Inleiding. Vinken en vonken in Vroegtijdige zorgplanning. Doel van de bijeenkomst: Casuïstiek Achtergronden Literatuur

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inleiding. Vinken en vonken in Vroegtijdige zorgplanning. Doel van de bijeenkomst: Casuïstiek Achtergronden Literatuur"

Transcriptie

1 Vinken en vonken in Vroegtijdige zorgplanning Rens Henquet, Kaderarts ouderengeneeskunde Mirjam Broes, Kaderarts palliatieve zorg Inleiding Doel van de bijeenkomst: Casuïstiek Achtergronden Literatuur

2 Vroegtijdige zorgplanning, VZP Wat weten we van de wensen van onze patiënten Handreiking bieden om dit bespreekbaar te maken Definitie Vroegtijdig planning van de zorg is erop gericht de patiënt en de behandelaar de mogelijkheid te bieden, een open dialoog te starten en hierin de keuzes die gemaakt kunnen worden aangaande het naderende levenseinde te bespreken. Referentie: M. Dooremalen. Netwerk Palliatieve zorg Midden Brabant. Juli

3 Van cure naar care Wat is het niet NVVE verklaring NB NR Wilsbeschikking Levenstestament Lesa richtlijn Kan er wel uit voortvloeien

4 Werkwijze Geen vast format, maar een proces Dialoog Sonderen Pepsi cola! Afstemmen zorg 1 e en 2 e lijn, CHP en andere hulpverleners Uit literatuur België, bespreken levenseinde doelen, duur 21 min (de Leperleire) Advance care planning bij kanker/palliatie Advance care planning bij hartfalen Advance care planning bij COPD Werkgroep terminale COPD, Zorgnetwerk Midden Brabant Ouderenmodule, RCH

5 Koppelonderzoek 1 N= % heeft nagedacht over medische behandeling en besluitvorming in de laatste levensfase Medische behandeling wel/niet in laatste levensfase 57% Reanimatie 48% Euthanasie 55% Wie voor u beslist 53% Koppelonderzoek 2 % Heeft wel eens gesproken over eerder genoemd onderwerpen 41% met naasten 4% met arts

6 Informatiebronnen Waar vinden burgers hun informatie als zij iets willen weten over euthanasie/palliatieve sedatie? 68% zou de huisarts raadplegen Wanneer bespreken? Initiatief: patiënt of zorgverlener Als je bedenkt deze patient zou er over 6 mnd wel eens niet meer kunnen zijn. Denk eraan bij: progressie ernstige ziekte (COPD/hartfalen) ouderdom overlijden familielid/vriend bij nieuw gestelde diagnose verandering in behandelopties beoordeling zorgbehoefte multipele ziekenhuisopnamen

7 Hulpmiddel Pepsi-cola acroniem: Pepsi Physical Emotional Personal Social Information

8 ... Cola Control Out of hours Late, Terminal care After death Lesa richtlijn Bij kwetsbare ouderen, indien hartstilstand, is de kans op overleven (buiten zkhs): 70+, 8 van de 100 overleven, waarvan 4 geen of lichte restklachten Shared descision-making, liefst ingebed in ruimer gesprek Betrek mantelzorgers erbij Geef evidence based informatie

9 Condities Vrijwillig Zorgverlener heeft goede communicatieve vaardigheden Is goed op de hoogte van medische situatie behandelopties sociale situatie Voldoende privacy en tijd Continu proces: voortgaande evaluatie en nieuwe afspraken Beoogd effect Weet hebben van de wensen en gedachten Beter participeren Minder paniek en angst Hogere kwaliteit van leven voor patiënt, naasten (en de dokter!)

10 Redenen om het niet te bespreken Patiënt denkt afgeschreven te zijn Te moeilijk, uitstel gedrag Schroom om juiste moment te vinden Moeite met impertinente vragen Tijdsgebrek Verlegen met levenseinde Verschillend beleid 1 e en 2 e lijn Verkeerde tijdstip (wachtend op de ambulance) Patiënt wil er niet over beginnen!...? Noteren in HIS Episode A20 = euthanasie gesprek Plus episode of attentie waarde toekennen Episode A58 = therapeutisch gesprek, tekst aanpassen: vroegtijdige zorgplanning, plus episode of attentie waarde toekennen

