INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT MIJN LETTERS Leerlijn Literatuur Thema Identiteit Groep 1 en 2 Maart 2016
Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Literatuur Thema Identiteit Groep 1 en 2 Maart 2016 Dit document wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op www.cultuurschakel.nl/coh voor de nieuwste versie. Met deze informatie en de projectbeschrijving kunt u zelf uw lessen voorbereiden. Het project kan worden uitgevoerd in 68 lesuren van 45 minuten. 2
Inhoudsopgave 1. Korte beschrijving van het project 4 2. Leerinhouden 4 3. Leerdoelen 4 4. 21ste eeuwse competenties 4 5. Benodigdheden 5 6. Didactische werkvormen 5 7. Projectplanning 6 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school 6 9. Kunstenaar in de klas 6 10. Nederlandse taal in het project 6 11. Gerelateerde leergebieden 6 12. Bronnen 7 13. Tijdlijn 7 14. Beoordelen 7 15. Promotie 8 16. Van de Haagse collega s 8 17. Ouderbetrokkenheid 8 18. Bijlagen 8 3
1. Korte beschrijving van het project Het project Mijn letters! gaat over de ontdekking van (eigen) letters, hoe die eruit zien en hoe die klinken uit eigen mond. Door zelf te doen, verbeelden en ervaren, ontdekken kinderen hoe letters eruit zien en klinken. De nadruk ligt bij het project op hoe je kunt variëren met vormen en klanken van letters. De leerlingen maken kennis met een prentenboek met als onderwerp eigen letters, het ontwerpen van een eigen letter, een ontmoeting met een grafisch ontwerper (met als expertise typografie) of met een klankdichtdeskundige. De leerlingen maken tevens kennis met het verschijnsel 'luchtschrijven'. Ook een bezoek aan de tentoonstelling ABC met de dieren mee in het Kinderboekenmuseum, is een logische aanvulling op voormelde project, aangezien daar het ABC aan de hand van kinderboeken (waaronder Kikker) getoond wordt en er ruimte is om de gemaakte eigen letter te laten meespelen in een schimmenspel. Het project Mijn Letters sluit aan bij de leefwereld van het kind door de letters van de eigen naam te bekijken. Vanaf dat moment wordt die leefwereld uitgebreid met diverse benaderingen van die eigen letters zoals professionele kunstenaars dat hebben gedaan en doen, en worden andere letters toegevoegd. Een kunstenaar in de klas geeft kinderen voorbeelden van zijn werk en hoe identiteit daarin een rol heeft. De maatschappelijke context en relevantie manifesteren zich in het oog dat kinderen ontwikkelen voor de letters en klanken om hen heen en het besef dat zij daar zelf een aandeel in kunnen creëren, zo (iets van) zichzelf kunnen laten zien. 2. Leerinhouden Expressie, creativiteit, taalontwikkeling, originaliteit, inventiviteit 3. Leerdoelen Kennisdoelen De leerling: kent het prentenboek(verhaal) 'Kikker is kikker'; herkent emoties (aan de hand van gezichtsexpressie); weet waar letters vandaan komen; weet dat letters woorden vormen. Vaardigheidsdoelen De leerling: benoemt emoties; verbindt klanken aan letters; ontwerpt, maakt en past sjablonen toe; vertaalt een beeld naar een verhaal. 4. 21 ste eeuwse competenties Creativiteit Het kunnen denken buiten de gebaande paden en nieuwe samenhangen kunnen zien. Samenwerken Een positieve en open houding ten aanzien van andere ideeën; Kunnen onderhandelen en afspraken maken met anderen in een team; Kunnen functioneren in heterogene groepen; Effectief kunnen communiceren. 4
