Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. 1
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Inhud De vakken p het Bertrand Russell Cllege in de tweede fase... 3 Prfielkeuzefrmulier HAVO... 4 Prfielkeuzefrmulier VWO... 6 Overstap 5hav-5vw... 8 1. Gemeenschappelijk deel: verplicht vr alle leerlingen... 11 Vak: Nederlands hav en vw.... 11 Vak: Engels hav en vw.... 13 Vak: Maatschappijleer hav en vw.... 14 Vak: CKV: Cultureel kunstzinnige vrming hav en vw.... 15 Vak: Lichamelijke pveding hav en vw... 16 Alleen vr vw:... 18 Vak: Algemene Natuurwetenschappen.... 18 2. Keuzevakken... 19 Vak: Geschiedenis... 20 Vak: Frans hav en vw.... 21 Vak: Duits hav en vw.... 22 Vak: Aardrijkskunhav en vw.... 23 Vak: Wiskunde (vw)... 24 Vak: Wiskunde (hav)... 25 Vak: Ecnmie hav en vw.... 26 Vak: Management en rganisatie hav en vw.... 27 Vak: Natuurkunde hav en vw.... 28 Vak: Scheikunde hav en vw.... 29 Vak: Bilgie hav en vw.... 30 Vak: Tekenen hav en vw... 31 Vak: Infrmatica hav en vw.... 33 Vak: Natuur, Leven en Technlgie hav.... 35 Vak: BSM: Bewegen, Sprt en Maatschappij hav.... 36 3. Extra vakken... 38 Vak: Cambridge Engels hav en vw.... 39 Vak: Ondernemerschap en Marketing hav en vw.... 40 Vak: Filsfie in 5- en 6-vw.... 42 2
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. De vakken p het Bertrand Russell Cllege in de tweede fase Van de derde klas naar de tweede fase neem je een belangrijke stap: van een grte heveelheid vakken die vr iedereen hetzelfde zijn, naar een zelf gekzen prfiel van vakken. Daarnaast kies je ng ten minste één vak in de vrije ruimte. Het is belangrijk dat je de keuze zrgvuldig maakt. Je kiest vr een prfiel waarin je je examen kunt halen en waarmee je kunt drstrmen naar een pleiding in het hger nderwijs die je interesse heeft. Op de vlgende pagina vind je m te beginnen het prfielkeuzefrmulier. Daarp kun je zien welke vakken verplicht zijn vr iedereen, welke vakken keuzevakken zijn, en wat er naast de keuzevakken ng aan extra vakken te kiezen is. Daarna vlgt een beschrijving van alle vakken. In die beschrijving kun je vinden wat het vak inhudt, f je er examen in det, en wat het verschil is met het vak in de nderbuw. Deze brchure met je helpen zdat je een ged gefundeerde keuze te maken. Extra infrmatie kun je natuurlijk altijd krijgen van de dcent van het vak. 3
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Prfielkeuzefrmulier HAVO Gemeenschappelijk deel: Nederlands Maatschappijleer (4 hav) Cultureel Kunstzinnige Vrming (4hav) Engels Lichamelijke Opveding Prfielen: Cultuur en Maatschappij Ecnmie en Natuur en Gezndheid Natuur en Techniek Maatschappij Prfielvakken: Prfielvakken: Prfielvakken: Prfielvakken: Geschiedenis Geschiedenis Ecnmie Bilgie Scheikunde Natuurkunde Scheikunde Wiskunde B 0 Frans 0 Duits 0 Wiskunde A 0 Wiskunde B 0 Wiskunde A 0 Wiskunde B Prfielkeuzevakken: Prfielkeuzevakken: Prfielkeuzevakken: Prfielkeuzevakken: 0 Aardrijkskunde 0 Ecnmie* 0 Aardrijkskunde 0 Frans 0 Duits 0 M&O 0 Aardrijkskunde 0 Natuurkunde** 0 NLT 0 Wiskunde D 0 Infrmatica 0 Bilgie 0 NLT 0 Tekenen 0 Frans 0 Duits Vrije ruimte: Vrije ruimte: Vrije ruimte: Vrije ruimte: 0 Tekenen 0 Aardrijkskunde 0 Bilgie 0 Duits 0 Ecnmie* 0 Frans 0 Infrmatica 0 M&O* 0 Wiskunde A 0 BSM 0 Aardrijkskunde 0 Bilgie 0 Duits 0 Frans 0 Infrmatica 0 M&O 0 Tekenen 0 BSM 0 Wiskunde D*** 0 Aardrijkskunde 0 Ecnmie 0 Infrmatica 0 M&O 0 Natuurkunde** 0 NLT 0 Tekenen 0 Wiskunde D*** 0 BSM 0 Aardrijkskunde 0 Bilgie 0 Ecnmie 0 Infrmatica 0 M&O 0 NLT 0 Tekenen 0 Wiskunde D 0 BSM 4
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Extra vakken: Het Bertrand Russell Cllege wil jullie de mgelijkheid geven m naast de vakken die je al gekzen hebt één EXTRA VAK te kiezen. Je kunt kiezen uit de vlgende vakken: Let p: 0 Aardrijkskunde 0 Bilgie 0 Duits 0 Ecnmie* 0 Frans 0 Infrmatica 0 Tekenen 0 Management en Organisatie* 0 BSM 0 Cambridge Engels**** (dit is geen examenvak) 0 Ondernemerschap en Marketing***** (dit is geen examenvak) - Een extra vak betekent k extra belasting. De mgelijkheid wrdt dan k vral gebden aan de leerlingen die een extra vak aankunnen. Mcht daarver twijfel bestaan zullen de dcenten in de vergangsvergadering van de derde klas de haalbaarheid bespreken en daarver een advies uitbrengen. - Als je een extra vak kiest gaan we ervan uit dat je het vak het hele schljaar blijft vlgen. Alleen in uitznderlijke gevallen kan in verleg met je mentr en de schlleiding beslten wrden dat je niet verder gaat met het vak. - De keuze van het extra vak is afhankelijk van de mgelijkheden die het lesrster biedt. In vrkmende gevallen wrdt verder verleg gepleegd. Tensltte: - Afhankelijk van je vakkenkeuze vlg je vlgend schljaar een aantal uren verplicht in het studiecentrum. - Je mag geen vakken dubbel kiezen. - Telichting p de *-jes: * Als je in het prfiel CM Ecnmie f M&O kiest znder Wiskunde met je een mdule ecnmisch rekenen vlgen. ** In prfiel NG mag je alleen Natuurkunde kiezen als je k Wiskunde B hebt gekzen. *** Je kunt Wiskunde D alleen kiezen in cmbinatie met Wiskunde B (niet met Wiskunde A). **** Cambridge Engels kun je alleen kiezen als je de telatingstets vldende maakt. ***** De mdule Ondernemerschap en Marketing mag je alleen kiezen als je M&O en/f Ecnmie hebt gekzen. 5
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Prfielkeuzefrmulier VWO Gemeenschappelijk deel: Nederlands Maatschappijleer (5 vw) Cultureel Kunstzinnige Vrming (4 en 5 vw) Engels Lichamelijke Opveding Algemene Natuurwetenschappen (4 vw) 0 Duits 0 Frans Prfielen: Cultuur en Maatschappij Ecnmie en Natuur en Gezndheid Natuur en Techniek Maatschappij Prfielvakken: Prfielvakken: Prfielvakken: Prfielvakken: Geschiedenis Geschiedenis Ecnmie Bilgie Scheikunde Natuurkunde Scheikunde Wiskunde B 0 Wiskunde A 0 Wiskunde C 0 Wiskunde A 0 Wiskunde B 0 Wiskunde A 0 Wiskunde B Prfielkeuzevakken: Prfielkeuzevakken: Prfielkeuzevakken: Prfielkeuzevakken: 0 Aardrijkskunde 0 Ecnmie Aardrijkskunde Frans Duits M&O Aardrijkskunde Natuurkunde* Wiskunde D Infrmatica Bilgie 0 Tekenen 0 Frans 0 Duits Vrije ruimte: Vrije ruimte: Vrije ruimte: Vrije ruimte: Tekenen Aardrijkskunde Bilgie Duits Ecnmie Frans Infrmatica M&O Aardrijkskunde Bilgie Duits Frans Infrmatica M&O Tekenen Wiskunde D** Aardrijkskunde Ecnmie Infrmatica M&O Natuurkunde* Tekenen Wiskunde D** Aardrijkskunde Bilgie Ecnmie Infrmatica M&O Tekenen Wiskunde D In de prfielen Cultuur en Maatschappij en Ecnmie en Maatschappij hebben de leerlingen in 4 vw het vak Filsfie. 6
