Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken Uitkomsten landelijke Veiligheidsmonitor 2013 1 Utrecht.nl/onderzoek

Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht Postbus 16200 3500 CE Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl in opdracht van Eenheid Veiligheid Gemeente Utrecht internet www.utrecht.nl/onderzoek rapportage Rob Paridaen informatie Rob Paridaen 030-286 1334 bronvermelding Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met de bronvermelding: afdeling Onderzoek, gemeente Utrecht mei 2014 2 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

Samenvatting Hieronder staan de voor Utrecht belangrijkste onderzoeksresultaten van de Veiligheidsmonitor 2013, een enquête onder inwoners van 15 jaar en ouder. Daarbij is de veiligheidsbeleving in Utrecht vergeleken met die in de steden Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Eindhoven, en met die in heel Nederland. Verder zijn voor Utrecht de uitkomsten van de meting in 2013 vergeleken met die van de meting in 2012. Leefbaarheid en overlast in de buurt Utrechters geven gemiddeld het rapportcijfer 7,3 aan de leefbaarheid in hun buurt. Die beoordeling is vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde. De Utrechter heeft een bovengemiddelde waardering voor fysieke buurtvoorzieningen, maar net als in de andere steden en landelijk is er daarbij een lage waardering (26% tevreden) voor de jongerenvoorzieningen. Op een aantal punten is in Utrecht de waardering voor fysieke buurtvoorzieningen gedaald ten opzichte van 2012. Over de sociale samenhang zijn Utrechters minder tevreden dan gemiddeld in Nederland, maar zijn ze meer tevreden dan in de andere steden. De tevredenheid over het functioneren van de gemeente op het gebied van leefbaarheid en veiligheid is in Utrecht hoger dan landelijk en in de andere steden, Amsterdam uitgezonderd. Te hard rijden vinden Utrechters het buurtprobleem dat als eerste zou moeten worden aangepakt. Ruim een kwart (26%) geeft aan daar veel overlast van te ondervinden. Verkeersoverlast in het algemeen wordt in 2013 (35%) wel minder ervaren dan in 2012 (40%). Utrechters hebben duidelijk minder last van fysieke verloedering (hondenpoep, rommel op straat) en sociale overlast dan bewoners van de andere steden. Sociale overlast is er in Utrecht ook minder dan in 2012. Veiligheidsbeleving Net als in 2012 geven Utrechters gemiddeld het rapportcijfer 6,8 aan hun algemeen veiligheidsgevoel in de buurt. Gevoelens van onveiligheid in de eigen buurt komen in Utrecht minder vaak voor dan in de andere steden, maar vaker dan gemiddeld in Nederland. De door bewoners zelf ingeschatte kans slachtoffer te worden van woninginbraak, zakkenrollerij of mishandeling ligt op het landelijk gemiddelde en is lager dan in de drie grote steden. Bij de top5 onveilige plekken staan net als in 2012 - die met rondhangende jongeren bovenaan; 58% voelt zich daar vaak of soms onveilig en dat is ruim boven het landelijk gemiddelde (43%). 36% van de Utrechters geeft aan op straat wel eens respectloos te worden benaderd door onbekenden. Dat percentage ligt substantieel boven het landelijk gemiddelde (22%) en vertoont ook een stijgende tendens ten opzichte van 2012. Als preventie laat 67% van de Utrechters geen waardevolle spullen in de auto achter. Andere preventiemaatregelen die relatief vaak worden genomen zijn extra veiligheidssloten (58%) en buitenverlichting (54%), maar dat is duidelijk minder vaak dan gemiddeld in Nederland. 3

Het preventiegedrag van Utrechters is in 2013 globaal vergelijkbaar met dat in 2012. Er is wel een tendens om vaker het licht te laten branden (van 24% naar 31%) en (rol)luiken te plaatsen (van 7% naar 10%). Slachtofferschap criminaliteit 29% van de Utrechters is de afgelopen 12 maanden slachtoffer geworden van criminaliteit, en dan het meest van vermogensdelicten (21%) en cybercrime (14%). Het slachtofferschap ligt in Utrecht ruim boven het landelijk gemiddelde, met name als het gaat om vermogensdelicten en vandalisme. Bij de vermogensdelicten springt fietsdiefstal eruit. Eén op de tien Utrechters was de afgelopen 12 maanden slachtoffer van fietsdiefstal. Voor Amsterdam is er een vergelijkbaar aandeel, maar in de andere steden en landelijk is het duidelijk lager. Inwoners en politie Ongeveer een derde van de Utrechters (32%) heeft de afgelopen 12 maanden contact gehad met de politie, en daarvan is 60% tevreden over het contact. Over het functioneren van de politie in het algemeen is 35% van de Utrechters tevreden, en dat is significant hoger dan de landelijke 28%. 55% van de Utrechters heeft het vertrouwen dat de politie er voor je is als het nodig is en dat ze dan hun uiterste best doen om je te helpen. Die mate van vertrouwen is licht hoger dan in de andere steden en ligt duidelijk boven het landelijk gemiddelde (48% en 50%). Het vertrouwen in de politie als crimefighter is beduidend lager. Van de Utrechters meent 22% dat de politie succesvol is in het bestrijden van de criminaliteit. Dat is nog wel hoger dan het landelijk gemiddelde van 18%. De tevredenheid bij Utrechtse bewoners over de interactie met de politie is over het geheel genomen hoger dan in Rotterdam en Eindhoven en dan gemiddeld in Nederland. De helft van de Utrechters is het eens met de stelling dat de politie je serieus neemt, en bijna de helft (47%) vindt dat de politie bescherming biedt. Daarmee zijn Utrechters beter te spreken over het functioneren van de politie in hun buurt dan de gemiddelde Nederlander. In Utrecht zijn er ook minder klachten dan landelijk over de beschikbaarheid van de politie in hun buurt. Zo vindt 41% van de Utrechters dat de politie te weinig zichtbaar is in de buurt, tegenover een landelijk aandeel van 50%. Voor alle totaalscores waarin de relatie tussen inwoners en de politie is samengevat zien we in Utrecht een hogere waardering dan gemiddeld in Nederland. Met name de beschikbaarheid in de buurt scoort in Utrecht met een score 4,9 hoger dan de landelijke 4,4. Het oordeel van Utrechters over de inzet en aanpak van de politie in de buurt is positiever dan in 2012. Het percentage dat ontevreden is over zichtbaarheid en aanspreekbaarheid vertoont een dalende tendens. 4 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

