sin( α + π) = sin( α) O (sin( x ) cos( x )) = sin ( x ) 2sin( x )cos( x ) + cos ( x ) = sin ( x ) + cos ( x ) 2sin( x )cos( x ) = 1 2sin( x )cos( x )



Vergelijkbare documenten
= cos245 en y P = sin245.

Uitwerkingen goniometrische functies Hst. 11 deel B3

C. von Schwartzenberg 1/20. Toets voorkennis EXTRA: 3 Differentiëren op bladzijde 156 aan het einde van deze uitwerking.

12.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Los de vergelijking sin(a) = 0 op. We zoeken nu de punten op de eenheidscirkel met y-coördinaat 0.

Hoofdstuk 8 Goniometrie. 8.1 De eenheidscirkel. Opgave 1: PQ 1 OQ 1. Opgave 2: Opgave 3: GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H AUGUSTINIANUM (LW)

OEFENPROEFWERK VWO B DEEL 3

x y C. von Schwartzenberg 1/22 = + = Zie de lijnen in de figuur hiernaast. Zie de grafiek van k in de figuur rechts hiernaast. 2b

P is nu het punt waarvan de x-coördinaat gelijk is aan die van het punt X en waarvan de y-coördinaat gelijk is aan AB (inclusief het teken).

d. Met de dy/dx knop vind je dat op tijdstip t =2π 6,28 het water daalt met snelheid van 0,55 m/uur. Dat is hetzelfde als 0,917 cm per minuut.

9.1 Recursieve en directe formules [1]

n: x y = 0 x 0 2 x 0 1 x 0 1 x 0 4 y -6 0 y 1 0 y 0 1 y 2 0 p =. C. von Schwartzenberg 1/10

Oefenexamen 2 H1 t/m H13.2 uitwerkingen. A. Smit BSc

x 3x x 7x x 2x x 5x x 4x G&R havo B deel 1 3 Vergelijkingen en ongelijkheden C. von Schwartzenberg 1/12 TOETS VOORKENNIS

6.1 Eenheidscirkel en radiaal [1]

7.0 Voorkennis. tangens 1 3. Willem-Jan van der Zanden

Hoofdstuk 4 - Periodieke functies

2012 I Onafhankelijk van a

m: y = 0, 5x + 21 snijden met de x -as ( y = 0) 0 = 0, 5x , 5x = 21 x = 42. Snijpunt met x -as: (42, 0).

Hoofdstuk 10 Meetkundige berekeningen

x 2x x 4x x 1x x 8x x x 12 = 0 G&R vwo B deel 1 1 Vergelijkingen en ongelijkheden C. von Schwartzenberg 1/25

x 0 2 y -1 0 x 0 1 y 2-1 y 3 4 y 0 2 G&R vwo A/C deel 1 2 Functies en grafieken C. von Schwartzenberg 1/15 1a 1b

Samenvatting wiskunde B

Hoofdstuk 8 - Periodieke functies

Noordhoff Uitgevers bv

Samenvatting wiskunde havo 4 hoofdstuk 5,7,8 en vaardigheden 3 en 4 en havo 5 hoofdstuk 3 en 5 Hoofdstuk 5 afstanden en hoeken Voorkennis Stelling van

15.1 Oppervlakten en afstanden bij grafieken [1]

Uitwerkingen tentamen Wiskunde B 16 januari 2015

15.0 Voorkennis. Herhaling rekenregels voor differentiëren: (somregel) (productregel) (quotiëntregel) n( x) ( n( x))

2010-I. A heeft de coördinaten (4 a, 4a a 2 ). Vraag 1. Toon dit aan. Gelijkstellen: y= 4x x 2 A. y= ax

Uitwerkingen Mei Eindexamen VWO Wiskunde B. Nederlands Mathematisch Instituut Voor Onderwijs en Onderzoek

Antwoorden Wiskunde B Hoofdstuk 1 boek 2

Noordhoff Uitgevers bv

5.7. Boekverslag door P woorden 11 januari keer beoordeeld. Wiskunde B

0. voorkennis. Periodieke verbanden. Bijzonder rechthoekige driehoeken en goniometrische verhoudingen

Vraag Antwoord Scores. 1 (dus de oppervlakte. van V en de oppervlakte van driehoek OAB zijn gelijk ) 1

Transformaties van grafieken HAVO wiskunde B deel 2. Willem van Ravenstein Haags Montessori Lyceum (c) 2016

Eindexamen vwo wiskunde B pilot 2014-I

Eindexamen wiskunde B1-2 havo 2006-I

14.0 Voorkennis. De hierboven getekende functie herhaalt zich om de 6 seconden. Dit noemen we dan ook een periodieke functie.

Centrale Commissie Voortentamen Wiskunde Uitwerkingen Voortentamen Wiskunde B 11 juni 2012

80 is het vaste bedrag. (moet je betalen onafhankelijk van het aantal km)

Tentamen Wiskunde B. Het gebruik van een mobiele telefoon of andere telecommunicatieapparatuur tijdens het tentamen

11.1 De parabool [1]

wiskunde B pilot vwo 2017-II

10.0 Voorkennis. y = -4x + 8 is de vergelijking van een lijn. Hier wordt y uitgedrukt in x.

vwo wiskunde b Baanversnelling de Wageningse Methode

Paragraaf 14.0 : Eenheidscirkel

Eindexamen vwo wiskunde B 2014-I

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv

Bij een tonnage van ton (over mijl) kost het 0,75 $/ton totale kosten ,75 = ($).

wiskunde B havo 2019-I

H24 GONIOMETRIE VWO. Dus PQ = 24.0 INTRO. 1 a 6 km : = 12 cm b. 5 a 24.1 HOOGTE EN AFSTAND BEPALEN. 2 a factor = 3

stap voor stap; zonder GR-functies; tussen- en eindantwoorden mogen benaderd worden genoteerd (wel doorrekenen met exacte antwoorden).

Exacte waarden bij sinus en cosinus

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

Extra oefening en Oefentoets Helpdesk

Paragraaf 8.1 : Lijnen en Hoeken

Tentamen Wiskunde B. Het gebruik van een mobiele telefoon of andere telecommunicatieapparatuur tijdens het tentamen

Noordhoff Uitgevers bv

Examen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 2 woensdag 21 juni uur

wiskunde B Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

Hoofdstuk 7 - Periodieke functies

Examen VWO. wiskunde B. tijdvak 2 woensdag 21 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Opgave 1: a. als je vanuit punt A 1 naar rechts gaat, moet je 6 omhoog om weer op de raaklijn te 5 0 2,5

De Wageningse Methode 5&6 VWO wiskunde B Uitgebreide antwoorden Hoofdstuk 2 Regels voor differentiëren

2 1 e x. Vraag 1. Bereken exact voor welke x geldt: f (x) < 0,01. De vergelijking oplossen:

Hoofdstuk 6 - de afgeleide functie

2010-II bij vraag 1. Vooraf: De stelling van de constante (omtreks)hoek.

Examen VWO. wiskunde B. tijdvak 1 dinsdag 25 mei uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

11.0 Voorkennis. Optellen alleen bij gelijknamige termen: 3a 3 + 4a 3 = 7a 3. Bij macht van een macht exponenten vermenigvuldigen: (a 5 ) 4 = a 20

wiskunde B pilot vwo 2017-II

wiskunde B bezem vwo 2018-II

2.0 Voorkennis. Herhaling merkwaardige producten: (A + B) 2 = A 2 + 2AB + B 2 (A B) 2 = A 2 2AB + B 2 (A + B)(A B) = A 2 B 2

Uitwerkingen Mei Eindexamen HAVO Wiskunde B. Nederlands Mathematisch Instituut Voor Onderwijs en Onderzoek

Paragraaf 8.1 : Eenheidscirkel

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

10.0 Voorkennis. Herhaling van rekenregels voor machten: a als a a 1 0[5] [6] Voorbeeld 1: Schrijf als macht van a:

Examen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 2 woensdag 18 juni uur. Achter dit examen is een erratum opgenomen.

