Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Medewerkers Rimec Programma Grondbeleid Portefeuillehouder B. Velthuis Samenvatting Op 27 mei 2015 zijn in het vragenhalfuur van de gemeenteraad van Nijmegen vragen gesteld door de PvdA-fractie over de betrokkenheid en handelen van Rimec in het project Ruimte voor de Waal-Nijmegen. Aan de raad is toegezegd dat zij nader geïnformeerd wordt over het onderzoek naar de situatie van Rimec. Hiermee komen wij deze toezegging na. Het college heeft besloten een bedrag van maximaal 80.000,- beschikbaar te stellen ter compensatie van de werknemers van Rimec voor ingehouden woonlasten. Om dit te effectueren is een procedure vastgesteld. BW-nummer Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. OB10, Henk Berends Datum ambtelijk voorstel 10 december 2015 Registratienummer OB10/D152191763 Ter besluitvorming door het college 1. Een bedrag van maximaal 80.000 beschikbaar te stellen voor compensatie van de huisvestingskosten voor de werknemers van Rimec die in het project Ruimte voor de Waal-Nijmegen actief zijn geweest. 2. De brief aan de raad over het onderzoek en de conclusies aangaande de medewerkers van Rimec vast te stellen. Steller Henk Berends Paraaf akkoord Datum Alleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad Besluit B&W d.d. 15 december 2015 X Conform advies Aanhouden Anders, nl. nummer: 3.24 Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Portefeuillehouder Collegevoorstel.docx
Collegevoorstel 1 Probleemstelling In mei 2015 ontstond er berichtgeving over de werkwijze van het Britse uitzendbedrijf Atlanco Rimec in relatie tot grote infraprojecten in Nederland. Hierin kwam naar voren dat buitenlandse werknemers verplicht hoge kosten afdragen voor huisvesting. Naar aanleiding van deze berichtgeving zijn op 27 mei 2015 in het vragenhalfuur van uw raad vragen gesteld door de PvdA-fractie over de betrokkenheid en handelen van Rimec in het project Ruimte voor de Waal Nijmegen. Aan de raad is toegezegd deze zaak nader te onderzoeken en haar hierover te informeren. Hoofdvragen in dit onderzoek waren: - Onder welke omstandigheden/voorwaarden werk(t)en medewerkers van Rimec bij het project Ruimte voor de Waal Nijmegen?; - Is compensatie van de werknemers voor het ingehouden bedrag voor huisvesting gerechtvaardigd?; - Hoe kan de gemeente Nijmegen voorkomen dat situaties zoals met Rimec zich in de toekomst voordoen? Met de brief aan de raad komt het college deze toezegging na. 2 Juridische aspecten Dit voorstel heeft geen juridische consequenties. 3 Doelstelling Zorgvuldige afhandeling van de kwestie over de medewerkers van Rimec bij het project ruimte voor de Waal Nijmegen 4 Argumenten Het college heeft de kwestie onderzocht. Zij concludeert dat de medewerkers van Rimec bij het project Ruimte voor de Waal Nijmegen zijn uitbetaald conform de bouw-cao, maar dat zij inderdaad een hoge bijdrage hebben betaald voor huisvestingskosten. Zij is van mening dat hier geen sprake is van juridische aansprakelijkheid van één van de samenwerkende partners Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier, Gemeente Nijmegen en i-lent. Ook heeft het college geconstateerd dat i-lent snel en adequaat heeft gehandeld door het contract met Rimec te ontbinden, zodra dit mogelijk was. Toch heeft ons college besloten voor een deel de medewerkers te compenseren voor de ingehouden woonlasten. 5 Klimaat Het voorstel heeft geen consequenties voor het klimaat 6 Financiën Het bedrag van maximaal 80.000,- wordt opgevangen binnen het programma Grondbeleid. 7 Participatie en Communicatie Rijkswaterstaat en i-lent zijn geïnformeerd over het besluit van de gemeente om een derde deel van het geraamde bedrag van 240.000 beschikbaar te stellen als tegemoetkoming voor ingehouden huisvestingslasten. De medewerkers van Rimec die in het project Ruimte voor de Waal Nijmegen werkzaam zijn geweest zullen individueel worden benaderd.
Collegevoorstel Vervolgvel 2 8 Uitvoering en evaluatie Er is een procedure vastgesteld om de medewerkers van Rimec te benaderen, zodat zij hun compensatie kunnen ontvangen. 9 Risico Het financieel risico is beheersd door een maximum te stellen van 80.000 aan het te vergoeden bedrag aan de medewerkers Rimec. Bijlage(n): Brief aan de raad Feitenrelaas
Feitenrelaas Rimec en Project Ruimte voor de Waal Datum: 21 september 2015 Versie: 1.0 Status: definitief Documentnummer: D151942461 Pagina 1 van 14
Inhoud Feitenrelaas Rimec en Project Ruimte voor de Waal... 1 1.1. Aanleiding... 3 1.2. Aanpak... 3 2. Het Project Ruimte voor de Waal Nijmegen... 5 Feitenrelaas met betrekking tot de werknemers van Rimec... 7 Datum... 7 Bijlage nr.... 7 Brondocument... 7 Relevante inhoud brondocument... 7 Pagina 2 van 14
