Raadsvergadering d.d. : 1 juni 2017 Agendanr.: 6e Afdeling : Beleid en Ontwikkeling Portefeuillehouder : Wethouder M.M. Kuijken Onderwerp : Kempische Industrie Agenda Betreffend onderdeel programmabegroting : Economie 1. Inleiding 'De Kempen versterken als regio die uitblinkt in smart manufacturing!', dát is de ambitie die tijdens het symposium van de Kempische ondernemers verenigd in het Kempisch Ondernemers Platform, tijdens de Dutch Technology Week is gepresenteerd. In de voorliggende Kempische Industrie Agenda (KIA) staan acties genoemd die bijdragen aan het bereiken van deze ambitie. Het initiatief voor het opstellen van de KIA komt vanuit de ondernemers en is voornamelijk dóór ondernemers opgesteld. Het Huis van de Brabantse Kempen heeft hen hierin ondersteund. De KIA is het resultaat van gesprekken met ondernemers, bestuurders uit de vijf Kempengemeenten, onderwijsinstellingen voor basis- beroeps- en wetenschappelijk onderwijs, Brainport Development en de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij. In het actieprogramma worden 15 acties genoemd die allen bijdragen aan de economische versterking van de Brabantse Kempen. Samenwerking tussen alle partners in het gebied is essentieel. Door gezamenlijk de ambitie uit te spreken om de Brabantse Kempen te versterken als regio die uitblinkt in smart manufacturing en de daarbij behorende acties gezamenlijk uit te voeren om dit bereiken, wordt invulling gegeven aan deze samenwerking. 2. Voorstel 1. De ambitie 'De Kempen versterken als regio die uitblinkt in smart manufacturing' te onderschrijven en samen met overheden, bedrijfsleven en onderwijs uitvoering te geven aan de Kempische Industrie Agenda 2017-2021(KIA); 2. Voor het jaar 2017 incidenteel 16.000 euro beschikbaar te stellen ten laste van het begrotingsresultaat en de begroting dienovereenkomstig te wijzigen. Deze middelen worden beschikbaar gesteld voor het uitvoeren van die acties uit de Kempische Industrie Agenda waaraan het Kempisch Ondernemersplatform en de colleges gezamenlijk prioriteit geven. 3. Voor de jaren 2018, 2019, 2020 en 2021 jaarlijks 15.000 beschikbaar te stellen ten laste van het begrotingsresultaat en dit in de begroting 2018-2021 te verwerken. Deze middelen worden beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de acties uit de Kempische Industrie Agenda, waarbij de verdere uitvoering in handen wordt gelegd van de Kempencolleges. 4. Aan financiering door de gemeente zijn 3 voorwaarden verbonden: a) het KOP neemt deel in uren en/of financieel b) minimaal 3 andere Kempengemeenten nemen financieel deel c) elk project wordt uitgewerkt naar een plan van aanpak; op basis daarvan kan het college financiering accorderen. Kempische Industrie Agenda versie 18-5-2017 1
3. Argumenten Belang van industriële sector en van samenwerking is groot Het belang van een sterke veerkrachtige industriële sector is groot: 45% van de banen in de Kempen is gerelateerd aan de industrie. De sector telt bijna 650 bedrijven en is goed voor ruim 8.000 banen. De meeste personen zijn werkzaam in de metaal, met de elektrotechnische industrie als goede tweede. De Kempen is onderdeel van de Brainport-regio. De groei in de hele Brainportregio is vooral te danken aan de industrie. De ligging van de Kempen aan en nabij de A67, de A2 en de A58, maken de Kempen ook geschikt als locatie voor producerende bedrijven voor bovenlokale en internationale afzetmarkten. Dit blijkt uit onder andere de jaarlijkse verkiezing van de economische Toplocaties waarin het Kempisch Bedrijvenpark op plaats 8 is verkozen (2016, Louter). Voor behoud en versterking van de economische structuur in de Brabantse Kempen is samenwerking tussen alle partners in het gebied essentieel. Door gezamenlijk de ambitie uit te spreken om de Brabantse Kempen te versterken als regio die uitblinkt in smart manufacturing en de daarbij behorende acties gezamenlijk uit te voeren om dit bereiken, wordt invulling gegeven aan deze samenwerking. Om de acties uit de KIA uit te kunnen voeren is het van belang dat de partners, in ieder geval ondernemers en gemeenten zekerheden kunnen geven over de