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Extra vakken: Het Bertrand Russell Cllege wil jullie de mgelijkheid geven m naast de vakken die je al gekzen hebt één EXTRA VAK te kiezen. Je kunt kiezen uit de vlgende vakken: Aardrijkskunde Bilgie Duits Ecnmie Frans Infrmatica Tekenen Management en Organisatie Filsfie (alleen in prfiel CM f EM. In 5 en 6 vw, als vervlg p 4 vw, kan later niet wrden ingeruild vr een vak dat je in de vrije ruimte hebt gekzen) Cambridge Engels*** (dit is geen examenvak) Ondernemerschap en Marketing**** (in 5 vw, dit is geen examenvak) Let p: - Een extra vak betekent k extra belasting. De mgelijkheid wrdt dan k vral gebden aan de leerlingen die een extra vak aankunnen. Mcht daarver twijfel bestaan zullen de dcenten in de vergangsvergadering van de derde klas de haalbaarheid bespreken en daarver een advies uitbrengen. - Als je een extra vak kiest gaan we ervan uit dat je het vak het hele schljaar blijft vlgen. Alleen in uitznderlijke gevallen kan in verleg met je mentr en de schlleiding beslten wrden dat je niet verder gaat met het vak. - De keuze van het extra vak is afhankelijk van de mgelijkheden die het lesrster biedt. In vrkmende gevallen wrdt verder verleg gepleegd. Tensltte: - Afhankelijk van je vakkenkeuze vlg je vlgend schljaar een aantal uren verplicht in het studiecentrum. - Je mag geen vakken dubbel kiezen. - Telichting p de *-jes: * Natuurkunde kun je alleen kiezen als je k Wiskunde B hebt gekzen. ** Je kunt Wiskunde D alleen kiezen in cmbinatie met Wiskunde B (niet met Wiskunde A). *** Cambridge Engels kun je alleen kiezen als je de telatingstets vldende maakt. **** De mdule Ondernemerschap en Marketing mag je alleen kiezen als je M&O en/f Ecnmie hebt gekzen. 7
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Overstap 5hav-5vw Waarm drstrmen naar 5vw? Als je in 5hav zit, sta je vr de keuze van een vervlgpleiding. De meeste leerlingen gaan dr naar het HBO, maar je kunt er k vr kiezen m langer in het algemeen vrmend nderwijs te blijven en dr te gaan naar 5vw. Waarm zu je dat den? De belangrijkste reden is: je vergrt je algemene ntwikkeling. Daar zul je je leven lang plezier van hebben. Net z belangrijk: je kunt met een vw-diplma rechtstreeks verstappen naar de universiteit (WO). Je stelt je definitieve keuze vr een richting uit en dat kan prettig zijn als je ng helemaal geen idee hebt in welke berepsrichting je geïnteresseerd bent. Maar je met er niet vr kiezen m naar vw dr te strmen met als enige mtivatie dat je niets anders weet. Als je kans van slagen wilt hebben, met je er psitief gemtiveerd en met een gede ndergrnd (dus: gede resultaten p het Hav) aan beginnen. Je met natuurlijk k wel zin hebben m ng twee jaar bezig te zijn met de algemeen vrmende vakken. Waar begin ik aan? Met je havdiplma km je in 5vw; je gaat dan in principe verder in het prfiel dat je p hav k al had. Er zijn echter wel wat verschillen in keuzemgelijkheden: Je met een tweede vreemde taal kiezen (Frans f Duits). Je met een vrm van wiskunde den: tenminste wiskunde C in CM. Als je p hav geen wiskunde hebt, heeft het dus geen zin je aan te melden. NLT en BSM wrden p vw niet gegeven. Als je één van die vakken hebt, met je een ander vak daarvr in de plaats kiezen. Filsfie wrdt wel p VWO gegeven, maar kun je als instrmer in 5vw niet kiezen mdat je een jaar gemist hebt. CKV en maatschappijleer hef je niet te vlgen (daarvr krijg je vrijstelling) mdat je die vakken p hav al afgernd hebt. De lesuren die daarmee vrij kmen kun je besteden aan het wegwerken van eventuele achterstanden. Is vw veel meilijker dan hav? Het zal je niet verbazen dat vw inderdaad meilijker is dan hav. Waar zit dat verschil dan in? Het temp is hger. Er wrdt dr de dcent minder tijd besteed aan herhaling. Je met meer stf zelfstandig, sms als huiswerk, verwerken. Er wrdt dieper p de stf ingegaan. Er wrdt een grter berep gedaan p je analytisch vermgen. Je met ged verbanden kunnen leggen tussen verschillende nderdelen van de stf en kennis ver de verschillende nderdelen kunnen integreren. Je met kritisch naar de stf kunnen kijken. 8
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Je met dus wel ged gemtiveerd zijn m de verstap te maken. Als je p hav niet een extra vreemde taal in je pakket had, zul je in de vakantie vrafgaand aan 5vw al wat tijd meten besteden aan het inhalen van de tweede vreemde taal. Daarnaast kunnen er bij andere vakken achterstanden zijn die weggewerkt meten wrden. Ok met je het zien zitten m ng twee jaar in het algemeen vrmend nderwijs te blijven, meer in het bijznder: p het Bertrand Russell Cllege. Het is dus wel meilijker, het kst tijd, maar aan de andere kant: de leerlingen die uiteindelijk vw gaan den en daar k slagen, hebben nit spijt van de stap! Ze hebben heel veel extra geleerd, een academische manier van denken gekregen, en vaak ng twee heel fijne jaren gehad p het BRC. Kan ik k naar een vw-afdeling p een andere schl? Het is mgelijk naar een andere schl ver te stappen. De meeste leerlingen blijven echter p het BRC. Dat heeft als vrdeel dat je veel dcenten en medeleerlingen al kent en dat zij ju k kennen. Bij een andere schl kan het prgramma van tetsing en afsluiting anders in elkaar zitten dan p het BRC, en dat kan prblemen pleveren. Kan ik k afgewezen wrden vr 5vw? Er zijn leerlingen die het advies krijgen m niet aan 5vw te beginnen. Dat kan te maken hebben met je capaciteiten, maar vral k met je werkhuding, mtivatie en gedrag. Het is daarm belangrijk dat je je k riënteert p een pleiding p het HBO. Het is niet mgelijk m ver te stappen van een maatschappijprfiel naar een natuurprfiel. He pak ik het aan? Als je in de 3hav zit: Als je in 3hav zit, en je bent van plan m na het halen van je havdiplma dr te gaan naar vw, kun je er alvast rekening mee huden als je je prfielvakken kiest. Dus kies in ieder geval het vak wiskunde. Realiseer je dat NLT en BSM niet p vw gegeven wrden, dus als die vakken in je havpakket zitten, met je p vw andere vakken daarvr in de plaats kiezen en met je de stf van 4vw inhalen. Dat is niet nmgelijk, maar betekent wel extra werk! Wat betreft een extra taal: Op vw is Frans f Duits verplicht. Als je niet een van die talen p hav gehad hebt, met je daarvr k de stf van 4vw inhalen. Je kunt m die reden ervr kiezen een van die talen in je havprfielkeuze p te nemen, maar de stf inhalen is k ged mgelijk: Je krijgt dan materiaal mee na je hav-examen en een advies van de dcent van die taal. Als je in 5hav zit: Als je denkt dat je misschien na het behalen van je diplma wel dr wilt gaan naar vw, praat er dan eens ver met een aantal mensen p schl en thuis. Denk aan: je uders, medeleerlingen (die al p vw zitten), je mentr, vakdcenten, de decaan en de afdelingsleider. 9