Overzichtstabel Utrecht vergeleken We zien dat Utrecht er ten opzichte van het gemiddelde voor de vier andere steden vergelijkbaar of positief uitkomt. Ten opzichte van het landelijk gemiddelde zijn er voor Utrecht meer negatieve dan positieve afwijkingen. De positie van Utrecht ten opzichte van het gemiddelde voor de vier steden is het meest gunstig voor het onderwerp leefbaarheid en veiligheid. Voor de relatie tussen inwoners en de politie beoordelen Utrechters de situatie gunstiger dan de gemiddelde Nederlander. Overzicht Utrecht ten opzichte van de 4 steden en Nederland Utrecht t.o.v. gemiddelde 4 steden Utrecht t.o.v. landelijk gemiddelde leefbaarheid en overlast * beoordeling kwaliteit fysieke voorzieningen 0 - * beoordeling sociale samenhang + - * fysieke verloedering + 0 * sociale overlast + - * verkeersoverlast 0 0 * tevreden met aanpak leefbaarheid gemeente + + veiligheidsbeleving eving * gevoel van onveiligheid algemeen 0 _ * onveilige plek: rondhangende jongeren 0 - * grote kans op woninginbraak + 0 slachtofferschap criminaliteit * vermogensdelicten 0 - * cybercrime 0 0 * vandalisme 0 - * geweld 0 0 inwoners en e politie * functioneren in buurt 0 + * beschikbaarheid in buurt 0 + * interactie met bewoners 0 + Toelichting: De symbolen geven aan of de Utrechtse score positief afwijkt (+), negatief afwijkt (-) of vergelijkbaar is (0). 5

Inhoudsopgave Samenvatting 3 Inleiding 8 1 Leefbaarheid en overlast in de buurt 10 2 Veiligheidsbeleving 14 3 Slachtofferschap criminaliteit 18 4 Inwoners en politie 19 Bijlage 23 7

Inleiding De Veiligheidsmonitor is een jaarlijks terugkerende grootschalige enquête naar de ervaringen van de inwoners van Nederland op het gebied van (on)veiligheid. De enquête wordt uitgevoerd onder personen van 15 jaar en ouder, voor zover niet wonend in inrichtingen of tehuizen. Opdrachtgevers voor het onderzoek zijn het ministerie van Veiligheid en Justitie en het CBS. Onderwerpen van de meting zijn de leefbaarheid in de buurt, buurtproblemen, veiligheidsgevoelens, risicomijdend en preventiegedrag, slachtofferschap en de beoordeling van het gemeentelijke veiligheidsbeleid en het functioneren van de politie. In 2012 zijn verbeteringen doorgevoerd in het onderzoeksontwerp en is de vragenlijst grondig herzien. Hierdoor is er sprake van een methodebreuk en zijn de uitkomsten vanaf 2012 niet zonder meer te vergelijken met die van de Integrale Veiligheidsmonitor (IVM) uit de jaren 2008 2011. Om dit te markeren is de naamgeving in 2012 gewijzigd in Veiligheidsmonitor (VM). De Veiligheidsmonitor 2013 is dus de tweede meting van een nieuwe reeks. In de periode augustus november 2013 is de enquête uitgevoerd op landelijk niveau en in 151 deelnemende gemeenten. In totaal zijn gegevens verzameld van ruim 145.000 respondenten. In de gemeente Utrecht gaat het om 1.305 respondenten, en dat zijn er bijna drie keer zo veel als de 476 respondenten van de 2012-meting. Deze notitie bevat de belangrijkste uitkomsten van de Veiligheidsmonitor 2013 voor de gemeente Utrecht. Daarbij zijn de uitkomsten voor Utrecht vergeleken met de landelijke uitkomsten en die voor de steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven. Daarnaast is voor Utrecht een vergelijking gemaakt met de uitkomsten van 2012. Voor verdere achtergrondinformatie over de Veiligheidsmonitor en de relatie met de Utrechtse Inwonersenquête verwijzen we naar de bijlage. Voor algemene informatie over de Veiligheidsmonitor verwijzen we naar www.veiligheidsmonitor.nl. Schaalscores In de notitie laten we zogenaamde schaalscores zien. Deze scores zijn landelijk ontwikkeld voor de presentatie van de uitkomsten van de Veiligheidsmonitor. In de schaalscores zijn de antwoorden op verschillende vragen bij elkaar opgeteld en omgerekend. Aanduiding statistische s significantie In een steekproefonderzoek als de Veiligheidsmonitor is sprake van een marge rond de uitkomsten. Een toelichting op dit 'betrouwbaarheidsinterval' is te vinden in de Bijlage. Marges rond uitkomsten betekent dat er pas sprake is van een significant verschil tussen bijvoorbeeld twee steden, als de uitkomsten verder uit elkaar liggen dan de som van de marges rond de beide uitkomsten. Om recht te doen aan die marges is bij uitkomsten voor de andere steden en Nederland steeds aangegeven of sprake is van een significant lagere (<) dan wel hoger (>) waarde dan voor Utrecht. De marges hangen onder meer samen met het aantal enquêtes en zijn daarom per stad verschillend. Voor Eindhoven is sprake van relatief grote marges zodat minder snel een significant verschil met Utrecht wordt gevonden. 8 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