1.1. Aanleiding Tijdens de politieke avond van 27 mei jl. zijn de schriftelijke vragen van de PvdA en aanvullende mondelinge vragen aan het college van B&W behandeld over het ingehuurde personeel van het Britse uitzendbureau Rimec Limited bij het project Ruimte voor de Waal. Wethouder Velthuis heeft toegezegd dat de gemeenteraad een feitenrelaas ontvangt met betrekking tot de ingehouden vergoeding van de vaklieden, die via Rimec zijn ingehuurd. Dit feitenrelaas gaat in op de vragen: - Hoe zijn de verantwoordelijkheden geregeld tussen de betrokken partijen ten aanzien van de werkzaamheden van medewerkers van Rimec? - Hoe hebben de betrokken partijen gehandeld vanaf het contracteren van Rimec in maart 2013 tot juli 2015? - Onder welke arbeidsvoorwaarden zijn de Portugese werknemers via Rimec op het project Ruimte voor de Waal Nijmegen werkzaam zijn geweest en welke kosten hebben zij betaald voor onder meer huisvesting? 1.2. Aanpak Organisatie Het college van B&W is bestuurlijk opdrachtgever, vertegenwoordigd door Bert Velthuis. Ambtelijk opdrachtgever voor de review is de directeur fysiek domein. Dit feitenrelaas is opgesteld door de projectorganisatie Ruimte voor de Waal Nijmegen. Op verzoek van de gemeentesecretaris is het relaas is onafhankelijk getoetst door de stadscontroller van de gemeente Nijmegen. Voor het lezen van dit feitenrelaas is het belangrijk om enkele zaken in acht te nemen: Dit relaas is een chronologisch feitenrelaas. Als er een toelichting wordt gegeven aan de feiten, dan is dit expliciet in de rechterkolom aangegeven. Hoofdconclusies en aanbevelingen staan niet in dit document, maar in de raadsbrief. Het samenstellen van het feitenrelaas heeft plaatsgevonden op basis van documenten/digitale bestanden met beschikbare informatie over projectorganisaties Ruimte voor de Waal Nijmegen en i-lent, Rijkwaterstaat (RWS), Technisch Bureau Bouwnijverheid (TBB) en Stichting Normering Arbeid (SNA) (zie hoofdstuk 2 voor toelichting op deze organisaties). In het kader van bescherming van individuele functionarissen is het feitenrelaas zoveel als mogelijk geanonimiseerd. In het relaas wordt de organieke eenheid benoemd die een actie heeft ondernomen en niet de persoon. In een enkel geval valt de organieke eenheid samen met de functionaris, in deze gevallen is de functienaam benoemd (bv, de projectmanager). Relevante inhoud uit de documenten betreffende de inhuur van medewerkers via Rimec is in hoofdstuk 2 in chronologische volgorde weergegeven. In het feitenrelaas zijn letterlijke teksten uit onderliggende documenten overgenomen, met dien verstande dat ze zoveel als mogelijk niet herleidbaar zijn tot personen. In het kader van de inhuur van personeel van Rimec in het project Avenue2/Maastricht is over inhuur van personeel en arbeidsrechtelijk verhoudingen al één en ander uitgezocht Pagina 3 van 14
door een onafhankelijke expertcommissie. Daarom is ervoor gekozen dit niet te herhalen, maar daar waar van nut de informatie te gebruiken en te verifiëren of deze informatie ook voor Nijmegen van toepassing is. Pagina 4 van 14
2. Het Project Ruimte voor de Waal Nijmegen Het project Ruimte voor de Waal Nijmegen is één van de maatregelen van het Rijksprogramma Ruimte voor de Rivier (RvdR). De Waal maakt bij Nijmegen een scherpe bocht en vernauwt zich hier in de vorm van een flessenhals. Om meer ruimte te geven aan de rivier wordt de Lentse Waaldijk 350 meter teruggelegd en wordt een nevengeul aangelegd in de uiterwaarden. Hierdoor ontstaat een eiland in de Waal: Veur Lent. In december 2011 is met het Rijk overeengekomen dat gemeente Nijmegen formeel realisator is voor het project, voor rekening en risico van het Rijk. Afgesproken is dat de uitvoering van het project in 2016 is afgerond en dat partijen ernaar streven de waterveiligheidsdoelstelling voor eind 2015 te realiseren. In juli 2012 is de uitvoering van het hoofdcontract van het project gegund aan i- Lent, een combinatie van Dura Vermeer Divisie Infra BV en Ploegam BV. Vanwege de verschillende rollen en verantwoordelijkheden van betrokken partners is gekozen voor sturing van het project op verschillende niveaus. Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier (RWS RvdR) is opdrachtgever van de gemeente. Gemeente is opdrachtnemer van RWS RvdR en opdrachtgever van i-lent. I-Lent is opdrachtnemer van de gemeente en opdrachtgever van onderaannemers, schematisch als volgt weergegeven: Schema: getrapt opdrachtgeverschap Opdrachtgever: RWS RvdR Realisator: Gemeente B&W Projectorganisatie Uitvoerder: i-lent Onderaannemers i-lent Andere relevante partijen, die in dit relaas genoemd worden, zijn: Rimec Ltd.: Is een in het Verenigd Koninkrijk gevestigde vennootschap, met als doel onder meer de bemiddeling op het gebied van personeel uit het buitenland in Nederland en het ter beschikking stellen van arbeidskrachten. Het is, tot mei 2015, ingeschreven in de Nederlandse Kamer van Koophandel (KvK). Technisch Bureau voor bouwnijverheid (TBB): TBB is een stichting die is opgericht door werknemers- en werkgeversorganisaties in de bouwsector, partijen bij de CAO Bouwnijverheid, 5
daaronder FNV en Bouwend Nederland. Cao-partijen zijn vertegenwoordigd in het bestuur van de stichting. TBB is - onder meer - opgericht om toe te zien op een correcte naleving van de CAO Bouwnijverheid. (zie ook http://www.tbbouw.nl) Stichting Normering Arbeid (SNA): SNA heeft als doel het realiseren van zelfregulering om fraude en illegaliteit in de uitzendbranche en bij alle vormen van (onder)aanneming van werk te voorkomen. Met het laten uitvoeren van inspecties op basis van de norm en het toekennen van het SNAkeurmerk geeft SNA hieraan invulling. SNA heeft een attenderingsservice voor het opheffen of schorsen van gecertificeerde ondernemingen. Ondernemingen die het SNA-keurmerk mogen voeren, moeten voldoen aan de gestelde eisen in de NEN 4400 norm. Deze norm is ontwikkeld voor Nederlandse (NEN 4400-1) en buitenlandse ondernemingen die zich op de Nederlandse markt begeven (NEN 4400-2) en die arbeid ter beschikking stellen en/of werk aannemen. NEN 4400 is een nationale norm die eisen stelt aan uitleners en (onder)aannemers van werk met onder andere betrekking tot de afdracht van belastingen en sociale premies en het gerechtigd zijn tot het verrichten van arbeid in Nederland. De ondernemingen in het register van SNA worden periodiek gecontroleerd en alleen opgenomen als zij voldoen aan de gestelde eisen. 6