11 Discussie Wat weten we van de wensen van onze oudere patiënten? Te weinig! Inzet POH of huisarts? Noteren in HIS, CHP, samenwerking 1 e en 2 e lijn. Wat heb je nodig om een en ander wel bespreekbaar te maken? Literatuur Betere zorg aan het einde, Medisch contact, 18 mei 2012, Informatie ten behoeven van huisartsen en specialisten over Vroegtijdige zorgplanning bij uitbehandelde COPD patiënten in Midden- Brabant, Marieke van Dooremalen, 2011 Ouderenzorg in praktijk gebracht, Huisarts en Wetenschap, augustus 2012 Tijdig praten over het overlijden, KNMG De arts staat in de behandelmodus, Medisch Contact, 1 juni 2012 Kennis en opvattingen van publiek en professionals over medische besluitvorming en behandeling rond het einde van het leven : Het Koppel onderzoek, Den Haag, ZonMw, juni 2011 Vroegtijdige zorgplanning bij ouderen in de thuissituatie, K.Viaene, J. De Leperleire,

12 Vragen? Dank voor uw aandacht

Vroegtijdige zorgplanning

Vroegtijdige zorgplanning Vroegtijdige zorgplanning Nascholing voor huisartsen, praktijkondersteuners, wijkverpleegkundigen. Voorjaar 2016 werkgroepleden Marieke Doormalen, verpleegkundige Henrieta van der Veeke, wijkverpleegkundige

Nadere informatie

Advance Care Planning

Advance Care Planning Advance Care Planning 23 maart 2017 Gea Antonides, specialist ouderengeneeskunde, Beweging3.0 Marieke de Korte, praktijkverpleegkundige en coördinator zorgprogramma ouderenzorg HE Zorg Inhoud netwerkbijeenkomst

Nadere informatie

Tijdige gezamenlijke besluitvorming over zorg in de laatste levensfase (ACP én SDM)

Tijdige gezamenlijke besluitvorming over zorg in de laatste levensfase (ACP én SDM) Tijdige gezamenlijke besluitvorming over zorg in de laatste levensfase (ACP én SDM) Workshop 3 (zaal C5) Hartelijk welkom! Wij zijn: Hartelijk welkom! Brenda Ott, huisarts en kaderhuisarts ouderengeneeskunde

Nadere informatie

KNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden

KNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden KNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden L.Paulides, huisarts S.Vollenberg, maatschappelijk werk JBZ T.Smilde, Internist oncoloog Margot Verkuylen, specialist ouderengnk voorzitter 07 November

Nadere informatie

Advanced care planning. Ketenzorg Arnhem

Advanced care planning. Ketenzorg Arnhem Advanced care planning Advance Care planning = Vroegtijdige zorg planning Continu proces van gesprekken over: Levensdoelen en wensen, hoe zorg daarbij past; Eventuele reanimatie; Opties voor palliatieve

Nadere informatie

Transmurale palliatieve zorg

Transmurale palliatieve zorg Transmurale palliatieve zorg Eric van Rijswijk/ Lieke Paulides Tineke Smilde/ Hans Pruijt Bossche Samenscholingsdagen Sept 2014 Hoe is het nu? Een inventarisatie Als het moeilijk is..wie bel je Hoe is

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander

Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander Inhoud Wat is advance care planning (ACP) in kader van goede palliatieve zorg? Enkele cijfers voor Vlaanderen/België? ACP

Nadere informatie

Praat met patiënten over het levenseinde

Praat met patiënten over het levenseinde Wel of niet reanimeren? Praat met patiënten over het levenseinde R eanimatie bij kwetsbare ouderen is maar zelden succesvol, en leidt dus vaak tot een verstoord sterfbed. Elke huisarts kent de voorbeelden

Nadere informatie

HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN

HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN IN RELATIE TOT PALLIATIEVE ZORG BIJ LONGFIBROSE Frank Schaapsmeerders, Specialist Ouderengeneeskunde en SCEN-arts Landelijke bijeenkomst Longfibrose Patiëntenvereniging, Nijkerk

Nadere informatie

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Levenseinde Presentatie KBO Riethoven 18 april 2017 Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Video ter introductie https://youtube/rtjce7zlkos Keuzes rond het levenseinde Waar wil

Nadere informatie

Tijdig spreken over het levenseinde. Lucas A.M. Koch, huisarts, ethicus

Tijdig spreken over het levenseinde. Lucas A.M. Koch, huisarts, ethicus Tijdig spreken over het levenseinde Lucas A.M. Koch, huisarts, ethicus Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Niet alles wat kan, hoeft. Passende zorg Tijdig gesprek Het waarom

Nadere informatie

ZORG VOOR KWETSBARE OUDEREN winst of waan? Door Elvira Schouten en Desirée Verheijen, clinic 21-11-2012

ZORG VOOR KWETSBARE OUDEREN winst of waan? Door Elvira Schouten en Desirée Verheijen, clinic 21-11-2012 ZORG VOOR KWETSBARE OUDEREN winst of waan? Door Elvira Schouten en Desirée Verheijen, clinic 21-11-2012 Inhoud workshop Wat is kwetsbaarheid? Wie zijn de kwetsbare ouderen? Hoe op te sporen? Waarom opsporen?