Vergelijking met 2012 Aangezien de uitvoering van het onderzoek en de vragenlijst in 2013 gelijk zijn aan de meting in 2012, kunnen de uitkomsten voor de beide jaren met elkaar worden vergeleken. Een vergelijking voor Utrecht heeft evenwel uitgewezen dat voor geen van de onderwerpen sprake is van significante verschillen tussen 2013 en 2012. Om toch een beeld te geven van verschillen in uitkomsten is gerapporteerd over: verschillen tussen percentages van tenminste 3 procentpunten; verschillen tussen scores (schaalscores, rapportcijfers) van tenminste 0,3 punten. Leeswijzer In deze notitie behandelen we eerst de onderwerpen leefbaarheid en overlast in de buurt. Daarna volgen de veiligheidsbeleving en het slachtofferschap van Utrechters. We sluiten af met het oordeel over het functioneren van de politie. Per hoofdstuk is achtereenvolgens aandacht besteed aan de vergelijking van Utrecht met Nederland en de vier steden, en aan de vergelijking voor Utrecht van de metingen in 2013 en 2012. 9

1 Leefbaarheid en overlast in de buurt In dit hoofdstuk staat het thema leefbaarheid en overlast in de buurt centraal. Eerst komt aan de orde hoe de inwoners van Utrecht de fysieke voorzieningen, sociale cohesie en ontwikkeling van de leefbaarheid in hun buurt ervaren. Daarna wordt beschreven hoe de inwoners het functioneren van de gemeente op het gebied van leefbaarheid en veiligheid beoordelen. Tenslotte staat de overlast in de buurt centraal. Welke vormen van overlast komen het meest voor en van welke ervaren bewoners de meeste overlast? 1.1 Utrecht vergeleken Leefbaarheid op landelijk gemiddelde Utrechters geven een ruime voldoende aan de leefbaarheid in de buurt en verschillen daarin weinig van de gemiddelde Nederlander. De waardering in Utrecht is duidelijk hoger dan in de steden Den Haag, Rotterdam en Eindhoven (significante verschillen). Leefbaarheid en fysieke voorzieningen gemiddeld rapportcijfer leefbaarheid 7,3 7,2 < 6,9 < 6,9 < 7,0 7,4 fysieke voorzieningen (% (helemaal) eens) het is buiten goed verlicht 82 81 < 77 < 75 79 < 78 perken, parken, etc. goed onderhouden 73 71 69 < 66 72 < 67 wegen, paden, etc. goed onderhouden 71 72 69 < 65 66 < 68 goede speelplekken voor kinderen 65 < 60 < 60 < 58 62 < 61 goede jongerenvoorzieningen 26 26 26 25 30 25 schaalscore fysieke voorzieningen (0-10) 6,4 6,5 6,3 < 6,1 6,4 < 6,2 Bovengemiddelde waardering fysieke voorzieningen Een ruime meerderheid van de Utrechters (82%) is tevreden over de verlichting buiten in hun buurt. Utrecht komt daarmee boven het landelijk gemiddelde. Dat geldt ook voor de waardering van het onderhoud en van speelplekken voor kinderen. Een en ander komt ook tot uitdrukking in de samengestelde schaalscore (de som van alle vragen over fysieke buurtvoorzieningen), waarin Utrecht significant beter scoort dan landelijk. 10 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

In vergelijking met de andere steden heeft Utrecht vooral een gunstiger positie dan Rotterdam, maar ook met Amsterdam en Den Haag zijn er voor Utrecht positieve verschillen. Wat betreft de waardering van jongerenvoorzieningen zijn er geen grote verschillen. Sociale samenhang onder landelijk gemiddelde Over het geheel genomen geven Utrechters een lagere waardering aan de sociale samenhang in hun buurt dan de gemiddelde Nederlander, maar zijn ze meer tevreden dan bewoners van de andere steden. Bewoners van Utrecht zijn vooral meer tevreden over de sociale samenhang in hun buurt dan die van Den Haag en Rotterdam. De schaalscore (de samengestelde score voor alle vragen over sociale samenhang) ligt voor Utrecht (5,8) duidelijk onder het landelijk gemiddelde (6,2), en is significant hoger dan voor Den Haag en Rotterdam. Sociale samenhang sociale samenhang (% (helemaal) eens) mensen gaan prettig met elkaar om 66 < 59 < 56 < 54 < 58 68 tevreden over bevolkingssamenstelling 63 58 < 54 < 52 < 55 > 67 voel me thuis in deze buurt 54 50 < 48 < 48 49 > 60 gezellige buurt, samen dingen doen 38 < 31 < 30 < 31 < 31 > 43 mensen kennen elkaar nauwelijks 34 > 39 36 38 38 < 25 veel contact met buurtbewoners 30 29 29 30 27 > 37 schaalscore sociale samenhang (0-10) 5,8 5,6 < 5,5 < 5,5 5,5 > 6,2 Meer tevreden over gemeente Voor alle vier de aspecten is er in Utrecht een grotere mate van tevredenheid over het functioneren van de gemeente dan gemiddeld in Nederland. Utrechters zijn ook meer tevreden dan bewoners van Den Haag, Rotterdam en Eindhoven. Er is geen verschil met Amsterdam. Oordeel over functioneren gemeente m.b.t. leefbaarheid en veiligheid % (helemaal) eens met de stellingen (zeer) tevreden over aanpak gemeente 41 41 < 35 < 33 < 33 < 37 gemeente heeft er aandacht voor 54 55 < 45 < 47 48 < 47 gemeente informeert buurt over aanpak 52 52 < 44 < 43 45 < 41 gemeente betrekt de buurt bij aanpak 40 40 < 34 35 38 < 34 11

