Leerlingbegeleiding ADD: wat helpt volgens de leerlingen zelf?

Transcriptie

1 PROFIELPRODUCT 2 - ABSTRACT Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Profiel Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Studentnummer Begeleider(s) Beoordelaar(s) indien bekend Opdrachtgever Datum J. A. Zijlema Leerlingbegeleiding ADD: wat helpt volgens de leerlingen zelf? De perceptie van leerlingen met een ADD-diagnose op adviezen en ondersteuning met betrekking tot hun concentratiestoornis. Leerlingbegeleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Leerjaar 1 t/m 6 Havo/VWO (leerlingen met een ADD-diagnose) ADD, concentratiestoornis, leerlingbegeleiding, leerling perspectief - Zijlema, J. A. (2014). ADD: wat helpt volgens de leerlingen zelf? Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen UvA Corine Lancel: Zorgcoördinator - St. Bonifatiuscollege Utrecht Als zorgcoördinator kan mevrouw Lancel mij het best begeleiding tijdens dit onderzoek omdat zij binnen de school het meeste expertise heeft op het gebied van leerlingbegeleiding, een goede band heeft met de leerlingen waar het onderzoek zich op richt en toegang heeft tot alle benodigde informatie. Drs. Helen van Hoorn: Universiteit van Amsterdam - ILO - Corine Lancel Zorgcoördinator St. Bonifatiuscollege te Utrecht

2 Inleiding Dit onderzoek richt zich op de begeleiding van leerlingen met een ADD-diagnose. Er wordt onderzocht welke gevolgen de leerlingen van hun ADD-diagnose ondervinden en hoe zij zelf denken het best begeleid te kunnen worden tijdens- en buiten de lessen. De reden tot het onderzoek is het groeiende aantal leerlingen met een ADD-diagnose dat blijft zitten, ernstige problemen heeft op school of vroegtijdig het Sint Bonifatiuscollege verlaat. Het onderzoek is uitgevoerd op verzoek van de zorgcoördinator van de school, de belangrijkste uitkomsten zijn verwerkt in een tweeledig profielproduct. Het product Het doel van het profielproduct is om een praktische handreiking te bieden aan leerlingen met een ADDdiagnose en docenten op het Sint Bonifatiucollege zodat eventuele negatieve gevolgen van ADD voor de gediagnostiseerde leerlingen op school zo beperkt mogelijk blijven. De praktische handreiking bestaat uit twee infosheets waarin bondig uiteen wordt gezet wat leerlingen met een ADD-diagnose kan helpen beter te presteren op school en waar docenten op moeten letten bij het begeleiden van dit type leerling. Eén van de infosheets is specifiek gericht op de leerlingen zelf, de ander op het docententeam van het Sint Bonifatiuscollege. Wat er in de infosheets staat is gebaseerd op de belangrijkste bevindingen uit de literatuur en de interviews die zijn uitgevoerd in het kader van het onderzoek. Kennisvraag Hoofdvraag Na enkele oriënterende gesprekken met de zorgcoördinator en een verkennend literatuuronderzoek zijn voor het profielonderzoek enkele hoofd- en deelvragen opgesteld. De hoofdvraag die centraal staat in het onderzoek is: Welke ondersteuning kunnen leerlingen waarbij ADD is gediagnostiseerd, volgens henzelf gebruiken om beter met de problemen die zij op school tegenkomen om te kunnen gaan en welke rol kunnen docenten hierin vervullen? Onderzoeksinstrumenten & data analyse Om een antwoord op de onderzoeksvraag te krijgen zijn, naast het oriënterende literatuuronderzoek, semigestructureerde interviews uitgevoerd met vijf leerlingen en twee experts op het gebied leerlingbegeleiding en ADD. De ervaringsdeskundigen die zijn geïnterviewd, zijn mevrouw Lancel (zorgcoördinator Sint Bonifatiuscollege) en mevrouw Schillings (ervaren leerlingbegeleider, mentor en moeder van een dochter met een ADD-diagnose). De afgenomen interviews zijn opgenomen en achteraf geanalyseerd. Hierbij zijn de belangrijkste uitkomsten geordend en gestructureerd per deelvraag. De belangrijkste bevindingen zijn vervolgens gebruikt om een zo compleet mogelijk antwoord te geven op de verschillende deelvragen. De uitkomsten hiervan zijn gebruikt om de hoofdvraag te beantwoorden en het profielproduct vormt te geven. Conclusie Leerlingen met een ADD-diagnose hebben vanwege hun concentratieprobleem vaak moeite met verschillende praktische zaken (zoals op tijd komen, plannen en hun spullen op orde hebben). Dit gedrag komt over het algemeen voort uit onmacht en frustreert ook de leerlingen zelf. Wanneer docenten op een verkeerde manier op dit gedrag reageren en zich regelmatig negatief uiten richting de leerling, kan dit ernstige gevolgen hebben voor de relatie met de leerling en de motivatie van de leerling. Daarnaast kan een constant gevoel van falen en teleurstellingen bij de leerling zorgen voor een laag zelfbeeld. Om leerlingen met een ADD-diagnose beter te begeleiden is begrip en geduld van docenten dan ook belangrijk. Dit zou tot stand komen wanneer docenten zich bewuster zijn van welke leerlingen in hun klas een ADD-diagnose hebben en wat dit precies inhoudt. Door de juiste benadering kunnen veel van de negatieve gevolgen van aan ADD gerelateerd gedrag voorkomen. Zie bijlage 1 voor de verschillende deelvragen en een complete lijst met de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek.