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vraag hen wat ze vinden van je idee m naar vw te gaan: past het bij je, vinden ze je geneg gemtiveerd, denken ze dat je vldende interesse hebt in de stf? Als je er echt werk van wilt maken, ga dan k (extra) serieus m met je schlwerk. Je hebt een gede ndergrnd ndig vr de verstap. Vraag je bij de vrbereiding vr je schlexamens af: kan ik er ng een schepje bvenp den? Zu ik lastiger stf aankunnen? Is mijn aanpak ged geneg vr vw? Heb ik wel plezier in leren? En als je dan de resultaten van je schlexamens terugkrijgt, bedenk dan f je idee reëel is: zijn je resultaten ruim vldende? De prcedure Na de eerste schlexamens (nvember in 5hav): maak een afspraak met de decaan, Mw. De Mel. Vraag m een adviesfrmulier. Tussen december en maart: ga met het adviesfrmulier langs je vakdcenten. Vr 15 maart: Meld je aan bij Mw. Schlten f bij Mw. De Mel. Na het CE: (begin juni): Intakegesprek met Mw. De Mel en Dhr. Jnkman. 10
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. 1. Gemeenschappelijk deel: verplicht vr alle leerlingen. Vak: Nederlands hav en vw. Status: Verplicht vr alle leerlingen Examen: Schlexamen en Centraal Examen Prgramma: Er wrdt aandacht besteed aan verschillende vaardigheden die nmisbaar zijn bij je vervlgpleiding: a. Leesvaardigheid: je leest veel verschillende srten zakelijke teksten (achtergrndartikelen uit kranten en tijdschriften, etc) en kan deze analyseren, interpreteren en berdelen en samenvatten. b. Mndelinge taalvaardigheid: je hudt een presentatie met een aansluitende discussie, waarbij je laat zien dat je in staat bent relevante infrmatie te verzamelen en te verwerken (je dcumenteren) c. Schrijfvaardigheid: k hier laat je zien dat je je kunt dcumenteren en dat je p basis van je dcumenten een uiteenzetting, beschuwing f betg kunt schrijven. d. Argumentatieve vaardigheden: je laat zien dat je een betg (vertuigende tekst) kunt analyseren en berdelen. De nderdelen A t/m D zijn technische vaardigheden. Daarnaast ga je je algemene ntwikkeling vergrten met: e. Literatuur: je leest elk jaar vier beken van www.lezenvrdelijst.nl van niveau 2 f hger (leerlingen van 15 t/m 19j). Je analyseert deze beken wat betreft pbuw, ruimte, tijd, persnages, perspectief, maar k beeldspraak en stijlfiguren. Daarnaast verdiep je je in de literatuurgeschiedenis van 1880-heden. Ten sltte maak je een pëzieblemlezing en krijg je een PO waarbij je laat zien de literaire begrippen te kunnen gebruiken bij het analyseren van pëzie. Verschil met de eerste drie leerjaren: 1. Grammatica wrdt niet meer als apart nderdeel getetst. Wel wrdt de pgedane kennis gebruikt (en derhalve pgefrist) bij het nderdeel frmuleren in de bvenbuw. Je gebruikt je kennis van de grammatica m futen in de zinsbuw te herkennen en vermijden. Ok leer je aantrekkelijk frmuleren, met als uiteindelijk del dat je p een heldere manier leert schrijven. 2. Je leest net als in de vrgaande jaren vier beken, maar nu k uit bepaalde perides: een rlgsbek, een bek uit de peride 1960-1980, etc. Deze beken lees je ter ndersteuning van het nderdeel literatuurgeschiedenis. De peride die je met literatuurgeschiedenis behandelt lpt vr vw van de middeleeuwen tt nu en vr het hav van 1840 tt nu. Je kennis van de literatuurgeschiedenis en van de beken die je in hav4 en hav5 leest zal in hav5 wrden getetst tijdens een mndeling examen, vr vw geldt dat het mndelinge examen in vw6 plaatsvindt en gaat ver de beken uit vw4, vw5 en vw6. 3. Je krijgt vr het eerst dit jaar pëzie als een apart nderdeel. Je leert nder andere verschillende srten rijm, stijlfiguren en beeldspraak herkennen. Je kennis ver stijlfiguren en beeldspraak gebruik je k vr het nderdeel frmuleren (en dus gedcumenteerd schrijven) en bij de recensies, waarin je de beken vr je lijst analyseert en berdeelt. 11
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. 4. Ten sltte krijg je dit jaar samenvatten als apart nderdeel. Deze vaardigheid zal k p je eindexamen wrden getetst en is uiteraard van grt belang bij het leren van tetsen en examens, zwel nu als bij je vervlgpleiding. 5. De nderdelen wrdenschat, tekstbegrip en spelling zijn ngeveer hetzelfde als in de vrige drie jaren, met dit verschil dat ze maar een keer per jaar getetst wrden als apart nderdeel. Waarm is dit vak belangrijk? Lees- en schrijfvaardigheid, argumentatieve vaardigheden en mndelinge taalvaardigheid zijn van grt belang bij je vervlgpleiding, maar k m als burger mee te kunnen draaien in een steeds cmplexere samenleving en daarbij kritisch te kunnen nadenken. Met het lezen van literatuur (beken vr de lijst) vergrt je je algemene kennis en leer je nadenken ver maatschappelijke, psychlgische en histrische thema s. Andere bijznderheden: Het Centraal Examen bepaalt vr 50% je eindcijfer. Het Centraal Examen van Nederlands bestaat uit het tetsen van je leesvaardigheid met tekstverklaring en het maken van een samenvatting. Je mag van de vakken Engels, Nederlands en wiskunde er maar één nvldende hebben p je eindlijst. Die nvldende mag niet lager dan een 5 zijn. 12