financiële bijdragen. Ambitie: De Kempen als de Smart Manufacturing Region De industriële bedrijven in de Kempen moeten zich de komende jaren doorontwikkelen naar kennisintensieve en goed samenwerkende flexibele partners van de high techondernemingen in Noord-Brabant, Vlaanderen en Duitsland. Dit vereist : een duidelijke profilering van de industriële sector; het versterken samenwerkingsniveau; een optimaal ruimtelijk vestigingsklimaat; ontwikkeling van strategische acquisitie voor bedrijven van buiten; het vergroten van het innovatieve vermogen en kennisdeling; het versterken ondernemerscapaciteiten; het verbeteren van de aansluiting van scholing op de arbeidsmarkt. Per programmalijn zijn projecten uitgewerkt. De acties worden veelal uitgevoerd door KOP, Huis van de Brabantse Kempen, Kempisch Bedrijvenpark, of gemeenten. Kempische Industrie Agenda versie 18-5-2017 2
A. Profileren van de industriële sector De afgelopen jaren is ervoor gekozen verder in te zoomen en de focus te leggen op de maakindustrie als smart industry. De Dutch Technology Week is inmiddels een begrip en vindt zijn Kempische vertaling in de Kempentech op het Kempisch Bedrijvenpark. Ons imago binnen de Brainportregio en andere streeknetwerken is hierdoor versterkt. Er is meer nodig: meer inhoud/fundament, meer onderscheid, meer identiteit. We willen dat de klant er op gaat vertrouwen dat de oplossing die hij zoekt in de Kempen kan worden gemaakt. Het fundament is nu nog fragiel. Wat is smart industry? Welke verschillende vormen kennen we? Welke bedrijven horen daarbij? Wie doet wat? Wie werken er samen? Hiertoe zijn acties geformuleerd als: onderzoek naar de Kempische Maakindustrie; het oprichten van een ambassadeursnetwerk; economische gebiedsbranding en Kempentech. B. Optimaliseren ruimtelijk vestigingsklimaat Vestigingsklimaat gaat over diverse factoren die bepalen of een plek aantrekkelijk is voor een bedrijf. Dit varieert van beschikbaarheid van ruimte, van medewerkers, onderwijs en digitale infrastructuur tot regelgeving, bereikbaarheid van het bedrijf en de leefbaarheid van de werk- en woonomgeving. Bedrijven moeten vaak snel reageren om orders niet mis te lopen of simpelweg te kunnen blijven bestaan. Flexibel uitbreiden of krimpen qua locatiebestand of werknemersbestand is dan belangrijk. Voor bedrijventerreinen is bereikbaarheid, kwaliteit en parkeren belangrijk. De volgende acties horen bij deze programmalijn: mobiliteit, infrastructuur en industrie (het invullen van toekomstige mobiliteits- en bereikbaarheidsbehoeften); kwalitatieve herstructurering bedrijventerreinen; en parkmanagement de Kempen. C. Verbeteren aansluiting scholing In de Kempen zit veel technische (maak)-industrie waar jonge mensen een baan kunnen vinden en waar bestaande werknemers verder kunnen leren. Er is een tekort, net als in de totale Brainportregio, aan bètatechnisch personeel op alle niveaus. Jeugd kiest nog onvoldoende voor een technische baan en de aandacht voor scholing bij werkgevers is beperkt. Ook is er onvoldoende aansluiting met het onderwijs op de wensen van de werkgever. Gestelde acties bij deze programmalijn zijn het techniekportaal (Kies Kempische Bedrijven; technische bedrijfsscholing); goed geschoolde jongeren (stageopdrachten naar de Kempen halen); onderzoek beroepsonderwijs (afstand tussen onderwijs en bedrijven verkleinen en daarmee bereikbaarheid van kennis vergroten). D. Vergroten innovatief vermogen Om de concurrentiepositie van de maakindustrie te versterken is het nodig dat ondernemers met vernieuwing bezig zijn. Deze innovatie levert nieuwe producten en nieuwe productieprocessen op. Stichting Innovatie Projecten de Kempen (IPK) stimuleert de ontwikkeling van innovatieve producten en processen door middel van ontmoetingen en intervisie tussen Kempische ondernemers onderling. Bijbehorende acties zijn: ondersteuning Innovatie Projecten De Kempen; gebiedsgerichte business development (brug slaan tussen topsectoren en bedrijfsleven in de Kempen); en design in Industry (koppelen van creatieve designers aan makers). E. Versterken ondernemerscapaciteiten Doel van deze programmalijn is het strategisch marktgericht denken van de ondernemers te verbeteren. In de eerste fase ligt de focus op het maken en optimaliseren van het productieproces. Dat moet in de loop van de ontwikkeling veranderen naar marketing, verkoop en innovatie. Om dit te bereiken wordt een Kempische kennisacademie opgericht waarin een leven lang leren concept voor ondernemers wordt gerealiseerd. Kempische Industrie Agenda versie 18-5-2017 3
