GELIJKE ONDERWIJSKANSEN WAT ZEG JE? XIOS HOGESCHOOL LIMBURG
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg VOORWOORD Stel je vr: je wrdt wakker in een bed aan de andere kant van de wereld. Je meder werkt heel de dag in een fabriek waar sneeuwschenen gemaakt wrden, terwijl je vader werkt als ingenieur. Gisteren wnde je ng in België, was je ng bij je vrienden, studeerde je ng vr de tets wiskunde. Vandaag ntwaak je in een wildvreemd land, waar je minstens vijf jaar van je leven zal wnen. Je uders hebben vr je geregeld dat je nmiddellijk naar schl kan gaan, maar gezien je nu in Rusland wnt, is dat vr ju helemaal niet z gemakkelijk! Wat kan er zals misgaan? Inderdaad, m te beginnen, ken je de weg ng niet binnen de schl. Waar is het lkaal van bilgie?! Daarbij kmt ng het feit dat je geen Russisch spreekt, je kan dus aan niemand vragen waar het lkaal van bilgie is. Het is niet gemakkelijk m je zmaar aan te passen aan de taal en de cultuur van een ander land. Daarver gaat deze bundel. Elk jaar kmen er vele kinderen in België wnen die geen Nederlands spreken (in 2005 waren dit 1695 kinderen). Zij hebben het zeer meilijk m ged te kunnen vlgen p schl, waardr hun mtivatie m te leren kan verdwijnen. Gelukkig bestaan er p smmige plaatsen in België leuke klassen waar anderstalige kinderen Nederlands kunnen leren. Mesten deze klassen er niet zijn, dan velden al deze anderstalige kinderen zich net zals jij als je plts naar Rusland zu verhuizen 1
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg INHOUD Brainstrm... 3 Taal p schl... 4 Opdrachtenbundel... 6 Instructiespel... 6 Wie weet het ng?... 6 Waar is de weg?... 7 Verstaan jy my ng?... 7 Maak kppeltjes!... 8 Versta je de instructie?... 9 Quiz!... 9 Kddige klinkers... 10 Vlg de letter... 11 Engels Kwartet... 12 Buiteinlandse strip... 12 Rebussen... 13 Nn-verbale cmmunicatie... 14 Tekens... 15 Reflectie... 16 2
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg BRAINSTORM Schrijf rnd de cirkel wat jij al weet ver taal p schl. Taal p schl 3
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg TAAL OP SCHOOL In een van de schlen waar we gingen bserveren, is het de gewnte m eerst dingen aan elkaar duidelijk te maken p een nn-verbale manier. Leerlingen en leerkracht gebruiken gebarentaal en mimiek m te cmmuniceren. De leerkracht prbeert via gebarentaal iets ver te brengen, maar zegt k wat hij det. Op die manier prbeert men ervr te zrgen dat leerlingen wrden leren kennen en nthuden. Deze strategie passen ze het eerste trimester te. Wanneer de kinderen al een aantal wrden kennen, gaat men ver tt instructietaal. Hier leren de leerlingen schlse pdrachten uitveren, zals 'Neem je pen.' f 'Ga maar zitten.'. Wat k pvallend is aan de strategie van deze leerkrachten, is dat ze zeer traag en duidelijk praten. Op die manier begrijpen de leerlingen beter wat er gezegd wrdt. Naarmate de leerlingen beter Nederlands kunnen, gaan de leerkrachten hun spreektemp verhgen. Het del van deze leerkrachten is dat hun leerlingen tegen het einde van het schljaar zelfstandig schlse pdrachten kunnen uitveren en dat ze met een wrdenbek kunnen werken, zdat ze indien ndig zelf een wrd kunnen gaan pzeken. Deze leerlingen vertnen k een taalachterstand dat wrdt getypeerd aan de geringe wrdenschat. We gebruiken wrden m nszelf uit te drukken, infrmatie te vragen, prblemen p te lssen Maar wanneer je slechts beschikt ver een beperkte wrdenschat, wrdt het meteen een heel stuk meilijker m jezelf uit te drukken f m anderen te verstaan. De prblematiek van een beperkte wrdenschat uit zich k in de klas. Denk maar aan de verhuding tussen een leerkracht en