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Engels hav en vw. Status: Verplicht vak vr alle leerlingen Examen: Schlexamen en Centraal Examen. Prgramma: Er wrdt aandacht besteed aan de verschillende vaardigheden van de taal: a. Leesvaardigheid: je leest z veel mgelijk verschillende srten teksten (krantenartikelen, tijdschriftartikelen, literaire teksten) in rsprnkelijk Engels, Brits Engels, maar bijvrbeeld k Amerikaans Engels. b. Luistervaardigheid: je kijkt en luistert naar rsprnkelijk Engels beeld- en luistermateriaal via alle beschikbare media: tv, film, radi, internet etc. c. Spreekvaardigheid: je efent in het zelf spreken van Engels, zdat je gesprekken kunt veren, een presentatie kunt huden, een discussie kunt veren. d. Schrijfvaardigheid: je efent in het schrijven van verschillende srten teksten: brieven, verslagen, samenvattingen, e-mails, fictieve teksten. De nderdelen a t/m d zijn erp gericht je technische vaardigheid in het Engels te vergrten. Je besteedt k aandacht aan: e. Literatuur: je leest zelfstandig een aantal Engelstalige beken en besteedt k klassikaal aandacht aan de Engelse literatuur en literatuurgeschiedenis. Verschil met de eerste drie leerjaren: In klas 1 t/m 3 heb je gewerkt aan het pbuwen van je wrdenschat en de kennis van de grammatica. Bij tetsen lag de nadruk p die nderdelen. In de vierde klas en hger blijf je drgaan met het vergrten van je kennis van wrdenschat en grammatica, maar gaan we ervan uit dat je de basis beheerst en ligt de nadruk p de vaardigheden: bij de tetsen zal je meten laten zien he ged je bent in het gebruik van het Engels bij lezen, luisteren, spreken en schrijven. Waarm is Engels belangrijk? Bij vrijwel alle berepen is het belangrijk dat je Engels ged beheerst, mdat Engels ver de hele wereld gezien wrdt als cmmunicatiemiddel. Ok p het HBO f p de universiteit zal je veel te maken krijgen met Engels: smmige studie-nderdelen wrden in het Engels gegeven en veel studiemateriaal is in het Engels. Bij veel studierichtingen kun je f met je een stage in het buitenland den. Er is een grt aantal internatinale studierichtingen die Engelstalig zijn. Andere bijznderheden: Het Centraal Examen bepaalt vr 50% je eindcijfer. Het Centraal Examen van Engels bestaat uit het tetsen van je leesvaardigheid met tekstverklaringen. Je mag van de vakken Engels, Nederlands en wiskunde er maar één nvldende hebben p je eindlijst. Die nvldende mag niet lager dan een 5 zijn. 13
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Maatschappijleer hav en vw. Status: Verplicht vak vr alle leerlingen. Examen: Schlexamen. PROGRAMMA: vier belangrijke maatschappelijke dmeinen wrden behandeld: rechtsstaat, parlementaire demcratie, verzrgingsstaat, plurifrme samenleving. Behalve kennis leer je bij maatschappijleer k vaardigheden m maatschappelijke vraagstukken te nderzeken dr vragen te stellen, te plannen, infrmatie te verzamelen, infrmatie te verwerken, vragen te beantwrden en te reflecteren. Naast deze nderzeksvaardigheden kmen k andere vaardigheden aan de rde, met name het samenwerken en het zinvl discussiëren. VERSCHIL MET DE EERSTE DRIE LEERJAREN: in klas 1 t/m 3 heb je al gewerkt met veel van deze vaardigheden. In klas 4 ga je met maatschappijleer verder in het systematisch efenen van deze vaardigheden. Regelmatig zul je een mening ver een vraagstuk meten vrmen en geven, gebaseerd p kennis van zaken en argumenten. WAAROM IS MAATSCHAPPIJLEER BELANGRIJK? Bij maatschappijleer gaat het m maatschappelijke vraagstukken f prblemen. Zdra je de tv aanzet f de krant penslaat, km je een aantal van die vraagstukken en prblemen tegen. In veel discussies blijkt, dat de meningen sterk uiteenlpen. En dan wrdt er geruzied ver de verschillende plssingen vr een prbleem. Aan de ene kant is het lastig, dat niet iedereen dezelfde mening heeft. Maar dat maakt dit vak aan de ene kant k juist beiend. Want m een gede kijk p de maatschappij te krijgen, is het belangrijk dat je die verschillende meningen leert kennen en begrijpen. ANDERE BIJZONDERHEDEN: Je sluit het vak maatschappijleer af in 4 hav/ 5 atheneum. Vr hav geldt het vlgende: Samen met het cijfer vr je prfielwerkstuk in 5 hav wrdt dit het cmbinatiecijfer p je eindlijst. Maatschappijleer 50% van het cmbinatiecijfer, prfielwerkstuk 50% van het cmbinatiecijfer. Vr vw geldt het vlgende: samen met de cijfers vr ANW en je prfielwerkstuk wrdt dit het cmbinatiecijfer. In dat cijfer tellen alle drie die vakken vr 1/3 mee. 14
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: CKV: Cultureel kunstzinnige vrming hav en vw. Status: Verplicht vak vr alle leerlingen Examen: Geen examen, maar alle pdrachten meten als vldende berdeeld wrden m een hav-diplma te kunnen ntvangen. Cultureel kunstzinnige vrming, dat klink als een mndvl. Maar wat is dat nu eigenlijk cultureel kunstzinnige vrming, We nemen het vak eigenlijk altijd gewn CKV. Binnen het vak ligt de aandacht bij drie verschillende punten: 1. Zelf en met elkaar ervaren wat het is m kunst te maken 2. Zelf en met elkaar kijken naar verschillende kunstvrmen 3. Reflecteren p je ervaringen d.m.v. het cmbineren van kennis, analyse en eigenmening In de les werken we aan praktische pdrachten en analyse pdrachten en we bespreken culturele activiteiten. Examendssier Vr CKV leg je een examendssier aan. In dit dssier zitten je uitgewerkte pdrachten maar vral k je reflectieverslagen van culturele activiteiten. Om ver te gaan naar je examenjaar met je dssier cmpleet zijn en helemaal vldende. Culturele activiteiten Maar wat is nu een culturele activiteit? Dit kan een theatervrstelling, een bezek aan een kunstmuseum, een bezek aan de biscp f een cncert zijn. Op hav heb je in het vierde jaar CKV en p vw in het vierde en vijfde jaar. Op hav bezek je in dat ene jaar zes keer een culturele activiteit. Op vw ga je acht keer in twee jaar. Sms ga je met je hele klas, sms met je zelfstandig naar een culturele instelling. We gaan met de klas naar een vrstelling f een kunstmuseum. Zelf ga je dan daarnaast bijvrbeeld naar een ppcncert, musical f film. Het is de bedeling dat je iets gaat zien en meemaken wat je ng niet eerder hebt gedaan. Dus niet zes keer naar de film, maar je gaat naar verschillende activiteiten. Je leert het meest als je naar verrassende activiteiten gaat. Praktische pdrachten Elke peride werk je in grepen aan een thema. In deze vaak wat grtere pdracht werk je een praktische pdracht uit. Dit kan gaan ver het maken van een tneelstukje, film f bijvrbeeld ft s. Vaak met je bij deze pdrachten k wat therie uitwerken vr een beter eindresultaat. 15