Nadere informatie

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Saskia Danen Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Laatste levensfase Patiënten met dementie bevinden zich allen in een chronisch progressief proces. Palliatieve zorg bij dementie Laatste

Nadere informatie

1.Inleiding Doelgroep: met wie wordt het gesprek gevoerd Rollen en verantwoordelijkheden... 5

1.Inleiding Doelgroep: met wie wordt het gesprek gevoerd Rollen en verantwoordelijkheden... 5 Inhoud 1.Inleiding... 3 2. Doelgroep: met wie wordt het gesprek gevoerd... 4 3. Rollen en verantwoordelijkheden... 5 4. Verslaglegging Afspraken rondom het levenseinde... 9 5. Overdracht afspraken behandelbeleid-/beperkingen...

Nadere informatie

Q1 Wat is uw specialistische registratie?

Q1 Wat is uw specialistische registratie? Q1 Wat is uw specialistische registratie? Beantwoord: 189 Overgeslagen: 0 Cardioloog 2,65% Consulent palliatieve... Diëtist 22,22% Fysiotherapeut Geestelijk verzorger 1,59% Geriater 0,53% Huisarts 5,29%

Nadere informatie

Op weg naar optimale, transmurale samenwerking. Jenske Geerling Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg UMCG

Op weg naar optimale, transmurale samenwerking. Jenske Geerling Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg UMCG Op weg naar optimale, transmurale samenwerking Jenske Geerling Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg UMCG Knelpunten? Knelpunten Tussen eerste en tweede lijn Tussen verschillende disciplines Tussen

Nadere informatie

MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING

MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING Symposium Palliatieve zorg en dementie, juni 2017 Helma Mebius, wijkverpleegkundige Carintreggeland en verpleegkundige consulent palliatieve zorg Evelien Siegerink,

Nadere informatie

Samen Beslissen in de laatste levensfase

Samen Beslissen in de laatste levensfase Samen de zorg beter maken Samen Beslissen in de laatste levensfase op naar meer bewustwording, betere patiënteninformatie en instrumenten ter ondersteuning 19 februari 2016 mr. H. Post drs. W. Toersen

Nadere informatie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie

Nadere informatie

Denkt u wel eens na over uw levenseinde?

Denkt u wel eens na over uw levenseinde? Denkt u wel eens na over uw levenseinde? Advance care planning https://www.youtube.com/watch?v=rtjce7zlkos Spreken in het laatste stuk van Durven het praten leven over het levenseinde Daan van Maare, huisarts

Nadere informatie

Doodgewoon Rijpwetering 12 september 2016 Tijdig spreken over het levenseinde

Doodgewoon Rijpwetering 12 september 2016 Tijdig spreken over het levenseinde KBO-KAAG EN BRAASSEM Doodgewoon Rijpwetering 12 september 2016 Tijdig spreken over het levenseinde Yvonne G. van Ingen, Ouderenarts Twitter @ygvaningen info@yvonnegvaningen.nl www.yvonnegvaningen.nl (C)

Nadere informatie

Pro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing

Pro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing Pro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing Isabelle Flierman Arts-onderzoeker bij het AMC Afdeling ouderengeneeskunde en huisartsgeneeskunde Symposium Methoden

Nadere informatie

Soepele samenwerking voor ouderen thuis. Symposium 8 oktober 2014

Soepele samenwerking voor ouderen thuis. Symposium 8 oktober 2014 Soepele samenwerking voor ouderen thuis Symposium 8 oktober 2014 Disclosure belangen sprekers: Nieske Heerema :geen Dr Hester ten Dam :geen Leonie Bosch :geen Annemieke van Oostveen:geen Dr Hester ten

Nadere informatie

Anticiperen op zorg rond het levenseinde. Brenda Ott, kaderhuisarts ouderengeneeskunde

Anticiperen op zorg rond het levenseinde. Brenda Ott, kaderhuisarts ouderengeneeskunde Anticiperen op zorg rond het levenseinde Brenda Ott, kaderhuisarts ouderengeneeskunde Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

Palliatieve zorg: leven tot het einde

Palliatieve zorg: leven tot het einde Palliatieve zorg: leven tot het einde Bijeenkomst Marikenhuis, 22 januari 2019 Carel Veldhoven, kaderhuisarts palliatieve zorg Berg en Dal en arts pijn en palliatieve geneeskunde Radboudumc Welkom Waar

Nadere informatie

Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn. dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ

Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn. dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ De praktijk van palliatieve zorg huisartspraktijk Mw van Z,

Nadere informatie

Samen sterk, eigen regie in de laatste levensfase. 5 oktober Suzanne Schellekens Corien van der Sluijs Huisartsen Riethoven