8.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Bereken het snijpunt van 3x + 2y = 6 en -2x + y = 3

Vraag Antwoord Scores

Tentamen Wiskunde B. Het gebruik van een mobiele telefoon of andere telecommunicatieapparatuur tijdens het tentamen

Examen VWO. wiskunde B. tijdvak 2 woensdag 22 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Eindexamen wiskunde B havo II

Examen VWO. wiskunde B. tijdvak 1 maandag 15 mei 13:30-16:30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Vraag Antwoord Scores ( ) ( ) Voor de waterhoogte h geldt: ( 2h+ 3h 2h

10.0 Voorkennis. cos( ) = -cos( ) = -½ 3. [cos is x-coördinaat] sin( ) = -sin( ) = -½ 3. [sin is y-coördinaat] Willem-Jan van der Zanden

Opmerking In de berekening mogen v = 0 en/of v = 187,5 zonder toelichting zijn weggelaten.

Bal in de sloot. Hierbij zijn x en f ( x ) in centimeters. Zie figuur 2.

16.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Los op in 2x + 3i = 5x + 6i -3x = 3i x = -i

wiskunde B vwo 2017-II

4.0 Voorkennis. 1) A B AB met A 0 en B 0 B B. Rekenregels voor wortels: Voorbeeld 1: Voorbeeld 2: Willem-Jan van der Zanden

IJkingstoets september 2015: statistisch rapport

Samenvatting VWO wiskunde B H04 Meetkunde

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Wiskunde: goniometrie en meetkunde. 22 juli dr. Brenda Casteleyn

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2001-I VAK: WISKUNDE B 1,2 EXAMEN: 2001-I

Blok 6B - Vaardigheden

wiskunde B vwo 2015-II

IJkingstoets september 2015: statistisch rapport

Transcriptie:

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / spiegelen in de y -as y = sin( x f ( x = sin( x f ( x = sin( x heeft dezelfde grafiek als y = sin( x. spiegelen in de y -as y = cos( x g( x = cos( x g( x = cos( x heeft dezelfde grafiek als y = cos( x. translatie (, 0 y = sin( x h( x = sin( x + h( x = sin( x + heeft dezelfde grafiek als y = cos( x. translatie (, 0 y = cos( x j ( x cos( x j ( x cos( x = + = + heeft dezelfde grafiek als y = sin( x. translatie (, 0 y = sin( x k( x = sin( x + k( x = sin( x + heeft dezelfde grafiek als y = sin( x. translatie (, 0 y = cos( x l ( x = cos( x + l ( x = cos( x + heeft dezelfde grafiek als y = cos( x. a c sin( α O α α cos( α = sin( α α + O cos( α + α cos( α cos( α + = cos( α cos( α b d sin( α α + O α sin( α + = sin( α O α cos( α sin( α sin( α + De stelling van Pythagoras geeft: sin ( α + cos ( α = a sin( x + = cos( x + = cos( x. b cos( x + = sin( x + + = sin( x +. c sin( x = sin( x + = sin( x + = cos( x + = cos( x. d cos(x + = cos(x + + = cos(x + = sin(x + + = sin(x + = sin( x +. a (sin( x cos( x = sin ( x sin( x cos( x + cos ( x = sin ( x + cos ( x sin( x cos( x = sin( x cos( x sin cos sin cos sin = + = + = tan ( x +. cos ( x cos ( x cos ( x x + x x x x b ( cos( x sin ( x + tan ( x cos ( x = + cos ( x cos ( x sin ( x. = + = cos ( x c a sin ( x + cos( x = cos ( x + cos( x. cos ( x + sin( x = sin ( x + sin( x = sin ( x + sin( x = sin ( x + sin( x. b c sin ( x + cos ( x + cos( x = cos ( x + cos ( x + cos( x = cos ( x + cos ( x + cos( x = cos ( x + cos( x. sin( x = cos( x + cos( x = cos( x + + cos( x = cos( x + hiernaast gaat het verder x = x + + k x = x + k x = + k x = + k x = + k x = + k x op [0, ] geeft x = x = x = x =.

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / 7a sin( x + = cos( x 7d cos( x = cos(x + cos( x + = cos( x cos( x = cos(x + + x = x + + + k x = x + k x = x + k x = x + k x = + + k x = + k x = k x = k x = k x = k x = + k x = + k x op [0, ] x = 0 x = x = x op [0, ] x = + x = x = x =. x =. 7b sin( x = cos( x 7e sin( x + = sin( x cos( x = cos( x + sin( x = sin( x sin( x = x = x + + k x = x + k x = + k x = + k x = + k x = + k x = + k x = + k 8 x op [0, ] x = x =. x op [0, ] x = x = x = x = 7 x = x = 7. 8 8 8 8 7c sin ( x + cos( x = 7f sin ( x + cos ( x + cos( x = 0 cos ( x + cos( x = ( cos ( x + cos ( x + cos( x = 0 cos ( x + cos( x = 0 cos ( x + cos ( x + cos( x = 0 cos( x ( cos( x = 0 cos ( x + cos( x + = 0 cos( x = 0 cos( x = cos ( x cos( x = 0 x = + k x = + k x = ( cos( x ( cos( x + = 0 + k cos( x = (kan niet cos( x = x op [0, ] x = x = x = x =. x = + k x op [0, ] x =. 8a cos( t = sin( t 8b cos( t = cos( t t = t + k t = t + + k t = + k t = + k t = + k t = + k t op [0, ] t = t = t = t = t =. sin( t = cos( t cos( t = cos( t + t = t + + k t = t + k t = + k 7t = + k t = 9 + k t = + k 7 7 t op [0, ] t = t = t =. 7 9a sin( x = sin( x 9d --- sin( x = 0 9e sin( x = sin( x + x = k x = x + + k x = ( x + + k 9b sin( x = sin( x x = x + k x = x + k x = + k x = x + k x = k x = + k x = + k x = + k x = k x = + k x = + k x = + k 9 9c --- 9f --- 0a verm. in de y -as, verm. in de x -as, y = cos( x y = cos( x g( x = cos( x. 0b Zie de schets hiernaast. f g 0c f ( x = sin( x = x = + k x = + k x op [0, ] x = 7 = x = =. 0e f ( x = g( x sin( x = cos( x 0d g( x = cos( x = cos( x = cos( x + cos( x = x = x + + k x = x + k x = + k x = + k x = + k x = + k x = + k x = + k x = + k x = + k x op [0, ] x = x = x = x =. x op [0, ] x = x = x =. f ( x g( x (zie de schets x = x

