Casus Hoe wensen mensen te sterven? Waarom vroegtijdig nadenken over zorg? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Casus Hoe wensen mensen te sterven? Waarom vroegtijdig nadenken over zorg? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning."

Transcriptie

1 DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename van opnames wilsonbekwame bewoners in het WZC Onmogelijk om VZP-gesprekken te voeren met deze bewoner Focus komt bij de eerstelijn! Casus Waarover gaat VZP? 1. Evolutie in de wetgeving (patiëntenrechten, palliatieve zorg & euthanasie) waar verwezen wordt naar informed consent : de patiënt heeft recht op informatie over zijn toestand, diagnose & prognose. 2. De vraag naar euthanasie neemt toe, maar het is niet altijd duidelijk wat de patiënt werkelijk wil 3. Er is een evolutie in het ethisch omgaan met beslissingen rond het levenseinde: van het paternalistisch model (de dokter beslist) naar het model van individuele autonomie (de patiënt beslist) en recentelijk naar het model van relationele autonomie. 4 Hoe wensen mensen te sterven? In hun slaap Zonder dat ze het beseffen Niet voorafgegaan door periode van aftakeling en pijn Waarom vroegtijdig nadenken over zorg? Evoluties in de geneeskunde Wettelijk kader levenseinde 1

2 Evoluties in de geneeskunde Lichaam kan, technisch gezien, lang in leven gehouden worden Lang leven mogelijk met chronische ziekten Plots sterven, zonder voorafgaande ziekte, is uitzonderlijk Veel kans op medische én ethische moeilijke beslissingen Daarbij kunnen (moeten?) vragen gesteld worden : Is verlenging van het leven altijd nodig en/of gewenst? Wat met comfort en waardigheid? Ervaringen vanuit palliatieve zorg Levenseindebeslissingen in de palliatieve fase zijn (emotioneel) moeilijke beslissingen. Keuze hulpverlener sluit grotendeels aan bij eigen waarden, slechts 1 op 5 zou dezelfde keuze geweest zijn als die van de patiënt Beslissen in de plaats van wordt door naasten vaak als emotioneel zeer belastend ervaren. In veel gevallen is de mening van de patiënt over zorg niet gekend, omdat : Er nooit communicatie over dit onderwerp bestaan heeft Het nooit is opgeschreven En de betrokken persoon het niet meer kan zeggen Dit zorgt, zowel voor vertegenwoordigers als voor hulpverleners, veel druk en stress Waarom VZP? Hoe worden beslissingen genomen? Onder druk van de emoties? Onder druk van de hulpverleners / artsen? Onzekerheid over wat de patiënt zelf zou beslist /gewild hebben? Evoluties in de geneeskunde Wettelijk kader levenseinde 2

3 Wettelijk kader levenseinde (2002) Wet op de patiëntenrechten Geeft patiënten o.a. recht op de waarheid, op juiste informatie en op inspraak in hun behandeling Wet op de palliatieve zorg Geeft patiënten het recht op kwalitatieve palliatieve zorg Wet op de euthanasie Geeft patiënten die aan een aantal voorwaarden voldoen het recht op de vraag naar levensbeëindiging Enkele vragen. Mag een patiënt een behandeling weigeren zelfs als dat de dood tot gevolg heeft? Als de patiënt op papier heeft gezet hebt dat hij een behandeling weigert mocht hij dementerend worden, moet dit dan gevolgd worden? Als de patiënt op papier heeft gezet dat hij euthanasie wenst mocht hij dementerend worden, moet dit dan gevolgd worden? Wie beslist er voor de patiënt als hij wilsonbekwaam geworden is? Wie beslist er dat de patiënt wilsonbekwaam geworden is? Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening Wet betreffende de rechten van de patiënt (8 rechten) (+recht op adequate pijnstilling) Recht op vrije keuze van beroepsbeoefenaar Wet betreffende de rechten van de patiënt (8 rechten) Recht op informatie over diagnose en prognose in een begrijpelijke taal. In uitzonderlijke omstandigheden : Ook recht op geen informatie, indien de patiënt dit zo wenst (zie ook vertrouwenspersoon ) of indien het meedelen ervan ernstig nadeel voor de betrokkene zou betekenen (therapeutische exceptie) Wet betreffende de rechten van de patiënt Recht op geïnformeerde toestemming. Bij elk onderzoek of behandeling : eerst uitleg, dan toestemming maar ook : Recht om te weigeren Recht om de toestemming terug te trekken Recht om op voorhand weigeringen op papier te zetten Casus : Lucien 3

4 Wilsonbekwame patiënten: Een patiënt kan altijd voor zichzelf beslissen wat hij wel of niet meer wil, Maar: Wat als hij daar niet (meer) toe in staat is? (bvb. patiënten met dementie, verwardheid, psychiatrische aandoeningen, ) Een wilsbekwame, meerderjarige kan zelf iemand aanduiden: De door de patiënt benoemde vertegenwoordiger Als dit niet gedaan is, bepaalt de wet wie het doet De door de vrederechter benoemde bewindvoerder persoon De informele vertegenwoordiger Waarom een vertegenwoordiger aanduiden? De informele vertegenwoordiger: de samenwonende partner (getrouwd of niet) een meerderjarig kind een ouder (...) een meerderjarige broer of zus. De patiënt kan zelf kiezen In wie hij het meest vertrouwen heeft dat hij de juiste mening kan en zal verwoorden En die dit aankan op het moment dat hij wilsonbekwaam wordt Een vertegenwoordiger kan zich beter voorbereiden om de juiste mening te verwoorden En neemt de verantwoordelijkheid dit te doen Wettelijk kader levenseinde (2002) Wat als er geen vertegenwoordigers zijn of als ze dit niet willen doen of als ze tegengestelde meningen hebben? Wet op de patiëntenrechten Geeft patiënten o.a. recht op de waarheid, op juiste informatie en op inspraak in hun behandeling Wet op de palliatieve zorg Geeft patiënten het recht op kwalitatieve palliatieve zorg Wet op de euthanasie Geeft patiënten die aan een aantal voorwaarden voldoen het recht op de vraag naar levensbeëindiging 4