Samen sterk, eigen regie in de laatste levensfase. 5 oktober Suzanne Schellekens Corien van der Sluijs Huisartsen Riethoven Samen sterk, eigen regie in de laatste levensfase 5 oktober 2019 Suzanne Schellekens Corien van der Sluijs Huisartsen Riethoven Markeren fasen ongeneeslijke ziekte Advance Care Planning, wat is dat? Gesprek

Nadere informatie

Praat erover! Leonie Vogels, psycholoog, coach Levenseindevragen, trainer STEM, betrokken bij Levenseindekliniek

Praat erover! Leonie Vogels, psycholoog, coach Levenseindevragen, trainer STEM, betrokken bij Levenseindekliniek Praat erover! Leonie Vogels, psycholoog, coach Levenseindevragen, trainer STEM, betrokken bij Levenseindekliniek Dappere dokter Sander de Hosson Tot slot Praat voordat u gaat Leven en dood horen bij elkaar

Nadere informatie

CONCEPT. Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen. Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg. Definitief, juni 2017

CONCEPT. Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen. Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg. Definitief, juni 2017 CONCEPT Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg 2018 Definitief, juni 2017 Scholing Palliatieve zorg voor verpleegkundigen 2018 Duur van

Nadere informatie

Film. à Zorg beter afstemmen op wensen en opvattingen patiënt/ naasten. à Voorkómen van onnodige/onwenselijke medische handelingen

Film. à Zorg beter afstemmen op wensen en opvattingen patiënt/ naasten. à Voorkómen van onnodige/onwenselijke medische handelingen Inhoud workshop Inleiding Advance Care Planning Advance Care Planning Landelijk Congres Palliatieve Zorg Lunteren, 22 september 2014 Drs. Kirstin Jalink Dr. Ir. Jenny van der Steen Film Stappenplan Advance

Nadere informatie

Advance Care Planning bij COPD en dementie: is er verschil?

Advance Care Planning bij COPD en dementie: is er verschil? Advance Care Planning bij COPD en dementie: is er verschil? Programma workshop Introductie Groepsopdracht Definitie Advance Care Planning (ACP) ACP vanuit de wetenschap (COPD) 24 november 2015 Lisette

Nadere informatie

Registratieprotocol ouderenzorg

Registratieprotocol ouderenzorg RCH15.1066 Registratieprotocol ouderenzorg HISSEN Verslaglegging: Lianne van Gastel, POH Ellen Struijcken, Zorgprogramma-coördinator Kwetsbare ouderen RCH Rens Henquet, kaderarts Ouderengeneeskunde RCH

Nadere informatie

Ouderenzorg in de Limburgse keten. De rol van de cliëntenorganisaties

Ouderenzorg in de Limburgse keten. De rol van de cliëntenorganisaties Ouderenzorg in de Limburgse keten De rol van de cliëntenorganisaties Tielke Ausems, kaderlid KBO 1 oktober 2013 25 juni 2013 2008 25 juni 2013 WAT DEDEN DE OUDERENBONDEN BEZOEKRONDE: WEINIG SPECIFIEKE

Nadere informatie

Tijdig spreken over het levenseinde

Tijdig spreken over het levenseinde Tijdig spreken over het levenseinde foto (c) Ben Biondina voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl Cliëntenbrochure van Goedleven foto (c) Jan Kooren voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl 1.

Nadere informatie

Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg

Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen of ouder en kwetsbaar bent, kunnen er vragen rijzen over het levenseinde. Deze fase van het

Nadere informatie

Japanse notenboom, Utrecht. Foto: Bert Maes 35

Japanse notenboom, Utrecht. Foto: Bert Maes 35 SPECIALIST OUDERENGENEESKUNDE AMNON WEINBERG Japanse notenboom, Utrecht. Foto: Bert Maes 35 IN ÉÉN KEER GOED! Specialist ouderengeneeskunde Amnon Weinberg: Maak de onvermijdelijke neergang in een veel

Nadere informatie

VZP bij beginnende dementie. Myriam De Schynkel Dementiecoach

VZP bij beginnende dementie. Myriam De Schynkel Dementiecoach VZP bij beginnende dementie Myriam De Schynkel Dementiecoach Overzicht Context Wat kan je doen? Definitie VZP Timing VZP VZP in ziekenhuis: implementatie in verschillende trajecten: Diagnostiek, Cognufit,

Nadere informatie

Ouderenzorg Hoe dan? Susanne van Laatum Huisarts Fieke van Genderen (Coördinerend)Praktijkverpleegkundige en docent

Ouderenzorg Hoe dan? Susanne van Laatum Huisarts Fieke van Genderen (Coördinerend)Praktijkverpleegkundige en docent Ouderenzorg Hoe dan? Susanne van Laatum Huisarts Fieke van Genderen (Coördinerend)Praktijkverpleegkundige en docent 1 Inventarisatie: Wat wordt er (al) gedaan aan Ouderenzorg in jullie praktijk? Wie doet