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / a f ( x = sin( x heeft evenwichtsstand 0; amplitude ; periode = en beginpunt (, 0. g( x = cos( x + heeft evenwichtsstand 0; amplitude ; periode en laagste punt (,. b Gebruik de plot hiernaast voor een schets van de grafieken. c f ( x = sin( x = 0 g( x = cos( x + = 0 x = k g cos( x + = 0 x = + k x + = + k f x = + k x = + k x op [0, ] x = x = x =. x op [0, ] x = x =. De nulpunten van f zijn, en. De nulpunten van g zijn en x =. d f ( x = sin( x = e f ( x = g( x sin( x = cos( x + x = + k x = + k cos( x = cos( x + + x = + k x = + k cos( x = cos( x + x = + k x = 7 + k x = x + + k x = x + k x op [0, ] x = x = x = 7. x = + k x = + k f ( x > (zie plot < x < 7 < x. x = + k x = + k 9 x op [0, ] x = 0 x = x =. 9 9 f ( x < g( x (zie plot < x <. 9 9 a AB = ya yb = ya = sin( α. b AB = OA + OB OA OB cos AOB b cos( t + u = cos( t cos( u sin( t sin( u ( sin( α = + cos( α u vervangen door u geeft sin ( α = cos( α cos( t + u = cos( t cos( u sin( t sin( u cos( α = sin ( α sin( t + u = cos( t sin( u sin( t cos( u cos( α = sin ( α. sin( t + u = cos( t sin( u + sin( t cos( u sin( t + u = sin( t cos( u + cos( t sin( u. a cos( t u = cos( t cos( u + sin( t sin( u u vervangen door u geeft cos( t ( u = cos( t cos( u + sin( t sin( u cos( t + u = cos( t cos( u + sin( t sin( u cos( t + u = cos( t cos( u sin( t sin( u. c sin( t + u = sin( t cos( u + cos( t sin( u u vervangen door u geeft sin( t + ( u = sin( t cos( u + cos( t sin( u sin( t u = sin( t cos( u + cos( t sin( u sin( t u = sin( t cos( u cos( t sin( u. a sin( t + u = sin( t cos( u + cos( t sin( u t en u beide vervangen door A geeft sin( A + A = sin( A cos( A + cos( A sin( A sin( A = sin( A cos( A. cos( t + u = cos( t cos( u sin( t sin( u t en u beide vervangen door A geeft cos( A + A = cos( A cos( A sin( A sin( A cos( A = cos ( A sin ( A. a cos( A = cos ( A cos ( A = cos( A cos ( A = + cos( A. b b cos( A = cos ( A sin ( A (zie a cos( A = cos ( A cos ( A cos( A = cos ( A + cos ( A cos( A = cos ( A. cos( A = cos ( A sin ( A cos( A = sin ( A sin ( A cos( A = sin ( A (zie ook b. cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A sin ( A = cos( A. a sin( x cos( x = sin( x c sin( x cos( x = sin( x sin( x = sin( x sin( x = sin( x x = x + k x = x + + k x = + k x = + + k x = + k x = + + k. sin ( x = cos( x + Gebruik: cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A cos( x = cos( x + cos( x = cos( x = x = + k x = + k.

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / b cos ( x = cos( x + cos ( x = cos ( x + cos ( x = cos ( x = cos( x = ± = ± = ± x = + k x = + k. 8 d sin( x + cos( x = sin ( x + sin( x cos( x + cos ( x = sin ( x + cos ( x + sin( x = sin( x = x = + k x = + k x = + k x = + k. 7a Evenwichtsstand ; amplitude ; periode en beginpunt (hoogste punt bij cosinus (0,. Dus y = + cos( x. 7b cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A y = sin ( x + cos( x = cos( x + cos( x = + cos( x. 8 sin( x = sin( x + x = sin( x cos( x + cos( x sin( x = sin( x cos( x cos( x + sin ( x sin( x = sin( x cos ( x + sin( x sin ( x = sin( x sin ( x + sin( x sin ( x = sin( x sin ( x + sin( x sin ( x = sin( x sin ( x. 9b cos( x = cos( x + x = cos( x cos( x sin( x sin( x = cos ( x cos( x sin( x cos( x sin( x = cos ( x cos( x sin ( x cos( x = cos ( x cos( x cos ( x cos( x = cos ( x cos( x cos( x + cos ( x = cos ( x cos( x. 9a cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A. y = cos( x sin ( x = cos( x ( cos( x = cos( x. 9b staat hierboven uitgewerkt. 0a cos( A = cos( A +. 0c cos( A = sin ( A of sin ( A = cos( A. 0b sin( A = cos( A. 0d cos( A = cos ( A of cos ( A = + cos( A. 0e cos( A = sin( A +. Voor B geldt: xb = xa en yb = ya. Voor C geldt: xc = xa en yc = ya. a Voor elke p geldt: f ( p = p cos( p = p cos( p = f ( p. f ( p = f ( p f ( p + f ( p = 0 f is (puntsymmetrisch in O. b Voor elke p geldt: g( p = p sin( p = p sin( p = p sin( p = g( p g is (lijnsymmetrisch in de y -as. a b a Voor elke p geldt: f ( p = cos ( psin( p = cos ( p sin( p = cos ( psin( p = f ( p. f ( p = f ( p f ( p + f ( p = 0 f is symmetrisch in O. + p f ( p = cos ( psin( p = cos ( + psin( + p = f ( + p. Dus f is symmetrisch in de lijn x =. Gebruik: cos( p = cos( + p (kwadr. cos ( p = cos ( + p cos ( p = cos ( + p. O f ( p = sin( p cos( p = sin( cos cos( sin cos( cos + sin( sin ( p p ( p p ( p p ( p p = cos sin cos + sin = cos( p sin( p cos( p + sin( p = cos( p. p

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / b f ( + p = sin( + p cos( + p = sin( cos + cos( sin cos( cos sin( sin ( p p ( p p ( p p ( p p = cos + sin cos sin = cos( p + sin( p cos( p sin( p = cos( p. Voor elke p geldt: f ( p = f ( + p f is symmetrisch in de lijn x =. a f ( p = cos( p + sin( p + = cos( cos( p + sin( sin( p + sin( cos( p cos( sin( p + = cos( p + sin( p + cos( p sin( p + = cos( p +. f ( + p = cos( + p + sin( + p + = cos( cos( p sin( sin( p + sin( cos( p + cos( sin( p + = cos( p sin( p + cos( p + sin( p + = cos( p +. Er geldt: f ( p = f ( + p f is symmetrisch in de lijn x =. Alternatieve uitwerking f ( + p = cos( + p + sin( + p + (gebruik de eenheidscirkel hiernaast = sin( p + cos( p + = cos( p + sin( p + = f ( p. O f ( p = f ( + p f is symmetrisch in de lijn x = b f ( p = cos( p + sin( p + = cos( cos( p + sin( sin( p + sin( cos( p cos( sin( p + = cos( p + sin( p + cos( p sin( p + = sin( p +. f ( + p = cos( + p + sin( + p + = cos( cos( p sin( sin( p + sin( cos( p + cos( sin( p + = cos( p sin( p + cos( p + sin( p + = sin( p +. f ( p + f ( + p = sin( p + sin( p + = f is symmetrisch in het punt (,. + p p a b f ( x = sin( x waarschijnlijk is f '( x = cos( x. c f ( x = cos( x waarschijnlijk is f '( x = sin( x. 7a Zie de plot van y hiernaast. 7b f ( x = sin( x f '( x = cos( x. 7c f ( x = cos( x f '( x = sin( x. 8 f ( x = cosx = sin( x + f '( x = cos( x + = sin( x. 9 f ( x = sin( ax + b f '( x = cos( ax + b a = a cos( ax + b. g( x = cos( ax + b g '( x = sin( ax + b a = a sin( ax + b. 0a f ( x = + sin( x f '( x = cos( x = 8cos( x. 0b g( x = 0 + cos( ( x g '( x = sin( ( x = 8sin( ( x. 0c h( x = x cos( x h'( x = cos( x + x sin( x = cos( x x sin( x. 0d j ( x = x cos( x j '( x = cos( x + x sin( x = cos( x x sin( x.