Met name verkeersoverlast Van de Utrechters heeft 35% veel overlast van verkeer. Te hard rijden is ook het buurtprobleem dat als eerste zou moeten worden aangepakt, gevolgd door parkeerproblemen. Verder heeft bijna een kwart van de Utrechters veel overlast van fysieke verloedering. Veel sociale overlast wordt door 13% van de Utrechters genoemd. Wat betreft fysieke verloedering wordt de situatie in Utrecht als gunstiger ervaren dan in de andere steden. Ook voor sociale overlast is de situatie in Utrecht gunstiger dan in de drie grote steden; in Utrecht is er met name minder overlast van rondhangende jongeren en van drugsgebruik en drugshandel. Er is in Utrecht wel meer sociale overlast dan gemiddeld in Nederland. Buurtproblemen top5 buurtproblemen 1. te hard rijden 16 < 9 < 10 13 12 > 19 2. parkeerproblemen 12 9 12 9 9 10 3. rommel op straat 11 > 16 9 9 9 < 6 4. hondenpoep 7 7 > 15 9 > 13 > 14 5. rondhangende jongeren 7 7 6 7 6 4 fysieke verloedering (% veel overlast) 24 > 29 > 38 > 32 29 24 hondenpoep 16 17 > 30 > 24 > 22 > 20 rommel op straat 11 > 15 > 15 13 9 < 7 bekladding 4 5 3 3 3 < 2 vernieling straatmeubilair 4 5 6 6 3 3 verkeersoverlast (% veel overlast) 35 33 39 39 33 32 te hard rijden 26 < 20 23 26 22 < 22 parkeerproblemen 19 20 > 26 23 20 17 agressief rijgedrag 11 10 11 11 8 < 6 sociale overlast (% veel overlast) 13 > 19 > 19 > 19 14 < 10 rondhangende jongeren 9 > 13 > 12 > 13 6 < 6 overlast buurtbewoners 7 8 10 9 7 < 5 drugsgebruik en drugshandel 4 > 7 > 7 > 8 7 4 mensen op straat lastig vallen 3 4 5 3 3 < 1 dronken mensen op straat 5 > 7 > 8 5 5 3 hinder door horeca 2 4 > 5 3 2 2 12 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

1.2 Utrecht in 2013 en 2012 Als aangegeven zijn er bij vergelijking met de uitkomsten van 2012 geen statistisch significante verschillen. Dat maakt uitspraken over veranderingen minder betrouwbaar. Om toch een indicatie te hebben voor ontwikkelingen in beoordeling van de leefbaarheid is gekeken naar veranderingen in de orde van tenminste 3 procentpunten. Als ontwikkelingen zien we: een gedaalde waardering voor fysieke buurtvoorzieningen; meer overlast van rommel op straat; minder verkeersoverlast; minder sociale overlast; een gedaalde waardering voor gemeentelijke informatie naar de buurt. Utrechters over leefbaarheid in 2013 en 2012 2013 2012 perken, parken, etc. goed onderhouden (% (helemaal) mee eens) 73 78 wegen, paden, etc. goed onderhouden (% (helemaal) mee eens) 71 74 goede speelplekken voor kinderen (% (helemaal) mee eens) 65 69 rommel op straat (% veel overlast) 11 8 verkeersoverlast (% veel overlast) 35 40 parkeerproblemen (% veel overlast) 19 23 agressief rijgedrag (% veel overlast) 11 14 sociale overlast (% veel overlast) 13 17 rondhangende jongeren (% veel overlast) 9 12 gemeente informeert buurt over aanpak (% (helemaal) mee eens) 52 55 13