F. Ontwikkelen strategische acquisitie Om investeringen in de Kempische economie te versnellen is het belangrijk om bedrijven met huisvestingsvraagstukken te begeleiden. Groeiende bedrijven profiteren van elkaar nabijheid en versterken daardoor de totale maakindustrie in de Kempen. Bedrijven op de juiste plek te huisvesten is daarbij essentieel. De bijbehorende actie is het opstellen van een strategisch acquisitieplan de Kempen voor lokaal overstijgende acquisitie. G. Versterken samenwerkingsniveau Op vrijwel alle hiervoor genoemde programmalijnen is een goede samenwerking tussen diverse partijen van groot belang. Prioritering acties In het actieprogramma worden 15 projecten benoemd. Alle projecten dragen bij aan de economische versterking van de Brabantse Kempen. Omdat niet alle projecten gelijktijdig kunnen worden opgepakt heeft het Kempisch Ondernemersplatform een prioritering aangegeven. De colleges willen graag aansluiten bij deze prioritering. Zij geven daarom gezamenlijk prioriteit aan de acties: 1) Onderzoek naar de kempische maakindustrie (actie 2) 2) Mobiliteit, infrastructuur en industrie (actie 5) 3) Goed geschoolde jongeren (actie 9) 4) Kempische kennisacademie (actie 14). 4. Te stellen kaders Economisch Actieprogramma De Kempen 2009-2024 In 2009 is het Economisch Actieprogramma 2009-2024 opgesteld door de het Kempisch Ondernemersplatform en de gemeenten Eersel, Reusel-De Mierden en Bladel. In Bergeijk is het actieprogramma in 2010 ter kennisgeving aangenomen Dit programma wordt door de KIA vervangen. Acties als Branding De Kempen, de Kempische bedrijventerreinenvisie, het Techniekportaal en Kies Kempische Bedrijven zijn voorbeelden van afgeronde of nog succesvol lopende projecten. 5. Kanttekeningen Bij de projecten, genoemd in de KIA, is sprake van samenwerking en cofinanciering. Kempisch Ondernemers Platform, gemeenten en wellicht provincie en MRE leveren een bijdrage. Uit gesprekken met de provincie blijkt dat een forse cofinanciering vanuit de provincie niet haalbaar is. Wel blijft het Huis van de Brabantse Kempen in gesprek met de provincie over een mogelijke deelname aan enkele projecten. Inmiddels is voor twee projecten ook een aanvraag bij de Metropoolregio Eindhoven (MRE) gedaan. 6. Kosten en dekking Bijdrage gemeenten 2017 In de financiële doorrekening die bij de KIA (bijlage 2) is aangeleverd, worden de projectkosten voor de individuele gemeenten voor de vier geplande acties in 2017 geschat op circa 16.000. Budget voor de jaren 2018 t/m 2021 Om de acties uit de KIA uit te voeren is het van belang dat de partners zekerheid geven over de financiële bijdragen. Aan de individuele gemeenten wordt voor de uitvoering van de overige acties uit de KIA - en eventuele nieuwe acties- voor de jaren 2018 t/m 2021 een jaarlijkse bijdrage beschikbaar te stellen van 15.000 per jaar. Voorwaarden Uiteraard betekent het beschikbaar stellen van het bedrag niet dat er een blanco cheque wordt uitgeschreven. We verbinden drie voorwaarden aan de financiering: a) het KOP neemt deel in uren en/of financieel b) minimaal 3 andere Kempengemeenten nemen financieel deel c) elk project wordt uitgewerkt naar een plan van aanpak; op basis daarvan kan het college financiering accorderen. Kempische Industrie Agenda versie 18-5-2017 4