3 Implementatie Infosheet voor leerlingen Het profielonderzoek is in nauwe samenwerking met de zorgcoördinator van Sint Bonifatiuscollege geproduceerd. Het profielproduct zal in de toekomst dan ook door de zorgcoördinator ingezet worden wanneer er nieuwe leerlingen zijn waar een ADD-diagnose is geconstateerd of bij leerlingen die al een diagnose hadden en behoefte hebben aan extra informatie. Om de infosheet te verspreiden onder de huidige leerlingen met een ADD-diagnose zal er een mail gestuurd worden waarin het profielproduct als bijlage is toegevoegd. Infosheet voor docenten De infosheet die op de docenten van het Sint-Bonifatiuscollege is gericht zal op verschillende manieren worden verspreid: 1. Middels de zogenaamde BOBO mail. Een maandelijkse mail die door de directrice naar alle medewerkers van de school wordt verstuurd. 2. De infosheet zal worden opgehangen in de medewerkerskamer. 3. De infosheet zal in de online databank van de school opgenomen worden zodat alle docenten hierbij kunnen indien zij extra informatie over het onderwerp zoeken. 4. De zorgcoördinator zal de infosheet aan collega medewerkers aanreiken wanneer hier behoefte aan is. Veel van de problemen die bij leerlingen met een ADD-diagnose spelen, kunnen grotendeels voorkomen worden wanneer er meer kennis en begrip is omtrent ADD en de hieraan gerelateerde gedragingen. Met dit profielproduct hoop ik dan ook bij te dragen aan een stukje bewustwording waardoor de problematiek omtrent deze jongeren op school vermindert.

4 Bijlage 1: Deelvragen en belangrijkste uitkomsten 1. Welke problemen ervaren leerlingen met ADD tijdens de lessen op school? 2. Welke problemen ervaren leerlingen met ADD met betrekking tot schoolwerk buiten school? 3. Wat doen de leerlingen zelf om aan ADD gerelateerde problemen met betrekking tot school te verminderen? 4. Wat ervaren leerlingen met ADD als positief en negatief in de begeleiding die zij momenteel op school krijgen en waarom? - Concentratie erbij houden ( dromerig zijn) - Spullen niet bij zich hebben - Te laat komen - Moeilijk beginnen aan opdrachten - Problemen met plannen - Uitstelgedrag - Het kwijt zijn van spullen/papieren - Afspraken vergeten - Moeilijk beginnen aan huiswerk - Onder het eigen kunnen presteren - Laag zelfbeeld - Depressiviteit, geen motivatie - Spullen altijd op dezelfde plek leggen - Afspraken in hun telefoon zetten - Medicijnen gebruiken (medicijnap gebruiken om het niet te vergeten) - Spullen voor morgen s avonds alvast klaarleggen - Hun ouders vragen om te helpen met het inpakken van hun spullen en slikken van medicijnen - Veel sporten - Naar huiswerkbegeleiding gaan Positief: - Docenten met geduld, aandacht en begrip - Gesprekken met de leerlingbegeleider, leerlingmentor, zorgcoördinator Negatief: - Docenten die heel erg boos worden, straf geven of klassikaal de leerling op een negatieve manier toespreken - Begeleiding komt te laat op gang en is te beperkt - Docenten weten te weinig van ADD af 5. Wat moeten docenten volgens de leerlingen weten om hen beter te kunnen begeleiden? - Dat veel ADD gerelateerd gedrag niet bewust is maar eerder gebeurt uit onmacht - De leerling baalt zelf vaak heel erg van zichzelf en de dingen die er fout gaan - De band met een docent is voor een leerling met een ADD-diagnose vaak extra belangrijk - Begrip en geduld is erg belangrijk - Geef de leerling de mogelijkheid om bij je langs te komen - Heel boos worden en de leerling voor de klas negatief benaderen werkt averechts en kan de relatie sterk negatief beïnvloeden - Veel negatieve aandacht en opmerkingen kunnen ernstige gevolgen hebben voor het vertrouwen en de gemoedstoestand van de leerling - Zorg dat de lessen afwisselend zijn - De leerling heeft extra aansporing nodig, doe dit bewust en subtiel - Leerlingen met ADD hebben heel erg veel moeite

5 met plannen en het bijhouden wanneer alles af moet zijn. Controleer af en toe bij de leerling of alle opdrachten en het huiswerk in de agenda staan. Vraag bij PO s bij deze leerling iets vaker naar de vorderingen. - Maak duidelijke afspraken - Help de leerling om zich beter te concentreren tijdens de les. Zet de leerlingen op een goede plek en zet desnoods de tafel schuin gedraaid. 6. Wat zijn de positieve aspecten van het hebben van ADD en hoe kunnen deze aspecten met betrekking tot schooltaken op de juiste manier worden ingezet? - Creatief, anders denkend - Hyperfocus - Sociaal ontwikkeld - Verbaal ontwikkeld - Humor - Leeft en geniet van het moment - Betrokken