Fase 1 1 Analyse van onderwijs In kaart brengen behoeftes Kennis over de praktijk
De school heeft een wens of behoefte en deze is gebaseerd op gezamenlijke data-analyse, op schoolontwikkeling of op visie-aspecten. Hier rolt een inhoudelijk thema uit dat aangepakt gaat worden en hier wordt een ontwikkelteam van kartrekkers voor geformeerd. Tip: gebruik trendanalyses, observaties en gesignaleerde behoeftes uit teambijeenkomsten! Voorbeeld We merken dat we de goede lezers tekort doen.
2 Fase 2 Formuleren leervragen Kennis over de praktijk
Vanuit de wens of behoefte die in fase 1 geformuleerd is worden er vragen geformuleerd. Tip: analyseer het probleem nauwkeurig en maak de leervragen smart! Voorbeeld Hoe betrekken we ouders op de juiste wijze bij het leesproces?
Fase 3 Opstellen projectplan Afstemming MT met ontwikkelgroep Verfijning projectplan 3 Kennis over de praktijk
Nu vanuit de voorgaande fase duidelijk geworden is wat het onderwerp en de vragen zijn, wordt er een ontwikkelteam geformeerd en dit team stelt een plan op met doelen en activiteiten. Dit plan wordt voorgelegd aan het MT. Vanuit afstemming wordt het plan eventueel aangescherpt. Tip: 1. Voor de werkbaarheid is het belangrijk dat de school niet meer dan 3 ontwikkelteams heeft. 2. Geef aankomende leraren een rol in het ontwikkelteam Voorbeeld Studenten zijn deel van het ontwikkelteam lezen en hebben evenveel inbreng als de overige teamleden. Reactie van derdejaars student aan het einde van het traject: theorie en praktijk van de opleiding zijn voor mij nooit eerder zo mooi samengekomen.
Fase 4 Bronnenonderzoek Conclusies (wenselijke situatie) Vergelijking met huidige praktijk Stellen van deelvragen/hulpvragen 4 Kennis van de praktijk
Voor het ontwikkelteam in het bijzonder vindt nu inhoudelijke oriëntering op het gekozen thema plaats. Het bronnenonderzoek levert een conclusie op wenselijke situatie in het gekozen thema. Deze wenselijke situatie wordt vergeleken met de huidige praktijk en dit levert dan vervolgens hulpvragen op. Tip: De bronnen kunnen bestaan uit het bestuderen literatuur, het raadplegen van experts en/of het uitwisselen met collega s van andere scholen. Voorbeeld Op basis van bronnenonderzoek heeft het ontwikkelteam een schema ontwikkeld met verschillen tussen sterke en excellente lezers.
Fase 5 Terugkoppeling aan team. Definitief maken hulpvragen en doelen. Prioritering Afspraken 5 Kennis van de praktijk
De bevindingen van het ontwikkelteam worden teruggekoppeld naar het hele team in een studiebijeenkomst. Het team bepaalt of het zich herkent in de hulpvragen, scherpt deze aan en bepaalt in welke volgorde de deelonderwerpen in de praktijk uitgewerkt worden. Tip: het ontwikkelteam presenteert gezamenlijk de conclusies uit stap 4. Voorbeeld Het team geeft aan een handreiking te willen voor de sterke lezer.
Fase 6 6 Activiteiten binnen ontwikkelteam Presentatie aan team Kennis van de praktijk
Vanuit de prioritering gaat het ontwikkelteam aan de slag met het ontwikkelen en uitproberen van de eerste activiteiten. Deze prototypen worden aan het hele team gepresenteerd. Tip: voortdurend uitwisselen van de opbrengsten zorgt voor energie en betrokkenheid. Voorbeeld Een van de activiteiten is het ontwikkelen van een lesmodel voor de sterke lezer.
Fase 7 Samen lessen ontwikkelen Eerste uitvoerfase Uitwisseling Evaluatie en bijstelling. Tweede uitvoerfase Kennis in de praktijk 7
Het team is gemotiveerd en geïnspireerd door het ontwikkelteam. In deze fase gaat iedereen aan de slag met verschillende activiteiten. In bouwvergaderingen worden de activiteiten uitgewisseld, geëvalueerd en bijgesteld. Dit is de belangrijkste fase waar het gaat om samen leren en professionaliseren. Leraren gaan met elkaar in gesprek en reflecteren op hun handelen. Een van methodieken Lesson Study, co-teaching of synchroon coaching worden toegepast in de deze fase (zie concepten). Tip: zorg voor ontwikkeltijd op een studiedag! Voorbeeld Een digibordversie van het igdi-model (zie concepten) wordt door groep 4 t/m 8 gebruikt voor het voortgezet technisch lezen.
Fase 8 Samen delen van successen Formuleren nieuwe leervragen (naar fase 1 of 2) 8 Kennis in de praktijk
De successen die opgedaan zijn in de voorgaande fase worden met het hele team gedeeld. Tip: begin altijd met de positieve ervaringen! Voorbeeld Naar aanleiding van de mooie voorbeelden is er behoefte ontstaan om meer kennis te hebben van de hele leerlijn.
Fase 9 9 Integratie nieuwe inzichten. Opzetten kwaliteitskaart Kennis in de praktijk
De nieuwe inzichten krijgen een plek in het handelen van de leerkracht en leiden tot het opzetten van een kwaliteitskaart. Tip: het ontwikkelteam of de kartrekker doet de voorzet voor een kwaliteitskaart! Voorbeeld Onderdeel kwaliteitskaart: alle leerkrachten besteden aan het begin van de les aandacht aan het lesdoel.
10 Fase 10 Borging en evaluatie Kennis in de praktijk
In de kwaliteitskaart worden de nieuwe inzichten geborgd. Vanuit de evaluatie met betrekking tot vernieuwingsthema of onderwerp kan het zijn dat er nieuwe leervragen zijn. Het proces start dan weer bij fase 2. Wanneer dit niet het geval is start het proces bij fase 1 om het onderwijs voortdurend te blijven ontwikkelen. Tip: voor kleine scholen is het zinvol om samenwerking te zoek met ontwikkelteams van andere scholen binnen de Stichting! Voorbeeld Binnen SPOV is het model op een studiedag geëvalueerd en een bruikbaar instrument bevonden.