5 Wet op de palliatieve zorg Iedere patiënt heeft recht op een kwaliteitsvolle én betaalbare palliatieve zorg, in welke zorgsector hij zich ook bevindt Elke patiënt heeft recht op informatie over de diagnose en prognose Wettelijk kader levenseinde (2002) Wet op de patiëntenrechten Geeft patiënten o.a. recht op de waarheid, op juiste informatie en op inspraak in hun behandeling Wet op de palliatieve zorg Geeft patiënten het recht op kwalitatieve palliatieve zorg Wet op de euthanasie Geeft patiënten die aan een aantal voorwaarden voldoen het recht op de vraag naar levensbeëindiging Enkele vragen. Wat is euthanasie? Wordt euthanasie vaak uitgevoerd? Wie kan euthanasie vragen? Wie kan het uitvoeren? Is euthanasie een recht? Kan euthanasie overal in de wereld? Euthanasie = Toedienen van dodelijke medicatie, door een arts en op uitdrukkelijk verzoek stopzetten of nalaten levensverlengende behandeling geen afdwingbaar recht!! = Wettelijk geregeld in Nederland, België en GH Luxemburg. Wet op euthanasie Voorziet mogelijkheid tot: - Actueel verzoek naar euthanasie (in geval van medische uitzichtloosheid, ondraaglijk fysisch of psychisch lijden) - Wilsverklaring euthanasie (in geval van onomkeerbaar coma) Voorwaarden euthanasie Meerderjarig of ontvoogde minderjarige (Oordeelsbekwame minderjarige) Bewust Handelingsbekwaam Medische uitzichtloosheid Ondraaglijke fysisch en/of psychisch lijden Herhaalde, weloverwogen vraag andere arts (Leif-arts) Bespreking van het verzoek met het verpleegkundig team Bespreking met de familie indien pt dit wenst 5

6 Voorwaarden euthanasie Indien geen palliatieve situatie : 2 de arts ( specialist in de aandoening) 1 maand tussen schriftelijk verzoek en uitvoering euthanasie Door dit Wettelijk kader kan men zorg vastleggen op documenten voor mocht men zich op een bepaald moment niet meer kunnen uitdrukken : Vertegenwoordiger aanduiden die de mening van de patiënt vertolkt Negatieve wilsverklaring Wilsverklaring inzake euthanasie Orgaandonatie, wil ivm de uitvaart, VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Is het continu PROCES waarbij de patiënt samen met zijn geliefden en zijn arts of andere hulpverleners de belangrijkste doelen en wensen vastlegt voor toekomstige zorg. VZP: taak van de arts? Ja, maar ook Iedereen die een rol speelt in de begeleiding van burger of patiënt kan betrokken partij zijn: Mantelzorger Verpleegkundige, Verzorgende, Poetshulp, Kinesist, Maatschappelijk werker Pastor, moreel consulent Wat is de taak van de hulpverlener eerstelijn binnen de vroegtijdige zorgplanning? Wat als je een vraag krijgt van de patiënt? Uitleg geven over wat er mogelijk is Arts verwittigen Brochure geven Doorverwijzen (zie mogelijkheden op flowchart) Familie betrekken Info documenten 6

7 Wat als je zelf vindt dat een gesprek over zorg nodig is? Uitleg geven over wat er mogelijk is Arts verwittigen Brochure geven Doorverwijzen Belang van het bespreken met de familie Info documenten Alert zijn op signalen! Mensen zijn soms met zorgplanning bezig, zonder te beseffen! Zoals mijn moeder gestorven is, dat zouden ze mij niet mogen aandoen Ik zou liever begraven/gecremeerd worden Als ik zo word, heb ik geen zin meer, dan mogen ze mij komen halen Ik, ik wil zo lang mogelijk leven Probeer die signalen te horen en grijp ze aan om erover te spreken, dat is gemakkelijker dan het zelf aanbrengen Basishouding: aanbieden om erover te praten, zien hoever de ander wil gaan eventueel doorverwijzen naar arts Enkele vb. van mogelijke vragen Wat zou er kunnen gebeuren als je ziekte verder gaat? Als je denkt aan je ziekte, maak je je dan zorgen? Wat zou je zeker nog willen doen, meemaken, afwerken,.? Hoe sta je tegenover afhankelijkheid? Wie zou er voor jou mogen zorgen als je het zelf niet meer kan? Stel dat je jezelf niet meer zou kunnen uitdrukken, hoe stel je je dan die zorg voor? Wat zou je zeker nog willen? Wat zou je zeker niet meer willen? 40 - Als je niet meer zou kunnen spreken, wie zou je dan kiezen als vertegenwoordiger? - Heb je ooit het ernstig ziek & afhankelijk worden op het levenseinde van iemand meegemaakt? Was dit, in jouw ogen, een goed of een slecht einde? - Heb je al met iemand van jouw familie over dit onderwerp gesproken? 41 Wanneer VZP ter sprake brengen? Nooit te vroeg, mogelijks te laat Als mensen zelf vragen hebben over het onderwerp Scharniermomenten in een mensenleven: Aangrijpende gebeurtenissen rondom de patiënt Opname in of terugkeer vanuit een ziekenhuis Opname in WZC Moment van een ernstige diagnose surprise question (Joanne Lynn, Washington DC, Amerika) 7