Feitenrelaas met betrekking tot de werknemers van Rimec Datum Brondocument Bijl age nr. 16-07-2012 01 Contract Basisovereenkomst gemeente Nijmegen met i-lent voor project Ruimte voor de Waal, artikel 1 en 21 15-03-2013 02 Stichting Normering Arbeid (SNA): Verklaring van Registratie 22-03-2013 03 Contract i-lent met Rimec Ltd Overeenkomst van Onderaanneming RvdW-90371 Relevante inhoud brondocument In juli 2012 is het contract het project Ruimte voor de Waal gegund aan de combinatie i-lent. Het contract met i- Lent is gesloten onder UAV-gc 2005 voorwaarden. Deze aanbestedingsvorm is ontwikkeld door het kenniscentrum CROW en is bedoeld voor geïntegreerde contracten bestaande uit het ontwerp, de uitvoering en eventueel ook het meerjarig onderhoud. UAV-gc is een in Nederland gebruikelijk juridisch kader waarbij taken als ontwerp, uitvoering en beheer worden geïntegreerd bij één opdrachtnemer. Het verwijst naar Nederlands Recht en regelt de verantwoordelijkheidsverdeling tussen opdrachtgever en opdrachtnemer en de wijze van controle. Hierbij ligt verantwoordelijkheid en bewijsvoering bij de opdrachtnemer. Periodieke toetsing vindt op basis van een toetsingsplan plaats door opdrachtgever. Rimec Limited Northhampton voldoet per 15-03-13, dus voor aanvang van contractering door i-lent, aan de normen zoals vastgelegd in NEN 4400-2 en is opgenomen in het Register van Stichting Normering Arbeid (SNA). Op 22 maart 2013 hebben i-lent en Rimec Ltd. een overeenkomst getekend voor het ter beschikking stellen van arbeidskrachten (pagina 1: contract). Het betreft het ter beschikking stellen van de functiegroepen (beton) timmerman en voorman (par. 2.1). In de overeenkomst is Rimec verantwoordelijk gesteld voor onder meer alle reisen verblijfskosten voor het personeel, werkzaamheden met betrekking tot veiligheid, arbo, etc., alle af te dragen sociale lasten (par 2.2). Financiële afspraken (par 3.1). I-Lent betaalt Rimec: 30, - per uur voor (beton) timmerman 49,56 per uur voor Voorman Ook zijn er afspraken gemaakt voor betaling (percentages) van (overwerk) tarieven. In de tariefafspraken is zowel impliciet (par 3.2) als expliciet (par 3.4) een koppeling gelegd met de Bouw-cao. In een paragraaf over Inleningsaansprakelijkheid is aangegeven dat Rimec als Opdrachtnemer ervoor staat dat met betrekking tot de ter beschikking gestelde medewerkers verschuldigde loonheffingen en premies werknemersverzekeringen tijdig en geheel zijn of zullen worden voldaan (par 3.5). Daarnaast is aangemerkt dat een vast percentage voor Sociale Verzekeringen op een G-rekening wordt gestort (par 3.8). 7
04 Overeenkomst Rimec met werknemers Rimec sluit arbeidsovereenkomsten met Portugese werknemers. Het gaat om arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd, waarin een relatie wordt gelegd met het project. Er is geen sprake van een (onder)aannemingsovereenkomst, maar van een overeenkomst tot inleen van personeel. Dit onderscheid is van belang omdat dit conform UAV-gc niet voorgelegd hoeft te worden aan de opdrachtgever. 12-07-2013 05 Mail Mail i-lent aan Rimec 16-07-2013 06 Mailwisseling Mailwisseling tussen i-lent en Rimec Na opdrachtverstrekking aan Rimec constateert i-lent dat Rimec geen SNA certificaat meer heeft en neemt contact op met Rimec. Op 12 juli stuurt i-lent een mail naar Rimec: Rimec was nog wel gecertificeerd ten tijde van de opdrachtverstrekking voor i-lent, maar korte tijd daarna niet meer. Jij zou het een en ander uitzoeken en aan mij terugkoppelen wat hiervan de oorzaak is. De terugkoppeling laat echter, wat mij betreft, te lang op zich wachten. Wij lopen als bedrijf risico s wanneer wij werken met partijen die arbeid uitlenen en niet bij het SNA gecertificeerd zijn. Het mag duidelijk zijn dat zonder certificering wij geen nieuwe opdrachten kunnen en willen verstrekken. Mailwisseling waarin Rimec aangeeft dat het ten onrechte niet SNA-geregistreerd is en waarin zij aangeeft in procedure te zijn met SNA om registratie geregeld te krijgen. Deze procedure loopt tot medio augustus. I-Lent geeft aan zich te moeten beraden mocht dit te lang duren, omdat zij op het standpunt blijft dat zonder certificering wij Rimec geen nieuwe opdrachten moeten verstrekken. 23-08-2013 07 Brief Brief Stichting Normering Arbeid aan i-lent Op 23 augustus leidt dit tot een brief van SNA aan Rimec Ltd. waarin SNA aangeeft dat Rimec ten onrechte niet in het register was opgenomen en per direct weer is geregistreerd. 05-10-2013 08 Artikel Dagblad De Limburger over A2 Artikel in Dagblad De Limburger waarin misstanden met Atlanco Rimec bij A2-tunnel voor het eerst expliciet aan de orde wordt gesteld. 