Raadsvoorstel Agenda nr. 5 Onderwerp: Instemmen met het Plan van aanpak verlagen uitgaven BUIG middelen. Soort: Kaderstellend Opsteller: M.J.A. Lammers Portefeuillehouder: A.H.M. van Bussel Zaaknummer: SOM/2016/029705 Documentnummer: SOM/2016/030741 Datum: 23 november 2016 1. Samenvatting Op 1 januari 2015 is het nieuwe verdeelmodel voor de gebundelde uitkering (BUIG-middelen) in werking getreden. Door het kabinet is ervoor gekozen om 2015 em 2016 aan te merken als overgangsjaren. In 2017 wordt de nieuwe vangnetregeling ingevoerd waarbij de verdeling gebeurt op basis van de nieuwe verdeelsystematiek. De prognose met betrekking tot de uitgaven voor 2016 is ongunstig. Op basis van de actuele ontwikkelingen lijk het financieel tekort voor 2016 voor Senzer vooralsnog boven de 2 miljoen uit te komen. Op basis van de prognose komen de gemeenten Asten, Laarbeek en Someren uit op een tekort dat boven de 5% zal liggen. Deze gemeenten zullen mogelijk moeten aankloppen bij de Toetsingscommissie voor een aanvulling op grond van de vangnetregeling. Een van de voorwaarden in de vangnetregeling is dat de gemeenten het lopend jaar de ontwikkeling van BUIG budget moeten monitoren en maatregelen moeten treffen om overschrijding tegen te gaan. Uw raad moet bij het treffen van de maatregelen betrokken worden. Vorig jaar is voor het eerst een plan van aanpak verlagen uitgaven BUIG middelen gemaakt. Dit plan is in december 2015 in uw raad geweest. Echter over 2015 hadden wij geen tekort maar een overschot. Nu ligt er wederom een plan van aanpak verlagen uitgaven BUIG middelen waarin een aantal maatregelen om tot reductie van de uitgaven te komen zijn opgenomen. Het voorliggende plan borduurt verder op het plan van vorig jaar en is in feite een geactualiseerd plan. Wij hebben het plan vastgesteld en vragen uw raad om met de maatregelen uit het plan in te stemmen en van oordeel te zijn dat de maatregelen bijdragen aan een daadwerkelijke reductie van de uitgaven op de BUIG middelen.
2. Voorstel 1. In te stemmen met de in het Plan van Aanpak verlagen uitgaven BUIG middelen genoemde maatregelen; 2. Van oordeel te zijn dat de maatregelen bijdragen aan een daadwerkelijke reductie van de uitgaven op de BUIG middelen. 3. Inleiding 3.1 Aanleiding, achtergrond Buigmiddelen is een gebundelde uitkering van het rijk voor de bekostiging van uitkeringen op grond van de Participatiewet, de loaw, de loaz en het BBZ 2004 (voor zover deze laatste betrekking heeft op levensonderhoud voor startende ondernemers). Het betreft een ongeoormerkt budget. Een gemeente mag een overschot op het budget vrij besteden, maar moet een tekort op het budget in beginsel ook zelf opvangen. Kort samengevat ontvangt de gemeente jaarlijks een voorlopig Buig budget. In september van het lopend jaar wordt het Buigbudget definitief en is gebaseerd op de laatste gegevens van het Rijk en het centraal planbureau. De verdeling van het budget is sinds de invoering constant aangepast omdat de uitkomsten niet goed waren. Te veel gemeenten kregen te weinig en sommige gemeenten kregen een te ruim budget. Als een gemeente tekort komt op het budget, dan kan zij een beroep doen op de toetsingscommissie voor een aanvullende uitkering. Tot 2015 bleef echter 10% van het budget voor eigen rekening. De uitgaven boven de 110% van het Buigbudget konden voor een aanvulling in aanmerking komen. Onze gemeente is vanaf 2007 een nadeelgemeente geweest en heeft over de jaren 2007 