Raadsvoorstel: Nummer: 2011-655 Onderwerp: Nota Grondbeleid Gorinchem 2011-2014 Datum: 2 mei 2011 Portefeuillehouder: B.J.P. van der Torren Raadsbijeenkomst: 31 mei 2011 Raadsvergadering: 16 juni 2011 Programma: Woonvoorzieningen Opsteller: Ilse Witvoet Bijlage(n): Nota Grondbeleid, bijgevoegd 1. Korte samenvatting van de inhoud en voorstel Aan u wordt voorgesteld met instemming kennis te nemen van de Nota Grondbeleid Gorinchem 2011-2014 en de gestelde kaders in de beleidsnota vast te stellen. 2. Fase trechter Besluitvorming, kaders stellen 3. Inleiding / aanleiding Via de Nota Grondbeleid bepaalt de gemeenteraad haar beleidskaders van het te voeren grondbeleid en stelt ze het college in staat om binnen deze kaders ondernemend deel te nemen aan en de regie te voeren over de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente. Het grondbeleid schept de voorwaarden en bepaalt de financieel economische kaders voor het realiseren van de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen van de gemeente. Met deze kaders kan de gemeente op verantwoorde wijze de in andere beleidsdocumenten opgenomen ruimtelijke doelstellingen realiseren. De dynamiek in de gebiedsontwikkeling is groot. Het aantal stakeholders is eveneens groot en de complexiteit hoog. Regelgeving om sturing te kunnen geven op het vlak van grondbeleid is een duidelijke succesfactor. In de zomer van 2010 heeft de rekenkamer een onderzoek gedaan naar de rol van de raad bij grondbeleid en grondexploitaties. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in opdracht van de gemeenteraad. De uitkomsten van dit onderzoek zijn tevens aanleiding geweest voor het uitbrengen van deze nota. Op 1 maart 2011 zijn de raadsleden geïnformeerd over de Nota Grondbeleid middels een themabijeenkomst. Bij deze bijeenkomst is het hoe en waarom van de nota nader uitgelegd, een doorkijk gegeven van het te voeren grondbeleid bij toekomstige projecten (maatwerk) en aangegeven hoe rapportages over financiële afwijkingen aan de raad worden gecommuniceerd. Ook is stilgestaan bij het risicomanagement van projecten. Met de komst van deze Nota Grondbeleid wordt een beleidsdocument neergelegd met een integraal beeld over alle aspecten van het grondbeleid. Het kernbegrip bij het hanteren van grondbeleid is maartwerk per locatie met de daarbij, nader te bepalen, in te zetten instrumenten. 4. Inhoud / Kaders Elke collegeperiode De Nota Grondbeleid wordt elke 4 jaar, per collegeperiode, herijkt en kan opnieuw vastgesteld worden. Dit geschiedt in de tweede helft van het eerste jaar van de nieuwe collegeperiode. Maatwerk, mogelijkheid te sturen op grondbeleid en in te zetten instrumenten In de initiatieffase wordt, na instemming van het college, in het vast te stellen projectdocument de te kiezen vorm van het te voeren grondbeleid bepaald (inclusief de financieel economische haalbaarheid) aan de hand van het schema keuzemodel grondbeleid en vastgesteld door de raad. Dit schema is opgenomen in de Nota Grondbeleid. Er is sprake van maatwerk. Kader voor de uitvoering Deze nota geeft de hoofdlijnen van het grondbeleid weer. In deze nota worden geen specifieke regelingen opgenomen, zoals grondprijzen voor de verschillende bestemmingen en locaties. Voor het opstellen en actualiseren daarvan dient deze Nota Grondbeleid als leidraad. De Nota Grondprijzen is een uitvoeringsdocument en wordt jaarlijks herzien en vastgesteld door het college. De Beleidsnota Bovenwijkse Voorzieningen bevat kaders met betrekking tot het wettelijke verplichte kostenverhaal. Deze wordt vastgesteld door de gemeenteraad, in dezelfde raadsvergadering als de vaststelling van de Nota Grondbeleid. 1
Voorkeur voor anterieure overeenkomsten Elk vast te stellen bestemmingsplan, dan wel omgevingsvergunning welke ontwikkelingen mogelijk maakt, zonder een gemeentelijke grondexploitatie, gaat vergezeld van een anterieure overeenkomst met derden of een exploitatieplan (of een combinatie van beiden). De voorkeur gaat uit naar een anterieure overeenkomst. Mogelijkheid bij te sturen bij grote afwijkingen Afwijkingen in het exploitatiesaldo groter dan 10% worden tussentijds gemeld aan de gemeenteraad. De basis hiervoor vormt de Nota Afwijkingenbeleid. Om redenen van efficiency zijn er drempelbedragen ingebouwd bij het melden van saldoafwijkingen. Mogelijkheid risico s te managen De ontwikkeling van een gebied kent in de regel een lange looptijd die vertaald wordt in een grondexploitatie. In deze grondexploitatie worden aannames gedaan ten aanzien van onder andere de kosten, opbrengsten, afzetmogelijkheden en fasering. De fasering vindt zijn vertaling in rente en inflatie. Hierbij wordt voor de verschillende onderdelen een hoge mate van voorspelling gedaan wat een onzekerheidsfactor betekent. Om deze onzekerheid beter te kunnen beheersen wordt een risicoanalyse uitgevoerd. Aan de hand van deze analyse worden beheersmaatregelen opgesteld om het risico beter te managen. Het risicomanagement voor de grondexploitaties zal op een uniforme wijze plaatsvinden. Hierbij wordt inzicht gegeven in de bandbreedtes van het exploitatieresultaat bij de beschouwing van de mogelijke scenario s. Rollen en taakverdeling tussen college en raad met betrekking tot het grondbeleid In de nota worden de rollen en taakverdeling tussen het college en de raad uiteen gezet. Transparantie en helderheid rondom grondbeleid en bestuur De transparantie rondom het grondbeleid, zoals weergegeven in de nota wordt ondersteund door het uniform hanteren van informatie en rapportages in hun onderlinge samenhang. Conform wetgeving Het gemeentelijk grondbeleid wordt aangepast aan nieuwe wetgeving en jurisprudentie. 