8 Bij welke patiënten? Niet iedereen is gelijk Sommige mensen willen NIET met het levenseinde bezig zijn, Of durven er niet over spreken, verwachten dat anderen erover beginnen, Sommigen willen dat alles voor hen beslist wordt, Anderen willen liever de regie zelf in handen nemen Welke actie ondernemen? Informatief gesprek plannen Uitleg geven over Wat, waarom en hoe VZP Info brochure meegeven Belang betrokkenheid familie en mantelzorgers Mogelijk in te vullen documenten Aanbieden om er later op terug te komen in een concreet gesprek Actie door : arts andere zorgverleners in samenspraak arts - Consulent Vroegtijdige Zorgplanning Patiënt stemt toe met VZP gesprek Gesprek plannen / TIJD! Omgaan in waarheid / concrete info Exploreren van de beleving van het hier en nu Evalueren toekomstverwachtingen Bespreken zorgdoelen Documenteren van de richtlijnen (wilsverklaringen vertegenwoordiger - ) Actie door : arts andere hulpverleners in samenspraak arts - Consulent Vroegtijdige Zorgplanning Noodzakelijke voorwaarde VZP : Omgaan in waarheid Het betrekken van de patiënt bij de besluitvorming impliceert dat er in waarheid met de patiënt omgaan. Als men niet weet waar men voorstaat kan men niet plannen Omgaan in waarheid Uit literatuurgegevens blijkt dat ouderen vaak wensen op de hoogte te zijn van de diagnose dementie. (Palliative assessment and advance care planning in severe dementia; Sampson et al, Palliative Medicine, 2010) Mits dit op een correcte manier meegedeeld wordt En de zorgverlener achteraf voldoende ondersteuning voorziet. - Consulent Vroegtijdige Zorgplanning - Consulent Vroegtijdige Zorgplanning 8

9 Exploreren van de beleving van het hier en nu Niet enkel focussen op de toekomst Hoe beleeft de persoon de kwaliteit van leven nu? Welke aspecten hebben hier het meest invloed op? Welke angsten en / of zorgen zijn er? Toekomstverwachtingen evalueren Nagaan van opvattingen over afhankelijkheid en ziekteverloop Opsporen van misvattingen Informeren over diagnose en prognose Grenzen van u als arts aangeven en alternatieven aanbieden indien nodig - Consulent Vroegtijdige Zorgplanning - Consulent Vroegtijdige Zorgplanning Identificeren van zorgdoelen Open gesprek over (resterende) levensdoelen Medische opties helpen begrijpen Pro s en contra s van medische interventies bespreken Nagaan van de gewenste medische zorg Geven van aanbevelingen voor adequate medische behandeling Uitleg geven over mogelijkheden palliatieve zorg (en euthanasie) Documenteren van de richtlijnen Bespreken van de plaats van een vertegenwoordiger Patiënt sturen in het gesprek met de vertegenwoordiger Helpen bij het invullen van het document wilsverklaring Toetsen van de besluiten met klinische voorbeelden Zorgen voor een kopie in het (de) dossier(s) - Consulent Vroegtijdige Zorgplanning - Consulent Vroegtijdige Zorgplanning Gedetailleerde documenten : Vroegtijdige zorgplanning : 2 modellen Wat kan je op papier zetten? Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en levenseinde Contractmodel versus convenantmodel Contractmodel : negatieve wilsverklaring Convenantmodel : bespreken van doelstellingen - Consulent Vroegtijdige Zorgplanning 9

10 Waarom een document? Hoe het document Invullen? 1 De communicatie, het PROCES en de BETROKKENHEID van de FAMILIE (indien pt dit wenst) zijn belangrijker dan documenten!!! Documenten ondersteunen een denkproces Neerschrijven van wensen kan, maar moet niet Voordeel: Beter afdwingbaar Betere informatie voor vertegenwoordiger Aanduiden van een vertegenwoordiger : treedt op in naam van de patiënt als communicatie niet meer mogelijk is Persoonlijke waarden en opvattingen: belangrijk voor de vertegenwoordiger Hoe het document invullen? - 2 Gezondheidszorg voor het geval ik mijn wil niet meer zelf kan uiten: Hoe het document invullen? 3 Wilsverklaring inzake euthanasie bij onomkeerbaar coma In welke omstandigheden? Welke medische tussenkomst? Wat na mijn overlijden? Aanvullende nuttige gegevens: naam en adres huisarts, voorkeur ziekenhuis, belangrijke informatie voor vertegenwoordiger Hoe het document invullen? 4 Wensen in verband met de uitvaart Verklaring in het geval van fysieke onmogelijkheid om zelf wilsverklaringen op te stellen Convenantmodel (ABC model) met behandeldoelen VZP A : Alles doen om het leven te behouden (Behalve reanimatie?) VZP B : alles doen om functiebehoud te verzekeren Optimaliseren functies Behoud onafhankelijkheid Herstel van functies Behoud of verbetering levenskwaliteit Personen en plaats waar document bewaard wordt (beschikbaarheid van het document) VZP C : alles doen om comfort te geven Comfortzorg Palliatieve zorg VZP Ct : alles doen om het stervensproces te ondersteunen Pijn- en symptoomcontrole Stervensproces niet verlengen 10

11 ABC - werkmodel Combinatie van de 2 modellen? Starten met het ABC om zorgdoelen uit te klaren A B Ja : maximale zorg ziekenhuis Ja : beperkte zorg ziekenhuis Aanvullen met een besproken (eventueel beperkte) weigering van behandelingen C Ct Ziekenhuis? Neen : maximale zorg WZC Neen : comfortzorg WZC Hou echter in het oog : ACTUELE zorgdoelen versus zorgdoelen in het geval van wilsonbekwaamheid Registreren van wilsverklaringen? Ambtenaren dienst burgerzaken kunnen bijkomende informatie geven over : Beperkte geldigheid document euthanasie Belang van betrekken van HV en familie Belang van het aanduiden vertegenwoordiger Bekendheid van de wilsverklaring? Doorverwijzen voor meer uitleg Tot slot: pleidooi voor vroegtijdige zorgplanning Er is weinig of niets te verliezen met het vroegtijdig voeren van gesprekken over de zorg die mensen wensen tijdens de laatste periode van hun leven, of met het meer systematisch bespreken tijdens het ziekteverloop, maar er is veel verloren als dit niet gebeurt 11

Casus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning

Casus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename

Nadere informatie

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM??? Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?