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Lichamelijke pveding hav en vw Status Verplicht vr alle leerlingen Examen Geen examen, maar met wel met een vldende f een ged afgernd zijn m examen te mgen den. Prgramma: Het examenprgramma van lichamelijke pveding bestaat uit de dmeinen Vaardigheden, Bewegen, Bewegen en regelen, Bewegen en gezndheid en Bewegen en samenleving. We geven hier een krte telichting p deze dmeinen: Dmein A: Vaardigheden Je kunt p verantwrde wijze en met plezier in bewegende en regelende rllen deelnemen aan de bewegingscultuur, en kan aangeven in heverre jij daaraan k in de tekmst- kan en wil deelnemen. Dmein B: Bewegen Je kunt deelnemen aan een variëteit aan bewegingsactiviteiten, waarbij het gaat m verbreding (leren van nieuwe activiteiten) en verdieping (qua niveau, taken en cntexten) van bewegingsactiviteiten die in de nderbuw zijn aangebden. Je met de kans krijgen m te kiezen en juw bewegingsvaardigheid en daarmee het vertruwen in eigen kunnen vergrten in activiteiten van juw keuze. Dmein C: Bewegen en regelen Je kunt (samen met anderen) ndersteunende en leidinggevende rllen in bewegingssituaties vervullen, waarbij het gaat m: bewegingssituaties inrichten, p gang brengen en p gang huden; minimaal twee dr de leerling te kiezen rllen van instructeur, cach/begeleider, scheidsrechter/jurylid en rganisatr. Met het leren regelen wrdt vral een appel gedaan aan de tenemende zelfstandigheid van de leerlingen. Daarmee kunnen ze k steeds meer verantwrdelijk wrden vr hun eigen leerprces. Dmein D: Bewegen en gezndheid Je kunt p basis van eigen ervaring met en inzicht in de betekenis van sprt en bewegen vr de (beleving van) gezndheid in brede zin verantwrd mgaan met belasting en risic's in bewegingssituaties, en een trainingsprgramma pstellen dat past bij de eigen mgelijkheden. 16
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Dmein E: Bewegen en samenleving Bewegen en samenleving is er nder andere p gericht dat je leert m de persnlijke vraag naar sprt en bewegen af te stemmen p het aanbd (keuzevaardigheden). De reflectiekant van het prces van sprtriëntatie en keuze wrdt in dit dmein verwrd. Daarbij gaat het k m het pden van kennis, inzicht en ervaring met betrekking tt de maatschappelijke betekenis van sprt, bewegen en lichamelijkheid. Verschil met de eerste drie leerjaren: De relatie met de nderbuw ligt p het terrein van de verbreding en verdieping. Dat hudt in dat je enerzijds (zelf) kunt kiezen vr een verdere uitdieping van nderdelen die je in de nderbuw al hebt gehad. Het gaat dan m een verdieping met betrekking tt de bewegingsvaardigheid (techniek), tactiek, gebruikte regels, materiaal, prestatieniveau, wedstrijdvrmen en dergelijke. Nadrukkelijk vindt er k een verdieping plaats van het zelfstandig werken en je regelvaardigheid (vervullen van leidinggevende rllen). Vrts heeft de verdieping betrekking p de reflectie, de kennis ver het bewegen, het vrmen van je mening en het maken van keuzes. Anderzijds kmen er nderdelen aan bd die niet in de nderbuw aan bd zijn geweest. Daarbij is k van belang dat je samen met de dcent verkent p welke wijze de diverse bewegingsactiviteiten buiten de schlmgeving wrden aangebden. Na een therieles ver trainingsleer maak je een trainingsschema. Het handelingsdeel met vldende afgeslten wrden. Waarm is Lichamelijke pveding belangrijk? Onderwijs met een rl spelen bij je riëntatie p de tekmst. In het geval van nderwijs in bewegen dient dat nderwijs een bijdrage te leveren aan je sprtriëntatie in brede zin. Bewegingsnderwijs met je helpen een verstandige en psitieve keuze te maken vr 'zelfstandige, verantwrde, perspectiefrijke en blijvende deelname aan de bewegingscultuur'. Het is daarm belangrijk dat je nderzekt wat vr ju verantwrde en perspectiefrijke deelname aan bewegingscultuur inhudt. Lichamelijke pveding is in die zin de afrnding van het prces van sprtriëntatie en keuze. Andere bijznderheden: Het vak wrdt als schlexamen afgeslten met de kwalificatie 'vldende' f 'ged'. Je krijgt geen cijfer, maar de genemde kwalificatie is wel een vrwaarde vr het verkrijgen van het diplma. 17
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Alleen vr vw: Vak: Algemene Natuurwetenschappen. Status: Verplicht vr alle leerlingen in 4 vw. Examen: Schlexamen Prgramma: Vakinhud: - Geschiedenis van de wetenschap - Sterrenkunde - Het ntstaan van de mderne geneeskunde - Evlutie van de mens - Wetenschapsfilsfie - Bisfeer en duurzame ntwikkeling - Hersenen en Gedrag Bendigde vaardigheden: - veren van wetenschappelijke discussies - aantekeningen verzrgen - uitveren van experimenteel nderzek - kritisch nadenken ver wetenschappelijke kennis Beschrijving van het vak. Bij het vak ANW krijg je als nderdeel van je algemene ntwikkeling een verzicht van wat er in grte lijnen in de natuurwetenschappen gebeurt. He gaat men te werk, wat vr nderwerpen bestudeert men, he wrdt ns beeld van de wereld hierdr veranderd en p welke manier is de kwaliteit van leven dankzij de wetenschap verbeterd? Er wrdt bijzndere aandacht besteed aan de grte thema s van de wetenschap, zals het verleden en de tekmst van het heelal en het ntstaan en de verspreiding van nze srt. Al deze thema s wrden p een histrische manier behandeld. We beginnen met het ntstaan van nze srt en prberen een antwrd te geven p de vraag waarm de mens zveel intelligenter is dan andere diersrten. Vervlgens wrden mdellen behandeld die een verklaring geven vr het ntstaan van cmplexe samenlevingen waarbinnen het schrift en de vregste wetenschappen p knden kmen. We zullen stilstaan bij de natuurfilsfen uit het ude Griekenland die een belangrijke invled hebben gehad p de wetenschappelijke ntwikkeling. En ten sltte wrden de grte denkers en de meest invledrijke therieën uit de mderne tijd behandeld. Op deze manier krijgen leerlingen niet alleen inzicht in de belangrijkste verwrvenheden van de natuurwetenschap, maar k in het ntstaan en de ntwikkeling ervan. Andere bijznderheden: Het ANW-cijfer telt mee vr het cmbinatiecijfer, samen met Maatschappijleer (5 vw) en het prfielwerkstuk (6 vw). 18
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. 2. Keuzevakken Alle vakken die hierna aan de rde kmen zijn keuzevakken. Smmige zijn verplicht binnen een bepaald prfiel, andere zijn niet aan een prfiel gebnden en kunnen bij ieder prfiel gekzen wrden. Het vak filsfie is p vw verplicht vr alle leerlingen in de maatschappijprfielen. De vakken BSM (bewegen, sprt en maatschappij) en NLT kunnen alleen p hav gekzen wrden. Het is belangrijk m daarmee rekening te huden als je verweegt m dr te strmen naar vw na het behalen van je havdiplma. 19