2 Veiligheidsbeleving Dit hoofdstuk gaat in op de beleving van veiligheid. Hoe wordt de veiligheid in het algemeen en in de eigen woonbuurt ervaren? Waar en wanneer voelen Utrechters zich onveilig? Ook komt aan de orde hoe inwoners de kans inschatten om slachtoffer te worden van criminaliteit. Tot slot wordt ingegaan op risicomijdend en preventiegedrag. 2.1 Utrecht vergeleken Veiligheidsgevoel vergelijkbaar met Amsterdam en Eindhoven Aan de veiligheid in hun eigen buurt geven Utrechters gemiddeld het rapportcijfer 6,8. Een dergelijke waardering is vergelijkbare met die in Amsterdam en Eindhoven, is gunstiger dan in Den Haag en Rotterdam, maar ligt onder het landelijk gemiddelde (7,1). Gevoelens van onveiligheid in de eigen buurt komen in Utrecht minder vaak voor dan in de drie grote steden, maar meer dan gemiddeld in heel Nederland. Veiligheidsgevoel rapportcijfer veiligheidsgevoel 6,8 6,7 < 6,5 < 6,5 6,7 > 7,1 gevoel van onveiligheid (%) algemeen: wel eens 46 44 47 44 42 < 37 algemeen: vaak 3 4 4 4 2 2 In eigen buurt: wel eens 24 > 29 > 30 > 31 27 < 19 In eigen buurt: vaak 3 4 4 4 2 2 Op de vraag of men zich in het algemeen wel eens onveilig voelt dus niet alleen in de eigen buurt geeft 46% van de Utrecht een bevestigend antwoord. De percentages voor de andere steden zijn daarmee globaal vergelijkbaar. Landelijk is het aandeel bewoners dat zich wel eens onveilig voelt significant lager. Kans slachtofferschap op landelijk gemiddelde De door Utrechters ingeschatte kans om slachtoffer te worden van woninginbraak, zakkenrollerij of mishandeling is (globaal) gelijk aan het landelijk gemiddelde. Met 12% wordt de kans op inbraak het hoogste ingeschat. Bewoners van Den Haag en Rotterdam schatten de kans dat er in hun woning wordt ingebroken beduidend hoger in. De kans slachtoffer te worden van zakkenrollerij wordt in elk van de drie grote steden hoger ingeschat dan in Utrecht. In Eindhoven is de ingeschatte kans op slachtofferschap vergelijkbaar met die in Utrecht. 14 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

Zelf ingeschatte kans om slachtoffer te worden (% kans is (heel) groot) woninginbraak 12 15 > 20 > 18 13 12 zakkenrollerij (zonder geweld) 6 > 10 > 11 > 10 6 5 mishandeling 4 5 5 6 4 3 Plekken met rondhangende jongeren op één Van de Utrechters voelt 58% zich wel eens onveilig op plekken met rondhangende jongeren. Voor andere als onveilig beleefde plekken is dat percentage aanmerkelijk lager. Eenzelfde beeld is er voor de andere steden en voor heel Nederland. Voor de eerste vier van de top5 onveilige plekken is de onveiligheidsbeleving in Utrecht hoger dan landelijk. Van de andere steden hebben Den Haag (bij treinstations, in het openbaar vervoer en in het centrum) en Rotterdam (in het openbaar vervoer en in het centrum) hogere percentages bewoners die zich daar onveilig voelen. Top5 onveilige plekken (% dat zich daar vaak of soms onveilig voelt) 1. rondhangende jongeren 58 54 53 51 53 < 43 2. uitgaansgelegenheden 31 30 31 29 36 < 25 3. treinstation 29 29 > 37 27 29 < 19 4. openbaar vervoer 25 29 > 39 > 35 19 < 19 5. centrum 21 27 > 35 > 28 26 18 Respectloos gedrag op straat Ruim eenderde van de Utrechters ervaart soms tot vaak respectloos te worden behandeld door onbekenden op straat. In Utrecht en Amsterdam is dat aandeel hoger dan in de andere steden. Landelijk is het significant lager dan in Utrecht. Respectloos gedrag (% dat vaak of soms respectloos wordt behandeld) door onbekenden op straat 36 37 30 30 28 < 22 15

Vooral preventie, maar minder dan gemiddeld Van de Utrechters geeft 9% aan 's avonds vaak niet open te doen omdat men dat niet veilig vindt. Dat percentage komt overeen met het landelijk gemiddelde. Meer risicomijdend gedrag doet zich voor in met name Den Haag en Rotterdam. Vergeleken met risicomijdend gedrag is er een aanmerkelijk hoger percentage bewoners met preventiegedrag. In alle vijf de steden zowel als landelijk is dat in hoofdzaak het uit de auto meenemen van waardevolle spullen, het plaatsen van extra veiligheidssloten en van buitenverlichting. In Utrecht wordt minder aan veiligheidssloten en buitenverlichting gedaan dan landelijk. Ook preventiemaatregelen als waardevolle spullen thuis laten, licht laten branden en het plaatsen van een alarminstallatie of van (rol)luiken, worden door Utrechters minder toegepast dan gemiddeld in Nederland. Vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde is het aandeel Utrechters (ongeveer een derde) dat bij voorkeur zijn fiets stalt in een bewaakte fietsenstalling. Wordt met de andere steden vergeleken dan is er in Amsterdam duidelijk minder preventie dan in Utrecht. In Den Haag, Rotterdam en Eindhoven wordt op diverse punten juist meer aan preventie gedaan dan in Utrecht. Risicomijdend en preventiegedrag (% vaak) risicomijdend gedrag (% vaak) 's avonds niet open doen 9 12 > 16 > 16 12 9 's avonds onveilig gevoel op straat 5 7 > 9 > 10 5 4 omlopen/omrijden 4 5 6 6 4 3 's avonds onveilig gevoel thuis 3 3 > 6 5 4 3 preventiegedrag (% vaak) geen waardevolle spullen in auto 67 < 57 64 62 72 70 gebruik bewaakte fietsenstalling 33 < 26 35 33 > 54 35 laat waardevolle spullen thuis 27 28 > 32 31 > 39 > 34 licht laten branden 31 < 23 33 30 > 43 > 41 extra veiligheidssloten 58 54 > 65 > 63 63 > 67 buitenverlichting 54 < 44 > 59 > 60 > 73 > 76 alarminstallatie 8 8 > 12 > 12 11 > 13 (rol)luiken voor ramen/deuren 10 8 10 10 > 17 > 19 16 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