18-11-2013 09 Gespreksverslag Gespreksverslag RVDW-76518 i-lent met Rimec van gesprek op 18 november 2013 22-11-2013 10 Advies Expertcommissie A2 Maastricht aan de stuurgroep A2 Maastricht Naar aanleiding van berichtgeving in Dagblad De Limburger over vermeende uitbuiting en de slaven van de A2 bij de door Rimec Ltd. ten behoeve van het Avenue2-project Maastricht ter beschikking gestelde Portugese werknemers, is er een gesprek tussen i-lent en Rimec. i-lent en Rimec maken concrete afspraken over tweewekelijkse controle op arbeidstijden, bespreken huisvestingskosten en de NEN-normering, die verlopen bleek te zijn. Deze is inmiddels weer op orde. i-lent wijst Rimec op naleven van wet- en regelgeving, zoals opgenomen in de overeenkomst. Afgesproken wordt dat Rimec, zodra de speciaal in het leven geroepen expertcommissie in Maastricht over Avenue2 gereed is, aan i-lent of een schriftelijke verklaring geeft of conclusies van de onderzoekscommissie deelt waaruit blijkt dat zij zich aan alle wet- en regelgeving houdt. Een expertcommissie heeft naar aanleiding van de commotie rondom werknemers bij Avenue-2 onderzocht of er in Maastricht sprake is van arbeidsuitbuiting of moderne slavernij. Het antwoord van de commissie op deze vraag is: nee, er is geen sprake van arbeidsuitbuiting of moderne slavernij. Niet in juridische zin (arbeidsuitbuiting is als misdrijf strafbaar gesteld) en ook niet in sociaal maatschappelijke zin. Er is geen sprake van dwang of misbruik, de werknemers ontvangen een brutoloon conform Bouw cao, overuren worden conform Bouw cao vergoed met percentages van 25% en 50% en medewerkers zijn ordentelijk gehuisvest. De commissie komt vervolgens met vier aanbevelingen: 1. de-escaleren, 2. de-juridiseren, 3. pak aan en los op en 4. Voer het debat waar het thuis hoort, op landelijk niveau. Los van de cao acht de commissie de inhouding voor de kosten van huisvesting en vervoer op het salaris van de werknemer te hoog. De expertcommissie heeft inzichtelijk gemaakt dat de medewerkers van Rimec bij Avenue2/Maastricht een inhouding op hun loon betalen van 31,25 per dag. Hieronder vallen kort samengevat de kosten voor accommodatie, vervoer van Portugal naar Nederland en terug, vervoer van lokale accommodatie naar de bouwlocatie en terug en administratieve ondersteuning. 8
03-12-2013 11 Brief Brief van Technisch Bureau Bouwnijverheid aan i-lent 11-12-2013 12 Website De Rechtszaak over zaak Avenue2/Maastricht http://uitspraken.rechtspraak.nl ECLI:NL:RBMNE:2013:6250 Verder geeft de commissie aan dat de overheid geen contractuele mogelijkheden heeft om rechtstreeks in te grijpen of te sturen. Technisch Bureau Bouwnijverheid (TBB) doet een nalevingscontrole over naleving cao en vraagt bij i-lent de kopieën op van de onderaannemings-overeenkomsten, danwel de afgesloten of af te sluiten inleenovereenkomsten met betrekking tot het ontwerpen en uitvoeren van het project Ruimte voor de Waal Nijmegen. Kort geding Rechtbank Midden-Nederland Inhoudsindicatie (geciteerd van website): Een stichting (Steller: Lees: TBB) die belast is met toezicht op de naleving van de cao Bouwnijverheid en cao BTER, heeft conservatoir derdenbeslag gelegd ten behoeve van Portugese werknemers die werken aan de Koning Willem-Alexandertunnel te Maastricht. Volgens haar leven eiseressen (Steller: Lees: Rimec), als werkgevers van de Portugese werknemers, de cao Bouwnijverheid en cao BTER niet na. Eiseressen vorderen in dit kort geding opheffing van het gelegde beslag. 12-12-2013 13 Brief Brief i-lent aan TBB 21-01-14 14 Brief Brief Avenue2 Maastricht aan projectbureau A2 Maastricht 07-02-2014 15 Brief Technisch Bureau Bouwnijverheid (TBB) aan i-lent De voorzieningenrechter van de rechtbank Midden-Nederland heft het conservatoir beslag op. In dit kort geding is niet aannemelijk geworden dat de cao Bouwnijverheid of de cao BTER van toepassing is op de arbeidsovereenkomsten van (een van de) eiseressen met haar Portugese werknemers. De voorzieningenrechter is van oordeel dat de stichting eerst een onderzoek dient te verrichten naar de toepasselijkheid van de cao Bouwnijverheid of cao BTER, voordat zij handhavend op kan treden. (Uitleg: TBB is niet in het gelijk gesteld, nadere uitwerking is nodig) Brief, waarin i-lent verwijst naar brief van TBB op 03-12-13 en gesprek op 09-12-13, waarin is afgesproken de lijst met zelfstandige hulppersonen (Steller: Lees: onderaannemers) toe te sturen en de Overeenkomst met Rimec. In de bijlage van de brief geeft Avenue2 een onderbouwing van de resterende inhoudingen, naast de huisvestingskosten, van het totale bedrag van 31,25 per dag. De inhouding omvatten onder andere de volgende onderdelen, die niet nader zijn gespecificeerd per post: - Ter beschikking stellen van een auto inclusief brandstof voor werkverkeer en privé gebruik - Reiskosten van en naar Portugal - Begeleiding vertrek en aankomst - Internet - Risico schades aan woningen en auto - Transport en begeleiding bij cursussen - Administratie kosten - Algemene kosten Op 7 februari wijst het Technisch Bureau Bouwnijverheid (TBB) i-lent erop dat zij werken met een niet SNA gecertificeerde onderneming. TBB verzoekt i-lent deze omissie binnen zes weken te herstellen. (Steller: dit was eerder ook het geval, zie bron 05. Toen is het hersteld. Nu gaat het om een nieuwe signalering) Brief waarin i-lent TBB vraagt om enkele weken tijd om Rimec de omissie van de certificering te laten herstellen. 14-03-2014 16 Brief Brief i-lent aan TBB 31-03-2014 17 Brief Rimec Limited Northhampton voldoet per 31-03-14 aan de normen zoals vastgelegd in NEN 4400-2 en is 9