Communiceren Doelgericht kunnen uitwisselen van informatie met anderen. 5. Benodigdheden Algemeen Klaslokaal Schoolplein en/of gymlokaal Digiboard Deelopdracht 1 boek 'Kikker is kikker' of digiboard met mogelijkheid de volgende url te bekijken: http://www.slideshare.net/prentenboekarchief/kikkeriskikker2783716?qid=7544f2e00b82 469b93315dfb69494fd3&v=default&b=&from_search=2 Deelopdracht 2 Verf Papier Karton Kwasten Prikblokken Prikpennen Potloden Bij uitvoering schimmenspel in het Kinderboekenmuseum: Cocktailprikkers Tape Bij uitvoering schimmenspel op school: Cocktailprikkers Tape Laken Waslijn Knijpers Krachtige lamp (bijvoorbeeld: bouwlamp) en script (bijvoorbeeld: gedicht in de bijlage of een ander gedicht of kort verhaal met als onderwerp 'letters'). Deelopdracht 3 Schoolplein Matrasjes/luchtbedden/matten Verf Papier Kwasten 6. Didactische werkvormen Informatie volgt binnenkort. 5
7. Projectplanning Introductie project: Filosofisch gesprek: Deelopdracht 1: Deelopdracht 2: Deelopdracht 3: Presentatie: 10 minuten 10 minuten 90 minuten 90 minuten 90 minuten 100 minuten 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Afsluitend van deelthema 2 bestaat de mogelijkheid een culturele instelling te bezoeken. In de pilot is samengewerkt met het kinderboekenmuseum Den Haag. In de museumles met de naam ABC met de dieren mee, volgen de kinderen een lettertraject waarnaast een aantal kinderboekendieren aan bod komt, zoals ook 'Kikker' uit het verhaal 'Kikker is Kikker' uit deelopdracht 1. De letters die de kinderen binnen deelopdracht 2 maken, kunnen in het kinderboekenmuseum deelnemen aan het schimmenspel dat een deel van het bezoek vormt. 9. Kunstenaar in de klas Mogelijke kunstenaars kin de klas: Grafisch ontwerper Malou Vissers vertelt over haar eigen werk als typograaf, zij laat zien wat zij maakt en biedt inspiratie voor leerkracht en kinderen voor het maken van hun eigen letters. http://maloudesign.com Klankdichtdeskundige Wouter van der Land vertelt over zijn eigen werk als klankdichter. Hij laat zien en horen wat hij maakt en inspireert de kinderen voor het maken van hun eigen klankdicht. www.kostro.nl 10. Nederlandse taal in het project Vaktaal Begrippenlijst Klankdicht Typograaf Lettertype Font Grafisch ontwerper Restvorm Sjabloon Monotype Animatie Installatie Nederlandse taal Alfabet Schim Schimmenspel Luchtschrijven Luchtspiegeling 11. Gerelateerde leergebieden Beeldende kunst, muziek, taal 6
12. 13. Bronnen Kikker is kikker digitaal: http://www.slideshare.net/prentenboekarchief/kikkeriskikker 2783716?qid=7544f2e00b82469b93315dfb69494fd3&v=default&b=&from_search=2 Lucht alfabet Lisa Rienerman Vlinder alfabet Kjell Bloch Sanved Google earth alfabet Rhett Dashwood Ursonate Kurt Schwitters en Daniel Rosales https://www.youtube.com/watch?v=kk 3W3c9Svg Ursonate Jaap Blonk https://www.youtube.com/watch?v=rs0yapsirmm Ursonate Kurt Schwitters https://www.youtube.com/watch?v=w3immsrbaki Flip de beer: http://www.schooltv.nl/video/lettersmakenmetflipdebeer/ Piet Zwart: https://www.google.nl/search?q=piet+zwart&client=opera&hs=ql0&source=lnms&tbm=isch&s a=x&ved=0cacq_auoawovchmi2rsh 8LuxwIVUznbCh1tgAwg&biw=1922&bih=938#tbm=isch&q=piet+zwart+typography Gerrit Noordzij: https://vimeo.com/10521941 De leesletters in de bieb Netty van Kaathoven Liedje Voor alles is een woord : https://www.youtube.com/watch?v=gmk3v07pwsy Tekst: Erik van Os, Muziek: Henny Vrienten Uitvoering: Pino in Sesamstraat Animatie met vogel: https://www.youtube.com/watch?v=7clxbsald04 Beeld: Jet H.H. Crielaard, Muziek Edwoud Groot Tijdlijn Prehistorie 50 v. C 3000 v. C. 500 na C. 500 1000 1000 1500 1500 1600 1600 1700 1700 1800 1800 1900 1900 1950 1950 nu Klankdicht Kurt Schwitters Ursonate Piet Zwart Gerrit Noordzij Jaap Blonk Kjell Bloch Sanved Lisa Rienerman Rhett Dashwood Netty van Kaathoven 14. Beoordelen Voor het beoordelen van de leerlingenprestaties kunt u gebruik maken van het beoordelingsformulier voor leerkracht en leerling. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingenprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor leerlingen vanaf groep 5 of 6 is een zelfbeoordelingsformulier beschikbaar. U kunt zelf inschatten in hoeverre uw leerlingen in staat zijn het formulier te gebruiken. 7