0e G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / k( x = x sin( x k '( x = x sin( x + x cos( x = x sin( x + x cos( x. 0f l ( x = x sin( x l '( x = sin(x + x cos(x = sin(x + x cos(x. a f ( x = tan( x f '( x = =. cos ( x cos ( x tan tan ' tan sin( x sin( x g x = x = x g x = x = = cos cos( x. x cos ( x cos ( x b sin( x c h( x = cos( x tan( x = cos( x = sin( x h'( x = cos( x. cos( x I f ( x = sin ( x = sin( x sin( x f '( x = cos( x sin( x + sin( x cos( x = sin( x cos( x. II f ( x = sin ( x = sin( x f '( x = sin( x cos( x. III f ( x = sin ( x = cos( x f '( x = sin( x = sin( x. Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar II omdat in dit geval f ( x niet hoeft te worden herschreven. a f ( x = cos ( x = cos( x f '( x = cos( x sin( x = sin( x cos( x. b g( x = sin ( x = sin( x g '( x = sin( x cos( x. c h( x = + cos ( x = + cos( x h'( x = cos( x sin( x = sin( x cos( x. d j ( x = x + sin ( x = x + sin( x j '( x = + sin( x cos( x. f ( x = sin ( x = sin( x f '( x = sin ( x cos( x. a g( x = x sin ( x = x sin( x g '( x = sin ( x + x sin( x cos( x = sin ( x + x sin( x cos( x. b c h( x = cos ( x = cos( x h'( x = cos( x sin( x = sin( x cos( x. d j ( x = cos ( x = cos( x j '( x = cos( x sin( x x = x sin( x cos( x. f ( x = sin ( x + sin( x = sin( x + sin( x f '( x = sin ( x cos( x + cos( x a g( x = sin ( x cos( x = sin( x cos( x b = cos( x cos ( x + cos( x = cos( x cos ( x. g '( x = sin( x cos( x cos( x + sin ( x sin( x = sin( x cos ( x sin ( x = sin( x sin ( x sin ( x = sin( x sin ( x sin ( x = sin( x sin ( x. tan( x sin( x sin sin cos sin cos cos ' cos sin x x x x x. cos ( x c h x = = = = ( x h x = ( x x = a f ( x = + sin( x heeft evenwichtsstand ; amplitude ; periode en beginpunt (,. b Horizontale raaklijnen in de toppen bij x = + = en x = + =. f 7a f ( x = + sin( x = + sin(( x heeft evenwichtsstand ; amplitude ; periode = en beginpunt (,. Hoogste punten zijn ( + + k, + = ( + k, 0. Laagste punten zijn ( + + k, = ( + k,. De toppen zijn ( + k, 0 en ( k,.

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg 7/ 7b g( x = + cos( x + = + cos( ( x + heeft evenwichtsstand ; amplitude ; periode = en beginpunt (hoogste punt (, + = (,. Hoogste punten zijn ( + k, + = ( + k,. Laagste punten zijn ( + + k, = ( + k,. 7c h( x = sin( x + heeft evenwichtsstand ; amplitude ; periode = en beginpunt ( +, = (,. Hoogste punten zijn ( + + k, + = ( + k,. beginpunt bij een sinus-grafiekis een punt waar de Laagste punten zijn ( + + k, = ( + k,. grafiek STIJGEND door de evenwichtsstand gaat 7d j ( x = cos( x heeft evenwichtsstand ; ampl. ; periode = en beginpunt (0 +, + = (,. Hoogste punten zijn ( + k, + = ( + k,. Laagste punten zijn ( + + k, = ( k,. beginpunt van een cosinusgrafiek is een hoogste punt 8a 8b f ( x = cos( x sin( x + f '( x = sin( x cos( x. f '( x = 0 sin( x cos( x = 0 sin( x = cos( x cos( x = cos( x + x = x + + k x = x + k x = + k x = + k x = + k x = + k. Dus x A = ; x B = ; x C = ; en x D =. y A = f = cos sin + = + = A(, ; y ( cos( sin( (, B = f = + = + = + + = B ; y ( cos sin( C = f = + = + = + + = C (, en y ( cos( sin( (, D = f = + = + = + + = D. f (0 = f = cos(0 sin(0 + = 0 + = Dus f ( x = p heeft vier oplossingen (zie ook figuur. voor p <. 9a f ( x = x + cos( x f '( x = sin( x. f '( x = 0 sin( x = 0 sin( x = sin( x = x = + k x = + k x = + k x = + k. x op [0, 7] x = x = x =. 9b f '( x = sin( x = sin( x = sin( x = x = + k x = + k x op [0, 7] x = x =. f ( x = cos ( x = cos( x f '( x = cos ( x sin( x = sin( x cos ( x. 0 f '( x = 0 sin( x cos ( x = 0 sin( x = 0 cos( x = 0 x = k x = + k x op [0, ] x = 0 x = x = x = x =. De punten zijn (0, ; (, 0; (, ; (, 0 en (,. a cos( x ( sin( x sin( x cos( x cos( x sin( x + sin ( x + cos ( x sin( x + f ( x = f '( x = = =. sin( x ( sin( x ( sin( x ( sin( x cos( x f ( x = 0 = 0 (teller = 0 cos( x = 0 x = + k. Nu x op [0, ] x = x =. sin( x x = (en y = 0 S (, 0 y = x + b sin + 0 b b, dus k: y x. rc f ' + door S (, 0 = + = = + = = = = ( sin

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg 8/ b x = (en y = 0 S (, 0 y = x + b sin + 9 0 b b, dus l : y x. rc f ' + door S (, 0 = + = = = = = = ( 9 sin( sin( x + f '( x = = 0 (teller = 0 sin( x + = 0 sin( x = sin( x = x = x = (op [0, ]. sin( x cos( randmaximum (zie plot is f = = = sin( 0 cos( maximum (zie plot is f = = = = > B sin f = [, ]. cos minimum (zie plot is f = = = =. sin( a F ( x = cos( x F '( x = sin( x = sin( x = f ( x. b G ( x = sin( x G '( x = cos( x = cos( x = g( x. a f ( x = sin( x F ( x = cos( x + c = cos( x + c. b g( x = x cos( x G ( x = x sin( x + c = x sin( x + c. c h( x = sin( x + H ( x = cos( x + + c = cos( x + + c. d j ( x = cos( x J ( x = sin( x + c = sin( x + c. + cos d = + sin = + sin 0 + 0 = + = +. 0 9 9 0 a ( x x x x x b ( x sin( x dx = x + cos( x = + cos ( + cos(0 7 = + + = +. 8 8 8 f ( x = + cos( x = 0 cos( x = cos( x = x = + k x = + k x = 9 + k x = + k x = + k x = + k. Er geldt: x op [0, ] x = x =. O ( V = ( + cos( x dx = x + sin( x = + sin( + sin( V = + + = +. g( x = sin ( x = sin( x g '( x = sin ( x cos( x f ( x. Dus g( x = sin ( x is geen primitieve van f. a bc cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A sin ( A = cos( A. f ( x = sin ( x = cos( x F ( x = x sin( x + c = x sin( x + c. 7a 7b 7c cos( A = cos ( A cos( A + = cos ( A cos( A + = cos ( A. f ( x = cos ( x = cos( x + F ( x = sin( x + x + c = sin( x + x + c. cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A sin ( A = cos( A. g( x = sin ( x = cos( x G( x = x sin( x + c = x sin( x + c. sin( A = sin( Acos( A sin( A = sin( Acos( A. h( x = sin( x cos( x = sin( x H ( x = cos( x + c = cos( x + c.