Nadere informatie

VU Huisarts in opleiding. Palliatieve Terminale Zorg (PTZ)

VU Huisarts in opleiding. Palliatieve Terminale Zorg (PTZ) VU Huisarts in opleiding Palliatieve Terminale Zorg (PTZ) Palliatieve fase en sterfbed heeft wetmatigheden, onafhankelijk van de ziekte Palliatieve zorg is niet ziektegericht, het is mensgericht: Het is

Nadere informatie

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen Scen Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen inhoud Inleiding Getallen Zorgvuldigheidscriteria Valkuilen Euthanasie versus palliatieve sedatie De scenarts S: staat voor steun: informatie,

Nadere informatie

Heeft u het er wel eens over?

Heeft u het er wel eens over? Heeft u het er wel eens over? Met wie? Waarom? Moeilijk? Mensen zijn verschillend Sommigen vinden het niet moeilijk en willen alles regelen. Anderen hebben er wel moeite mee en hebben het er liever niet

Nadere informatie

Het organiseren van een MDO

Het organiseren van een MDO Het organiseren van een MDO Handreiking voor de organisatie van Multidisciplinair Overleg i.h.k.v. de keten ouderenzorg ZIO, Zorg in ontwikkeling VERSIE 1.0, 170131 Inleiding Gezien het multidisciplinaire

Nadere informatie

De wilsverklaring: een ego- en een gespreksdocument

De wilsverklaring: een ego- en een gespreksdocument De wilsverklaring: een ego- en een gespreksdocument Rotterdam 2017 Jaap Schuurmans, huisarts, redacteur www.holosbulletin.nl Disclosure belangen Jaap Schuurmans (potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe

Nadere informatie

Inleiding Hoe het begon Doel

Inleiding Hoe het begon Doel Inleiding De laatste jaren is er veel aandacht voor tijdig spreken over het levenseinde en dit wordt door velen als wenselijk beschouwd. Veel interventies op dit gebied zijn gericht op zieke mensen. Het

Nadere informatie

Ik wil nadenken over reanimatie

Ik wil nadenken over reanimatie Ik wil nadenken over reanimatie Samenvatting Hoe ouder u wordt, hoe groter de kans op een hartstilstand. Het is belangrijk dat familie en hulpverleners weten of ze u dan wel of niet moeten reanimeren.

Nadere informatie

Ouderengeneeskunde in de eerste lijn:

Ouderengeneeskunde in de eerste lijn: Ouderengeneeskunde in de eerste lijn: Naar een Universitaire Praktijk Ouderengeneeskunde (UPO) ANH-Halfjaarlijkse 15 januari 2015 Cees Hertogh & Ferry Bastiaans 1 Achtergronden (extern): Toenemende en

Nadere informatie

Prestatie integrale ouderenzorg

Prestatie integrale ouderenzorg Prestatie integrale ouderenzorg Doel Het doel van deze prestatie is het tot stand brengen van een integraal, multidisciplinair zorgaanbod voor kwetsbare ouderen in de thuissituatie op het gebied van cure,

Nadere informatie

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen IKNL, lid van coöperatie Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen Informatie voor mensen met hartfalen die palliatieve zorg krijgen of daar binnenkort voor in aanmerking

Nadere informatie

Tijdig spreken over het levenseinde

Tijdig spreken over het levenseinde Tijdig spreken over het levenseinde In de Westerse wereld sterft ongeveer 1% van de bevolking ieder jaar: in Nederland zo n 140.000 mensen. Acute sterfte Chronische ziekten / geprotraheerde sterfte Toegenomen

Nadere informatie

Een inleiding in palliatieve zorg Maureen Bijkerk

Een inleiding in palliatieve zorg Maureen Bijkerk Een inleiding in palliatieve zorg 15-06-2017 Maureen Bijkerk Zomaar wat termen De palliatieve fase Palliatieve zorg Stervensfase Warme zorg Palliatief terminale zorg Terminale fase Laatste levensfase

Nadere informatie

Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering

Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering In deze presentatie Palliatieve zorg bij Stichting Prisma Definitie van palliatieve zorg Kenmerken van de palliatieve

Nadere informatie

Nadenken over reanimatie Informatie voor de cliënt

Nadenken over reanimatie Informatie voor de cliënt Nadenken over reanimatie Informatie voor de cliënt Samenvatting Hoe ouder u wordt, hoe groter de kans op een hartstilstand. Het is belangrijk dat familie en hulpverleners weten of ze u dan wel of niet

Nadere informatie

29-03-16. Pallia>eve zorg Noord- Limburg. Netwerken Palliatieve Zorg. Wat doet ketenzorg Hulp bij Demen>e & Wat doet het Netwerk Pallia>eve Zorg &