Brief Stichting Normering Arbeid: verklaring van Registratie 07-04-2014 18 Brief Brief i-lent aan TBB 29-04-2014 19 Mail Mail i-lent aan TBB 10-07-2014 20 Brief Brief TBB aan i-lent 13-10-2014 21 Brief Brief RVDW-77138 i-lent aan TBB 20-10-2014 22 Brief Brief TBB aan i-lent 14-11-2014 23 Mail Mail van i-lent aan TBB 18-11-2014 24 Brief Brief Technisch Bureau Bouwnijverheid aan i-lent 02-12-2014 25 Mail Mail van i-lent aan TBB 18-12-2014 26 Verslag Toetsverslag Ruimte voor de Waal Nijmegen D151716406 opgenomen in het Register Normering Arbeid. Brief waarin i-lent de verklaring heeft bijgevoegd dat Rimec voldoet aan de normen zoals vastgelegd in NEN 4400-2 en is opgenomen in het Register Normering Arbeid. Mail waarin i-lent het TBB uitnodigt voor een gesprek over Rimec op 20 mei 2014. TBB stuurt een brief, refererend naar het bezoek op 20 mei 2014 van TBB aan de bouwlocatie van i-lent. TBB heeft hier gesproken over haar vermoeden van het niet naleven van de Bouw cao, waaronder buitensporige inhoudingen t.a.v. huisvesting- en reiskosten. TBB schrijft dat i-lent heeft aangegeven daar waar mogelijk haar medewerking te verlenen t.a.v. het verstrekken van informatie. Gevraagd wordt om een personeelslijst, manurenregistratie en, indien i-lent hierover beschikt, ook over gegevens m.b.t. huisvestingskosten. i-lent geeft aan medewerking te verlenen, maar vraagt of TBB akkoord is dat er eerst instemming is met de werkgever. Het betreft immers persoonsgegeven en wij willen daarmee verantwoord omgaan. TBB reageert op brief van i-lent van 13-10-14 n.a.v. de brief van 10-07-14. i-lent heeft gevraagd of TBB akkoord is dat zij instemming aan de betreffende werkgever (lees Rimec) vraagt alvorens aan het verzoek te kunnen voldoen. TBB geeft aan hier uiteraard mee in te kunnen stemmen. Zij geeft daarbij aan dat, mocht Rimec niet mee willen werken, i-lent een vergewisplicht heeft, waarbij TBB i-lent zal verzoeken te onderbouwen op welke wijze i-lent zich heeft vergewist van haar verplichting zoals opgenomen in artikel 5 en 6 van de cao voor de bouwnijverheid. (Steller: artikel 5 van cao onderaanneming stelt: De werkgever is verplicht erop toe te zien dat de bepalingen uit deze cao worden nageleefd ten aanzien van alle individuele arbeidsovereenkomsten waarop deze cao betrekking heeft. De werkgever dient bij inschakeling van zelfstandige ondernemers hierover een afspraak te maken in de onderaannemingsovereenkomst. artikel 6: Uitzendarbeid en inleen uitzendkrachten stelt eisen aan type uitzendbureaus en certificering conform SNA.) Begeleidende mail waarin i-lent aan TBB zoals verzocht de manurenregistraties van de medewerkers van Rimec toestuurt. TBB controleert of i-lent heeft voldaan aan de vergewisplicht en verzoekt i-lent informatie te leveren over: - Maximale werktijden en minimale rusttijden - Minimum aantal vakantiedagen - Minimumlonen, daaronder begrepen de vergoedingen voor overwerk. Tevens aandacht voor vergoeding voor verafgelegen werken waaronder begrepen 6,65 per dag. Verzoek om twee weken uitstel voor levering van gegevens, omdat het meer tijd vergt dan voorzien om te onderzoeken welke gegevens relevant zijn, om deze vervolgens aan u te kunnen presenteren. In het kader van het reguliere toetsingsproces dat de gemeentelijke projectorganisatie, volgens de uitgangspunten van UAV-gc, uitvoert voert de Projectorganisatie op 18 december 2014 een proces toets uit naar de wijze waarop i- Lent borgt dat wordt voldaan aan wet- en regelgeving ten aanzien van buitenlandse werknemers. Uit deze toets blijkt dat voor de onderaannemers met buitenlandse werknemers verklaringen van registratie SNA aanwezig zijn. 10
15-01-2015 27 Gespreksverslag i-lent Onderwerp: gesprek TBB De conclusie, voorts gebaseerd op gelezen contracten, steekproeven naar certificering en correspondentie, is dat i- Lent voldoet aan wet- en regelgeving. Interne terugkoppeling van gesprek tussen i-lent en TBB over vergewisplicht. Ten aanzien van Rimec wordt afgesproken dat i-lent gegevens van een vijftal willekeurig gekozen, medewerkers zal verstrekken, die vervolgens getoetst worden door KPMG. Aangezien Rimec geen toestemming verleent om de gegevens met TBB te delen, is afgesproken dat met TBB de (geanonimiseerde) bevindingen van de toets van KPMG gedeeld wordt. Vervolgafspraak is over zes weken i.v.m. planning KPMG en beschikbaarheid te interviewen medewerkers. In het kader van vergewisplicht vindt TBB dit voldoende, aldus het verslag. Ook wordt gerefereerd naar de lopende rechtszaak tussen Rimec en TBB (Steller: rechtszaak, die nog loopt over Avenue2/Maastricht, zie bron 08) met als beeld dat de uitkomst daarvan voor alle partijen meer duidelijkheid moet verschaffen. TBB heeft voorgesteld om na die uitspraak nog een vervolgafspraak te hebben. 30-01-2015 28 Mail i-lent, intern Op 30 januari 2015 bleek als uitkomst van de toets van KPMG dat de werknemers, zoals afgesproken in het contract, volgens de bouw-cao werden betaald, maar dat de inhoudingen voor reiskosten en huisvesting niet volgens Bouw-cao zijn. 18-03-2015 29 Website de rechtszaak http://uitspraken.rechtspraak.nl ECLI:NL:RBMNE:2015:1752 23-03-2015 30 Mail Mail projectmanager Ruimte voor de Waal aan projectmanager i-lent 23-03-2015 31 Brief Brief van i-lent aan Rimec Ltd. Kort geding. Bij de aanleg van de A2 bij Maastricht zijn via het buitenlandse uitzendbureau Rimec Portugese en Engelse werknemers aan het werk. De vraag is of de CAO Bouwnijverheid voor deze buitenlandse werknemers van toepassing is. De voorzieningenrechter oordeelt dat werknemers door de keuze van Rimec voor Portugees of Engels recht, niet de bescherming mogen verliezen die zij genieten op grond van de bepalingen van Nederlands recht. De CAO bouwnijverheid moet dus worden toegepast. (Steller: de rechter oordeelt in kort geding dat inhouding op o.a. huisvestingskosten niet is toegestaan) Mail waarin projectmanager Ruimte voor de Waal het gesprek van de ochtend van 23 maart bevestigt, nogmaals eist dat i-lent en al haar onderaannemers zich ten eerste aan de geldende wet- en regelgeving houden en ten tweede dat i-lent ervoor zorgt dat er geen overtredingen tegenover haar personeel en dat van haar onderaannemers zullen plaatsvinden. En dat de kortgeding uitspraak van vorige week in de zaak Avenue-2/Rimec moet worden nageleefd. I-Lent verwijst naar de uitspraak van de rechter van 18 maart Rimec, waarin zij sommeert te garanderen dat ook in het Nijmeegse project aan de bouw-cao conform de uitspraak van de rechtbank wordt voldaan. 