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg 9/ 8a 8b f ( x = tan ( x = + tan ( x F ( x = tan( x x + c. g( x = x + tan ( x = x + + tan ( x G ( x = x + tan( x x + c. 9a 9b 0 sin( A = sin( Acos( A sin( A = sin( Acos( A. sin( x cos( x dx sin( x dx cos( x cos( cos(0 = = = = + = + =. 8 0 8 8 8 8 8 0 0 cos( A = sin ( A cos( A = sin ( A cos( A = sin ( A. ( sin ( x dx ( cos( x dx sin( x x = + = + = sin + 8 8 ( sin + 8 cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A sin ( A = cos( A. I ( L = f ( x dx = sin ( x dx = cos( x dx 0 0 0 = 0 + + 7 = 7 7 8 8 =. ( x x = sin = sin 0 sin(0 = 0 0 0 =. 8 0 8 8 V f ( x = sin( x + sin( x f '( x = sin( x cos( x + cos( x. a f '( x = 0 sin( x cos( x + cos( x = 0 cos( x sin( x + = 0 cos( x = 0 sin( x = x = + k sin( x = x = x = sin( x =. x f sin ( sin( = = + = + = + 0 =. x = f = sin + sin = ( + = = 0. sin( x = f ( x = ( + = = = =. 8 8 8 8 Randextreem: f (0 = f = 0 + 0 =. Dus B [ f =, ]. 8 b f ( x = 0 sin ( x + sin( x = 0 (stel sin( x = t t + t = 0 D = b a c = = + 8 = 9 D =. t = sin( x = ± t = sin( x = t = sin( x = (met x op [0, ] x = (zoeken we niet x = x =. cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A. ( sin ( x sin( x dx ( cos( x sin( x dx sin( x cos( x + = + = = sin( cos( sin( cos( = = + + + =. f ( x = 0 sin ( x + sin( x + = 0 sin( x + = 0 sin( x = x = x =. f (0 = 0 + 0 + = > 0 het ingesloten gebied loopt van x = tot x =. cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A sin ( A = cos( A. ( sin ( x sin( x dx ( cos( x sin( x dx x sin( x cos( x + + = + + = ( = sin( cos( sin( cos( = = + + = + =. 8 8 8

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg 0/ a b f ( x = sin( x heeft evenwichtsstand ; amplitude ; periode = en beginpunt (,. Zie de grafiek van f ( x = sin( x hiernaast. f ( x = 0 sin( x = 0 sin( x = sin( x = x = + k x = + k x = + k x = + k. x[0, ] x = x =. (het gevraagde gebied ligt ONDER de x -as O ( V f ( x dx = = ( + sin( x dx x cos( x x cos( x = + = = cos( cos( = cos( cos( = = + + + =. c = = ( = ( + I ( L f ( x dx sin( x dx 9sin( x 9sin ( x dx Nu is: cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A sin ( A = cos( A. ( ( = 9sin( x + 9 cos( x dx 9 9 9 7 9 = x cos( x x sin( x ( x 8cos( x sin( x + = + 7 ( 8cos( 9 sin( 7 9 ( 8cos sin ( 8 9 9 9 ( 8 = + + = + + = 9 + 9 + = 9. a y P = sin( ct en de periode is = c =. c Of voor t = is y sin( P = = sin (de sinus heeft dan precies één periode doorlopen b Formule II: x cos( P = t. rcy = x + = AMB = ( AMB is een -- driehoek AB = MB. AM = AB = MB = = = =. xa = xm AB = en ya = ym + AB = +. t = y = x + A B a t = 0 P (,. P draait linksom. t op [0, ] driekwartcirkel. De baan van P is driekwartcirkel met middelpunt M(, en straal. t = M t = 0 b x = 0 + cos( t = 0 cos( t = cos( t = ( t op [0, ] t =. t = y sin( (0,. A = + = + = + A + c rc y = x + = bij B hoort t = en bij C hoort t =. t = x cos( en sin(. B = + = + y B = + = + t = x cos( en sin(. C = + = y C = + = C t = d x = + cos( t = (intersect of cos( t = cos( t = t = + k t = + k. t op [0, ] t =, 09 t =,9. x < (zie driekwartcirkel of plot, 09 < t <,9.

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / 7a xp = + cos( t en yp = + sin( t. (met t in seconden 7b De eerste rondgang van t = 0 tot t =. y = 0 ( x -as + sin( t = 0 (intersect t,9 t,78. y < 0 (zie plot,9 < t <,78. Dus 0,8 seconden per rondgang. 8a t = 0 P (,. P draait linksom. t op [0, ] t op [0, ]. De baan van P is driekwartcirkel met middelpunt M(, en straal. 8b y = 0 ( x -as + sin( t = 0 sin( t = sin( t = t = + k t = + k t = + k t = (deze zoeken we + k. x cos( ( A = + = + = A, 0. 8c x = + cos( t = cos( t = cos( t = t = + k t = + k t = + k t = + k. t op [0, ] t = t =. Dus x < (zie de baan bij 8a < t <. 8d y = + sin( t = (intersect t,. Dus y < (zie 8a of de plot, < t. x = A t = M t = t = y = t =0 9a y = x + sin( t = cos( t + (met 0 t < intersect geeft dan t, en y,8 x = y = 0,8 snijpunt (0,8;,8 of t,7 en y 0,8 x = y =,8 snijpunt (,8; 0,8. 9b 9c 9d x = cos( t = cos( t = t = + k t = + k. Er geldt nu: x > voor < t <. De baan van P is een cirkel met middelpunt (0, 0 en straal. Dus ligt = deel van de cirkel rechts van de lijn x =. (omtrek van een cirkel = r De lengte van het deel rechts van de lijn x = is =. P (cos( t, sin( t en Q(cos( t, sin( t. Nu de stelling van Pythagoras: PQ = ( cos( t cos( t + ( sin( t sin( t = cos ( t cos( t cos( t + cos( t + sin ( t sin( t sin( t + sin ( t = cos ( t + sin ( t + cos( t + sin ( t cos( t cos( t sin( t sin( t = cos ( t + sin ( t + cos( t + sin ( t cos( t cos( t + sin( t sin( t = + cos( t t = cos( t. Dus PQ = cos( t. PQ = cos( t = (intersect t 0,8 t, 7. PQ = cos( t > (zie plot 0,8 < t <, 7. Dus gedurende, seconde per rondgang. 0a De translatie (, 0. 0b x Q = cos( ( t en y sin(. (met t in seconden Q = t a De omlooptijd T = = = seconden. Na = seconde (voor t = bevindt P zich in (7,. Dus x cos( ( en sin( ( P = + t y. (met t in seconden P = + t b t = x cos( (, en sin( ( P = + y,8. P = + c Na = (voor seconde t = bevindt P zich voor het eerst in (,. t = 0 t =