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Geschiedenis Status: Verplicht vak vr de leerlingen in het prfiel C&M en E&M Examen: Schlexamen en Centraal Examen. Prgramma: Het examenprgramma bestaat uit de vlgende dmeinen: Dmein A Histrisch besef Dmein B Oriëntatiekennis Dmein C Thema's Dmein D Geschiedenis van de rechtsstaat en van de parlementaire demcratie Dmein E Oriëntatie p studie en berep. Het schlexamen Het schlexamen heeft betrekking p dmein A en: - de dmeinen en subdmeinen waarp het centraal examen geen betrekking heeft; - indien het bevegd gezag daarvr kiest: een f meer dmeinen f subdmeinen waarp het centraal examen betrekking heeft; - indien het bevegd gezag daarvr kiest: andere vaknderdelen, die per kandidaat kunnen verschillen. Verschil met de eerste drie leerjaren: In klas 1 t/m 3 heb je dezelfde tien tijdvakken bestudeerd als in de bvenbuw aan de rde kmen. Ok heb je kennisgemaakt en geefend met de vaardigheden die je met beheersen m het eindexamen met succes te kunnen afrnden. Er wrdt vanuit gegaan dat je in de bvenbuw in staat bent de cmplexiteit van histrische vraagstukken meer te drzien en meer g te hebben vr de relativiteit van het menselijk bedrijf in heden en verleden. Waarm is bestudering van de geschiedenis belangrijk? Dr het bestuderen van de geschiedenis begrijp je beter wat er zich afspeelt in de wereld m je heen, zwel in het grt als in het klein. Z leer je bijvrbeeld te begrijpen he het kmt dat Walen en Vlamingen weliswaar vaak ruzie met elkaar hebben, maar tch niet znder elkaar kunnen. Je leert k he het kmt dat ze er bij de familie van je vriendje f vriendinnetje sms andere gewnten p na huden dan bij juw thuis. Daarnaast leert bestudering van de geschiedenis je inzien dat vaste waarheden eigenlijk niet bestaan, maar dat de dingen alleen maar betekenis hebben gezien vanuit een bepaald perspectief. Geschiedenis leert je terughudend te zijn met je rdeel en p je hede te zijn vr vrrdelen. Dat is een belangrijk uitgangspunt vr het dagelijks leven. Z verwerf je een pvatting, niet alleen ver de geschiedenis, maar k ver het bestaan, die je kunt tetsen aan die van anderen. De geschiedenis is een discussie znder eind, die je leven verrijkt. Het is een aspect van zingeving. Geschiedenis gaat ver jezelf. Het vak geschiedenis is vr geen enkele studierichting verplicht. Daarvr is het veel te belangrijk. Andere bijznderheden: Het Centraal Examen bepaalt vr 50% het eindcijfer en heeft betrekking p de dmeinen A en B. 20
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Frans hav en vw. Status: Keuzevak Examen: Schlexamen en Centraal Examen Prgramma: Er wrdt aandacht besteed aan de verschillende vaardigheden van de taal: a. Leesvaardigheid: je leest z veel mgelijk verschillende srten authentieke teksten (krantenartikelen, tijdschriftartikelen, literaire teksten) in het Frans. b. Luistervaardigheid: je kijkt en luistert naar rsprnkelijk Frans beeld- en luistermateriaal via alle beschikbare media: tv, film, radi, internet etc. c. Spreekvaardigheid: je efent in het zelf spreken van Frans, zdat je gesprekken kunt veren, een presentatie kunt huden. d. Schrijfvaardigheid: je efent in het schrijven van verschillende srten teksten: frmele en infrmele brieven, e-mails. De nderdelen a t/m d zijn erp gericht je technische vaardigheid in het Frans te vergrten. Je besteedt k aandacht aan: e. Literatuur: je leest zelfstandig een aantal Franstalige beken en/f krte verhalen en besteedt k klassikaal aandacht aan de Franse literatuur en literatuurgeschiedenis. Verschil met de eerste drie leerjaren: In klas 1 t/m 3 heb je gewerkt aan het pbuwen van je wrdenschat en de kennis van de grammatica. Bij tetsen werd er k aandacht besteed aan lees- en luistervaardigheid. In de derde heb je dr mee te den aan Taaldrp Frans je luister- en spreekvaardigheid getraind. In de vierde klas en hger blijf je drgaan met het vergrten van je kennis van wrdenschat en grammatica. We gaan we ervan uit dat je de basis beheerst en daarm ligt de nadruk p de vaardigheden: bij de tetsen zul je meten laten zien he ged je bent in het gebruik van het Frans bij lezen, luisteren, spreken en schrijven. Waarm is Frans belangrijk? Frans is vr Nederlanders in veel pzichten een belangrijke taal. Wie het Frans redelijk beheerst heeft meer kansen p de arbeidsmarkt, meer mgelijkheden bij stages, uitwisselingen en verdere studie, f je nu de internatinale handel in wilt (exprt/imprt) f dat je vr de plitiek kiest. Frans is de belangrijkste vertaal bij de ministeries en werkgrepen van de Eurpese Gemeenschap. Frans is naast het Engels de werktaal van de Verenigde Naties. Talen spreken bevrdert de tegang tt andere culturen en samenlevingen. Talenkennis is belangrijk vr sciale cntacten en wederzijds begrip. Frans als cmmunicatiemiddel verschaft meer plezier in de vrije tijd: p vakantie, bij het maken van vrienden, bij tv-kijken, lezen, etc. Andere bijznderheden: Het Centraal Examen bepaalt vr 50% je eindcijfer. Het Centraal Examen van Frans bestaat uit het tetsen van je leesvaardigheid met tekstverklaringen. 21
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Duits hav en vw. Status: Keuzevak Examen: Schlexamen en Centraal Examen. Prgramma: Er wrdt aandacht besteed aan de verschillende vaardigheden van de taal: a. Leesvaardigheid: je leest z veel mgelijk verschillende srten teksten (krantenartikelen, tijdschriftartikelen, literaire teksten) in rsprnkelijk Duits b. Luistervaardigheid: je kijkt en luistert naar rsprnkelijk Duitse beeld- en luistermateriaal via alle beschikbare media: tv, film, radi, internet etc. c. Spreekvaardigheid: je efent in het zelf spreken van Duits, zdat je gesprekken kunt veren, een presentatie kunt huden, een discussie kunt veren. In hav5 en vw6 ga je een dag naar Aachen m je spreekvaardigheid te verbeteren d. Schrijfvaardigheid: je efent in het schrijven van verschillende srten teksten: brieven, verslagen, samenvattingen, e-mails, fictieve teksten. De nderdelen a t/m d zijn erp gericht je technische vaardigheid in het Duits te vergrten. Je besteedt k aandacht aan: e. Literatuur: je leest zelfstandig een aantal Duitse beken. In 6vw besteed je k klassikaal aandacht aan de Duitse literatuur en literatuurgeschiedenis. Verschil met de eerste drie leerjaren: In klas 1 t/m 3 heb je gewerkt aan het pbuwen van je wrdenschat en de kennis van de grammatica. Bij tetsen lag de nadruk p die nderdelen. In de vierde klas en hger blijf je drgaan met het vergrten van je kennis van wrdenschat en grammatica, maar gaan we ervan uit dat je de basis beheerst en ligt de nadruk p de vaardigheden: bij de tetsen zul je meten laten zien he ged je bent in het gebruik van het Duits bij lezen, luisteren, spreken en schrijven. Tetsen zijn anders pgebuwd. Eerst had je een SO Lernliste, Grammatica en Redemittel, en een PW Lernliste, Grammatica (2 nderdelen) en Redemittel (2 nderdelen), en een Lees- en Luistertets ver 2 hfdstukken. De stf wrdt nu meilijker en langer. Waarm is Duits belangrijk? Ecnmisch gezien is Duits heel belangrijk. In een prfiel als E&M is Duits dus heel handig. Ok als je ambitie hebt m na hav 5 ng ver te stappen naar vw kan een extra taal heel handig zijn, mdat je p vw verplicht bent m een tweede mderne taal (naast Engels) te kiezen, ngeacht je prfiel. Andere bijznderheden: Het Centraal Examen bepaalt vr 50% je eindcijfer. Het Centraal Examen van Duits bestaat uit het tetsen van je leesvaardigheid met tekstverklaringen. De schlexamens bestaan uit: spreken (2 keer), schrijven, kijk- en luistertets en literatuur. 22