tot en met 2011 succesvol een beroep op een aanvullende uitkering gedaan. Over de jaren 2012 tot 2014 was het tekort lager dan 10% en kan er geen beroep op een aanvullende uitkering gedaan worden. Vanaf 1-1-2015 is de grens verlaagd naar 5%.In 2015 was er geen tekort maar een overschot van 17.000,--. Buig budget Someren 2016 bedraagt 2.770.138, De uitgaven voor de uitkeringen worden geraamd op 2.987.884,-- Tekort wordt geraamd op 217.746,--. Gelet op de drempel van 5% van budget zal de gemeente voor 79.239,-- een beroep kunnen doen op een aanvullende uitkering bij de Toetsingscommissie. Een van de voorwaarden om voor een aanvullende uitkering in aanmerking te komen is het monitoren van de ontwikkelingen BUIG middelen en het treffen van maatregelen waarbij uw raad betrokken wordt. Als Someren hebben we ook een voorschot gevraagd op de BUIG middelen in verband met een hoge instroom vergunninghouders. Mogelijk kan het tekort hierdoor lager worden en is mogelijk een beroep op een aanvullende uitkering niet nodig. 3.2 Centrale vraag In de voorwaarden van de regeling stelt het rijk dat de gemeenteraad een mening moet geven over de maatregelen die het college neemt of heeft genomen om tot tekortreductie te komen en dat deze mening op schrift moet staan. De kern van deze voorwaarde is grofweg dat het college in 2016 een globale analyse opstelt van de mogelijke oorzaak en omvang van het tekort en dat het college de raad informeert over deze analyse en de maatregelen die zijn genomen of zullen worden genomen om tot tekortreductie 2/5
te komen. Bij de eventuele aanvraag moet ook een document worden gevoegd waaruit de opvattingen van de gemeenteraad hieromtrent blijken. Het document dat hierop betrekking heeft is vormvrij. 3.3 Relatie met eerder gestelde kaders en wetgeving Het plan van aanpak is een geactualiseerde analyse van het Plan van aanpak BUIG van vorige jaar. 4. Probleemstelling (huidige situatie) Opgemerkt wordt dat de opvatting van de gemeenteraad van de belang is. In artikel 10a, tweede lid, onder d, van het Besluit Participatiewet is geregeld, dat wanneer in 2016 daadwerkelijk maatregelen zijn getroffen om tot tekortreductie te komen, het college de effecten van de maatregelen kwalificeert. In bijgevoegd Plan van Aanpak wordt daar invulling aan gegeven. Kwantificeren is niet vereist, hetgeen onverlet laat dat hierover wel afspraken worden gemaakt tussen het college en de raad. Dergelijke afspraken zijn voor een beroep op de vanguitkering echter niet vereist. Bovendien wordt met de uitvoering van het Plan van Aanpak een betere effectiviteit en efficiency van de uitvoering door Senzer beoogd. 5. Doelstelling (gewenste situatie) Het vaststellen van het plan maakt het mogelijk indien noodzakelijk om een beroep te kunnen doen op het financieel vangnet van het Rijk 6. Mogelijke oplossingen en effecten Zie bijgevoegd plan. Het plan beschrijft in het kort de aanleiding zoals in de inleiding is weergegeven. Op basis van een analyse waarbij gebruik is gemaakt van de Benchmark Divosa komen de navolgende thema's aan de orde waarbij verbetering mogelijk is. Gemiddelde jaaruitkering. De gemiddelde jaaruitkering is het resultaat van volume ( instroom en uitstroom), baten ( terugvordering) en beperking van uitgaven door part-time inkomsten oa uit werk. Ten opzichte van de gemiddelde jaaruitkering van 13.825,-- waarmee gerekend is bij de verdeling van het nader voorlopige macrobudget 2016 zien wij voor