Voor het gebruiken van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. De formulieren en toelichting vindt u onder hoofdstuk 18. 15. Promotie Informatie volgt binnenkort. 16. Van de Haagse collega s Informatie volgt binnenkort. 17. Ouderbetrokkenheid Let op dat u bijtijds begeleiding regelt voor een eventueel museumbezoek. Ouders kunnen worden uitgenodigd bij de presentatie van deelopdracht 3. 18. Bijlagen Het beoordelingsformulier voor de leerkracht vindt u op pagina 9, gevolgd door de toelichting op het beoordelingsmodel op pagina 10. 8
Beoordelingsmodel In te vullen door de leerkracht Naam leerling:...................................... Groep:............ School:............................................ Datum:........... Discipline:......................................... Project:............................................ ++ + ± nvt 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat De samenhang tussen de verschillende fases in het creatief proces 0 0 0 0 0 Toelichting:....................................................................... 2. Zeggingskracht Resultaat en Presentatie De zeggingskracht van het werk en de wijze van presenteren. 0 0 0 0 0 Toelichting:....................................................................... 3. Reflectie Zinvol mondeling/schriftelijk reflecteren op oriëntatie, onderzoek, resultaat en presentatie. 0 0 0 0 0 Toelichting:....................................................................... 4. Attitude Concentratie, doorzettingsvermogen, inzet, nieuwsgierigheid en samenwerking. 0 0 0 0 0 Toelichting:....................................................................... 5. Tops Het volgende is echt goed gegaan: 1............................................................................... 2............................................................................... 6. Tip Wat zou kunnen verbeteren: 1.............................................................................. 9
Toelichting op het beoordelingsmodel 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat Hier beoordeelt u de samenhang tussen de verschillende stappen uit het creatief proces. De leerling heeft zich met de groep georiënteerd op het project o.a. door deelname aan het filosofisch gesprek. De leerling heeft in totaal drie onderzoekjes uitgevoerd. De leerling heeft een product gemaakt of resultaat bereikt. 2. Zeggingskracht Resultaat en Presentatie Hier beoordeelt u de zeggingskracht van het gemaakte product of het bereikte resultaat. De zeggingskracht wordt bepaald door de combinatie van de keuze en toepassing van de: 1. Betekenis: datgene wat het product uitdrukt. Dat wat het betekent: het verhaal / de voorstelling. Het gaat om de betekenis die de leerling wil uitdrukken maar ook om de betekenis die de beschouwer aan het beeld geeft. 2. Vorm: de vormgevingselementen die het resultaat bepalen, ruimte, kleur, textuur, compositie en vorm(soorten), herhaling, contrast, frasering, articulatie, etc. 3. Materiaal en techniek: het gebruik van de materialen, technieken, apparatuur, voorwerpen, attributen, belichting, geluid, kostuums, grime, decorstukken, instrumenten etc. 3. Reflectie Bij elke stap van het creatief proces komt reflectie aan bod. Dat kan in de vorm van vragen die de leerling mondeling beantwoordt, een gesprekje of een schriftelijk verslag. Ook de zelfbeoordeling van de leerling kunt u hierin meenemen. 4. Attitude Hier beoordeelt u de verschillende aspecten van de werkhouding van de leerling: de concentratie, het doorzettingsvermogen, de inzet, de nieuwsgierigheid en de mate van samenwerking. 5. Tops Er zijn altijd positieve opmerkingen te plaatsen. Noem er twee! 6. Tip Noteer hier een aandachts of verbeterpunt. Dat kan over alle bovenstaande beoordelingspunten gaan. 10