Nadere informatie

Dossier Voorafgaande zorgplanning

Dossier Voorafgaande zorgplanning Dossier Voorafgaande zorgplanning Elk jaar komen heel wat mensen in een situatie terecht waarin ze, omwille van een onomkeerbare coma, dementie of een andere aandoening, niet meer in staat zijn om zelf

Nadere informatie

Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Zorgplanning, ook voor morgen

Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Zorgplanning, ook voor morgen Het Leven Helpen VZW Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Zorgplanning, ook voor morgen Waarover gaat het? De zekerheden van het leven: Geboorte Ziekte en gezondheid Sterven Plots overlijden,

Nadere informatie

VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING - VEEL GESTELDE VRAGEN

VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING - VEEL GESTELDE VRAGEN VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING - VEEL GESTELDE VRAGEN VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Wat is vroegtijdige zorgplanning? Patiënten en de hulpverleners hebben niet altijd gelijklopende ideeën, verwachtingen en percepties

Nadere informatie

VERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE

VERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE VERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE Alle wetteksten en/of documenten, beschreven in dit document zijn te downloaden op www.palliatieve.org > professionele gebruiker > wetgeving en documenten

Nadere informatie

WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN?

WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN? CONCRETE ZORGPLANNING WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN? 1 ZORGZAME ZORG OP MEERDERE DOMEINEN OMTRENT MEDISCHE ZORGEN 3 OMTRENT HET BLIJVEN WONEN ALS JE EEN DAGJE OUDER WORDT DE KINDEREN NIET KORTBIJ WONEN

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek

Nadere informatie

Dr. Marc Desmet Palliatieve Dienst Virga Jesseziekenhuis Hasselt

Dr. Marc Desmet Palliatieve Dienst Virga Jesseziekenhuis Hasselt Dr. Marc Desmet Palliatieve Dienst Virga Jesseziekenhuis Hasselt Inhoud Codes Beperking Therapie Vroegtijdige zorgplanning (VZP) Wilsverklaringen Vertegenwoordiger / vertrouwenspersoon = middelen (geen

Nadere informatie

ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE

ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE 1. INLEIDING De beslissing nemen om te verhuizen naar een WZC is niet vanzelfsprekend. Vele zaken worden afgewogen vooraleer de beslissing valt. Dit ook voor wat het

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE

Voorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE Voorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie SEL Zuid-West-Vlaanderen Lokale Steunpunten Thuiszorg 18 mei, 15 juni en 27 juni 2017 VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE Halve eeuw medische spitstechnologie

Nadere informatie

Vroegtijdige Zorgplanning

Vroegtijdige Zorgplanning Vroegtijdige Zorgplanning Theoretisch kader Dr Ruth Piers Dienst Geriatrie UZ Gent 1 Inleiding Wetgevend kader MAAR praktijk Kanttekeningen vanuit de patiënt Kanttekeningen vanuit de zorgverstrekkers Toegepast

Nadere informatie

Beslissingen omtrent het levenseinde

Beslissingen omtrent het levenseinde Beslissingen omtrent het levenseinde Heb je er al over nagedacht? Als ik mijn vrouw niet meer herken, wil ik euthanasie (Etienne Vermeersch) Dit is volgens de wet onmogelijk! als ik mijn vrouw niet meer

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten

Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten 2 Wilsverklaring en levenseinde Stilstaan bij je levenseinde is nooit gemakkelijk. Toch kan het zinvol zijn erover na te

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander

Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander Inhoud Wat is advance care planning (ACP) in kader van goede palliatieve zorg? Enkele cijfers voor Vlaanderen/België? ACP

Nadere informatie

BIJLAGEN (website) Bijlage 1: Stroomdiagram voor de implementatie van vroegtijdige zorgplanning in woon- en zorgcentra.

BIJLAGEN (website) Bijlage 1: Stroomdiagram voor de implementatie van vroegtijdige zorgplanning in woon- en zorgcentra. BIJLAGEN (website) Bijlage 1: Stroomdiagram voor de implementatie van vroegtijdige zorgplanning in woon- en zorgcentra. 1 2 Bijlage 2: Gesprekssjablonen (naar M. Keirse) STAPPENPLAN VOOR BESPREKING VAN

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning - juridische omkadering -

Voorafgaande zorgplanning - juridische omkadering - Voorafgaande zorgplanning - juridische omkadering - Sylvie Tack 23 april 2014 Doctor in de Rechten Advocaat Praktijkassistent Gezondheidsrecht Overzicht Inleiding Wat is voorafgaande zorgplanning? Wat

Nadere informatie

Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd

Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd Woon- & Zorgcentrum De Wingerd Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd Dr. Jo Lisaerde Het zorgtraject van de bewoner Belevingsgerichte zorg: wie is deze bewoner? Zorgplanning: wat wenst de bewoner

Nadere informatie

Euthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Euthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Euthanasie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

Patiëntenrechten. Dr. Christina Tobback

Patiëntenrechten. Dr. Christina Tobback Patiëntenrechten Dr. Christina Tobback Patiënt de natuurlijke persoon aan wie gezondheidszorg wordt verstrekt, al dan niet op eigen verzoek hij ontvangt zorg omdat hij ernaar vraagt op vraag van een vertegenwoordiger

Nadere informatie

Vroegtijdige zorgplanning

Vroegtijdige zorgplanning Vroegtijdige zorgplanning Manu Keirse Hoogleraar, Faculteit der Geneeskunde KU Leuven Ondervoorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Het levenseinde voorzien 74 % sterven in zorgvoorzieningen 1/3

Nadere informatie

Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde

Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde KWB Baal 15 februari 2016 1 Praten over je levenseinde Dat is voor later, ik wil daar nu nog niet aan denken Ik ben nog gezond en in de bloei van mijn

Nadere informatie

VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING

VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Vaardigheidstraining voor de huisarts LOK VZP 20 oktober 2016 dia 1 Wie is wie? LOK VZP 20 oktober 2016 dia 2 De presentatie kwam tot stand door: LOK VZP 20 oktober 2016 dia 3

Nadere informatie

VROEGTIJDIGE ZORGpLANNING

VROEGTIJDIGE ZORGpLANNING VROEGTIJDIGE ZORGpLANNING Vooruitzien op wonen, leven, zorg zoals jij het wenst. Vroegtijdige zorgplanning Wonen, leven en zorgen zoals jij het wil Dat is onze grootste uitdaging: wonen, leven en zorg

Nadere informatie

Nu praten over later: zinvol!?

