Effectrapportage sancties

Transcriptie

1 Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Effectrapportage sancties Programma Inkomen & Armoedebestrijding Portefeuillehouder T. Tankir Samenvatting We hebben de raad toegezegd informatie te verstrekken over de sancties die wij opleggen in het kader van de Participatiewet. Met dit voorstel stellen we de brief aan de raad vast met de effectrapportage sancties. Met het vaststellen van deze brief voldoen we aan de toezeggingen aan de raad gedaan in: de kamerronde van 28 januari 2015, bij het agendapunt Raadsvoorstellen Verordeningen implementatie Participatiewet; de kamerronde van 21 oktober 2015, bij de behandeling van de moties over sancties die worden opgelegd naar aanleiding van signalen van Workfast. BW-nummer Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. MO10, János Betkó, Datum ambtelijk voorstel 3 maart 2016 Registratienummer Ter besluitvorming door het college 1. De brief aan de raad met daarin de effectrapportage sancties vast te stellen. Steller János Betkó Paraaf akkoord Datum Alleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad Besluit B&W d.d. 29 maart 2016 X Conform advies Aanhouden Anders, nl. nummer: 3.11 Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Portefeuillehouder Collegevoorstel raadsbrief effectrapportage sancties

2 Collegevoorstel 1 Probleemstelling We hebben de raad toegezegd hen te informeren over de sancties die we opleggen aan mensen in het kader van de Participatiewet. 2 Juridische aspecten Het juridisch kader wordt gevormd door de Participatiewet en onze maatregelenverordeningen. 3 Doelstelling Het adequaat informeren van de raad over de opgelegde sancties (boetes en maatregelen). 4 Argumenten 1. Met deze raadsbrief geven we gevolg aan toezeggingen die gedaan zijn aan de raad, betreffende informatie over sancties die wij opleggen in het kader van Inkomen. 5 Financiën Dit voorstel heeft geen financiële component. 6 Participatie en Communicatie Dit voorstel kent geen bijzonderheden op het gebied van participatie of communicatie. 7 Uitvoering en evaluatie Dit voorstel kent geen bijzonderheden op het gebied van uitvoering en evaluatie. 8 Risico Er zijn geen risico s verbonden aan dit voorstel. Bijlage: Brief aan de raad

3 Maatschappelijke Ontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@nijmegen.nl Postbus HG Nijmegen Datum 29 maart 2016 Ons kenmerk MO10/ Contactpersoon János Betkó Onderwerp Effectrapportage sancties Direct telefoonnummer Geachte leden van de raad, In 2015 zijn aan u verschillende toezeggingen gedaan om u te informeren over de effecten van de Participatiewet, specifiek op het gebied van de opgelegde sancties. In de kamerronde van 28 januari 2015, bij het agendapunt Raadsvoorstellen Verordeningen implementatie Participatiewet, is u toegezegd dat u een integrale effectenrapportage ontvangt. Ook is, bij het invoeren van verschillende verordeningen die betrekking hebben op de invoering van de Participatiewet, onder evaluatie aangegeven dat we u op de hoogte houden van verschillende zaken, waaronder de sancties die worden opgelegd als gevolg van de Participatiewet. Daarnaast heeft u een motie aangenomen (21 oktober 2015) in het kader van de sancties die worden opgelegd naar aanleiding van signalen van Workfast. Deze motie roept ons op de raad te informeren over de mate waarin er wederhoorgesprekken gevoerd worden met de klant, wanneer Workfast aangeeft dat een sanctie op zijn plaats is. Met deze brief geven wij tevens gehoor aan deze motie. Met deze brief informeren wij u hierover. We zullen het beleid toelichten zoals gevoerd vanaf 2015, waarbij we vergelijkingen trekken met Sancties naar aanleiding van Workfast Wat betreft de maatregelen die worden opgelegd naar aanleiding van signalen van Workfast: hierbij is de werkwijze als volgt. Vanuit Workfast wordt aan de afdeling Zorg & Inkomen doorgegeven als iemand afspraken niet nakomt of zich onvoldoende inspant, en in aanmerking komt voor een maatregel. De afdeling Zorg & Inkomen neemt dan contact op met deze persoon, en/of nodigt deze uit voor een persoonlijk gesprek. Hierbij bestaat de mogelijkheid om aandacht