een taalzwakke leerling. De leerkracht zijn wrdenschat is heel wat rijker dan die van de leerling. Dit heeft als gevlg dat leerlingen met een beperkte wrdenschat de leerkracht dikwijls niet begrijpen. Vral leerlingen die het Nederlands niet als medertaal hebben, ndervinden hier prblemen mee. De cnsequenties van het niet begrijpen van de leerkracht, dr het gebruik van meilijke wrden, kunnen zijn dat een instructie niet begrepen wrdt. Ok kan het zijn dat de telichting van de leerinhuden niet begrepen wrdt, dit is vrij prblematisch. Dit kan p zijn beurt weer verrzaken dat leerlingen mndeling gegeven taken tt een slecht einde brengen en hierdr een nvldende scren. Leerlingen hebben het vral meilijk met het begrijpen van schltaal. De wrden zals aanleiding, gemiddeld, indicatie, pririteit wrden vaak niet begrepen. Leerlingen uit het ASO verwerven deze schlwrden veel sneller en makkelijker dan leerlingen uit het TSO en BSO. Om nieuwe wrden te begrijpen en leren, heb je andere wrden ndig. Bij de verwerving van wrden wrdt steeds verder gewerkt p de al gekende wrden. Een geringe wrdenschat zrgt ervr dat de verwerving van nieuwe wrden meilijker en langzamer verlpt. Dit laat de wrdenschat alleen maar geringer wrden en de taalachterstand grter. Veel leerlingen hebben k prblemen met de meilijke wrden die gebruikt wrden in schlhandbeken. Dr het niet kennen en begrijpen van deze wrden, wrdt de tekst vaak niet begrepen dr de leerlingen. Ok het gebruik van vegwrden, verwijswrden, 4
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg vrzetsels, samengestelde wrden, samengestelde zinnen zrgen er vr dat een tekst meilijk te lezen is. Dit heeft als gevlg dat veel leerstf niet begrepen wrdt dr leerlingen en dus met andere wrden verlren gaat. Dit kan p zijn beurt weer eventueel resulteren in slechtere eindcijfers. Vele allchtne leerlingen kmen terecht in het secundair nderwijs met een grte achterstand van het Nederlands. Daarm beginnen ze hun secundaire studies vaak in de B- strm. Minder dan 10% van de autchtne leerlingen maakt zijn intrede in de B-strm, terwijl dit bij allchtne leerlingen ngeveer het dubbele bedraagt. De achterstand start al in de kleuterklas. In België ben je pas leerplichtig vanaf 6 à 7 jaar, met andere wrden vanaf het 1ste leerjaar. Je bent dus niet verplicht m vanaf 3 jaar al naar schl te gaan. We zien vral dat allchtne kleuters later naar schl gaan. Dit is te wijten aan een dure schllpbaan. Maar de kleurklas hebben een gunstig effect p de gelijke kansen in het nderwijs mdat kleuternderwijs gericht is p de randvrwaarden. Het kleuternderwijs zrgt ervr dat kinderen met dezelfde bagage instappen in het lager nderwijs. Belangrijk is dat k de randvrwaarden m een kwaliteitsvl kleuternderwijs aan te bieden vervuld wrden, zals: vldende persneel en middelen, beter intercultureel geschld persneel en vral een maximale betrkkenheid van de uders. Maar de achterstand begint ng vr de kleuterklas. Tussen 0 en 3 jaar is de klf het grtste. In België zijn er ng geen grtschalige prgramma s vr de ntwikkelingsstimulering van kinderen tussen 0 en 3 jaar. Wel zijn er hgeschlen die hun studenten als stagiairs uitsturen m spel en vrleesactiviteiten te rganiseren vr gezinnen. Dit is zwel leerrijk vr de studenten als vr de gezinnen. Er bestaan wel initiatieven m de achterstand bij kinderen p peuter en kleuterniveau aan te pakken, maar deze zijn vaak duur en alleen gericht p de middenklasse. Dr deze grte klf, die al ntstaat vanaf 3 jaar, vlgen minder kinderen de vlledige schllpbaan. Dit kmt drdat ze vaak meten blijven zitten en hierdr geven ze het uiteindelijk p. Het gevlg hiervan is dat de helft van deze jngeren de secundaire schl verlaat znder diplma. 5