Financiering Financiering van de acties uit de KIA zijn niet voorzien in de begroting 2017 en de begroting 2018 en verder. Voorgesteld wordt om voor het jaar 2017 incidenteel 16.000 euro beschikbaar te stellen ten laste van het begrotingsresultaat en de begroting dienovereenkomstig te wijzigen. Daarnaast wordt voorgesteld om voor de jaren 2018, 2019, 2020 en 2021 jaarlijks 15.000 beschikbaar te stellen ten laste van het begrotingsresultaat en dit in de begroting 2018-2021 te verwerken. Naast financiering ook capaciteit Naast financiering wordt ook gevraagd uren te leveren voor de uitvoering van de acties. Totaal komt dit uit op 70 uur per gemeente in het jaar 2017. Dit kan worden opgevangen binnen de beschikbare capaciteit van de Afdeling Beleid & Ontwikkeling. Financiering voor gehele looptijd Instemmen met deze Kempische Industrie Agenda betekent dat we een verplichting aangaan voor in principe 5 jaar. Tijdens deze looptijd kunnen de in de KIA beschreven projecten worden uitgevoerd. De meeste projecten hebben een looptijd van meer dan één jaar; daarnaast hebben diverse projecten een onderlinge afhankelijkheid. Om deze redenen wordt nu een financiële toezegging voor de gehele looptijd gevraagd. Een toezegging vanuit de overheid kan een aanjager zijn voor andere partijen om ook financieel en/of in uren bij te dragen. Dit stimuleert dat op korte termijn gestart kan worden met meerdere projecten. Bijdragen vanuit andere partijen zijn wenselijk voor een goede uitvoering. Het Huis van de Brabantse Kempen is verantwoordelijk voor het bijeenbrengen van de projectbijdragen vanuit de diverse partijen. Het KOP heeft toegezegd de bijdragen genoemd in de financiële doorrekening bijeen te willen brengen. Er is bij de MRE een aanvraag gedaan en gesprekken met de provincie lopen nog. 7. Draagvlak en communicatie Het thema Economie is niet aangemerkt als regionaal dossier voor de Kempencommissie en wordt daarom niet ter behandeling aan de Kempencommissie aangeboden. Het Huis van de Brabantse Kempen zorgt voor de coördinatie van het binnenhalen van de financiering voor de diverse acties. De uitvoering van de acties komt daarna in handen te liggen van de daarvoor aangewezen trekkers. 8. Procedures, planning, uitvoering Het streven is de KIA dit voorjaar ter besluitvorming voor te leggen in de gemeenteraden van Bergeijk, Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden. Op het moment van de aanlevering van de stukken is het besluitvormingsproces in Oirschot nog niet bekend. Kempische Industrie Agenda versie 18-5-2017 5
9. Samenwerking en relaties Samenhang andere zaken op het gebied van economische zaken Het beleidsveld economische zaken is een veelomvattend beleidsveld. Het gaat hierbij over de industriële sector, de toeristisch en recreatieve sector, de detailhandel (groot- en kleinschalig), horeca, plattelandsondernemers en overigen. Deze beleidsvelden worden door lokale en regionale overheden gestimuleerd en gefaciliteerd vanuit het idee dat de overheid, onderwijs en bedrijfsleven een gezamenlijke zorg hebben voor economische ontwikkeling, werk en inkomen. Op dit moment worden diverse bovenlokale uitvoeringsagenda s opgesteld. De KIA is in samenspraak met ondernemers en onderwijsinstellingen tot stand gekomen. De visie op Vrijetijdseconomie voor de Kempen is in samenspraak met de toeristische ondernemers en kennisinstellingen opgesteld. Naar verwachting komt eind 2017 ook een regionale bereikbaarheidsagenda (Zuidoost-Brabant) gereed met daarin concrete acties op het gebied van mobiliteit en bereikbaarheid in de Kempen. Ook bestaat het voornemen om nadere ontwikkelingen binnen de GRSK voor te stellen. Het wordt wenselijk geacht om met het vaststellen van de KIA niet te wachten totdat alle genoemde dossiers gereed zijn voor besluitvorming. In de KIA zijn uitvoeringsactiviteiten voorzien die in 2017 uitgevoerd zouden moeten worden. Separate behandeling ten behoeve van het beschikbaar stellen van budget is dan ook wenselijk. 10. Evaluatie Gezien de projectmatige aanpak is geen generieke evaluatie voorzien. 11. Bijlagen bij voorstel Kempische Industrie Agenda 2017-2021 Kempische Industrie Agenda 2017-2021, Financieel + Prioritering door KOP 12. Bijlagen ter inzage N.v.t. 13. Advies Raadscommissie De commissie GZ heeft in haar vergadering d.d. 09 mei 2017, unaniem geadviseerd het voorstel door te geleiden naar de raad van 1 juni 2017. Burgemeester en wethouders van Bergeijk, W.A.C.M. Wouters Secretaris A. Callewaert de Groot Burgemeester Kempische Industrie Agenda versie 18-5-2017 6