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / d y = x + ( t = P ( P ( 0 ( -as sin 0 (intersect t 0, 9 x = + cos ( t, snijpunt met x -as (,; 0. t,9 x = + cos ( t, 7 snijpunt met x -as (, 7; 0. a b c xp = + cos ( yp = + sin ( ( t 0 ω = = ( t in seconden. = ( t 0 ( ( 0 0 ( t in seconden. ( 0 ( 0 ( ( ( 0 0 ( ( ( xq = + cos ( t + = + cos ( t + yq = + sin ( t + = + sin ( t + xr = + cos t = + cos ( t = + cos ( t yr = + sin t = + sin ( t = + sin ( t 0 0 Dus R loopt seconde achter op P of (omdat de omlooptijd seconde is 7 0 0 ( t in seconden. (, seconde voor op P. t = 0 (, a b c Omlooptijd is = seconde. x cos cos cos P = + t xq = + t = + t y en P sin( t = + y Q = + sin ( t = + sin t ( ( ( ( ( t in seconden. Op t = 0 heeft P een fasevoorsprong van op (,. Q heeft een fasevoorsprong van op P fasevoorsprong van Q op (, is + =. xq = + cos( ( t + = + cos( ( t + ( t in seconden. y sin Q = + ( ( t + = + sin ( ( t + Op t = 0 heeft P een fasevoorsprong van op (,. Q heeft een faseachterstand van op P fasevoorsprong van Q op (, is =. xq = + cos( ( t + = + cos( ( t + 8 ( t in seconden. y sin Q = + ( ( t + = + sin ( ( t + 8 (, (, (, O (, a De fasevoorsprong van Q op P is. De faseachterstand van R op P is. c De fasevoorsprong van 7 Q op R is + = ( > 7 Q en R is = a b Omlooptijd in stand I is seconde ω = = = 0 rad/sec. Q heeft een faseachterstand van op P x 0cos ( 0 0cos ( 0 P = 0 cos(0 t xq = t = t en yp = 0 sin(0 t y 0 sin Q = ( 0 ( t = 0sin ( 0 ( t 0cos xr = ( 0 ( t + R P t y 0sin R = ( 0 ( t + ( t in seconden. heeft een fasevoorsprong van op, dus ( in seconden. v = 08 km/uur = 0 m/s = 000 cm/s. Omlooptijd bij II is 0 = sec. 000 00 Dus ω = : = 00 = 0 rad/sec. 00 xp = 0cos(0 t ( t in seconden. yp = 0sin(0 t

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / a De diameter van rol II is de helft van rol I, dus de omlooptijd van rol II is de helft van de omlooptijd van rol I. x 0cos( P = t = 0 cos( t cos xq = + t + en y 0sin( ( t in seconden. 0sin yq sin( P = t = t = t + b Omlooptijd rol II is sec. elke seconde loopt = 0 cm papier tussen de rollen door. Dat is per uur 0 0 0 = 000 cm 097 cm m. 7a xp = + cos( t ( t in seconden. yp = + sin( t 7b t =, xp = + cos(,, en yp = + sin(,,. 7c De baan wordt in negatieve richting (met de wijzers van de klok doorlopen. (, periode is = seconde t =, t = en t =. M 7d x = 0 ( y -as + cos( t = 0 cos( t = cos( t = A B t = + k t = + k t = + k t = + k. t = y = + sin( = + = + P (0, +. (, t = y = + sin( = = Q(0,. Alternatieve uit werking: NP = = NP = = P (0, + en Q(0,. 7e cos AMB = AMB,8 (rad De lengte van de boog onder de x -as is Ans 0,. Alternatieve uitwerking: y = 0 ( x -as + sin( t = 0 (intersect t 0, 08 t 0, 9. y < 0 (zie plot 0,08 < t < 0,9. Dus ongeveer 0,8 seconden van de seconden per omwenteling onder de x -as. De lengte van de boog onder de x -as is Ans 0,. P (, N O Q 8a T = 0 ω = = rad/min. Op t = 0 zit Frits in het hoogste punt. 0 x Frits = 7 cos ( ( t + 0 = 7 cos( t + Voor Frits geldt: ( in m y Frits 7 7 sin ( ( t 0 7 7 sin( t t inuten. = + + = + + 8b Saskia heeft = faseachterstand op Frits. 8 x Saskia = 7 cos ( ( t + 0 0 8 = 7 cos ( ( t + 0 8 ( t in minuten. y Saskia = 7 + 7 sin ( ( t + 0 0 8 = 7 + 7 sin ( ( t + 0 8 8c De omtrek van het reuzenrad wordt afgelegd in 0 minuten Dus 7 meter in 0 minuten 88 m/uur de snelheid is ongeveer 0,8 km/uur. 8d y = 00 7 + 7 sin( t = 00 (intersect t, 0 t, 0 y > 00 (zie plot, 0 < t <, 0. Dus gedurende ongeveer 0, minuten seconden boven 00 meter. Alternatieve uitwerking :, cos( α = α, 08 (rad. 7, Dus gedurende α 0 0, min. sec. boven 00 meter., α 7, 7, O

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / Diagnostische toets Da cos( x = cos( x + = cos( x + = sin( x + + = sin( x +. Db sin( x + cos( x = sin ( x + sin( x cos( x + cos ( x = sin ( x + cos ( x + sin( x cos( x = + sin( x. + cos( x sin ( x = + cos( x cos ( x = + cos( x + cos ( x = cos ( x + cos( x. Dc Da sin( x = cos( x Dc cos( t = sin( t cos( x = cos( x sin( t + = sin( t + x = x + k x = x + k t + = t + + k t + = t + k x = + k x = + k 7 t = + k 7 t = + k 0 0 x = + k x = + k 0 t = + k 0 t = + k 0 7 7 7 7 x op [0, ] x = x = x = x = 9. 0 0 0 t op [0, 0] t = t = t = 0 t =. 7 7 7 7 Db sin ( x = sin( x + sin( x = sin ( x sin( x + = cos( x cos( x + = cos( x x + = x + k x + = x + k x = + k x = + k x = + k x = + k x op [0, ] x = x = x = 7 x = x = 9 x =. Da D sin( x + = sin( x cos( x Db sin ( x + = cos( x sin( x + = sin( x sin ( x + = sin ( x x + = x + k x + = x + k sin ( x = x = + k x = + k sin ( x = x = + k x = + k. 9 sinx = ± x = + k x = + k x = + k x = + k. sin( x cos( x sin( x sin( x sin( x cos( x sin( x cos( x cos ( x cos ( x cos( x tan( x tan( x = = = = = = cos( x. cos ( x sin ( x cos ( x sin ( x cos ( x sin ( x sin( x tan ( x cos ( x cos ( x cos ( x cos( x D f ( p + f ( + p = sin( p + cos( p + sin( + p + cos( + p = sin( p + sin( p sin( p sin( p = 0 f is symmetrisch in het punt (, 0. Da f ( x = cos( x + sin( x f '( x = sin( x + cos( x. f ( x = cos ( x = cos( x f '( x = cos( x sin( x = sin( x cos ( x. Db Dc Dd cos( x ' sin( x sin( x cos( x cos( x sin ( x cos ( x f x = f x = = =. sin( x sin ( x sin ( x sin ( x f ( x = x sin( x f '( x = x sin( x + x cos( x = x sin( x + x cos( x. De sin tan( ' cos tan sin sin cos cos tan x f x = x x f x = x x + x = x x + cos. x x Df sin( x sin( x sin( x tan( x cos( x cos( x tan( x cos ( x cos ( x cos( x cos ( x f ( x = f '( x = = sin( x sin ( x sin ( x cos ( x sin( x sin( x cos( x cos( x =. sin ( x cos ( x tan( x sin( x + tan ( x tan( x cos( x sin( x + sin( x tan ( x tan( x cos( x OF... f ( x = f '( x = =. sin( x sin ( x sin ( x

