook te verwezenlijken; Leerkrachten zijn ondersteunend naar kinderen en niet directief; Leerkrachten kunnen goed luisteren; Leerkrachten weten of zoeken uit wat kinderen nodig hebben. 17

18 Competentie Drang om te leren Verlangen om iets te kunnen Heeft vertrouwen dat het acties tot een goed einde kan brengen. 18

19 Hoe zien we dat? Kinderen zijn gemotiveerd om aan het werk te gaan en om te leren; Ze vinden het prettig om dat te doen, hebben er plezier in; Kinderen durven keuzes te maken die een beetje boven hun kunnen of weten zijn. Ze vragen hulp als dat nodig is. Ze zoeken uitdaging! Kinderen durven fouten te maken en leren door te doen; Kinderen krijgen de tijd die ze nodig hebben, wie sneller kan, mag door gaan; Kinderen zijn betrokken in wat ze doen. 19

20 relatie autonomie Intrinsieke motivatie nieuwsgierigheid samenwerking welbevinden inspanning, toewijding, dieper leren competentie Minder uitvallers

21 Drie psychologische basisbehoeften AUTONOMIE + ondersteuning RELATIE pedagogische tact INTRINSIEKE MOTIVATIE COMPETENTIE juiste uitdaging

22 Filmpje : Luc Stevens over de 3 basisbehoeften van kinderen

23 Overleg in tweetallen Herbekijk wat je daarstraks besproken hebt vanuit de informatie over autonomie, relatie, competentie. Bespreek hoe je de kinderen op de verschillende punten (onderwerp en doelen bepalen, leeromgeving, startopdracht; opdrachten maken, evalueren) nu al betrekt en waar je hen nog meer inbreng of keuze zou kunnen geven.

24 Terugkoppeling vergroten autonomie

25 Pauze

26 De rol van de leraar Controlerende leraar Instructie aan iedereen Druk uitoefenen om resultaten te behalen Directieve taal: je moet Methoden gebruiken Straf en beloning Stuurt het leerproces Vergelijkt kinderen Autonomie-ondersteunende leraar Instructie aan wie het nodig heeft / wil Geen druk Geen directieve taal Leeractiviteiten dicht bij kinderen Begeleidt en ondersteunt

27 Filmpje: Uit de praktijk (J)

28 Opdracht: Waar sta je en waar wil je naar toe?

29 Effect van motivatie-ondersteunend gedrag Intrinsieke motivatie stijgt Betere resultaten Positieve houding ten aanzien van leren Meer nieuwsgierigheid Hogere zelfwaarde Meer creativiteit Zoeken naar optimale uitdaging Beter conceptueel begrip etc.

30 Filmpje: hoe ervaren kinderen het?

31 Continuüm van motivatie: de kwaliteit van de motivatie doet er toe!

32 Motivatieprofielen van leerlingen

33 Opdracht in parallelgroepen Waar zitten jullie kinderen in het continuüm? 1)Niet gemotiveerd 2) extrinsiek gemotiveerd (door druk van anderen (straf, beloning, verwachtingen) of van henzelf) 3)extrinsiek te motiveren als duidelijk is wat het belang is van wat ze gaan doen 4)intrinsiek gemotiveerd.

34 Pedagogische tact: werken aan relatie

35 Pedagogische tact Het goede doen, ook in de ogen van de leerling; In interactie treden met de kinderen; vooral luisteren naar wat ze je te vertellen hebben; Werkelijk aanwezig zijn; Niet (ver-)oordelen; Vertrouwen en hoge verwachtingen hebben.

36 Drie psychologische basisbehoeften AUTONOMIE + ondersteuning RELATIE pedagogische tact INTRINSIEKE MOTIVATIE COMPETENTIE juiste uitdaging

37