Inleiding Het is belangrijk dat je als ondernemer weet hoe je onderneming er financieel voor staat. Hier kan je financiële ratio's goed voor gebruiken. Maar wat zijn ze en wat doe je ermee? Om de financiële ontwikkeling van de onderneming te zien, richt men zich niet uitsluitend op de Balans en Winst- en Verliesrekening, maar ook naar de onderlinge verbanden in die overzichten over een langere tijd. Deze worden ook wel ratio s of kengetallen genoemd en worden gebruikt om voor de onderneming een financieel stijgende of dalende lijn vast te stellen. We leggen hieronder de belangrijkste ratio's uit. Wat zijn ratio s in algemene zin en welke worden het meest gebruikt? Liquiditeit De liquiditeit geeft aan in hoeverre de onderneming in staat is om op korte termijn aan haar direct opeisbare verplichtingen te kunnen voldoen. Dus in hoeverre kortlopende schulden kunnen worden betaald zonder daarvoor nieuwe financiële bronnen aan te boren. De bekendste liquiditeitsratio is de current ratio die als volgt wordt berekend: Current ratio: Vlottende activa / Kort vreemd vermogen * 100 Vlottende activa zijn zaken die binnen één jaar in geld omgezet kunnen worden. Ook liquide middelen (geld) vallen hieronder. Het kort vreemd vermogen bestaat uit middelen die je onderneming slechts voor een korte tijd beschikbaar heeft. In elk geval korter dan één jaar. Indien de uitkomst hiervan hoger dan 1 is, wil dat zeggen dat er op korte termijn voldoende 'liquiditeit' is om aan de korte schulden te voldoen. Als de uitkomst lager is dan 1 kan dat leiden tot liquiditeitsproblemen. Als deze problemen van langdurige aard zijn, kan het uiteindelijk tot faillissement leiden. Quick ratio: (Vlottende activa Voorraden) / Kort vreemd vermogen * 100 De quick ratio is een alternatief om de liquiditeit te meten. Hier worden echter de voorraden niet meegerekend. Deze kunnen vaak niet in zijn geheel verkocht worden, omdat daarmee de continuïteit van de onderneming in gevaar komt. Bovendien zal verlies van waarde bij gedwongen verkoop van de voorraden niet uit te sluiten zijn. Een gezonde waarde moet minimaal 1 zijn. Het blijft echter oppassen als de betalingstermijn van de debiteuren langer is dan van de crediteuren. Solvabiliteit De solvabiliteit van een onderneming kan inzicht bieden in de mate waarin je onderneming bij liquiditeit aan al haar verplichtingen kan voldoen. Het laat ook zien in hoeverre je
afhankelijk bent van schuldeisers. De solvabiliteitsratio wordt bijvoorbeeld door de bank gebruikt bij een kredietaanvraag en als volgt berekend: Solvabiliteit: Eigen vermogen / Totaal vermogen X 100% Onder het eigen vermogen verstaan we het door de ondernemer geïnvesteerde bedrag in de onderneming. Deze ratio geeft de verhouding weer van het eigen vermogen met het totaal vermogen. Ook is hier vanaf te leiden wat de verhouding is tussen het vreemd vermogen en het totaal vermogen. Om volgens de bank als 'financieel gezond' te worden gezien moet de uitkomst liggen tussen de 25% en de 40%, enigszins afhankelijk van de branche en ondernemingsvorm. Debt ratio: Vreemd vermogen / Totaal vermogen x 100% Solvabiliteit kan ook worden gemeten aan de hand van de debt ratio. Als de debt ratio daalt, is de solvabiliteit verbeterd. Rentabiliteit De rentabiliteit toont het verband tussen het financiële resultaat van de onderneming en het geïnvesteerde vermogen. Hierbij gaat het niet alleen om de kosten van het vermogen, maar ook om de opbrengst van het totale vermogen. Die wordt uitgedrukt in een percentage van het totale vermogen. Dit wordt de rentabiliteit van het totaal vermogen (RTV) genoemd en berekend