Senzer breed een positief resultaat van 80,--. Voor Someren zelf zou het negatief zijn ( 340,-- per uitkering). In het plan zijn acties opgenomen om de instroom te beperken en om uitstroom te bevorderen. De acties zijn beschreven op pagina 5 en 6 van het plan. Verder richt het plan zich op de ingezette acties van het plan vorig jaar en die onverminderd gecontinueerd worden. Bevorderen doorlooptijd aanvragen: Deze actie van vorig jaar heeft resultaten opgeleverd. In juli 2016 zijn minder beschikkingen buiten de wettelijke termijn van 56 werkdagen afgeleverd ( 2%) tegenover 22% in juli 2015. Hier wordt het verlenen voorschotten teruggedrongen en zijn mogelijke terugvorderingsacties perkt gebleven. Verlaging ontheffingen arbeidsverplichting Resultaat van deze actie van vorig jaar is dat in juli 201638% minder ontheffingen zijn dan in juli 2015. Van meer uitkeringsgerechtigden wordt verwacht dat zij inspanningen verrichten om aan werk te komen. Incasso / terugvordering en verhaal 3/5
De ingezette actie van vorig jaar heeft er toe geleid dat het aantal zaken dat in behandeling is gegeven bij een deurwaarder in de periode juli 2015 tot en met juli 2016 is toegenomen met 26,5% Op dit moment zijn alle debiteuren onder controle. 7. Consequenties van de oplossingen 7.1 Financiële aspecten Plan is noodzakelijk om een beroep te kunnen doen op het financieel vangnet van het Rijk. Naar verwachting zal Someren over 2016 hiervan gebruik moeten maken. 7.2 Juridische aspecten 7.3 Fiscale aspecten 7.4 Risico s en kansen Prognose Centraal Planbureau m.b.t. de landelijke bijstandsontwikkeling tot 2021. Het Centraal Planbureau (CPB) voorspelt dat het aantal bijstandsuitkeringen in 2016 verder zal toenemen en landelijk zal uitkomen op 415.000, ruim 1% hoger dan een eerdere raming van het CPB. Divosa gaat er, net als het CPB, vanuit dat het aantal uitkeringen blijft stijgen. Belangrijke redenen voor de toename zijn de (snellere) doorstroom vanuit de WW en de instroom van statushouders en personen die voorheen beroep konden doen op de Wajong of Wsw. Opmerking Senzer: De aanname van het CPB voor 2016 is nog aan de lage kant omdat het CBS, over de eerste 7 maanden van 2016, al op een gemiddeld volume uitkomt van 442.000 bijstandsuitkeringen. Voor de middellange termijn verwacht het CPB een toename van het aantal bijstandsuitkeringen. Bij ongewijzigd beleid piekt het aantal in 2019 en 2020. Pas in 2021 zal het aantal naar verwachting licht dalen. 8. Communicatie en participatie 9. Planning Burgemeester en wethouders van Someren, de secretaris, de burgemeester, Drs. A.P.M. de Kok A.P.M. Veltman 4/5
Bijlagen: O NO Concept raadsbesluit X Plan van aanpak terugdringen BUIG middelen X Bijlage bij plan van aanpak terugdringen BUIG middelen: Overzicht Someren X 5/5
Besluit gemeenteraad Titel: Vastellen van het plan van aanpak verlagen BUIG middelen Zaaknummer: SOM/2016/029705 Documentnummer: SOM/2016/030919 Datum besluit: 21 december 2016 De raad van de gemeente Someren; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 23 november 2016; b e s l u i t : 1. In te stemmen met de in het Plan van Aanpak verlagen uitgaven BUIG middelen genoemde maatregelen; 2. Van oordeel te zijn dat de maatregelen bijdragen aan een daadwerkelijke reductie van de uitgaven op de BUIG middelen. Aldus besloten in de vergadering van de raad van de gemeente Someren, de raadsgriffier, de voorzitter, J. Laurens Janse-Oostdijk A.P.M. Veltman *160030919*