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg OPDRACHTENBUNDEL INSTRUCTIESPEL Je gaat dadelijk met je leerkracht een leuk spel spelen. Beantwrd na het spel de nderstaande vragen. - Wat heb je gedaan?. - Vnd je spel meilijk? Waarm vnd je dat? - Begreep je de instructies ged?. WIE WEET HET NOG? We hebben bij deze efening allerlei wrden geleerd in een vreemde taal. Welke taal was dat vlgens ju? Teken de vlag van het land waar men die taal spreekt. In ns land wrdt deze taal k gesprken. Teken de vlag van ns land. Was het meilijk m p krte tijd een aantal vreemde wrden te leren? Duid aan: Ik kn deze vreemde taal al 6
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg WAAR IS DE WEG? Tijdens dit spel leg je een parcurs af. He vaak btste je tegen iets aan? Geen enkele keer 1 tt 3 keer Meer dan 3 keer He kwam het dat je btste? Ik begreep niet waar ik naarte mest Ik struikelde ver m n eigen veten Ik had niet gezien dat er iets in de weg stnd Mijn team stuurde me niet de gede richting uit Nteer hiernder 3 tips m niet te btsen tijdens dit spel. De tips zijn bedeld vr een team, niet enkel vr de persn die het parcurs aflegt. 1. 2. 3.. VERSTAAN JY MY NOG? In dit spel leer je iets ver kkkunst. Heb jij geraden m welk gerecht het ging? Teken het gerecht hiernder. Heb je dit gerecht wel eens thuis gemaakt? Nteer hiernder he jij het gerecht klaarmaakt. 7
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg Denk je dat men dit gerecht in elk land p dezelfde manier klaarmaakt? MAAK KOPPELTJES! Je leerde znet meilijke wrden kppelen aan afbeeldingen. Is er een wrd dat je bijgebleven is? Maak een tekening van dit wrd en nteer er het vreemde wrd bij. Zek alle wrden die je gezien hebt p de ft s in de wrdzeker. De wrden staan hrizntaal en verticaal. Tip: In de wrdzeker staan de Nederlandse wrden! I E K U J D A O W L J S M I I N P M A N S H P F M B V E T K J O R L I E F D E H E I G T B C W V R U X Z I L T Z V A I S P O T L O O D R E Z B G A N E N N K A O P M A K S T O E L O U B R O O D J N A K 8
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg VERSTA JE DE INSTRUCTIE? Geeft je leerkracht je sms instructies in de klas? Z ja, nem er enkele. Zu je in de klas ng kunnen vlgend als je leerkracht plts in een vreemde taal zu lesgeven? Denk je dat iemand die niet ged Nederlands spreekt, ged zu kunnen vlgen tijdens de les? Waarm zu dat (niet) lukken?. QUIZ! Omdat er tijdens de quiz enkele belangrijke dingen aangehaald zijn, mgen jullie de juiste antwrden p deze vragen aanduiden. 1. Wat vind je meilijk aan Nederlands? a. Schrijven b. Lezen c. Spreken 2. Welk vak de je het liefst p schl (OKAN)? a. Nederlands b. Rekenen c. Sprt 3. Welk rzaak geven de beginnende leerlingen aan het feit dat ze meite hebben met het begrijpen van de dcent? a. Ik kan het niet ged verstaan b. De dcent praat te vlug c. De dcent gebruikt meilijke wrden 4. Op welk vlak scren anderstaligen minder binnen het vak Nederlands? a. Grammatica b. Wrdenschat c. Lezen 9
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg 5. Welke schl vind je het leukst? a. België b. Eigen land c. Geen enkel land 6. Wat vinden de leerlingen het leukst bij Nederlands? a. Schrijven b. Wrdenschat c. Lezen 7. Onder welke vrwaarden km je in aanmerking vr OKAN a. Min. leeftijd is 14 jaar, Nederlands niet als medertaal, max. 1 jaar nnderbrken in België verblijven b. Min. leeftijd 14 jaar, Nederlands niet als medertaal, min. 1 jaar nnderbrken in België verblijven c. Min. leeftijd is 12 jaar, Nederlands niet als medertaal, max. 1 jaar nnderbrken in België verblijven 8. He vaak spreken de anderstaligen thuis Nederlands? a. 31% b. 55% c. 14% 9. Waarvr staat de afkrting OKAN? a. Onthaalklas Anderstalige Nieuwkmers b. Opvang Kansen Anderstalige Nieuwkmers c. Opvang Klas Apart Nederlands KODDIGE KLINKERS Wat heb je gedaan tijdens dit spel? Was het meilijk m het juiste wrd te raden? Waarm (niet)? Denk je dat het vr een anderstalige makkelijk is m ns dadelijk te begrijpen als wij iets zeggen? 10