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / D7a f ( x = sin( x heeft evenwichtsstand ; amplitude ; periode = en beginpunt ( +, = (,. Hoogste punten zijn ( 7 + + k, + = ( + k,. Laagste punten zijn ( + + k, = ( 8 + k, = ( + k,. D7b f ( x = + cos( x = + cos(( x heeft 8 evenwichtsstand ; amplitude ; periode = en beginpunt (, + = (,. 8 8 Hoogste punten zijn ( + k, + = ( + k,. 8 8 Laagste punten zijn ( + + k, = ( + k,. 8 8 D8a f ( x = sin( x sin( x f '( x = cos( x cos( x. f = sin sin = 0 0 = 0 A(, 0 en rc = f ' = cos cos = = + =. y = x + b 0 = + b = b. Dus de raaklijn in A(, 0 is y = x. door A(, 0 D8b f '( x = cos( x cos( x = 0 cos( x = cos( x cos( x = cos( x x = x + k x = x + k x = k x = k x = k x = k. Dus (zie ook figuur. x en. B = x C = y ( sin( sin( B = f = = = = B(,. y 8 C = f = sin sin = = + = C (,. D8c f '( x = cos( x cos( x = cos( x cos( x = cos ( x cos( x + = 0 cos ( x cos( x = 0 cos( x ( cos( x = 0 cos( x = 0 cos( x = x = + k x = + k x = + k. x op [0, ] x = x = x = x =. f ( = sin( sin( = = = raakpunt (,. f ( = sin sin( = 0 = raakpunt (,. f ( = sin sin( = 0 = raakpunt (,. f ( = sin( sin( = = + = raakpunt (,. D9a f ( x = sin( x + F ( x = cos( x + + c = cos( x + + c. D9b g( x = x + cos( x G( x = x + sin( x + c = x + sin( x + c. h( x = x sin ( x = x + sin ( x = x + cos( x H ( x = x + sin( x x + c. D9c D9d k( x = + tan ( x = + + tan ( x K ( x = x + tan( x + c. D0a ( sin( x + cos( x dx = cos( x + sin( x = cos + sin ( cos + sin D0b sin ( x dx cos( x dx x sin( x = = = + + = + + =. cos( A = sin ( A sin ( A = cos( A sin ( A = cos( A = sin( ( sin = + =. D ( f ( x dx = cos ( x dx = ( + cos( x dx = ( x + sin( x cos( A = cos ( A + cos( A = cos ( A + cos( A = cos ( A = ( + sin ( + sin = + 0 0 =.

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / t = A Da De baan is een driekwartcirkel met middelpunt (, 0 en straal. t op [0, ] t op [0, ] driekwartcirkel. Db x = + cos( t = cos( t = cos( t = t = + k t = + k t = + k t = + k. Dus t = en y sin( sin( (,. A = = = A Dc In MDC geldt: sin M = CD = = M =. MC CME = =. Dus de lengte boog CE is omtrek cirkel = = = 8. t = E M O t = x = C y = t = 0 D Da Db Dc De omlooptijd is seconden ω = =. cos( xp = + ( t De parametervoorstelling voor de baan van punt P is: (met t in seconden. y sin( P = + ( t Punt Q met seconde achterstand op P geeft als parametervoorstelling voor de baan van Q : xq = + cos( ( t cos( xq = + t (met t in s y sin( econden. ( sin( Q = + t y Q = + t Punt R met een fasevoorsprong van op P geeft een voorsprong van = seconde. De parametervoorstelling voor de baan van R is: xr = + cos( ( t + x cos( ( R = + t y sin( ( (met t in seconden. R = + t + y sin( ( R = + t

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg 7/ Gemengde opgaven 0. Goniometrie en beweging sin( x cos( x sin( x Ga = = tan( x. sin ( x cos( x Gb cos ( x sin ( x = cos ( x + sin ( x cos ( x sin ( x = cos( x = cos( x. sin( x sin( x cos( x sin( x Gc = = = tan( x. + cos( x cos ( x cos( x Gd cos( x y cos( y sin( x y sin( y = cos( x y + y = cos( x. Ga sin( x cos( x = Gc cos( x + = sin( x sin( x cos( x = sin( x + + = sin( x + sin( x = x + = x + + k x + = x + k x = + k x = + k geen oplossing x = + k x = + k x = + k. x = + k. Gb cos( x = sin( x Gd cos( x sin ( x = cos( x = cos( x cos( x + cos( x = x = x + k x = x + + k cos( x = cos( x = x = + k x = + k x = + k x = + k x = + k x = + k. x = + k x = + k. 8 G7a f ( x = f ( x = g( x g( x = sin( x = sin( x = cos( x cos( x = x =. x =. x =. O V = ( sin( x dx ( cos( x dx cos( x x sin( x x + = + = cos( cos( + sin( sin( = + + + + = +. 8 8 G7b I ( L = sin d cos d ( x x + x x = ( cos( x dx + ( + cos( x dx ( x sin( x ( x sin( x sin( ( sin( + ( + sin ( + sin = + + = = + + + = +. 8 8 8 8 omtrek f '( x dx g '( x dx G7c = + + + + = + cos ( x dx sin ( x dx (fnint,9. + + + f ( x = cos( x + sin( x f '( x = cos( x sin( x + cos( x = sin( x + cos( x. G8a f '( x = 0 sin( x + cos( x = 0 cos( x = sin( x cos( x = sin( x cos( x = cos( x x = x + k (geen oplossing x = x + + k x = + k x = + k. 8 f ( x = cos ( x + sin( x = cos ( x + + sin( x = cos( x + + sin( x. absoluut maximum (zie fig G. : f ( = cos( + + sin( = + + = + 8 absoluut minimum (zie fig G. : f ( B f = [, + ]. = cos + + sin = + = 8

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg 8/ G8b f ( x = g( x cos ( x + sin( x = sin( x O ( V = ( sin( x ( cos ( x + sin( x dx cos ( x = sin( x cos ( x = sin( x cos( x = cos ( x sin( x cos( x = 0 ( sin( x cos ( x dx cos( x ( cos( x sin( x = 0 cos( x = 0 cos( x = sin( x = ( sin( x cos( x dx x = + k cos( x = cos( x x = + k x = x + k x = x + + k = cos( x sin( x x x = + k geen oplossing x = + + k x = + k x = = cos sin + cos( + sin( + + k. x op [0, ] x = x = = 0 + 0 + + =.. G8c C het midden van AB als g( p = f ( p sin( p = cos ( p + sin( p sin( p = cos ( p sin( pcos( p = cos( pcos( p sin( p cos( p = 0(voldoet niet sin( p = cos( p = tan( p = tan( p =. cos( p G9a De grafiek van f (dezelfde als in G8 is vermoedelijk lijnsymmetrisch in de verticale lijn door de eerste top rechts van de y -as. Vermoedelijk lijnsymmetrisch in de lijn x =. (zie de berekening in G8a 8 f ( + p = cos ( + p + sin( + p = cos ( + p + + sin( + p = cos( + p + sin( + p + 8 8 8 = cos( cos( p sin( sin( p + sin( cos( p + cos( sin( p + = cos( p sin( p + cos( p + sin(p + = cos( p +. f ( p = cos ( p + sin( p = cos ( p + + sin( p = cos( p + sin( p + 8 8 8 = cos( cos( p + sin( sin( p + sin( cos( p cos( sin( p + = cos( p + sin( p + cos( p sin( p + = cos( p +. f ( + p = f ( p (voor elke p de grafiek van f is symmetrisch in de lijn x =. 8 8 8 G9b Vermoedelijk puntsymmetrisch in A(,. ( A precies midden tussen de toppen bij x = en x = zie G8a 8 8 8 f ( + p = cos ( + p + sin( + p = cos( + p + sin( + p + 8 8 = cos( cos( p sin( sin( p + sin( cos( p + cos( sin( p + = cos( p + sin( p cos( p + sin( p + = sin( p +. f ( p = cos ( p + sin( p = cos( p + sin( p + 8 8 = cos( cos( p + sin( sin( p + sin( cos( p cos( sin( p + = cos( p sin( p cos( p sin( p + = sin( p +. f ( + p + f ( p = sin( p + + sin( p + = f is symmetrisch in A(,. 8 8 8 f ( x = 0 sin ( x + sin( x = 0 sin( x sin( x + = 0 sin( x = 0 sin( x = x = k x = + k x = + k. x op [0, ] nulp.: x = 0 x = x = x = x =. O ( V = sin ( x sin( x dx cos( x sin( x dx x sin( x cos( x + + + = 0 0 0 = sin cos ( 0 sin(0 cos(0 = 0 + ( 0 0 = +. G0a G0b G0c f ( x = sin ( x + sin( x = sin( x + sin( x f '( x = sin( x cos( x + cos( x f '( x = 0 sin( x cos( x + cos( x = 0 cos( x = 0 sin( x + = 0 x = + k sin( x =. x = f ( x = f = sin + sin = ( + = =. sin( x = f ( x = ( + = = =. 8 f ( x = p heeft precies vier oplossingen (zie figuur G. en de berekening hierboven voor < p < 0 0 < p <. 8