Nu praten over later: zinvol!? Nu praten over later: zinvol!? Op weg naar waardig levenseinde 21 april 2018 Netwerk Palliatieve Zorg Limburg 1 De context van levenseinde : Medisch-technische evolutie : - overlijden = medisch falen -

Nadere informatie

Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad

Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad Groep Philippus Neri - VZW Sint-Lucia Deze leidraad geldt voor een verzoek om euthanasie door een patiënt bij ondraaglijk psychisch en fysisch lijden.

Nadere informatie

Vroegtijdige Zorgplanning bij personen met dementie. Richtlijn-implementatie

Vroegtijdige Zorgplanning bij personen met dementie. Richtlijn-implementatie Vroegtijdige Zorgplanning bij personen met dementie Richtlijn-implementatie Presentatie op basis van materiaal ontwikkeld door: Jan De Lepeleire, PhD, huisarts, professor, KU Leuven en Universitair Psychiatrisch

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D

PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D OVERLEVING BIJ DEMENTIE * 2 Invloed van acuut event op prognose Elk acuut event verkort de levensduur Morrison et al.: JAMA 2000; 284:

Nadere informatie

Euthanasie. Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten

Euthanasie. Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Inhoud Inleiding 3 1 Beslissingen rond het levenseinde 4 1.1 Het verschil tussen een wilsverklaring betreffende euthanasie en een euthanasieverzoek

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3

Nadere informatie

Vroegtijdige zorgplanning in woonzorgcentra. hype of hulp? Dr. Gert Huysmans, Voorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen

Vroegtijdige zorgplanning in woonzorgcentra. hype of hulp? Dr. Gert Huysmans, Voorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Vroegtijdige zorgplanning in woonzorgcentra hype of hulp? Dr. Gert Huysmans, Voorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen 2 Historiek medische zorg Besef dat gezondheidzorg bestaat uit meerderheid

Nadere informatie

Rechten van de patiënt?

Rechten van de patiënt? Rechten van de patiënt? Belangrijke Belgische wetgevende initiatieven rond de eeuwwisseling Euthanasiewet 2002 Wet Patiëntenrechten 2002 Wet Palliatieve Zorg 2002 Recht op correcte informatie over zijn

Nadere informatie

Vroegtijdige zorgplanning

Vroegtijdige zorgplanning Vroegtijdige zorgplanning Waarom uw zorg vroegtijdig plannen? Wat houdt het in? curatief handelen palliatief handelen actieve levensbeëindiging Waarom vroegtijdig uw zorg plannen? Welke zorg zou u wensen

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Uw specialist heeft u verteld dat u ongeneeslijk ziek bent. Niet meer kunnen genezen is een bericht met ingrijpende gevolgen en het valt niet mee om hier

Nadere informatie

een waardig levenseinde

een waardig levenseinde De Bogaard 28 januari 2010 Sint Truiden 6 oktober 2011 een waardig levenseinde Wim Distelmans Leerstoel Waardig Levenseinde demens.nu aan de VUB zorg rond het levenseinde zorg rond het levenseinde hele

Nadere informatie

Topics in levenseindezorg

Topics in levenseindezorg Topics in levenseindezorg Wetgeving i.v.m. levenseindezorg 1.Patiëntenrechtenwet (aug. 2002): centraal staat de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht d.w.z. dat zorgverleners respect moeten hebben voor

Nadere informatie

Medische Beslissingen rond het levenseinde

Medische Beslissingen rond het levenseinde Medische Beslissingen rond het levenseinde Jo Lisaerde Eric Triau Maartje Wils Bewonersadviesraad 7 december 2011 Definitie Palliatieve Zorg Palliatieve zorg is een totaalzorg voor mensen die aan een ziekte

Nadere informatie

Praten over later: je lot zelf in handen nemen!

Praten over later: je lot zelf in handen nemen! Praten over later: je lot zelf in handen nemen! Nele De Win 08/10/2015 Snelle toename sinds begin 20ste eeuw 1850: 42.25 1900: 46.59 1950: 66.36 2000: 77.92 2005: 79.21 -- 2014 : 80,74 ( man 77,94 vrouw

Nadere informatie

Rechten van de patiënt

Rechten van de patiënt Rechten van de patiënt (KB 22/08/02) In het Belgisch Staatsblad van 26 september 2002 verscheen de wet van 22 augustus 2002 wet betreffende de rechten van de patiënt. In de wet op de patiëntenrechten staan

Nadere informatie

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 2 Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 3 Inleiding

Nadere informatie

VANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN

VANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN VANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN BROCHURE VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Beste bewoner, Dat is immers onze zorg: betrokken zijn op u en uw naasten en u zoveel als mogelijk gelukkig zien. Wij zijn blij dat u koos

Nadere informatie

Kalvermarkt Gent Telefoon: 09/

Kalvermarkt Gent Telefoon: 09/ INFOBROCHURE VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Kalvermarkt 1 9000 Gent Telefoon: 09/225 12 11 Beste bewoner en familie, De beslissing nemen om te verhuizen naar een woonzorgcentrum is voor velen niet vanzelfsprekend.

Nadere informatie

Het levenseinde teruggeven aan de mensen

Het levenseinde teruggeven aan de mensen Het levenseinde teruggeven aan de mensen Manu Keirse Hoogleraar, Faculteit der Geneeskunde KU Leuven Ondervoorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Sterven is zo oud als de mensheid Het levenseinde

Nadere informatie

Advanced care planning. Ketenzorg Arnhem

Advanced care planning. Ketenzorg Arnhem Advanced care planning Advance Care planning = Vroegtijdige zorg planning Continu proces van gesprekken over: Levensdoelen en wensen, hoe zorg daarbij past; Eventuele reanimatie; Opties voor palliatieve

Nadere informatie

Advanced care planning in cardiogeriatrie. Gert Ghijsebrechts Huisarts Cardio 2010

Advanced care planning in cardiogeriatrie. Gert Ghijsebrechts Huisarts Cardio 2010 Advanced care planning in cardiogeriatrie Gert Ghijsebrechts Huisarts Cardio 2010 Hartcentrum De wet op de patiëntenrechten (2002) Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking Behandeling die meeste kwaliteit

Nadere informatie

Algemeen. Euthanasie.