31-03-2015 32 Mail Mail i-lent aan projectorganisatie Mail waarin i-lent reageert op mail van 23-03 van projectmanager Ruimte voor de Waal waarin i-lent aangeeft dat zij zich niet helemaal kan vinden in de stellingname dat i-lent zich zou moeten houden aan de uitspraak van Avenue-2. Juridisch is dat namelijk niet zo. (Steller: i-lent geeft hier aan dat de uitspraak over Avenue-2 juridisch niet geldt voor Ruimte voor de Waal, maar zij gaat wel tot actie over, zie bron 31) 02-04-2015 33 Bron i-lent Aangezien een officiële reactie van Rimec uitbleef, heeft i-lent per 30 maart 2015 het contract met Rimec 11
Contract Oradeo: 13-05-2015 34 Mail Mail i-lent aan projectorganisatie plus bijlagen ontbonden en voor de 22 vaklieden een nieuwe overeenkomst gesloten met Oradeo als gespecialiseerd internationaal uitzendbedrijf. In deze nieuwe overeenkomst is de bouw-cao inclusief alle bepalingen expliciet van toepassing verklaard (dus ook daar waar het gaat om kosten inhouden voor huisvesting, het loon was ook al in de oude situatie conform bouw-cao). Voorafgaand aan het sluiten van de nieuwe overeenkomst met Oradeo heeft i-lent met meerdere partijen verkennende gesprekken gevoerd, waaronder Randstad. In de keuze voor Oradeo speelde een aantal overwegingen voor i-lent een belangrijke rol: a. Beschikbaarheid SNA-certificaat; b. Bouw-cao volledig van toepassing incl. aanvullende bepalingen; c. Baanbehoud vaklieden werkzaam op i-lent; d. Behoud opgedane projectspecifieke kennis en kunde van de vaklieden in deze belangrijke fase van het project; e. Vloeiende en geruisloze overgang contractpartij. Het bedrijf Oradeo voldeed aan alle hierboven genoemde voorwaarden. In de overeenkomst met Oradeo is namelijk expliciet opgenomen dat Oradeo aan de volledige Bouw-cao moet voldoen, inclusief de bepalingen ten aanzien van huisvesting. Deze nieuwe overeenkomst heeft i-lent in staat gesteld zaken aangaande de Bouw-cao explicieter en dwingender te verwoorden waar het gaat om het toepassen van de Bouw-cao, met specifieke vermelding van onder andere het niet bij werknemers in rekening brengen van huisvestingkosten, e.d. De overeenkomst met Oradeo is voorgelegd en verstrekt aan Technisch Bureau Bouwnijverheid (check i-lent) en deze heeft aangegeven de opgenomen contracttekst volledig en compleet te vinden. i-lent heeft een check gedaan of het bedrijf een concernrelatie heeft met Rimec. Dit onderzoek heeft deze relatie niet aangetoond. Bijgaand (bijlage 30a en 30b) het kredietrapport van Oradeo Limited in Nederland en Oradeo Limited in Londen, Engeland. Het betreffende rapport is tevens bijgevoegd. 13-05-2015 35 Website Dura Vermeer Persstatement van i-lent over de kwestie Rimec, waarin zijn aangeeft welke stappen zijn ondernomen in deze kwestie. 22-07-2015 36 Website de rechtszaak https://www.rechtspraak.nl/: ECLI:NL:RBMNE:2015:5393 Uitspraak van de rechtbank over avenue 2, waarin de rechter Rimec en haar opvolger Mecra in het ongelijk stelt. Op de arbeidsovereenkomsten die het uitzendbureau sloot, is Portugees en Engels recht van toepassing, maar omdat de werknemers alleen voor het project aan de A2 zijn aangenomen, is Nederland als het gewoonlijk werkland aan te merken. Hierdoor zijn de rechtsbeschermingsregels uit de Nederlandse wet van toepassing. Onder deze regels valt onder meer de Wet Allocatie Arbeidskrachten door Intermediairs (WAADI). Op grond van de WAADI hebben deze uitzendkrachten recht op tenminste dezelfde arbeidsvoorwaarden als de werknemers die in dienst zijn bij Ballast Nedam en Strukton. Zij hebben daarom ook recht op alle arbeidsvoorwaarden die geregeld zijn in de CAO Bouwnijverheid. Daarom moet Rimec de ingehouden bedragen alsnog voldoen. Deze verplichting geldt niet voor de werknemers die door middel van de ondertekening van een waiver afstand hebben gedaan van een mogelijke vordering op grond van de CAO Bouwnijverheid (Steller: Een groep Portugese werknemers heeft bij Avenue 2 afstand gedaan van haar mogelijke vordering op grond van de cao. Het is niet bekend of dit ook geldt 12
voor werknemers in Nijmegen). Omdat Rimec valt onder de werkingssfeerbepaling van het verplicht gestelde bedrijfstakpensioenfonds voor de bouw, moet zij ook achterstallige pensioenpremies betalen. 15-05-2015 tot 19-06- 2015 De vordering tot het doen van nabetalingen heeft in ieder geval betrekking op de eigen werknemers van Mecra. Daarnaast heeft de veroordeling werking voor de Portugese werknemers met wie door Mecra geen vaststellingsovereenkomst (in de vorm van een waiver ) is gesloten. Het onder 4.1. sub viii gevorderde brengt daarom met zich mee dat Mecra van die werknemers aan wie geen nabetalingen worden gedaan de waiver dient te verstrekken. 37 Media en Krantenartikel mei 2015-juli 2015 Zembla-uitzending, In de bouwput, 13 mei 2015 De Gelderlander, 15 mei: Kamervragen over rel rond Portugees Uitzendbureau De Gelderlander, 18 mei: Onderbetaling Portugezen is opmerkelijk. Aannemer i-lent had kunnen weten van praktijken Rimec De Gelderlander 21 mei: Onderbetaling al maanden bekend en Wanneer wist Nijmegen van Rimec? De Gelderlander 23 mei: Commentaar: Onderbetaling De Gelderlander, 28 mei: Inhouding op loon Portugezen niet sociaal De Gelderlander, 1 juni: Nabetaling Portugezen eisen van i-lent De Gelderlander, 4 juni: Uitbuiting nu ook zaak van gemeente, weliswaar quote. De Gelderlander, 8 juni: Uitbuiting Portugezen krijgt staartje De Gelderlander, 19 juni: Twijfel over keurmerk Uitzender. Uitzendbureau had waarschijnlijk geen keurmerk. Nijmegen en i-lent moeten daarom Portugese arbeiders nabetalen De Volkskrant, 23 juli: Nabetaling buitenlandse arbeiders. Over A2-Avenue. 13