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg 9/ L(grafiek van f = + f '( x dx = + sin( x cos( x + cos( x dx (fnint,07. G0d 0 0 Ga g( x = sin( x + cos( x g '( x = cos( x sin( x. g '( x = 0 cos( x = sin( x cos( x = cos( x x = x + k x = x + + k A x = + k x = + k x = + k x = + k. x op [0, ] x = x = x = x =. Dit geeft toppen: A(,, B(,, C (, en D(,. f = cos sin = = = = A en C liggen op de grafiek van f. f cos sin = = = = Gb = ( + ( = ( + + O ( V sin( x cos( x cos ( x sin( x dx sin( x cos( x cos ( x sin( x dx ( sin( x cos( x ( cos( x dx ( sin( x cos( x dx cos( x sin( x x = + + = = = cos( sin( cos( sin( = ( = + + + + =. omtrek( V f '( x dx g '( x dx Gc = + + + = + 8cos( x sin( x cos( x dx + + cos( x sin( x dx (fnint, 7. f ( x = sin ( x + p cos( x = sin ( x + p sin ( x = p (de andere termen vallen weg voor p =. Ga p Gb fp ( x = sin ( x + p cos( x = ( sin( x + p cos( x fp '( x = sin( x cos( x p sin( x = sin( x p sin( x = p sin( x. fp '( x = ( p sin( x < p < < p < 0 > p > 0 0 < p <. a a a a f ( x dx sin ( x p cos( x dx cos( x p cos( x d x ( p cos( x dx 0 0 0 0 a = x + ( p sin( x = a + ( p sin( a ( 0 + ( p sin(0 = a + ( p sin( a. 0 Onafhankelijk van p als sin( a = 0 a = k a = k. Gegeven: a op [0, ] a = 0 a = a =. Gc p = ( + = ( + = ( + cos( x ( + sin( x sin( x cos( x cos( x sin( x sin ( x cos ( x sin( x Ga f ( x = f '( x = = =. + sin( x ( + sin( x ( + sin( x ( + sin( x f '( x = 0 (teller = 0 sin( x = 0 sin( x = x = + k x = + k. Gegeven: x op [, ] x = x =. cos( minimum (zie plot : f ( = = = = + sin( cos( B f = [, ]. maximum (zie plot : f ( = = = = + sin( 9 cos( x cos( x 9 cos( x cos( x 9 cos ( x Gb f ( x f ( x = = = = 7 + sin( x + sin( x 7 + sin( x sin( x 7 sin ( x 7 7 cos ( x = ( cos ( x cos ( x = cos ( x = cos( x = ± = ± = ± x = + k. Gegeven: x op [, ] x = x = x = x =. B C V f g D

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg 0/ Ga t op [0, ] t op [0, ]. De baan is driekwartcirkel met middelpunt (, en straal. t = Gb y = x + + sin( t = cos( t + B sin( t = cos( t cos( t = cos( t + y = x + t = t + + k t = t + k t = t = (, geen oplossing t = + k t = + k. 8 t op [0, ] t = t = A. 8 8 t = 0 t = x cos( en sin( (,. 8 P = + = + = + y P = + = + = A + t = x cos( en sin( (,. 8 P = + = + = y P = + = + = + B + Gc x = 0 ( y -as y = 0 ( x -as + cos( t = 0 + sin( t = 0 cos( t = sin( t = cos( t = sin( t = t = + k t = + k t = + k t = + k t = 7 + k t = + k t = + k t = + k t = 7 + k t = + k t = + k t = + k x > 0 (zie de baan van P 0 t < 7 y > 0 (zie de baan van P < t Uit bovenstaande regel volgt dan: x > 0 en tevens y > 0 (zie de baan van P < t < 7. 0, 0, Ga v = 0, m/s per seconde gedeelte van de cirkel rad/s = rad/s.,, Gb x =,cos( t + t = 0 ( t in seconden en x en y in meters. y =,sin( t + (,;0 Gc De volgende koker loopt cirkel = = radialen achter. x =,cos( t + ( t in seconden en x en y in meters. y =,sin( t + Gd y = 0, 8,sin( t = 0, 8 (intersect t 8, 70 t, 0. y < 0, 8 (zie plot 8, 70 < t <, 0. Dus gedurende, seconde. O wateroppervlak y = 0,8 Ga f( x = + sin ( x + cos( x = + cos( x + cos( x = + cos( x = + sin( x + = + sin(( x +. Dit geeft a =, b =, c = en d =. Gb f n = + sin + cos( n = + ( + cos( n = cos( n = n = + k n = + k. 0 < n < 0 n = n = 8 n = 0 n =. Gc f( x = + sin ( x + cos( x = + cos( x + cos( x = cos( x + cos( x. Gd O ( V = ( f( x dx 0 = ( ( cos( x + cos( x dx 0 = ( + cos( x cos( x dx 0 V = x + sin( x sin( x 0 = + sin sin(8 0 + sin(0 sin(0 = + 0 0 ( 0 + 0 0 =. O (rechthoek ABCD = = 0. Dus de grafiek van f verdeelt de rechthoek in twee gebieden met dezelfde oppervlakte.

G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / G 7a x = sin( t en y = cos( t geeft de ciirkel met middelpunt (0, 0 en straal. x = sin( t en y = cos( t geeft de ciirkel met middelpunt (0, 0 en straal. t =, de grote wijzer heeft rondgang gemaakt het is 8 minuten over. 0 G7b Wijzers (niet de eindpunten vallen over elkaar sin( t = sin( t en cos( t = cos( t. ( t = t + k t = t + k en tevens ( t = t + k t = t + k ( t = k t = + k en tevens ( t = k t = k ( t = k t = + k en tevens ( t = k t = k ( t = k t = + k en tevens ( t = k t = k t = k het eerste tijdstip na t = 0 is dus t =. G7c afstand = ( sin( t sin( t + ( cos( t cos( t = 9 sin ( t sin( t sin( t + sin ( t + 9cos ( t cos( t cos( t + cos ( t = 9( sin ( t + cos ( t + ( sin ( t + cos ( t cos( cos( ( t t + sin( t sin( t = 9 + cos( t t = cos( t. G7d Een gelijkbenige driehoek als afstand = afstand = cos( t = cos( t = cos( t = 9 cos( t = cos( t = cos( t = 9 cos( t = cos( t = Het eerste moment na t = 0 (cos(0 = volgt uit cos( t = t 0, 7 t 0,. G8a f ( x = sin( x T = (, en A(, 0. g(0 = 0 (0 = 0 de grafiek van g gaat door O. g = ( = = = de grafiek van g gaat door T. g = ( = 0 = 0 de grafiek van g gaat door A. G8b f ( x = sin( x f '( x = cos( x. g( x = x ( x = x + x g '( x = 8 x +. f '(0 = cos(0 = en g '(0 = 8 0 + = > g '(0 > f '(0. G8c ( g( x f ( x d x ( ax ( x sin( x dx ( ax ax sin( x dx ax ax cos( x = = + 0 0 0 0 = a a + cos ( a 0 a 0 + cos(0 = a a ( 0 0 + = a. ( g( x f ( x dx = 0 a = a = a =. 0