Vroegtijdige zorgplanning in woonzorgcentra hype of hulp? Dr. Gert Huysmans, Voorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen
2 Historiek medische zorg Besef dat gezondheidzorg bestaat uit meerderheid van niet geneesbare, chronische aandoeningen Medisch-technische mogelijkheden stellen vaak enkel dood uit Ethische vragen bij hulpverleners, familie, patiënt Vraag naar aangepast zorgmodel 2
Hulp Voorbereid zijn op crisismomenten of momenten dat patiënt niet meer wilsbekwaam is Levenskwaliteit aan het levenseinde verbeteren door de zorg zo dicht mogelijk te laten aansluiten bij wensen en kijk op het levenseinde van patiënt Proces zou moeten voorafgaan aan en leiden tot gedocumenteerde zorgafspraken
Hulp Tevredenheid over geleverde zorg verbeteren Kwaliteit vertegenwoordiging verbeteren Aantal medische interventies verminderen zonder toename van de mortaliteit 4
5 Hype Draagkracht? Autonomie! Autonomie? Instrumenteel omgaan met sterven Waardigheid en zinloosheid als uitgeholde begrippen Wilsverklaringen: gesel of kans? 5 5
Ethical review ACP, Klinger e.a. Wilsverklaringen beantwoorden vaak niet aan hoge verwachtingen Te weinig gebruikt of niet beschikbaar Vraag naar validiteit Onvoldoende gehonoreerd Klingler, C., in der Schmitten, J. & Marckmann, G. (2016). Does facilitated Advance Care Planning reduce the costs of care near the end of life? Systematic review and ethical considerations. Palliative Medicine, 30(5), 423-433 6
Advance care planning Vroegtijdige zorgplanning Is het proces waardoor iemand in staat wordt gesteld zich uit te spreken over zijn/haar wensen in verband met de toekomstige zorg aan het levenseinde, en dit in samenspraak met zorgverleners, familieleden en andere belangrijke naastbestaanden. 7
Advance care planning Vroegtijdige zorgplanning Is het proces waardoor iemand in staat wordt gesteld zich uit te spreken over zijn/haar wensen in verband met de toekomstige reflectiezorg aan het levenseinde, en dit in samenspraak met zorgverleners, familieleden discussie en andere belangrijke naastbestaanden. communicatie 8
Advance care planning Vroegtijdige zorgplanning Is het proces waardoor iemand in staat wordt gesteld zich uit te spreken over zijn/haar wensen in verband met de toekomstige paternalisme zorg aan het levenseinde, en dit in samenspraak met zorgverleners, familieleden autonomie en andere belangrijke naastbestaanden. deliberatie 9
Advance care planning Vroegtijdige zorgplanning Is het proces waardoor iemand in staat wordt gesteld zich uit te spreken over zijn/haar wensen in verband met de toekomstige patient zorg centered aan het care levenseinde, en dit in samenspraak met zorgverleners, familieleden shared en decision andere belangrijke making naastbestaanden. 10
Proces Continu en dynamisch Aanpasbaar Patiënt, huisarts, familie, mantelzorg, verpleegkundige, paramedici Van hulpverleners wordt verwacht dat zij het gesprek op gang brengen Participatie: wat is kwaliteit volgens patiënt 11
Maar: sommige patiënten willen dit soort gesprek helemaal niet voeren aanbod, geen verplichting Momenteel: ongezonde focus op documenten voorafgaand aan proces Rigide doorlopen van documenten wordt als negatief ervaren 12
Proces Opvattingen over ziekte, waarden, voorkeuren verkennen Onderwerp VZP ter sprake brengen Zorgdoelen bespreken Keuzes noteren Keuzes communiceren Keuzes herzien en updaten 13
Hype Wat is het niet? Afvinken van lijstjes Met simpele ja-nee vragen Zonder overleg met relevante naasten of vertegenwoordiger Slecht geïnformeerde en begeleide patiënt Als een contract voor de toekomst 14
Proces op organisatorisch niveau Competentie Wetgeving Impact van keuzes Tijd kwalitijd Structurele opvolging Dossier 15
Doelpubliek VZP Surprise question zou ik verwonderd zijn als deze persoon binnen de 6 à 12 maand overlijdt PICT Palliative Indicator Tool Woonzorgcentra Verschuiving levensverwachting 1,8 m 16
Doelpubliek VZP Surprise question zou ik verwonderd zijn als deze persoon binnen de 6 à 12 maand overlijdt PICT Palliative Indicator Tool Woonzorgcentra Verschuiving levensverwachting 1,8 m 17
PICT Identificatie Heeft deze patiënt palliatieve zorg nodig? Indeling Naar zorgnoden Eenvoudig, verhoogd, maximaal palliatief statuut Al van bij eenvoudig palliatief statuut: VZP 18
Doelpubliek VZP Surprise question zou ik verwonderd zijn als deze persoon binnen de 6 à 12 maand overlijdt PICT Palliative Indicator Tool Woonzorgcentra Verschuiving levensverwachting 1,8 m 19
20 20
Bertha, 87 jaar - Gekend met TIA s - Nu CVA met beperkte re hemi en fatische stoornissen - PEG-sonde opgestart omwille van slikmoeilijkheden - Opgenomen in WZC omwille van verminderde zelfredzaamheid 21 21
Bertha, 87 jaar - Gesprek over VZP - Wil niet meer kunstmatig gevoed worden als ze opnieuw CVA doet - Wil niet meer naar ziekenhuis 22 22
Wetgeving Competentie Bv. juridisch bindend karakter van negatieve wilsverklaring ik wil geen antibiotica meer Impact van keuzes ik wil geen antibiotica meer Stopzetten van voeding en vocht Vaak niet herkend als medische interventie Stuit vaak op weerstand bij familie 23
24 Terminale fase Hongergevoel valt weg Extra calorie-inname oraal of parenteraal beïnvloedt levensverwachting niet Verhoogt dyscomfort Dorstgevoel valt weg Vochttoediening verlengt stervensproces Verhoogt dyscomfort 24
Bertha, 87 jaar - Gesprek over VZP - Wil niet meer kunstmatig gevoed worden als ze opnieuw CVA doet - Wil niet meer naar ziekenhuis 25 25
Zorgdoelen Van DNR naar nietbehandelingsbeslissing Van niet-behandelingsbeslissing naar zorgdoel 26
Zorgdoelen Van wat doen we niet, naar wat doen we wel: ABC-model Alles doen Behoudt van functies Comfortzorg 27
Onderwerpen Normen en waarden Niet-behandelingsbeslissingen Zorgdoelen Positieve wilsverklaring Vertegenwoordiging Afspraken rond overlijden 28
Vertegenwoordiging Wettelijke of aangeduide vertegenwoordiger? Wilsbekwaamheid is dynamisch en wordt vaak onderschat of miskend 29
Wie beslist? Familie Patient Arts-hulpverleners
Wie Beslist? Intact beslissingsvermogen van de oudere in relatie met moment van overlijden Oudere zonder AD 1 jaar = 87% (intact beslissingsvermogen) 1 maand = 78% 1 dag = 51% Oudere met AD 1 jaar = 39% (intact beslissingsvermogen) 1 maand = 24% 1 dag = 8% Lentzer; Am J Public Health 1992: 1093-98 31
Kwaliteitsindicatoren Focus op proces, op aanbod Zorgplan >< wilsverklaring 32
Zorgcontinuïteit Wachtdienst Informatieoverdracht tussen settings PICT + Sumehr 33
www.palliatief.be www.delaatstereis.be www.pallialine.be 34