2.2 Utrecht 2013 en 2012 Als aangegeven zijn er bij vergelijking met de uitkomsten van 2012 geen statistisch significante verschillen. Dat maakt uitspraken over veranderingen minder betrouwbaar. Om toch een indicatie te hebben voor ontwikkelingen in de veligheidsbeleving is gekeken naar veranderingen in de orde van tenminste 3 procentpunten. Als ontwikkelingen zien we: de kans slachtoffer te worden van woninginbraak wordt hoger ingeschat; meer onveiligheidsgevoelens op treinstations; meer last van respectloos gedrag op straat; vaker preventieve maatregelen als licht laten branden en het plaatsen van (rol)luiken. Veiligheidsbeleving in 2013 en 2012 2013 2012 zelf ingeschatte kans slachtoffer inbraak te worden (% (heel) groot) 12 9 voelt zich wel eens onveilig op treinstations (%) 29 25 heeft wel eens last van respectloos gedrag onbekenden op straat (%) 36 33 licht laten branden (% vaak) 31 24 rolluiken voor ramen/deuren (% vaak) 10 7 17

3 Slachtofferschap criminaliteit De mate waarin inwoners zijn geconfronteerd met diverse vormen van veel voorkomende criminaliteit staat in dit hoofdstuk centraal. Het gaat om slachtofferschap van delicten, uitgedrukt als het percentage van de bevolking (van 15 jaar en ouder) dat in een periode van 12 maanden één maal of vaker slachtoffer is geweest van een of meer delicten, ongeacht de plaats waar en het aantal malen dat dit is gebeurd. In de Veiligheidsmonitor wordt ook aandacht besteed aan cybercrime, vormen van criminaliteit waarvan personen via internet of via andere digitale media slachtoffer kunnen worden. 3.1 Utrecht vergeleken Het aandeel Utrechters dat slachtoffer van criminaliteit is geworden ligt in Utrecht significant hoger dan landelijk. Dat is terug te voeren op het voor Utrecht hogere percentage vermogensdelicten en slachtofferschap van vandalisme. Bij de vermogensdelicten zijn Utrechters relatief vaak slachtoffer van fietsdiefstal. Met de andere steden zijn er niet veel verschillen. In Den Haag en Rotterdam is er significant minder fietsdiefstal dan in Utrecht. Slachtofferschap criminaliteit in de laatste 12 maanden (%) totaal 29 32 25 < 24 25 < 20 vermogensdelicten 21 24 17 18 19 < 14 cybercrime 14 13 13 12 11 13 vandalisme 11 10 9 8 8 < 7 geweld 3 3 3 3 3 2 vermogensdelicten fietsdiefstal 10 10 < 5 < 5 8 < 4 diefstal uit auto 4 4 4 4 5 < 3 woninginbraak 4 5 4 4 4 3 zakkenrollerij 4 5 4 4 < 1 2 3.2 Utrecht 2013 en 2012 Er zijn geen noemenswaardige ontwikkelingen. 18 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

4 Inwoners en politie In dit hoofdstuk komt de relatie tussen inwoners en politie aan bod. Er wordt ingegaan op het contact tussen inwoners en politie. Ook komt het oordeel van inwoners over het functioneren van de politie ter sprake. Het oordeel staat los van de vraag of er al dan niet contact is geweest met de politie. Vervolgens wordt ingegaan op de beschikbaarheid en het functioneren van de politie in de buurt en het functioneren van de politie in het algemeen. 4.1 Utrecht vergeleken Meerderheid tevreden over contact met politie Van de 32% Utrechters die de afgelopen 12 maanden contact met de politie hebben gehad is 60% daar tevreden over. In de andere steden en landelijk is de mate van tevredenheid wat lager, maar de verschillen zijn niet significant. Ook wat betreft de reden voor het contact is er veel overeenkomst met de andere steden en Nederland. Den Haag onderscheid met een hoger aandeel voor handhaving en een lager aandeel voor een aangifte of melding. Contact met politie (%) Den Utrecht Amsterdam Haag Rotterdam Eindhoven Nederland contact met politie in afgelopen 12 maanden 32 33 33 30 31 < 27 tevreden over contact (% (zeer) tevreden) 60 58 57 53 56 58 reden contact: handhaving 14 16 > 20 16 20 16 reden contact: aangifte/melding 43 39 < 33 41 36 38 Utrechters bovengemiddeld tevreden over algemeen functioneren Met een aandeel van 35% tevreden over het functioneren van de politie in het algemeen, zijn bewoners van Utrecht meer tevreden dan gemiddeld in het land. Vergeleken met de andere steden is de tevredenheid in Utrecht hoger dan in Eindhoven. Tevredenheid over functioneren politie (% (zeer) tevreden) Utrecht Amsterdam Den Haag Rotterdam Eindhoven Nederland tevreden over functioneren politie in buurt 28 32 33 28 < 22 25 tevreden over functioneren politie in het algemeen 35 35 36 31 < 27 < 28 < significant lager dan Utrecht; > significant hoger dan d Utrecht 19