als volgt op basis van gegevens uit de Winst- en Verliesrekening en de Balans: Rentabiliteit TV: (Nettowinst + betaalde rente) / Totaal vermogen X 100% Als de onderneming een VOF of een eenmanszaak is, moet van de nettowinst nog wel een gewaardeerd ondernemersloon worden ingehouden. De rentabiliteit van het eigen vermogen kan ook worden berekend, om te zien of het geïnvesteerde eigen vermogen rendement geeft. Deze ratio noemt men de rentabiliteit van het eigen vermogen (REV) en wordt als volgt berekend ook op basis van gegevens uit Winsten Verliesrekening en de Balans: Rentabiliteit EV: Nettowinst / Eigen vermogen X 100% Ook hier geldt voor een VOF of een eenmanszaak, dat een gewaardeerd ondernemersloon van de nettowinst moet worden ingehouden. (bron: www.mkbservicedesk.nl)
En dan nu: de financiële ratio s met CASH! Zoals blijkt uit bovenstaande uitleg zijn de financiële ratio's te berekenen vanuit een aantal basiswaarden. Omdat ieder echter vrij is om zijn rekeningschema in te delen naar eigen keuze, kunnen deze basiswaarden niet worden afgeleid uit de som van standaard grootboekrekeningen. U geeft de door u gebruikte grootboekrekeningen in als volgt: In het submenu Financieel -> Instellingen is een functie toegevoegd waar kan worden ingevuld welke specifieke grootboekrekeningen moeten worden gesaldeerd om te komen tot een bepaalde basiswaarde. Bijvoorbeeld door in te vullen '11*-1150', wat staat voor alle grootboekrekeningen beginnend met 11 min grootboekrekening 1150. De basiswaarden zijn: Vlottende activa De middelen die de onderneming binnen 1 jaar in geld kan omzetten, zoals: Debiteuren, minus de reserve dubieuze debiteuren Voorraden Liquide middelen, kas, bank en giro-rekeningen Beursgenoteerde aandelen, effecten, obligaties Voorraden Deze basiswaarde is noodzakelijk om de Quick ratio te kunnen vaststellen. Hier dienen namelijk de Voorraden op de Vlottende activa in mindering te worden gebracht. De grootboekrekening(en) waarop de voorraad is geregistreerd. Eigen vermogen Het bedrag dat de ondernemer als startkapitaal in de onderneming heeft geïnvesteerd De algemene reserve
Kort vreemd vermogen (vlottende passiva) De middelen die de onderneming voor korte tijd benodigd kan hebben, zoals: Te betalen crediteuren Te betalen belasting (BTW, IB, LB, Vpb) Korte termijn kredieten Jaarlijkse aflossing op langlopende (bank)leningen Lang vreemd vermogen Overige schulden, bankleningen, hypotheken Betaalde rente Geef hier de grootboekrekeningen in waarop de rente is geboekt die is betaald over het vreemd vermogen. Ondernemersloon Als de administratie een VOF of een eenmanszaak betreft, moet de nettowinst zoals gebruikt in de Rentabiliteitsratio's met een gewaardeerd ondernemersloon worden verlaagd. Daartoe kan dit bedrag apart worden opgegeven. Nettowinst De nettowinst hoeft in dit verband niet gedefinieerd te worden. Hier wordt het totaal genomen van alle grootboekrekeningen van de soort 1 (omzet), 2 (inkoopwaarde), 3 (kosten), 4 (div. baten) en 5 (div. lasten). Verder nog van belang De Financiële ratio's kunnen op twee manieren zichtbaar worden gemaakt. (1) Grafisch weergegeven in het dashboard (keuze FR Financiële ratio's), waarbij het uitgangspunt de peildatum is waarmee het dashboard is gestart:
(2) Met Financieel > Overzichten > Financiële ratio's kan een overzicht worden getoond met de kengetallen op basis van een in te geven boekperiode en de einddata van de twee vorige jaren. Dit geldt alleen voor de ratio's waarvoor de grootboekrekeningen van de basiswaarden volledig zijn gedefinieerd. In dit overzicht wordt ook getoond hoe de ratio s zijn berekend.