Bijlagen: bron 1-37 14
Ontwikkelingsbedrijf Projectontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 329 96 10 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postbus 9105 6500 HG Nijmegen Datum 15 december 2015 Onderwerp Medewerkers Rimec Ons kenmerk OB10/D152191768 Datum uw brief 10 december 2015 Contactpersoon Henk Berends Direct telefoonnummer 024-3299623 Geachte leden van de raad, Aanleiding In mei 2015 ontstond er berichtgeving over de werkwijze van het Britse uitzendbedrijf Atlanco Rimec in relatie tot grote infraprojecten in Nederland. Hierin kwam naar voren dat buitenlandse werknemers verplicht hoge kosten afdragen voor huisvesting. Naar aanleiding van deze berichtgeving zijn op 27 mei 2015 in het vragenhalfuur van uw raad vragen gesteld door de PvdA-fractie over de betrokkenheid en handelen van Rimec in het project Ruimte voor de Waal Nijmegen. De vraag of er meteen moest worden ingegrepen was op 27 mei 2015 niet meer actueel, omdat de hoofdaannemer i-lent direct na een gerechtelijke uitspraak over het project Avenue2/Maastricht, eind maart 2015, had besloten het contract met Rimec te ontbinden en dezelfde werknemers in te huren via een andere onderaannemer. Vanaf dat moment was er geen sprake meer van inhouding voor huisvestingslasten. Aan uw raad is toegezegd deze zaak nader te onderzoeken en u hierover te informeren. Hoofdvragen in dit onderzoek waren: - Onder welke omstandigheden/voorwaarden werk(t)en medewerkers van Rimec bij het project Ruimte voor de Waal Nijmegen?; - Is compensatie van de werknemers voor het ingehouden bedrag voor huisvesting gerechtvaardigd?; - Hoe kan de gemeente Nijmegen voorkomen dat situaties zoals met Rimec zich in de toekomst voordoen? Conclusies Ons college heeft de kwestie onderzocht. Wij concluderen dat de medewerkers van Rimec bij het project Ruimte voor de Waal Nijmegen zijn uitbetaald conform de bouw-cao, maar dat zij inderdaad een hoge bijdrage hebben betaald voor huisvestingskosten. Wij zijn van mening dat hier geen sprake is van juridische aansprakelijkheid van één van de samenwerkende partners www.nijmegen.nl Raadsbrief Rimec 10-12-2015 (2)
Gemeente Nijmegen Ontwikkelingsbedrijf Projectontwikkeling Vervolgvel 1 Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier, Gemeente Nijmegen en i-lent. Ook heeft ons college geconstateerd dat i-lent snel en adequaat heeft gehandeld door het contract met Rimec te ontbinden, zodra dit mogelijk was. Toch heeft ons college besloten voor een deel de medewerkers te compenseren voor de ingehouden woonlasten. Onder welke voorwaarden werkten medewerkers van Rimec bij het project Ruimte voor de Waal Nijmegen? Om de voorwaarden waaronder de medewerkers van Rimec actief waren, en de rol van de verschillende samenwerkende partners hierin te onderzoeken, is een feitenrelaas opgesteld. Hierin is onder meer het contract van i-lent met Rimec gecontroleerd. Ook is de naleving van de contracten gecheckt, inclusief de werktijden- en urenregistraties. Daarnaast is de huisvestingssituatie gecheckt. Op basis hiervan concluderen wij dat: - de werknemers een brutoloon hebben ontvangen conform bouw cao; - overuren conform bouw cao zijn vergoed; - medewerkers ordentelijk waren gehuisvest; - er geen sprake was van dwang of misbruik; - er wel sprake was van hoge inhouding van kosten voor o.a. wonen, reiskosten van 31,25 per dag. Tijdens uw vragenuur op 27 mei heeft u ons ook verzocht de Nijmeegse situatie te vergelijken met de situatie bij Maastricht/Avenue2: Overeenkomsten met Maastricht: Lonen zijn zowel in Maastricht als in Nijmegen gebaseerd op bouw cao; Looninhouding is gelijk: 31,25 per dag. Grondslag van de looninhouding is ook gelijk (o.a. kosten voor wonen en reizen). Verschillen Maastricht-Nijmegen: In Maastricht is zijn er zowel door het Technisch Bureau Bouwnijverheid, dat de naleving van de bouw cao nastreeft, als Rimec rechtszaken aangespannen, in Nijmegen niet; In Maastricht heeft de hoofdaannemerscombinatie Avenue2 zelf huurwoningen beschikbaar gesteld voor medewerkers van Rimec en dus ook inkomsten gehad van de looninhouding bij werknemers. In Nijmegen is dit niet het geval. Hier ging het om externe huurwoningen; In Maastricht heeft de Avenue2 als gevolg van de berichtgeving en op aandringen van de opdrachtgevers een vergoeding betaald aan de werknemers van 14,30 per dag. In Nijmegen niet; In Maastricht heeft de aannemer tot op heden de contracten met Rimec voortgezet, in Nijmegen is het contract direct na de gerechtelijke uitspraak over de casus Avenue2/Maastricht in maart 2015 ontbonden en omgezet in een nieuw contract. Op basis van het feitenrelaas en de informatie over de uitspraak A2 in Maastricht, komt het volgende beeld naar voren: - Ook in Nijmegen is geen sprake van uitbuiting (medewerkers Rimec werden betaald conform Bouw cao), wel is er net als in Maastricht sprake van een hoge inhouding op het salaris door Rimec. www.nijmegen.nl Raadsbrief Rimec 10-12-2015 (2)