Algemeen. Euthanasie. Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning en wilsverklaringen. Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen

Voorafgaande zorgplanning en wilsverklaringen. Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen Voorafgaande zorgplanning en wilsverklaringen Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen 1 Overzicht Begrippenkader Positieve wilsverklaring Euthanasieverklaring Negatieve

Nadere informatie

Denkt u wel eens na over uw levenseinde?

Denkt u wel eens na over uw levenseinde? Denkt u wel eens na over uw levenseinde? Advance care planning https://www.youtube.com/watch?v=rtjce7zlkos Spreken in het laatste stuk van Durven het praten leven over het levenseinde Daan van Maare, huisarts

Nadere informatie

Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten

Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Palliatief Support Team 03 650 50 57 Inleiding Als u vragen heeft over beslissingen rond het levenseinde en meer bepaald over euthanasie, dan

Nadere informatie

Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg

Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Naomi Van De Moortele, psychologe hematologie en palliatieve zorgen UZ Gent An Lievrouw, psychologe digestieve oncologie UZ Gent Workshop: 1. Palliatieve

Nadere informatie

DE RECHTEN VAN DE SLAPENDE PATIËNT

DE RECHTEN VAN DE SLAPENDE PATIËNT DE RECHTEN VAN DE SLAPENDE PATIËNT Els Meerbergen Vlaams Patiëntenplatform vzw 21 maart 2013 5 de NACHTCONGRES NVKVV Inhoud 1. Wat is het Vlaams Patiëntenplatform vzw? 2. Welke patiëntenrechten zijn er?

Nadere informatie

AUTONOMIE: HOEKSTEEN OF STRUIKELBLOK?

AUTONOMIE: HOEKSTEEN OF STRUIKELBLOK? AUTONOMIE: HOEKSTEEN OF STRUIKELBLOK? PATIËNTENRECHTEN EN ETHIEK IN DE PSYCHIATRIE AXEL LIÉGEOIS Inleiding Verschillende benaderingen van de zorgrelatie Ethische beschouwingen bij de Wet Patiëntenrechten

Nadere informatie

Wilsverklaring invullen. Juridische informatie. Manu Keirse Hoogleraar Faculteit der Geneeskunde, KULeuven

Wilsverklaring invullen. Juridische informatie. Manu Keirse Hoogleraar Faculteit der Geneeskunde, KULeuven Wilsverklaring invullen Juridische informatie Manu Keirse Hoogleraar Faculteit der Geneeskunde, KULeuven Meer dan levenseinde Mijn gezondheidszorg Levenseinde Regelingen nadien zoals: afstaan organen,

Nadere informatie

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. Imeldaziekenhuis

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. Imeldaziekenhuis Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg Inhoud Inleiding 3 Palliatieve therapie 4 Palliatieve zorg 5 Het stopzetten of niet starten van een levensverlengende

Nadere informatie

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde informatie voor patiënten INLEIDING 3 PALLIATIEVE THERAPIE 4 PALLIATIEVE ZORG 4 HET STOPZETTEN OF NIET STARTEN VAN EEN LEVENSVERLENGENDE BEHANDELING 5 PALLIATIEVE

Nadere informatie

MEER WILSBEKWAAM DAN JE DENKT NATHALIE NELLES MARIE-LOUISE VAN LEEUWEN

MEER WILSBEKWAAM DAN JE DENKT NATHALIE NELLES MARIE-LOUISE VAN LEEUWEN MEER WILSBEKWAAM DAN JE DENKT NATHALIE NELLES MARIE-LOUISE VAN LEEUWEN SITUERING Toename van aantal wilsonbekwame personen, overgrote deel: dementie - Verbetering van de medische zorg, men hoeft niet meer

Nadere informatie

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE Cor Spreeuwenberg HOE KOMT HET DAT OVER DIT SOORT BESLISSINGEN MEER WORDT GESPROKEN DAN VROEGER? vroeger dood door infectieziekten en ongevallen

Nadere informatie

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek De laatste levensfase Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek In gesprek In de laatste levensfase krijgen mensen te maken met allerlei vragen. Misschien ziet u op tegen de pijn en benauwdheid die

Nadere informatie

Vroegtijdige zorgplanning

Vroegtijdige zorgplanning Vroegtijdige zorgplanning Een planning die zorg vraagt WZC Onze Lieve Vrouw WAT IS VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING? Welke zorg zou u wensen indien u ernstig ziek zou worden? Wilt u een levensverlengende behandeling

Nadere informatie

Vroegtijdige Zorgplanning en levenseindebeslissingen in de Brugse WZC: stand van zaken (2010-2015)

Vroegtijdige Zorgplanning en levenseindebeslissingen in de Brugse WZC: stand van zaken (2010-2015) // Vroegtijdige Zorgplanning en levenseindebeslissingen in de Brugse WZC: stand van zaken (-5) Hans Bogaert Huisarts Groepspraktijk De Schakel WZC Van Zuylen OCMW Brugge INHOUD Inleiding Het Brugs model

Nadere informatie

Guy Hannes Coördinator PNAT

Guy Hannes Coördinator PNAT Dementie : palliatieve benadering? Guy Hannes Coördinator PNAT Palliatieve zorg = van alle tijden Een waardig afscheid, omringd door geliefden Voedingsbodem vooruitgang van de geneeskunde : we leven langer.