29-03-16. Pallia>eve zorg Noord- Limburg. Netwerken Palliatieve Zorg. Wat doet ketenzorg Hulp bij Demen>e & Wat doet het Netwerk Pallia>eve Zorg & Pallia>eve zorg Noord- Limburg Wat doet ketenzorg Hulp bij Demen>e & Wat doet het Netwerk Pallia>eve Zorg & Een sterk vangnet ook voor mensen met demen0e en diens naasten! Marian Kessels & Lise-e Dickhoff-

Nadere informatie

Ondersteunende en palliatieve zorg

Ondersteunende en palliatieve zorg Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende

Nadere informatie

Wensen rond de laatste levensfase

Wensen rond de laatste levensfase Wensen rond de laatste levensfase Ouderen en zelfbeschikking Dorothea Touwen Docent en onderzoeker Medische Ethiek WASSENAAR, 31 OKTOBER 2018 Punten ter bespreking Wensen in deze fase van uw leven Wensen

Nadere informatie

11 februari Rob Bruntink

11 februari Rob Bruntink 11 februari Rob Bruntink Stelling 1: Als je een euthanasieverzoek wilt doen, moet je een euthanasieverklaring hebben. Stelling 2: Als je een euthanasieverzoek doet (en daarbij ook kunt verwijzen naar

Nadere informatie

Als er darmkanker is vastgesteld moet dan alles

Als er darmkanker is vastgesteld moet dan alles Als er darmkanker is vastgesteld moet dan alles Lucas A.M. Koch, huisarts, ethicus Stuurgroep passende zorg KNMG Advance Care Planning NHG Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Brochure. Medisch - ethische zaken

Brochure. Medisch - ethische zaken Brochure Medisch - ethische zaken Informatie vanuit Wittenbergzorg over medisch-ethische zaken In een veranderende maatschappij en een veranderend zorglandschap wil Wittenbergzorg kwalitatief hoogwaardige

Nadere informatie

Advance care planning, rol verzorgenden en verpleegkundigen

Advance care planning, rol verzorgenden en verpleegkundigen Advance care planning, rol verzorgenden en verpleegkundigen Annemieke Wagemans EPZ MUMC+ Polikliniek MUMC+ Koraal Waar wil ik het over hebben Wat is advance care planning en voor wie Wie van jullie wordt

Nadere informatie

Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study

Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study Advance care planning: voorbereiden op een onzekere toekomst Dr. Daisy J.A. Janssen Specialist ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Leerdoelen Na deze lezing: Kent u de definitie van advance care

Nadere informatie

Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?

Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,

Nadere informatie

Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg. Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg

Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg. Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg Advance care planning Open communicatie met patiënt en naasten over: Situatie

Nadere informatie

Vier kernvragen in de palliatieve zorg:

Vier kernvragen in de palliatieve zorg: Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg 2. Het PaTz project in de praktijk

Nadere informatie

Yvonne G. van Ingen, arts, Gids in geriatrie en levenseinde.

Yvonne G. van Ingen, arts, Gids in geriatrie en levenseinde. Yvonne G. van Ingen, arts, Gids in geriatrie en levenseinde info@yvonnegvaningen.nl @ygvaningen @levenseindearts YvonneGvan Ingen.nl Tijdig in gesprek over behandelkeuzes; een ervaring uit de praktijk

Nadere informatie

Multiculturele aspecten van palliatieve zorg

Multiculturele aspecten van palliatieve zorg Multiculturele aspecten van palliatieve zorg Casuïstiek bespreking palliatieve zorg Buitenveld 18-11-2014 Marina van Gaans Verpleegkundig specialist longziekten/ palliatieve zorg Immigratie Nederland Nederland

Nadere informatie

Gefaseerde Tijdigheid

Gefaseerde Tijdigheid Gefaseerde Tijdigheid Marc Eyck, huisarts Gezondheidscentrum Neerbeek Consulent Palliatieve Zorg Hoofd Beleid NHG Belangenverstrengeling Geen Op tijd en proactief bespreken keuzes laatste levensfase Deze

Nadere informatie

PROGRAMMA. 14u15: PLENAIRE TERUGKOPPELING

PROGRAMMA. 14u15: PLENAIRE TERUGKOPPELING PROGRAMMA 12u00: ONTHAAL MET BROODJES LUNCH 12u30: PLENAIRE INLEIDING Visie Mijn wensen voor mijn gezondheidszorg: VZP op maat van de patiënt Casus uit de praktijk 13u15: MULTIDISCIPLINAIRE UITWISSELING

Nadere informatie

Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 jan 2019

Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 jan 2019 Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 jan 2019 Palliatieve zorg is alle zorg die er op gericht is iemand met een levensbedreigende ziekte (en zijn naasten) een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven

Nadere informatie

PATz: Samen werken aan betere palliatieve zorg in de eerste lijn. Dr Bart Schweitzer, huisarts niet praktizerend, Projectleider PaTz

PATz: Samen werken aan betere palliatieve zorg in de eerste lijn. Dr Bart Schweitzer, huisarts niet praktizerend, Projectleider PaTz PATz: Samen werken aan betere palliatieve zorg in de eerste lijn Dr Bart Schweitzer, huisarts niet praktizerend, Projectleider PaTz Vrijdagmiddag 3 uur.. Transferverpleegkundige Vumc belt: meneer Franke

Nadere informatie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding

Euthanasie en hulp bij zelfdoding Euthanasie en hulp bij zelfdoding Richtlijn bespreking voor verpleegkundigen. Irene Bas, verpleegkundige Astrid Hofstra, verpleegkundige Marian Zuure, specialist ouderengeneeskunde en SCEN arts. www.netwerkpalliatievezorg.nl/rotterdam

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Uw specialist heeft u verteld dat u ongeneeslijk ziek bent. Niet meer kunnen genezen is een bericht met ingrijpende gevolgen en het valt niet mee om hier

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 5 december 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 5 december 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78

Nadere informatie

Als genezing niet meer mogelijk is

Als genezing niet meer mogelijk is Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als

Nadere informatie

De Zorgmodule Palliatieve Zorg

De Zorgmodule Palliatieve Zorg De Zorgmodule Palliatieve Zorg - wat betekent dit voor de professional en zijn werkveld?- 2e regionale symposium palliatieve zorg s Hertogenbosch, 2 oktober 2014 Drs. Jaap R.G. Gootjes Alg. directeur /

Nadere informatie

Goede zorg voor ouderen. Hoe stelt u zich de toekomst voor?

Goede zorg voor ouderen. Hoe stelt u zich de toekomst voor? Goede zorg voor ouderen Hoe stelt u zich de toekomst voor? Over wie praten we? Praktijk 3078 patiënten 144: 71-80 76 : >80 3 : invaliditeit < 70 45 adressen bezoekt de POH-S 3 maandelijks of vaker. 7 echtparen,

Nadere informatie

Vroegtijdige Zorgplanning

Vroegtijdige Zorgplanning Vroegtijdige Zorgplanning Theoretisch kader Dr Ruth Piers Dienst Geriatrie UZ Gent 1 Inleiding Wetgevend kader MAAR praktijk Kanttekeningen vanuit de patiënt Kanttekeningen vanuit de zorgverstrekkers Toegepast

Nadere informatie

Wel of niet reanimeren op oudere leeftijd

Wel of niet reanimeren op oudere leeftijd Wel of niet reanimeren op oudere leeftijd Wel of niet reanimeren is een ingrijpende beslissing. Toch is het goed om hierover na te denken, omdat de kans op een hartstilstand toeneemt als u ouder wordt.

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk

Nadere informatie

De plaats van besluitvorming rond het levenseinde binnen het nieuwe kwaliteitskader palliatieve zorg

De plaats van besluitvorming rond het levenseinde binnen het nieuwe kwaliteitskader palliatieve zorg De plaats van besluitvorming rond het levenseinde binnen het nieuwe kwaliteitskader palliatieve zorg Marjolein Rentinck Internist/oncoloog bij Tergooi Symposium Methoden voor besluitvorming rond het levenseinde

Nadere informatie

Niet alles wat kan, hoeft

Niet alles wat kan, hoeft Niet alles wat kan, hoeft PASSENDE ZORG IN DE LAATSTE LEVENSFASE Samenvatting pagina 1 Stuurgroep Passende zorg in de laatste levensfase Samenvatting rapport Niet alles wat kan, hoeft De moderne geneeskunde

Nadere informatie

Hoe/Lang zullen we leven?! Het zgn codebeleid. Vrijdag 7 juni 2013 Gerard Innemee, mma

Hoe/Lang zullen we leven?! Het zgn codebeleid. Vrijdag 7 juni 2013 Gerard Innemee, mma Hoe/Lang zullen we leven?! Het zgn codebeleid Vrijdag 7 juni 2013 Gerard Innemee, mma Inhoudsopgave Aanleiding Kosten in de zorg KNMG Hoe doen wij het? Discussie Medisch Contact, 10 juni 2011 Van Engelen,

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans

PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans Alie Timmer Marieke van Harskamp Disclosure sheet Palliatieve zorg in de Tjongerschans Inleiding Palliatieve zorg: definitie en meer. Markering Behoeften Kenmerken

Nadere informatie

ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE

ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE 1. INLEIDING De beslissing nemen om te verhuizen naar een WZC is niet vanzelfsprekend. Vele zaken worden afgewogen vooraleer de beslissing valt. Dit ook voor wat het