4 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Vervolgvel 1 te geven aan eventuele bijzondere omstandigheden. Sinds het verschijnen van het onderzoek naar Workfast (juni 2015) is deze procedure gevolgd. Deze werkwijze wordt overigens gehanteerd bij alle signalen die onderzocht moeten worden, niet alleen als die van Workfast afkomstig zijn. Wettelijk kader Het belangrijkste wettelijk kader wordt gevormd door de Participatiewet. Hierin is beschreven in wat voor situaties een gemeente maatregelen en boetes op moet leggen. Voor een groot deel is ook wettelijk vastgelegd waaruit die moeten bestaan (er is weinig beleidsvrijheid op dit punt). Het onderscheid tussen boetes en maatregelen is ontstaan door de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving, ook wel Fraudewet genoemd. Deze is ingegaan per 1 januari Vanaf dat moment moesten gemeenten een boete geven bij het schenden van de inlichtingenplicht (in plaats van dat ze een maatregel oplegden), en speelde het geen rol of er sprake was van opzet of financiële benadeling, of niet. De Fraudewet heeft flinke kritieke gekregen van de Nationale Ombudsman, en de Centrale Raad van Beroep (CRvB) heeft in november 2014 een uitspraak gedaan waaruit blijkt dat de boetes als gevolg van de Fraudewet te hoog zijn. Sindsdien wordt bij het geven van boetes onder andere weer rekening gehouden met de mate waarin iemand verwijtbaar heeft gehandeld. Op 11 januari 2016 is er weer een uitspraak gedaan door de CRvB, waarin wordt aangegeven dat de draagkracht van de betrokkenen meegenomen moet worden in de bepaling van het boetebedrag. Het boetebedrag moet kunnen worden voldaan binnen een redelijke termijn. Daarbij gaat de CRvB uit van een maximale termijn van 2 jaar bij opzet, en kortere termijnen wanneer de betrokkenen minder verwijtbaar is. Sancties: boetes en maatregelen De sancties die we als gemeente op kunnen leggen bestaan enerzijds uit boetes, anderzijds uit maatregelen. Een boete leggen wij op wanneer een bijstandsgerechtigde de inlichtingenplicht schendt. Bijstandsgerechtigden zijn verplicht om zelf alle wijzigingen door te geven die relevant kunnen zijn voor hun recht op uitkering. Gemeente Nijmegen werkt met maandelijkse statusformulieren, die bijstandsgerechtigden in moeten vullen. Dit om zo veel mogelijk te voorkomen dat bijstandsgerechtigden vergeten om informatie door te geven en zo onbedoeld frauderen. Maatregelen worden opgelegd op basis van de Participatiewet en onze eigen maatregelenverordening. Maatregelen worden opgelegd wanneer een klant de regels overtreedt die volgen uit de arbeidsverplichting. Voor een groot aantal zaken is in de wet vastgelegd wat hoogte en duur van de maatregel moeten zijn. Voor zover dat niet het geval is, hebben wij dat zelf gedaan in onze maatregelenverordeningen. Over het algemeen geldt dat hoe zwaarder de overtreding, hoe hoger het bedrag en hoe langer de duur van de maatregel. Bij herhaling van het maatregelwaardige gedrag, kan de duur van de maatregel toenemen.

5 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Vervolgvel 2 Hieronder geven wij de cijfers weer uitgesplitst naar boetes en maatregelen, vanaf Boetes De afgelopen jaren hebben we de volgende aantallen boetes opgelegd, voor het daarop volgende bedrag: , ,- Dit zijn alleen de boetes waarmee daadwerkelijk geld is gemoeid. Boetes van 0 euro, die worden opgelegd als waarschuwing, zitten dus niet bij deze cijfers inbegrepen. Dat verklaart een deel van de grote daling tussen 2014 en Naar aanleiding van de hierboven genoemde uitspraak van de CRvB uit november 2014, vallen boetes lager uit en worden veel meer waarschuwingen uitgedeeld. In 2015 zijn er 353 mensen die een waarschuwing hebben gekregen, in 2014 waren dat er 124. Het gaat dan bijvoorbeeld om het te laat inleveren van het statusformulier. In een handvol gevallen per jaar gaat het om vorderingsbedragen die zo hoog zij, dat aangifte gedaan moet worden bij het Openbaar Ministerie, dat ook de strafmaat bepaalt. Wat nog belangrijk is om aan te geven, is dat op het moment van het schrijven van deze brief nog niet alle boetezaken uit 2015 behandeld zijn, aantal en bedrag zou dus nog op kunnen lopen. Maatregelen De afgelopen jaren hebben we de volgende aantallen maatregelen opgelegd, voor het daaropvolgende bedrag: voor een bedrag van , voor een bedrag van ,- 1 Maatregelen worden opgelegd voor een bepaald percentage van de uitkering, afhankelijk van de zwaarte van de reden waar de maatregel voor werd opgelegd. Om u inzicht te geven in het soort maatregelen dat wij opleggen, hebben we hieronder een onderverdeling gemaakt. De eerste categorie gaat bijvoorbeeld om mensen die zich niet tijdig registreren bij het UWV als werkzoekende, en daarom een maatregel opgelegd krijgen van 5% van de bijstandsnorm, gedurende één maand. In de laatste groep zitten mensen die geen algemeen geaccepteerde arbeid accepteren, en een maatregel krijgen van 100% van het bijstandsbedrag, gedurende één maand. Het aantal maatregelen in de categorie 5-20% (bedrag) voor een bedrag van , voor een bedrag van ,- 1 Een oplettend lezer merkt dat de aantallen die hieronder uitgesplitst zijn niet volledig overeenkomen met dit totaal (een verschil van 3 op 367 in 2015). De reden hiervoor is van administratieve aard.

6 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Vervolgvel 3 Het aantal maatregelen in de categorie 21-50% (bedrag) voor een bedrag van , voor een bedrag van ,- Het aantal maatregelen in de categorie % (bedrag) voor een bedrag van , voor een bedrag van ,- Bij de maatregelen is er en duidelijke terugloop te zien tussen 2014 en Er worden vooral minder maatregelen opgelegd voor de lichtere overtredingen. Een reden daarvoor is dat er geen maatregelen meer worden opgelegd voor het niet voldoen aan de verplichte inschrijving als werkzoekende bij het UWV. Sinds een jaar gebeurt de inschrijving automatisch en voor de duur van de uitkering, zodat er niet verlengd hoeft te worden. Dit scheelt vele honderden maatregelen. Conclusie Wij stellen vast dat het afgelopen jaar het aantal sancties dat wij opleggen is gedaald. Aantoonbare oorzaken hiervoor zijn de aanpassingen in de fraudewet (in het geval van boetes) en de automatische inschrijving bij het UWV (maatregelen). Wij hopen u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris a.i., drs. H.M.F. Bruls drs. R. Wever