Nadere informatie

Gedeelde zorg rond het levenseinde

Gedeelde zorg rond het levenseinde Gedeelde zorg rond het levenseinde Vroegtijdige zorgplanning Gedeelde zorg rond het levenseinde U als bewoner én wijzelf denken we wel eens aan sterven. We worden geconfronteerd met onze diepste vragen

Nadere informatie

Zorg rond het levenseinde

Zorg rond het levenseinde Groeningelaan 7 8500 Kortrijk Tel.nr. 056/24 52 71 Faxnr. 056/24.52.64 Zorg rond het levenseinde Zorg rond het levenseinde 12 Voor meer informatie over voorgaande onderwerpen, kan u contact opnemen met

Nadere informatie

Vlaams Patiëntenplatform vzw. Ups en downs 12 februari 2012

Vlaams Patiëntenplatform vzw. Ups en downs 12 februari 2012 Je rechten als patiënt Vlaams Patiëntenplatform vzw Ups en downs 12 februari 2012 1 Inhoud 1. Wat is het Vlaams Patiëntenplatform vzw? 2. Een paar vaststellingen 3. Wet op de patiëntenrechten en verpleegkundigen

Nadere informatie

De patiënt nu en in de toekomst verwachtingen van patiënten tav verpleegkundigen

De patiënt nu en in de toekomst verwachtingen van patiënten tav verpleegkundigen De patiënt nu en in de toekomst verwachtingen van patiënten tav verpleegkundigen Vlaams Patiëntenplatform vzw Symposium NVKVV 20 maart 2012 1 Inhoud 1. Wat is het Vlaams Patiëntenplatform vzw? 2. Een paar

Nadere informatie

13 november 2009. palliatieve geneeskunde VUB

13 november 2009. palliatieve geneeskunde VUB 13 november 2009 Het wettelijk kader van de levenseindebeslissingen Wim Distelmans MD MPH PhD palliatieve geneeskunde VUB zorg rond het levenseinde hele evolutie halve eeuw medische spitstechnologie veel

Nadere informatie

Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone. Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven

Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone. Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven Situering Beslissingen rond het levenseinde Zeer vaak: Niet meer starten van (al dan niet medisch

Nadere informatie

WET OP DE RECHTEN VAN DE PATIENT

WET OP DE RECHTEN VAN DE PATIENT WET OP DE RECHTEN VAN DE PATIENT (22 augustus 2002, B.S. 26 september 2002) Bijgaande samenvatting verwoordt de beperkte folder uitgegeven door de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van

Nadere informatie

Wilsverklaring en levenseinde. Informatiebrochure Patiënten

Wilsverklaring en levenseinde. Informatiebrochure Patiënten Wilsverklaring en levenseinde Informatiebrochure Patiënten 1. Vroegtijdige zorgplanning...4 1.1 Nu denken aan later...4 1.2 Euthanasieverklaring...5 1.3 Wilsverklaring...5 2. Euthanasie...6 2.1 Wat is

Nadere informatie

Heeft u het er wel eens over?

Heeft u het er wel eens over? Heeft u het er wel eens over? Met wie? Waarom? Moeilijk? Mensen zijn verschillend Sommigen vinden het niet moeilijk en willen alles regelen. Anderen hebben er wel moeite mee en hebben het er liever niet

Nadere informatie

Film. à Zorg beter afstemmen op wensen en opvattingen patiënt/ naasten. à Voorkómen van onnodige/onwenselijke medische handelingen

Film. à Zorg beter afstemmen op wensen en opvattingen patiënt/ naasten. à Voorkómen van onnodige/onwenselijke medische handelingen Inhoud workshop Inleiding Advance Care Planning Advance Care Planning Landelijk Congres Palliatieve Zorg Lunteren, 22 september 2014 Drs. Kirstin Jalink Dr. Ir. Jenny van der Steen Film Stappenplan Advance

Nadere informatie

Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017

Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017 Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017 Deze lijst van onderzoeksvragen kwam tot stand na een bevraging bij de coördinatoren van de regionale netwerken voor palliatieve zorg en de voorzitters van

Nadere informatie

Procedure euthanasie ouderenzorg

Procedure euthanasie ouderenzorg Procedure euthanasie ouderenzorg 1. Euthanasie: Volgens de Belgische wetgeving wordt euthanasie omschreven als het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene op diens verzoek

Nadere informatie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie

Nadere informatie

Definitie Vroegtijdige zorgplanning is :

Definitie Vroegtijdige zorgplanning is : Vroegtijdige Zorgplanning : welk belang bij Voeding en vocht in de palliatieve fase? GERDA OKERMAN VORMINGSVERANTWOORDELIJKE PALLIATIEVE ZORG GENT-EEKLO Definitie Vroegtijdige zorgplanning is : HET CONTINU

Nadere informatie

FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN

FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN 2 INHOUDSTAFEL 1. Euthanasie op verzoek van de patiënt vs. euthanasie op basis van een voorafgaande wilsverklaring

Nadere informatie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.

Euthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet. 00 Euthanasie 1 Inleiding Euthanasie of actieve levensbeëindiging is in dit ziekenhuis bespreekbaar en wordt serieus benaderd. Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken.

Nadere informatie

Vroegtijdige zorgplanning

Vroegtijdige zorgplanning Vroegtijdige zorgplanning Mijn wensen, een zorg voor nu of later? T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B

Nadere informatie

ZNA Ombudsdienst Wat zijn jouw rechten als patiënt? Informatie voor patiënten

ZNA Ombudsdienst Wat zijn jouw rechten als patiënt? Informatie voor patiënten ZNA Ombudsdienst Wat zijn jouw rechten als patiënt? Informatie voor patiënten 2 Wat zijn jouw rechten als patiënt? Wat zijn jouw rechten als patiënt? 3 Wat zijn je rechten als patiënt? > > De zorgverlener

Nadere informatie

Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen AHLEC Effectief lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie

Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen AHLEC Effectief lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen AHLEC Effectief lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie DE WILSVERKLARING EUTHANASIE JURIDISCH DOORGELICHT Overzicht

Nadere informatie

Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien. Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg

Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien. Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg Uitgebreide volmacht: Wie beslist namens een patiënt als deze dat zelf (tijdelijk) niet meer kan Voorkomen: Onder

Nadere informatie

ZNA Ombudsdienst Wat zijn jouw rechten als patiënt? Informatie voor patiënten

ZNA Ombudsdienst Wat zijn jouw rechten als patiënt? Informatie voor patiënten ZNA Ombudsdienst Wat zijn jouw rechten als patiënt? Informatie voor patiënten 2 Wat zijn jouw rechten als patiënt? Wat zijn je rechten als patiënt? > > De zorgverlener biedt je kwalitatieve zorg. Als patiënt

Nadere informatie

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Inleiding Wie opgenomen wordt in het ziekenhuis, hoopt na de behandeling weer genezen te zijn en door te gaan met zijn of haar leven. Helaas verloopt een ziekte

Nadere informatie

Wat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven.