Vertrouwen hoger dan landelijk Van de Utrechters meent 55% dat ze als het nodig is op de politie kunnen vertrouwen. Dat aandeel ligt boven het landelijk gemiddelde. Door zowel de bewoners van de vijf steden afzonderlijk als door de gemiddelde Nederlander wordt het succes van de politie als crimefighter lager aangeslagen; met name waar het gaat om het succesvol tegengaan van de criminaliteit. Vertrouwen in politie, politie als crimefighter (% (helemaal) mee eens) als nodig, zijn ze er voor je 55 53 52 49 < 43 < 48 als nodig doen ze uiterste om te helpen 55 52 52 50 46 < 50 weet hoe ze criminelen moet vangen 37 34 35 35 36 33 bestrijdt succesvol de criminaliteit 22 23 22 20 17 < 18 Utrechters relatief positief over interactie met politie Vergeleken met de landelijke percentages is er in Utrecht meer tevredenheid over de interactie tussen de politie en bewoners. Met Amsterdam zijn er geen grote verschillen, maar over het geheel genomen is er in Utrecht een hogere waardering dan in de drie andere steden. Vergeleken met Den Haag houdt de politie in Utrecht volgens bewoners meer rekening met wensen vanuit de samenleving. Ten opzichte van Rotterdam en Eindhoven is de politie in Utrecht tevens beter benaderbaar en is beter in het informeren van burgers. Interactie politie en bewoners (% (helemaal) mee eens) politie is benaderbaar 53 55 51 < 43 44 < 44 wil contact met bewoners 40 38 36 36 36 < 35 houdt rekening met wensen samenleving 38 35 < 32 < 30 33 < 29 werkt goed samen met bewoners 29 30 30 28 27 27 informeert burgers 33 33 33 28 25 < 27 Politie functioneert gemiddeld tot bovengemiddeld Vergeleken met Nederland hebben bewoners van Utrecht voor vier van de zeven aspecten een bovengemiddelde waardering voor het functioneren van de politie in de buurt. Een relatief hoog aandeel Utrechters voelt zich door de politie serieus genomen, vindt dat de politie bescherming biedt, op problemen in de buurt reageert en haar best doet. Voor de andere drie aspecten (bekeurt te weinig, contact met buurtbewoners, pakt zaken efficiënt aan) zijn er geen significante verschillen met de landelijke cijfers. 20 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

De waardering in Utrecht is op een aantal punten hoger dan in Rotterdam en met name Eindhoven. Voor het aspect 'contact met buurtbewoners' is de tevredenheid in Amsterdam en Den Haag hoger dan in Utrecht. Functioneren politie in buurt (% (helemaal) mee eens) neemt je serieus 50 47 46 < 40 < 38 < 43 biedt bescherming 47 49 48 41 < 35 < 39 reageert op problemen 46 46 46 39 < 32 < 38 doet haar best 44 47 46 43 35 < 37 bekeurt te weinig 27 24 26 26 28 28 heeft contact met buurtbewoners 24 > 32 > 29 27 25 22 pakt zaken efficiënt aan 23 24 26 24 17 20 Minder klachten over beschikbaarheid Voor alle vijf de aspecten waarin klachten over beschikbaarheid van de politie in de buurt worden uitgedrukt is er in Utrecht minder ongenoegen dan landelijk. Meer klachten dan in Utrecht zien we ook voor Rotterdam en Eindhoven. In Amsterdam en Den Haag is de beoordeling globaal vergelijkbaar met die in Utrecht. Beschikbaarheid politie in buurt (% (helemaal) mee eens) is te weinig zichtbaar in buurt 41 37 38 45 48 > 50 komt te weinig uit auto 36 37 39 > 44 45 > 44 is te weinig aanspreekbaar 28 27 31 > 37 34 > 36 heeft te weinig tijd voor zaken 21 25 26 > 31 28 > 30 komt niet snel als je ze roept 14 15 17 > 20 22 > 20 Totaalbeeld Utrecht gunstiger dan landelijk Voor de onderwerpen die de revue zijn gepasseerd geven schaalscores een totaalbeeld van de beoordeling (op een schaal van 0 tot 10). We zien dat alle zes de scores in Utrecht significant gunstiger zijn dan landelijk. In vergelijking met de andere steden heeft Utrecht een licht voordeel ten opzichte van Rotterdam en Eindhoven. Er zijn geen noemenswaardige verschillen voor de diverse scores tussen Utrecht en Amsterdam of Den Haag. 21

Schaalscores (schaal 0-10) vertrouwen in politie 6,4 6,3 6,3 6,2 < 5,9 < 6,1 communicatie politie en inwoners 5,6 5,7 5,6 5,3 5,3 < 5,3 functioneren politie in buurt 5,6 5,6 5,6 5,4 5,2 < 5,2 interactie politie en bewoners 5,5 5,4 5,4 5,2 5,1 < 5,1 politie als crimefighter 5,3 5,1 5,2 5,0 4,8 < 5,0 beschikbaarheid politie in buurt 4,9 5,0 4,9 4,6 4,4 < 4,4 4.2 Utrecht 2013 en 2012 Als aangegeven zijn er bij vergelijking met de uitkomsten van 2012 geen statistisch significante verschillen. Dat maakt uitspraken over veranderingen minder betrouwbaar. Om toch een indicatie te hebben voor ontwikkelingen in beoordeling van de politie is gekeken naar veranderingen in de orde van tenminste 3 procentpunten, dan wel verschillen is scores van tenminste 0,3. Als ontwikkelingen zien we: een hogere waardering voor de inzet van de politie in de buurt, en voor de contacten met buurtbewoners. minder kritiek op de zichtbaarheid en aanspreekbaarheid van de politie in de buurt; een gestegen totaalscore voor het vertrouwen in de politie. Oordeel functioneren politie in 2013 en 2012 2013 2012 als nodig doen ze uiterste om te helpen (% (helemaal) mee eens) 55 49 houdt rekening met wensen samenleving (% (helemaal) mee eens) 38 32 reageert op problemen (% (helemaal) mee eens) 46 40 doet haar best (% (helemaal) mee eens) 44 41 heeft contact met buurtbewoners (% (helemaal) mee eens) 24 21 pakt zaken efficiënt aan (% (helemaal) mee eens) 23 19 is te weinig zichtbaar in buurt (% (helemaal) mee eens) 41 45 is te weinig aanspreekbaar (% (helemaal) mee eens) 28 32 heeft te weinig tijd voor zaken (% (helemaal) mee eens) 21 27 vertrouwen in politie (rapportcijfer) 6,4 6,1 22 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken

Bijlage Achtergrondinformatie Veiligheidsmonitor V Landelijk waren er verschillende langlopende enquêteonderzoeken die de veiligheidsbeleving van burgers in kaart brachten, die in 2005 zijn samengevoegd in één landelijk onderzoek: de Veiligheidsmonitor Rijk (VMR). Met deze monitor werden buurtproblemen, onveiligheidsgevoelens, slachtofferschap, aangifte- en meldingsbereidheid, (tevredenheid over) contact met politie, (tevredenheid over beschikbaarheid van) politie in de buurt en preventiemaatregelen gemeten. Hiervoor werden landelijk zo'n 30.000 inwoners bevraagd en daarmee konden tot op politieregioniveau uitspraken worden gedaan. In 2008 is de monitor verder ontwikkeld tot een instrument dat ook op lager niveau uitgevoerd kan worden, de Integrale Veiligheidsmonitor (IVM). Op deze manier kon zowel landelijk, als op G4 niveau en regionaal vergeleken worden. In 2012 is het onderzoeksdesign en de vragenlijst van de IVM grondig herzien en is de naam veranderd in Veiligheidsmonitor. De Veiligheidsmonitor is voor het eerst in het najaar van 2012 uitgevoerd op landelijk en (politie)regionaal niveau, en voor 19 gemeenten. In 2013 heeft een aanmerkelijk groter aantal van 151 gemeenten deelgenomen. Opdrachtgevers voor de monitor zijn het ministerie van Veiligheid en Justitie en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De opdrachtgevers hebben de Raad voor de Veiligheidsmonitor ingesteld, die in algemene zin toezicht uitoefent op de uitvoering van de Veiligheidsmonitor. In de Raad zijn behalve vertegenwoordigers van de opdrachtgevers de G4, G32, politie, WODC, VNG en Nicis opgenomen. De in 2012 doorgevoerde verbeteringen in onderzoekdesign en vragenlijst zijn doorgevoerd in opdracht van de Raad. Door de methodebreuk zijn de uitkomsten van de Veiligheidsmonitor 2012 vrijwel niet vergelijkbaar met de uitkomsten van de eerdere Integrale Veiligheidsmonitor zoals uitgevoerd in de periode 2008 t/m 2011. De uitkomsten van 2013 kunnen worden vergeleken met die van 2012. Veiligheidsmonitor en Inwonersenquête in Utrecht Informatie over de leefbaarheid en veiligheid in de stad, halen we in Utrecht al geruime tijd uit onze eigen jaarlijkse Inwonersenquête. De komst van de Veiligheidsmonitor heeft hierin geen verandering gebracht. Idealiter zouden we enquêtes met dezelfde vragen samenvoegen. Na enige verkenning blijkt dat in dit geval kostbaar en inefficiënt. Daarbij genomen de trendbreuk die bij overstappen plaats vindt, is besloten dat we in Utrecht de Veiligheidsmonitor niet lager dan op stedelijk niveau uitvoeren. Voor het gemeentelijk veiligheidsbeleid en de gebiedsaanpakken blijven we informatie verzamelen via de Inwonersenquête, die beter is ingericht om betrouwbare informatie op lager gebiedsniveau te genereren en meer thema's bevraagd dan de Veiligheidsmonitor doet. De Veiligheidsmonitor gebruiken we vooral om de benchmark te maken tussen Utrecht en andere grote gemeenten en landelijke cijfers. Door de verschillen in dataverzameling en bewerkingen zijn de uitkomsten uit de Inwonersenquête en de Veiligheidsmonitor niet goed vergelijkbaar. 23

Betrouwbaarheidsintervallen Bij steekproefonderzoek zoals de Veiligheidsmonitor kan het gebeuren dat de berekende vergelijkingen of ontwikkelingen door toevalsfactoren niet volledig overeenstemmen met de werkelijkheid. Bij elk getoond percentage, rapportcijfer of schaalscore hoort een betrouwbaarheidsinterval, een marge rond de gemeten uitkomst. Die marge hangt, behalve met het gekozen betrouwbaarheidsniveau (95 %) en het onderzoeksdesign, vooral samen met de spreiding in de antwoorden en met het aantal respondenten (aantal personen dat aan de enquête heeft deelgenomen). Het gekozen betrouwbaarheidsniveau betekent dat er 95% kans is dat de werkelijke waarde binnen de betrouwbaarheidsmarges rond de gevonden waarde ligt. 24 Veiligheidsbeleving 2013 Utrecht vergeleken