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Aardrijkskunhav en vw. Status: Keuzevak vr alle prfielen. Examen: Schlexamen en Centraal Examen. Prgramma: Er wrdt aandacht besteed aan de verschillende nderdelen van het vak aardrijkskunde A: vakspecifieke vaardigheden, zals kaartvaardigheden en atlasgebruik B: de fysische gegrafie van de aarde C: de sciale gegrafie van de wereld D: de tepassing van de nderdelen A t/m C p een gebied: Indnesië (Hav) / Zuidst- Azië (vw). E: de tepassing van de nderdelen A t/m C in Nederland Verschil met de eerste drie leerjaren: In klas 1 t/m 3 heb je gewerkt aan het pbuwen van je vaardigheden en de kennis van het vak. Bij tetsen lag de nadruk p die nderdelen. In de vierde klas en hger blijf je drgaan met het vergrten van je kennis en vaardigheden, maar k met het verdiepen ervan. Bij de tetsen zul je meten laten zien he ged je bent in de vaardigheden en he grt je kennis is. Het gaat niet alleen m reprductie, maar k m tepassing in een bekend gebied, tepassing in een nieuw gebied en inzicht. Waarm is Aardrijkskunde belangrijk? Bij vrijwel alle berepen is het belangrijk dat je kennis hebt van de wereld m je heen. Als wereldburger kun je niet znder de vaardigheden en kennis m deze wereld te begrijpen.. Op het HBO f p de universiteit kun je studies vlgen in een aardrijkskundige richting. Bij andere studies kan en is aardrijkskunde een belangrijk ndersteunend vak. Andere bijznderheden: Het Centraal Examen bepaalt vr 50% je eindcijfer. Het Centraal Examen van Aardrijkskunde bevat 80% van de lesstf van de tweede fase. 23
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Wiskunde (vw) Wiskunde is in de tweede fase verdeeld in vier srten wiskunde: Wiskunde A, B, C, D. prfiel welke wiskunde mgelijk extra in de vrije ruimte CM WC f WA EM WA f WB WD (alleen samen met WB) NG WA f WB WD (alleen samen met WB) NT WB WD (alleen samen met WB) WA 520 uur algebraïsche vaardigheden nieuwe functies en grafieken eenvudige gnimetrie afgeleide functies: differentiaalrekening cmbinatriek statistiek(mathematisch) kansverdelingen tetsen van hypthesen rekenkundige- en meetkundige rijen WB 600 uur algebraïsche vaardigheden p hg niveau nieuwe functies en grafieken p hg niveau gnimetrie p hg niveau afgeleide functies: differentiaalrekening p hg niveau integraalrekening Meetkunde met cördinaten WC 480 uur algebraïsche vaardigheden p laag niveau nieuwe functies en grafieken p lager niveau geen gnimetrie afgeleide functies: kennismaking cmbinatriek statistiek(mathematis ch) kansverdelingen rekenkundige- en meetkundige rijen WD 440 uur algebraïsche vaardigheden p hg niveau cmplexe getallen ruimtemeetkunde csinusregel discrete dynamische mdellen cmbinatriek statistiek(mathematisch) kansverdelingen crrelatie en regressie kegelsneden meetkunde bewijzen Bij WB met je veel pgaven algebraïsch (dus handmatig) plssen. Bij WA en WC mag je veel meer gebruik maken van de grafische rekenmachine, die je vanaf klas 4 mag gebruiken. WA en WC bevat geen meetkunde. WB bevat geen statistiek, maar WD wel. Dit betekent dat als je ng niet weet welke vervlgpleiding je na deze schl wilt gaan den en je alle mgelijkheden pen wilt huden, je het beste WB met WD kunt kiezen; maar je met die vakken wel aankunnen en ze niet met tegenzin den. Let p: Je mag van de vakken Engels, Nederlands en wiskunde er maar één nvldende hebben p je eindlijst. Die nvldende mag niet lager dan een 5 zijn. 24
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Wiskunde (hav) Je kiest vr 4HAVO een prfiel, maar k één f twee wiskundevakken ( WA, WB, WD ). prfiel welke wiskunde mgelijk extra in de vrije ruimte CM niet verplicht WA EM WA f WB NG WA f WB WD (alleen samen met WB) NT WB WD (alleen samen met WB) WA 320 uur je met wel enige reken en algebraïsche vaardigheid hebben, maar er kmen weinig nieuwe bij. een paar nieuwe functies en grafieken veranderingen bij functies. cmbinatriek kansrekening statistiek kansverdelingen mgaan met tabellen en grafieken WB 360 uur je leert een aantal nieuwe algebraïsche vaardigheden nieuwe functies en grafieken p hg niveau gnimetrie afgeleide functies: differentiaalrekening vlakke meetkunde ruimtemeetkunde WD 320 uur algebraïsche vaardigheden p hg niveau ng meer nieuwe functies. cmplexe getallen ruimtemeetkunde csinusregel tweede afgeleide functie discrete dynamische mdellen cmbinatriek statistiek(mathematisch) kansverdelingen crrelatie en regressie lijnen en cirkels kegelsneden Bij WB met je veel pgaven algebraïsch (dus handmatig) plssen. Bij WA kun je veel meer gebruik maken van de grafische rekenmachine, die je vanaf klas 4 mag gebruiken. WA bevat geen meetkunde. WB bevat geen statistiek, maar WD wel. Dit betekent dat als je ng niet weet welke vervlgpleiding je na deze schl wilt gaan den en je alle mgelijkheden (k een VWO-pleiding) pen wilt huden, je het beste WB met WD kunt kiezen; maar je met die vakken wel aankunnen en ze niet met tegenzin den. Let p!: Je mag van de vakken Engels, Nederlands en wiskunde er maar één nvldende hebben p je eindlijst. Die nvldende mag niet lager dan een 5 zijn. 25