Wat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven. Medisch Beleid Medisch ethisch beleid De waardigheid van de mens en de kwaliteit van leven staan centraal in de zorg van De Blije Borgh. Zo ook in de zorg tijdens de laatste levensfase van onze bewoners

Nadere informatie

Patiëntenrechten. Bij welke zorgverleners gelden de patiëntenrechten? Wat zijn de patiëntenrechten?

Patiëntenrechten. Bij welke zorgverleners gelden de patiëntenrechten? Wat zijn de patiëntenrechten? Patiëntenrechten De wet over de rechten van de patiënt bestaat al langer dan vijftien jaar. Toch weten de meeste mensen niet welke rechten ze hebben wanneer ze een beroep doen op een zorgverlener. Bij

Nadere informatie

Het levenseinde bespreekbaar maken. Informatie voor patiënten en familie

Het levenseinde bespreekbaar maken. Informatie voor patiënten en familie Het levenseinde bespreekbaar maken Informatie voor patiënten en familie Patiëntenvoorlichting INHOUDSTAFEL Inhoudstafel.pg. 1 Inleiding...pg. 2 Palliatieve zorg pg. 3 Het niet starten of stoppen van levensverlengende

Nadere informatie

PROGRAMMA. 14u15: PLENAIRE TERUGKOPPELING

PROGRAMMA. 14u15: PLENAIRE TERUGKOPPELING PROGRAMMA 12u00: ONTHAAL MET BROODJES LUNCH 12u30: PLENAIRE INLEIDING Visie Mijn wensen voor mijn gezondheidszorg: VZP op maat van de patiënt Casus uit de praktijk 13u15: MULTIDISCIPLINAIRE UITWISSELING

Nadere informatie

Vragenlijst. KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen

Vragenlijst. KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen Vragenlijst KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen 2 Inleiding op de vragenlijst Deze vragenlijst is onderdeel van een onderzoek naar medische beslissingen

Nadere informatie

HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN

HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN IN RELATIE TOT PALLIATIEVE ZORG BIJ LONGFIBROSE Frank Schaapsmeerders, Specialist Ouderengeneeskunde en SCEN-arts Landelijke bijeenkomst Longfibrose Patiëntenvereniging, Nijkerk

Nadere informatie

INFORMATIE BETREFFENDE EUTHANASIE, LEVENSTESTAMENT EN LEVENSEINDE.

INFORMATIE BETREFFENDE EUTHANASIE, LEVENSTESTAMENT EN LEVENSEINDE. INFORMATIE BETREFFENDE EUTHANASIE, LEVENSTESTAMENT EN LEVENSEINDE. Levenseinde. Levenstestament. Euthanasie. Wat als ik dement wordt? Wat als ik in een uitzichtloze toestand van lijden terechtkom? Wat

Nadere informatie

VZP bij beginnende dementie. Myriam De Schynkel Dementiecoach

VZP bij beginnende dementie. Myriam De Schynkel Dementiecoach VZP bij beginnende dementie Myriam De Schynkel Dementiecoach Overzicht Context Wat kan je doen? Definitie VZP Timing VZP VZP in ziekenhuis: implementatie in verschillende trajecten: Diagnostiek, Cognufit,

Nadere informatie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek Publieksversie Waarom nadenken en praten over uw levenseinde? Misschien denkt u wel eens na over uw levenseinde. In dat laatste deel van uw leven kan uw dokter

Nadere informatie

Dankwoord 13. Achtergrond en opzet van de studie Inleiding Onderzoeksmethodes 21

Dankwoord 13. Achtergrond en opzet van de studie Inleiding Onderzoeksmethodes 21 Inhoud Dankwoord 13 DEEL 1 Achtergrond en opzet van de studie 15 1. Inleiding 17 2. Onderzoeksmethodes 21 1. SENTI-MELC studie (Hoofdstukken 6, 7, 8, 9, 15) 21 2. Studie naar de frequentie en kenmerken

Nadere informatie

Praat erover! Leonie Vogels, psycholoog, coach Levenseindevragen, trainer STEM, betrokken bij Levenseindekliniek

Praat erover! Leonie Vogels, psycholoog, coach Levenseindevragen, trainer STEM, betrokken bij Levenseindekliniek Praat erover! Leonie Vogels, psycholoog, coach Levenseindevragen, trainer STEM, betrokken bij Levenseindekliniek Dappere dokter Sander de Hosson Tot slot Praat voordat u gaat Leven en dood horen bij elkaar

Nadere informatie

Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde

Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde Mijn persoonlijke waarden en opvattingen Naast de uitdrukkelijke wilsverklaringen die volgen, wil ik dat altijd rekening wordt gehouden

Nadere informatie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder leest u de visie en het beleid van

Nadere informatie

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Levenseinde Presentatie KBO Riethoven 18 april 2017 Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Video ter introductie https://youtube/rtjce7zlkos Keuzes rond het levenseinde Waar wil

Nadere informatie

Vier kernvragen in de palliatieve zorg:

Vier kernvragen in de palliatieve zorg: Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg 2. Het PaTz project in de praktijk

Nadere informatie

Euthanasie: de wet en de praktijk

Euthanasie: de wet en de praktijk Euthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden 90.007N-140401 Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net Inleiding U leest deze infobrochure niet

Nadere informatie

Modelbrochure Intensieve Zorgen & Geïnformeerde Toestemming. Dr. Jasperina Dubois Anesthesiology & Intensive Care Jessa Hasselt

Modelbrochure Intensieve Zorgen & Geïnformeerde Toestemming. Dr. Jasperina Dubois Anesthesiology & Intensive Care Jessa Hasselt Modelbrochure Intensieve Zorgen & Geïnformeerde Toestemming Dr. Jasperina Dubois Anesthesiology & Intensive Care Jessa Hasselt Inhoud Waarom Wettelijke vertegenwoordiger Inhoud brochure Waarom? Informed

Nadere informatie