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg VOLG DE LETTER In dit spel werd getest f jullie een rijke wrdenschat kennen. Vul de vlgende lijst in, net zals je het spel speelde! (Bijvrbeeld: Dieren: Hnd Dlfijn Nijlpaard - ) CATEGORIE: Steden in Eurpa 1... 2... 3... 4... 5... 6... 7... Lukte het ged m de lijst in te vullen? Teken een gezichtje dat lacht, als het lukte en eentje dat niet lacht als het niet z ged lukte. Heb je tijdens het spel wrden gehrd die je niet kende? Indien ja, nteer deze wrden hier en zek hun betekenis p. Meilijk wrd Betekenis 11
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg ENGELS KWARTET Je kreeg in dit kwartet te maken met 4 thema s. Welke 4 waren dat? Schrijf ze p en teken bij elk thema een van de kaartjes die erbij hren. Schl subjects Verliep het vlt m een kwartet te vrmen? He kwam dat, denk je? Denk aan de taal.. Zu je het makkelijker vinden m een kwartet te spelen in het Nederlands? BUITEINLANDSE STRIP Je hebt net een strip gelezen in een vreemde taal. Welke taal was dat, denk je? Spaans Italiaans Prtugees Remeens Kn je uit de prentjes afleiden waarver deze strip ging? Z ja, schrijf hier neer waarver het verhaaltje ging. 12
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg Is juw team er in geslaagd dit spel te winnen? Teken een blij gezichtje als je gewnnen hebt en een verdrietig gezichtje als je niet gewnnen hebt. REBUSSEN Je hebt in dit spel rebussen pgelst. Nteer hiernder even wat een rebus is, en teken er een krt vrbeeldje bij. Rebussen zijn. Vrbeeldje: Kan je je ng een rebus herinneren? Nteer hier welke zin dat was. Waarver gingen deze rebussen? (Over welk thema gingen ze?) Duid aan! Je mag verschillende blletjes kleuren. Onderwijs, schl Nederlands leren Gelijke kansen Kinderen Anderstaligen Spreekwrden Iedereen kan iets, niemand kan alles 13
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg NON-VERBALE COMMUNICATIE Wat mest je den bij deze pdracht? Was het meilijk? We mesten... Het was meilijk / niet meilijk. (Schrap wat niet past) Wat vnd je het meilijkst aan dit spel? Kleur het juiste aantal handen en veten in: 6 mains et 10 pieds 14
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg TEKENS Je leert in dit spel werken met een vertaalkaart. Hu deze na het spel ng even bij en vertaal de vlgende tekens: Nul Taal Zu je znder vertaalkaart k maar iets begrijpen van deze vreemde tekens? Zu een anderstalige (bijvrbeeld een Chinees) die ng maar net in België wnt k maar iets begrijpen van het Nederlands, denk je? Zu je graag in China gaan wnen? Waarm wel/niet? Wel Niet 15
Wat zeg je? XIOS Hgeschl Limburg REFLECTIE Hiernder zie je enkele stellingen staan. Ga je akkrd met de stelling, plaats dan een lachend gezichtje in het vakje, anders plaats je een gezichtje dat niet lacht. Er is k plaats m even p te schrijven waarm je (niet) akkrd gaat met de stelling. Ik heb veel bijgeleerd tijdens de activiteit. f Cmmentaar: Ik begrijp de prblemen van persnen die niet ged Nederlands praten nu beter. f Cmmentaar: Ik ben nu meer bereid m persnen met taalmeilijkheden te helpen. f Cmmentaar: De infrmatie die ik vandaag kreeg, zal me in de tekmst zeker aanzetten tt nadenken. f Cmmentaar: 16