5. Bestaand beleid, raadskaders en besluiten - Notitie Financieel afwijkingenbeleid/budgetregels - Paragraaf grondbeleid en paragraaf weerstandsvermogen bij de Programmabegroting en de Jaarrekening 6. Betrokkenheid derden n.v.t. 7. Beoogd effect Met het vaststellen van deze Nota Grondbeleid wordt een aantal doelen bereikt: Het biedt een kader voor specifieke ruimtelijke ontwikkelingen die door middel van het voeren van grondbeleid worden gerealiseerd; De nota biedt een naslagwerk: het bundelt het reeds vastgestelde en nieuwe grondbeleid waardoor een totaaloverzicht ontstaat. Het regelt de verhoudingen tussen college en gemeenteraad voor bevoegdheden ten aanzien van het grondbeleid; De gemeente maakt haar grondbeleid kenbaar aan de buitenwereld ; Het gemeentelijk grondbeleid wordt gevoerd conform nieuwe wetgeving en jurisprudentie. Deze nota geeft de hoofdlijnen van het beleid weer. In deze nota worden geen gedetailleerde regelingen opgenomen, maar biedt kaders voor de uitvoering door het college. Voor het opstellen en actualiseren daarvan dient deze Nota Grondbeleid als leidraad. 8. Risico s of kansen Geen 2
9. Financiële consequenties Geen 10. Vervolgproces De kaders van de Nota Grondbeleid worden toegepast bij de ontwikkelprojecten van Gorinchem. 11. Communicatie n.v.t. 3
12. Uitkomsten raadsbijeenkomst 13. Nadere standbepaling college 14. Definitief voorstel raad Burgemeester en wethouders van Gorinchem, de secretaris, de burgemeester, 15. Besluit De gemeenteraad van Gorinchem Gelet op het raadsvoorstel van 2 mei 2011 Besluit: 1. Met instemming kennis nemen van de Nota Grondbeleid Gorinchem 2011-2014. 2. Vaststellen van de beleidskaders uit de Nota Grondbeleid, te weten: a. De Nota Grondbeleid wordt elke 4 jaar, per collegeperiode, herijkt en kan opnieuw vastgesteld. Dit geschiedt in de tweede helft van het eerste jaar van de nieuwe collegeperiode. b. Deze Nota Grondbeleid biedt een gereedschapskist bij de bepaling voor het door de gemeente te voeren grondbeleid per te onderscheiden locatie. c. Deze Nota Grondbeleid is het kader voor de separaat vast te stellen Nota Grondprijzen en Nota Bovenwijkse Voorzieningen. d. Bij de initiatieffase bepaalt de gemeente Gorinchem aan de hand van het schema keuzemodel grondbeleid per te ontwikkelen gebied welk type grondbeleid zal worden gehanteerd. Er is sprake van maatwerk. e. Bij elk project zal het aspect staatsteun zorgvuldig bekeken worden en is deze beoordeling onderdeel van het projectdocument in de fase van definitie, onderwerp en uitvoering. f. In de initiatieffase wordt, na instemming van het college, in het vast te stellen projectdocument de te kiezen vorm van het te voeren grondbeleid bepaald (inclusief de financieel economische haalbaarheid) en vastgesteld door de raad. g. Elk vast te stellen bestemmingsplan dan wel omgevingsvergunning welke ontwikkelingen mogelijk maakt, zonder een gemeentelijke grondexploitatie, gaat vergezeld van een anterieure overeenkomst met derden of van een exploitatieplan (of een combinatie van beide). De voorkeur gaat uit naar het sluiten van anterieure overeenkomsten. h. De gemeente hanteert bij een anterieure overeenkomst de plankostenscan van het voormalige Ministerie van VROM voor de bepaling van de kosten van de inzet van het gemeentelijk apparaat. Daarnaast kunnen per project nadere inhoudelijke afspraken worden gemaakt met betrekking 4
tot kostenverhaal. Voorbeelden hiervan zijn: kosten bovenwijkse voorzieningen, herinrichting openbare ruimte, aanpassingen ondergrondse infrastructuur enz. i. Ten behoeve van de herziening van de exploitatieberekeningen worden jaarlijks de parameters vastgesteld door het college. j. Bij de jaarrekening worden alle grondexploitaties gerapporteerd aan de hand van de kleuren groen, geel en rood. Bij de TURAP s worden uitsluitend de oranje en rode grondexploitaties gerapporteerd. De rode grondexploitaties worden ook tussentijds gerapporteerd. k. Risicomanagement is noodzakelijk en betekent monitoring en sturing van de samenhang tussen de projectvoortgang en de ontwikkeling van het exploitatieresultaat. Dat wordt gerealiseerd door: Uniforme risicoparagraaf voor de grondexploitaties Inzicht in de bandbreedtes van het exploitatieresultaat bij de beschouwing van de mogelijke scenario s Sturen op projectmatige aanpak Aldus besloten in de vergadering van de raad van Gorinchem van 16 juni 2011 de griffier, de voorzitter, 5