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Ecnmie hav en vw. Status: Verplicht vak in het prfiel Ecnmie en Maatschappij (E&M). In de verige prfielen kan het als keuzevak gekzen wrden. Examen: Schlexamen en Centraal Examen. Prgramma: Er wrdt aandacht besteed aan verschillende vaardigheden: a. Infrmatievaardigheden: je leert bijvrbeeld de bendigde infrmatie halen uit brnnen zals tabellen, grafieken. b. Rekenvaardig en grafisch nderbuwen: je leert bijvrbeeld basisrekenvaardigheden tepassen p ecnmische relaties. Ok leer je lineaire vergelijkingen, beschrijvende statistiek en grafieken tepassen p ecnmische relaties. c. Standpuntbepaling: je leert bijvrbeeld de btsing van uiteenlpende belangen beschrijven. d. Strategisch handelen: je leert bijvrbeeld strategische keuzes maken in eenvudige situaties uit de speltherie. e. Experimenten: in klaslkaalexperimenten wrdt abstracte leerstf grijpbaar gemaakt. De vlgende dmeinen kmen ter sprake: a. Schaarste b. Ruil c. Markt d. Ruilen ver de tijd e. Samenwerken en nderhandelen f. Risic en infrmatie g. Welvaart en grei h. Gede tijden, slechte tijden Verschil met het vak ecnmie in de derde klas: Het vak ecnmie in de derde klas is een kennismaking met de vakken ecnmie en Management en Organisatie (M&O). Gedurende de eerste twee periden van de derde klas kmen nderwerpen uit het vak ecnmie ter sprake. In de derde peride staat het vak M&O centraal. Diverse vaardigheden wrden hierbij geefend. Op deze wijze krijg jij in de derde klas een indruk f ecnmie dan wel M&O vakken zijn die bij ju passen. Waarm is ecnmie belangrijk? Ecnmie is een ppulair vak bij de leerlingen, al zal het duidelijk zijn dat het ndige geëist wrdt van de leerlingen. Tijdens je pleiding p de middelbare schl wrdt juw inzicht in de ecnmische werkelijkheid vergrt. Veel leerlingen van nze schl gaan na het behalen van het examen een ecnmische vervlgstudie vlgen. Vr de meeste ecnmiestudenten zijn er gunstige vruitzichten p de arbeidsmarkt. Andere bijznderheden: Het Centraal Examen bepaalt vr 50% je eindcijfer. Het is een schriftelijk examen waarin diverse ecnmische vaardigheden en dmeinen aan de rde kmen. 26
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Management en rganisatie hav en vw. Status: Keuzevak bij alle prfielen Examen: Schlexamen en Centraal examen Prgramma: Het examenprgramma bestaat uit de vlgende dmeinen: Dmein A Vaardigheden en werkwijzen; Dmein B Interne rganisatie en persneelsbeleid; Dmein C Financiering van activiteiten; Dmein D Marketingbeleid; Dmein E Financieel beleid; Dmein F Infrmatievrziening met behulp van infrmatie- en cmmunicatie technlgie (ICT); Dmein G Externe financiële verslaggeving. Inhud: Management en Organisatie is een vak dat ged aansluit bij elk prfiel. Bij dit vak maak je kennis met bedrijfsmatige prcessen in zwel cmmerciële (= p winst gerichte) rganisaties als in niet-cmmerciële rganisaties. Daarvr km je in aanraking met bedrijfsecnmische begrippen, grtheden en werkwijzen. Je met daarbij leren de bedrijfsecnmische vraagstukken steeds te bekijken vanuit het gezichtspunt van degenen die betrkken zijn bij het reilen en zeilen van de rganisatie. De ene keer is dat het management, de andere keer het persneel, de vermgensverschaffers, de ndernemingsraad, de mwnenden enz.. Hierdr leer je inzien welke afwegingen het management van een rganisatie met maken en het geeft je tevens het gereedschap de juiste vragen te stellen als lid van een (sprt)vereniging, als medewerker in een rganisatie f als lid van de medezeggenschapsraad f ndernemingsraad. Je zult ervaren dat veel nderwerpen p de één f de andere manier met geld te maken hebben. Vandaar dat er wel wat rekenwerk aan te pas kmt. Waarm is Management en Organisatie vr (bijna) iedereen een nuttig vak? Natuurlijk is Management en Organisatie (M&O) een nuttig vak vr leerlingen die geïnteresseerd zijn in ecnmie en/f verwegen een ecnmische vervlgstudie te gaan den. Maar eigenlijk is M&O een nuttig vak vr (bijna) iedere leerling p het hav f het atheneum. Veel leerlingen p het hav en het atheneum strmen (na een vervlgstudie) dr naar leidinggevende functies. Veel leerlingen zullen in aanraking kmen met het aansturen van cllega s, teams f afdelingen. Een aantal leerlingen zal later een eigen praktijk, bedrijf f (advies-)bureau starten. Vr al deze leerlingen geldt dat zij bij Management en Organisatie kennis en vaardigheden pden die later van pas kmen. Bij M&O leer je bijvrbeeld je eigen bekhuding te maken, he je persneel met aansturen, wat verschillende leiderschapsstijlen zijn f he je je eigen prduct/bedrijf/plan prmt. Krtm, we herhalen ng maar eens: Management en Organisatie is vr (bijna) iedereen een nuttig vak! 27
Inhud van de vakken in de tweede fase van het BRC. Vak: Natuurkunhav en vw. Status: Verplicht vr leerlingen met prfiel Natuur en Techniek. Prfielkeuzevak vr leerlingen met prfiel Natuur en Gezndheid. Omdat vele studies in de medische, technische en natuurwetenschappelijke richtingen natuurkunde verplicht stellen is het zeer aan te bevelen natuurkunde bij dit prfiel te kiezen.- Examen: Schlexamen en Centraal examen. Prgramma: De vlgende nderwerpen wrden drgenmen: 1. Bewegingen van b.v. sprters, vertuigen vastleggen en beschrijven met grafieken en frmules. 2. Elektriciteit thuis en in apparatuur, k ver de gevaren en de beveiliging daarvan. Opwekken en transprt ervan. 3. Werking van autmaten en sensren. 4. Trillingen en glfverschijnselen bij bijvrbeeld muziekinstrumenten. 5. Licht en ptische apparaten, zals b.v. de lens van een smart Phne, de bril. 6. Krachten als verrzakers van beweging en evenwicht. 7. Energie en de rl daarvan bij bewegen. 8. Magnetisme m elektrmtren te begrijpen 9. Warmte en temperatuur. 10. Straling en de tepassingen ervan. 11. Atmen. 12. Sterren. In de natuurkundelessen ntwikkel je de vlgende vaardigheden: a. Je efent in het mzetten van gegevens in een verhaalvrm naar berekeningen met frmules. Je leert een ged nderscheid maken tussen rzaak en gevlg en ntwikkelt inzicht in de factren die gebeurtenissen zals een ritje in een achtbaan f het aanslaan van een gitaar, beïnvleden. b. Je efent met het verrichten van metingen en het verwerken ervan. Verschil met de lessen in de nderbuw: In de bvenbuw gaan we dieper in p nder andere nderwerpen uit de nderbuw. Daarbij wrdt meer met frmules gewerkt en wrdt een grter berep gedaan p je inzicht. Ok met je grafieken kunnen maken en aflezen, preciezer preven uitveren en de resultaten verwerken. Waarm is natuurkunde belangrijk? Je gaat, dr met natuurkundige nderwerpen bezig te zijn, meer begrijpen van je directe mgeving, je lichaam, de apparatuur thuis en elders. Je gaat k meer begrijpen van de hele kleine van de wereld van de atmen en van de grte wereld van het heelal. Natuurkunde speelt een belangrijke rl bij medische en technische studies. 28