Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg. Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg

Transcriptie

1 Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg

2 Advance care planning Open communicatie met patiënt en naasten over: Situatie ziekte en toekomstverwachtingen Doelen van de zorg en behandeling Plaats van de zorg Wilsverklaringen patiënten

3 Nationaal Model Palliatieve Zorg Wanrooij et al, 2010

4 Visie Palliatieve Zorg in Nederland Generalistisch werkende zorgverleners hebben de primaire verantwoordelijkheid voor het bieden van palliatieve zorg Zij worden zo nodig ondersteund door deskundigen op het gebied van palliatieve zorg

5 Eerste Nederlandse initiatieven palliatieve zorg Netwerkvorming Richtlijnvorming Consultatie

6 Structurering en professionalisering Zorgpaden en meetinstrumenten Zorgpad in de stervensfase Pijnmeting Delier detectie instrument Lastmeter Beslisschijf Standaard overdracht bij ontslag uit ziekenhuis

7 Knelpunten advance care planning Onvoorspelbaar ziektebeloop Prognose-inschatting Communicatie Barrieres bij patiënt en zorgverlener Overdracht

8 Inschatting prognose Systematic review, Glare et al N=1563, terminaal zieke kankerpatiënten BMJ, 2003

9 Prognose validiteit en actuele overleving N=216, terminale kankerpatiënten Gripp et al, 2007

10 Verschillen in ziektebeloop

11 Situatie in Nederland Uitgangspunten behandeling kort voor overlijden Peilstations huisartsen huisartsen; 279 niet-plotselinge overlijdens Claessen et al, 2012

12 Zorg voor overlijden in Nederland Longitudinal Aging Study Amsterdam: cohort jarigen 2010 tov 2000: - toename functiebeperkingen - gelijk blijven transfers voor overlijden Kaspers P J et al, 2012

13 Knelpunten advance care planning Communicatie Patiënten met COPD (n=105) of CHF (n-80) Palliatieve zorg besproken bij 11, resp 14% Algemeen Advance care planning Janssen DJ et al, 2011

14 Voorbereiding op overlijden Onderzoek onder naasten van patiënten overleden in ziekenhuis N=239 % N Patiënt had voorkeuren over medische behandeling rond het levenseinde nooit besproken Patiënt onvoldoende betrokken bij medische besluitvorming Patiënt had overlijden niet verwacht Naaste was onvoldoende geïnformeerd over ziekte, beloop en zorg Naaste was onvoldoende betrokken bij besluitvorming Naaste was niet geïnformeerd over verwachte overlijden Witkamp P, et al.

15 Knelpunten advance care planning Communicatie Barriers huisartsen Structuur: beschikbaarheid/tijd kennistekort palliatieve zorg onzekerheid prognose complexiciteit situatie patiëntenkenmerken: oa cultuur, taal, diagnose Proces, o.a.: angst voor eerlijkheid taalgebruik onzekerheid onvoldoende faseren Slort W, et al, 2011

16 Knelpunten advance care planning Overdracht Vragen aan huisartsenpost, Nov nov consulten palliatieve zorg, n=553 patiënten Informatie voorhanden: 25,5% Schweitzer BP et al, 2009

17 Ziektegerichte zorg en palliatieve zorg Modellen voor integratie Sequentieel Specialist-general practitioner based Concurrent Aanpassing aan Cherny N, 2010

18 Integratie van Palliatieve Zorg in de Oncologische Zorg Internationale RCT s ENABLE II M+ ca, levensverwachting 1j Palliatief verpleegkundige Educatie Symptoomcontrole Communicatie Advance care planning Crisis preventie Massachusetts, 2011 NSCLC Palliatief team Inzicht in prognose en doelen behandeling Symptoomcontrole Decision making Coping Advance care planning Bakitas M, et al 2009 Jacobsen J, et al 2011

19 Integratie van Palliatieve Zorg in de Oncologische Zorg ENABLE II Geen verschil in: opnamedagen, bezoeken EHBO, overleving Bakitas M, et al 2009

20 Integratie van Palliatieve Zorg in de Oncologische Zorg NSCLC N=151, integratie PZ + oncologische zorg vs oncologishe zorg Temel JS, et al 2010

21 Integratie van Palliatieve Zorg in de Oncologische Zorg NSCLC N=151, integratie PZ + oncologische zorg vs oncologishe zorg Hospice service voor 1 week: 60 vs 33% iv po Greer JA, et al 2011

22 Nederlandse initiatieven Organisatie van zorg Overdracht formulieren Meer intensieve ondersteuning patiënt: Casemanagement Patiënt empowerment Directere ondersteuning zorgverleners Eerste lijn: Huisarts Wijkverpleegkundige/ziekenverzorgers Ziekenhuis: Medisch specialist Verpleegkundigen

23 Pro-actieve zorgplanning UMC-St. Radboud Cluster-gerandomiseerde studie in huisarts-praktijken Herkenning patiënt in palliatieve fase dmv indicatoren Benoeming aandachtspunten zorg Opstellen zorgplan voor herkende patiënten i.o.m. consulent palliatieve zorg Training huisartsen

24 Pro-actieve zorgplanning

25 Pro-actieve zorgplanning Geen verschillen op harde uitkomstmaten: Plaats van overlijden Ziekenhuiopnames Contacten met huisartsenposten buiten kantoortijden Knelpunten: Te late herkenning in ziektebeloop? Rol van de medisch specialist? Selectie van reeds ervaren huisartsen? Identificatie en gesprek van niet-oncologische patiënten moeilijk.

26 Lopende projecten Netwerk verpleegkundige aandachtsvelders 1-2 verpleegkundige aandachtsvelders per afdeling Start cursus gevolgd door terugkerende themabijeenkomsten Signaleringsfunctie Initiëren verbeterprojecten op eigen afdeling Geven klinische lessen Doel: Verbetering kwaliteit van sterven

27 Lopende projecten PaTz project Palliatieve Thuiszorg 2-maandelijkse bijeenkomsten van 4 Hagro s en de wijkverpleegkundigen Identificatie van patiënten in de palliatieve fase Opstellen zorgplan Bespreken knelpunten, zoals bijv overdracht aan HA post Aanwezigheid consulent palliatieve zorg

28 Lopende projecten Telemedicine Cluster randomized controlled trial Randomisatie op huisartsennivea Patiënten uit betreffende huisartsenpraktijk wekelijks teleconsultatie met lid consultatieteam Advies aan huisarts Uitkomsten: symptoomburden, maar ook continuïteit van zorg en aantal ziekenhuisopnames

29 Lopende projecten tav advance care planning ZonMw site PZ na CVA: ontwikkeling handreiking besluitvorming in acute fase PZ in neurologie: wanneer/hoe codegesprek? Zorgcoach bij ALS PZ bij demente verpleeghuisbewoners: richtlijn voor vroegtijdige planning en inzet PZ Best practice voor case management

30 Onderwijs Scholingsprogramma communicatie voor arts-assistenten: Schokbrekers in informatie geven Clinical trials Nazorg Communicatie rond symptoomgerichte behandeling in de palliatieve zorg

31 Conclusie Knelpunten advance care planning, ook na implementatie PZ structuur Projecten mn gericht op laatste levensfase Beïnvloeding van de praktijk van advance care planning moeilijk Betrek primaire zorgverlener Investeer in de basis: opleiding van zorgverleners