Nadere informatie

Symposium. Het stilzwijgen verbroken II in gesprek over het onvermijdelijke. 16 mei 2019

Symposium. Het stilzwijgen verbroken II in gesprek over het onvermijdelijke. 16 mei 2019 Symposium Het stilzwijgen verbroken II in gesprek over het onvermijdelijke 16 mei 2019 Marjolein van Meggelen MSc RN Locale Projectleider PalliSupport / Expertisecentrum Hospice Kajan m.vanmeggelen@hospicekajan.nl

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3

Nadere informatie

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Keuzes rond het levenseinde Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Palliatieteam midden nederland 24 uur/7 dagen per week telefonisch bereikbaar voor hulpverleners Allerlei disciplines

Nadere informatie

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE Cor Spreeuwenberg HOE KOMT HET DAT OVER DIT SOORT BESLISSINGEN MEER WORDT GESPROKEN DAN VROEGER? vroeger dood door infectieziekten en ongevallen

Nadere informatie

Palliatieve zorg bij COPD in onze regio. Karin Janssen-van Hemmen Jeroen Verheul

Palliatieve zorg bij COPD in onze regio. Karin Janssen-van Hemmen Jeroen Verheul Palliatieve zorg bij COPD in onze regio Karin Janssen-van Hemmen Jeroen Verheul Inhoud Stellingen Wie zijn we? Wat is ons doel? En waarom? Wat hebben we tot nu toe gedaan? Toekomst? Antwoorden op stellingen

Nadere informatie

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf?

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf? 21 juni 2016 Franca Horstink; Specialist Ouderen Geneeskunde, SCEN arts Laetitia Schillemans;Gespecialiseerd verpleegkundige oncologie en palliatieve zorg Beide Consulent; Palliatie Team Midden Nederland

Nadere informatie

Agenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven

Agenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen Jannie Willemsen Medewerker Presentatiedienst Agenda Wetten en patiëntenrechten Keuzes aan het einde van het leven NVVE en Wilsverklaringen

Nadere informatie

Algemeen. Euthanasie.

Algemeen. Euthanasie. Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden

Nadere informatie

Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen

Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg 20-8-2014 Scholing Palliatieve zorg voor verpleegkundigen Duur van de scholing: 3 dagen Aantal deelnemers

Nadere informatie

De lange weg is vaak te kort.

De lange weg is vaak te kort. www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw De lange weg is vaak te kort. Dr. F. Krekelbergh Geriater Verantwoordelijke arts palliatieve zorgen Levenseinde is belangrijk moment Vroeg of laat Leven : veel verlieservaringen

Nadere informatie

Palliatieve zorg bij dementie is bijzonder?

Palliatieve zorg bij dementie is bijzonder? Palliatieve zorg bij dementie is bijzonder? Persoonlijke wensen zijn door mensen met dementie niet altijd meer volledig duidelijk te maken Vraagt (nog meer) om verdieping in de relatie Vraagt soms om interpreteren

Nadere informatie

Symposium palliatieve zorg

Symposium palliatieve zorg Symposium palliatieve zorg Zorgmodule palliatieve zorg Markeren van de palliatieve fase Markeren van de palliatieve fase 20 oktober 2016 Angelie van de Crommert Karin van Veen Als ik sterven zal. Claudia

Nadere informatie

Even stilstaan bij de laatste levensfase. Wat zijn uw wensen?

Even stilstaan bij de laatste levensfase. Wat zijn uw wensen? Even stilstaan bij de laatste levensfase Wat zijn uw wensen? We praten er samen over! Spreek op tijd over uw laatste levensfase Kennismakingsgesprek met cliëntadviseur en specialist ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE

Nadere informatie

Kwetsbare ouderen, samenwerking noodzakelijk! dinsdag 25 mei uur tot uur (personeels)restaurant Ziekenhuis Zevenaar

Kwetsbare ouderen, samenwerking noodzakelijk! dinsdag 25 mei uur tot uur (personeels)restaurant Ziekenhuis Zevenaar Kwetsbare ouderen, samenwerking noodzakelijk! dinsdag 25 mei 19.00 uur tot 21.30 uur (personeels)restaurant Ziekenhuis Zevenaar Samenwerking huisarts en specialist ouderengeneeskunde bij de kwetsbare oudere

Nadere informatie

WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN?

WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN? CONCRETE ZORGPLANNING WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN? 1 ZORGZAME ZORG OP MEERDERE DOMEINEN OMTRENT MEDISCHE ZORGEN 3 OMTRENT HET BLIJVEN WONEN ALS JE EEN DAGJE OUDER WORDT DE KINDEREN NIET KORTBIJ WONEN

Nadere informatie