Gemeente Nijmegen Ontwikkelingsbedrijf Projectontwikkeling Vervolgvel 2 - Op basis van de uitspraak over de case Avenue2 Maastricht kan gesteld worden dat er juridisch gezien geen aansprakelijkheid ligt bij de Gemeente Nijmegen, bij de hoofdaannemer en bij de andere opdrachtgevers. - De Wet Aanpak Schijnconstructies (WAS) is pas per 1 juli 2015 ingegaan en is dus niet van toepassing op deze case. Is compensatie van de werknemers gerechtvaardigd? Gekeken is naar de noodzaak of wenselijkheid van compensatie voor de ingehouden woonlasten van de betrokken werknemers, en de uitvoeringsscenario s die daar bij kunnen horen. Verkend is welk bedrag te veel ingehouden zou zijn, om hoeveel werknemers het gaat en welke tijdsduur zij hebben gewerkt. Vervolgens is naar analogie van de berekening voor de vergoeding van het project Avenue2 in Maastricht de inschatting gemaakt naar de totale hoogte van de mogelijke compensatie voor ingehouden woonkosten. Dit totale bedrag ligt tussen 225.000 tot 240.000. Hoewel de gemeente geen aansprakelijkheid heeft, acht ons college het wenselijk om de werknemers, tenminste gedeeltelijk, te compenseren. Wij hebben tevens contact opgenomen met de andere opdrachtgevers Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier en met i-lent en hen verzocht een evenredige bijdrage te leveren aan een vorm van compensatie. Wij hebben nog geen definitief antwoord ontvangen. Wij kunnen hen daartoe niet verplichten. Ons college heeft daarom besloten ongeachte het antwoord van beide andere partners een derde deel van het totale bedrag van maximaal 80.000 beschikbaar te stellen dat wordt opgevangen binnen het programma Grondbeleid. Ook heeft het college een procedure vastgesteld om de medewerkers van Rimec die in het project werkzaam zijn geweest te benaderen, zodat zij een tegemoetkoming kunnen krijgen voor de te veel ingehouden huisvestingskosten. Het college kiest ervoor om een rol te nemen omdat zij deze kwestie niet puur juridisch wil bekijken. Dat strookt met de adviezen die uit het Maastrichtse onderzoek voortkwamen. Bovendien vindt het college dat er bij dit toonaangevende project voor Nijmegen ook een verantwoordelijkheid is voor opdrachtgevers. Een volledige compensatie vanuit de gemeente alleen zou geen recht doen aan de rol en positie van de gemeente als één van de opdrachtgevers. De verantwoordelijkheid blijft bovendien bij Rimec liggen. Ook is de situatie in Nijmegen anders dan in Maastricht omdat hier geen rechtszaak loopt, de huisvestingssituatie anders is en het contract met Rimec hier onmiddellijk is beëindigd door hoofdaannemer i-lent. i-lent heeft aangegeven haar medewerking te verlenen om de gegevens van de betreffende werknemers te achterhalen, zodat wij hen kunnen benaderen om een deel van deze in rekening gebrachte huisvestingskosten te compenseren. Het college heeft overwogen om een bedrag ter hoogte van de compensatie te verhalen bij Rimec, of haar juridische opvolger Mecra. De juridische kans van slagen is echter twijfelachtig. Bovendien is het een langlopend tijdsintensief en dus mogelijk kostbaar traject, waarbij het uiteindelijk de vraag is of de werknemers van Rimec hierdoor beter gecompenseerd zullen worden. Daarom is besloten hiervan af te zien. www.nijmegen.nl Raadsbrief Rimec 10-12-2015 (2)
Gemeente Nijmegen Ontwikkelingsbedrijf Projectontwikkeling Vervolgvel 3 Voorkomen van situatie als Rimec in de toekomst Ook hebben wij opdracht gegeven om te bezien of het inkoopbeleid van de gemeente aangescherpt kan worden, met als doel dat er voldoende waarborgen en eisen worden opgenomen richting aannemers en onderaannemers. In ons inkoopbeleid wordt al veel aandacht besteed aan goed opdrachtgeverschap. De nieuwe constructie die Rimec toepaste, was daarin nog niet opgenomen. Het naleven van een bouw-cao, dan wel uitzend cao is nog altijd een grijs gebied. De rechter stelde Rimec uiteindelijk weliswaar in het ongelijk, maar nog onlangs werd in een gelijksoortige situatie een andere onderaannemer juist weer door de rechter in het gelijk gesteld. Ook was er tot 1 juli 2015 nog geen Wet Aansprakelijkheid Schijnconstructies waarin expliciet wordt opgetreden tegen ontduiking van de naleving van de Wet Minimumloon in relatie met de Bouw-cao. Er is dan een wettelijke grondslag om in het uiterste geval op basis van ketenaansprakelijkheid een hoofdaannemer, de gemeente of het rijk als opdrachtgever aan te spreken. Deze WAS kan duidelijkheid verschaffen in de toekomst. Daarom kiest de gemeente tevens voor de meest voor de hand liggende weg om een situatie als Rimec te voorkomen door alle eisen voor de bouw cao vooraf nog explicieter te regelen. De gemeente zal daarom naast alle al bestaande voorwaarden voortaan: 1. Expliciet benoemen dat het nakomen van de bouw cao in de aanbestedingsdocumenten een absolute voorwaarde is. Dit kan op verschillende manieren: als eis, als verplichtende formulering in een sociaal convenant, als gunningscriterium, als voorwaarde en/malusregeling; 2. Het team Inkoop speciale opdracht geven hierop toe te zien; Wij hopen u met deze brief uw vragen te hebben beantwoord en u voldoende inzicht te hebben gegeven in onze overweging om de medewerkers van Rimec (deels) te compenseren. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg Aantal Bijlagen: 1 www.nijmegen.nl Raadsbrief Rimec 10-12-2015 (2)