Brein in beweging Welke krachten in de hersenen bewegen ons? RAP 10 jaar Symposium: In beweging 16 oktober 2015 Prof. dr. Margriet Sitskoorn Professor of Clinical Neuropsychology Director Topperformance laboratorium University of Tilburg
Opbouw Algemene kennis werking, ontwikkeling en beinvloeding vd hersenen Waarom doen we wat we doen? En hoe kunnen we dat veranderen? Hoe komen we in beweging? Voor zowel hulpverlener als client
We zijn geprogrammeerd om wetmatig te denken, veel van onze reacties zijn al bepaald, we zijn vastgeroest Voor de uitleg ervaren
Gedrag en het beïnvloeden hiervan bestaat bij de gratie van : WETMATIGHEDEN
Inwaarts Uitwaarts Door steeds dezelfde ervaringen leer je (wetmatigheden) over tijd
Wetmatigheden laten ons snel maar op een vaste manier denken en doen Hersenen Gedrag
Herhaalde blootstelling Specifieke netwerken Wetmatige info verwerking Herkennen van patronen Verwachtingen Toekomst Voorspellen Gedrag
Over tijd ontstaan wetmatigheden in de hersenen Als je die wetmatigheden kent kun je ze gebruiken om te sturen en te binden Hersenen Gedrag Geldt voor alle zintuigen, emoties, vaardigheden en cognities. Kun je iemand snel mee beïnvloeden. Is een voortdurend proces. Kan van simpele beïnvloeding tot zeer complexe
Multi-tasking Chronic multitaskers are suckers for irrelevancy Continu afgeleid, slechter geheugen en slechtere zelfcontrole C.Nass Stanford Parallelle verwerking Seriële verwerking
Waarom is in beweging komen soms zo moeilijk?. Omdat we wetmatigheden in onze hersenen, voelen, denken en gedrag hebben ontwikkeld waar we ons vaak niet eens van bewust zijn en die (daardoor) moeilijk te doorbreken zijn
Weerstand en Overleven Efficiëntie van het brein hersenen verandering Omgeving en gedrag
Hersenen slurpen energie: Als energie laag dan, - Alles minder goed kunnen overzien - Minder goede beslissingen nemen - Minder inhibitie ongewenst gedrag - Heftigere emoties - Eerder voor KT dan LT effecten kiezen - Nog meer weerstand tegen verandering
Waarom is in beweging komen soms zo moeilijk?. Omdat onze hersenen efficiënte hersenen zijn en de energie vaak op is
Ontdekkingreis naar belangrijke regulerende krachten in de hersenen We worden gestuurd door primaire krachten
Laten we het wat persoonlijker maken Wie verzamelt er hier? Wat? Van alles en nog wat
Laten we het wat persoonlijker maken Wie verzamelt er hier? Wat? Van alles en nog wat Waarom is verzamelen zo aantrekkelijk? Omdat het genotsnetwerk in de hersenen gestimuleerd wordt.
Laten we het wat verder evalueren met een spel Dictatorspel Enveloppe 10.000 euro Wat doe je? Laten we een kleine verandering doorvoeren en zien wat er gebeurt
Ultimatumspel (veto) Wat doe je? En waarom? (vanuit gezichtspunt verdeler) Macht maakt hebzuchtig maar straf kan dat beperken
De ander Hoe voelt degene zich die oneerlijk is behandeld? Wat wil je doen als je oneerlijk behandeld wordt? Pijnnetwerk (Insula, ACC) Wederkerig straffen. Nucleus caudatus (De Quervain et al., 2004) Genot en pijn reguleren ons gedrag.
Waarom is anders denken en doen zo moeilijk? Omdat we te vaak sturen op pijn en genot of te wel kortzichtigheid
Maar genot en pijn sturen ons ook tav nobelere zaken Dat kan ik u in een oogopslag duidelijk maken Bekijk het volgende filmpje en vertel me wat u voelt
Empathie Je kunt voelen wat een ander voelt Iemand pijn zien hebben activeert ongeveer dezelfde hersengebieden als zelf pijn hebben (bv. insula en anterieure cingulate hersenschors) (Singer & Lamm, 2009) Onze hersenen zijn niet alleen hebzuchtig en a-sociaal het zijn ook sociale hersenen. Ze zijn ook gericht op anderen en op hun belang.
Pijn en genot zijn gerelateerd aan de belangrijkste vijf domeinen van sociale interactie SCARF model David Rock 2008 Status Certainty Autonomy Relatedness Fairness Deze sociale emoties zijn belangrijker dan wat ook, op basis daarvan wordt besloten bewust en onbewust.
Vijf domeinen Activeren de pijn en genotsnetwerken en bepalen of je geneigd bent iets te willen hebben of juist te willen vermijden.
Belangrijk principe in de hersenen: - Minimaliseer gevaar, optimaliseer beloning (pijn en genot) - Verlies werkt sterker dan winst Vermijden Pijn Status Certainty Autonomy Relatedness Fairness Willen, engaged Genot Als je dat weet kun je daar op in spelen en optimaal effect uit interactie halen
SCARF Vraag je af wat je kunt doen om. 1. Status/positie/inbreng van client/ander te respecteren of te verhogen 2. Certainty te verhogen 3. Autonomy te verhogen 4. Relatedness te verhogen 5. Fairness duidelijk te maken Je kunt nooit teveel sociale motivators geven
Pijn en genot verklaren veel maar een systeem alleen op basis van pijn en genot werkt niet perfect - Soc. en lich. behoeften kunnen strijdig zijn - Blijven schreeuwen om bevrediging ook al niet meer nodig voor overleven - KT en LT bevrediging - Macht doet sociale behoeften vergeten
Pijn, Genot en Overleven Pijn en genot motiveren ons om fysiek en sociaal gedrag te vertonen dat belangrijk is om te overleven Eten (honger, pijn, eten zoeken, eten, genot) Drinken, Voortplanten Goederen verzamelen Ontwikkelen, groeien, kennis verzamelen Bij de groep horen, eenzaamheid (oa eerlijk zijn, vriendelijk zijn, status verwerven, sociale interactie, enz)
Pijn en Genot S - R Wees geen speelbal van je omgeving, gedachten en emoties: Controle them, or they will control you!
Om succesvol te zijn, om te beslissen moet je iets ontwikkelen Derde kracht: Topmanager van het brein planning, consequenties, sturen door feedback, inhibitie, controle emoties, abstract denken, complexe beslissingen, flexibiliteit, motivatie, LT denken, LT geheugen. Creativiteit, maatschappelijke betrokkenheid, waarden, leiderschap, verantwoordelijkheid Client de hoofdrol in het revalidatieproces
Kunnen we de topmanager van onze hersenen ontwikkelen? JA Hersenen Gedrag Iedere ervaring heeft invloed op de ontwikkeling van de hersenen Neuroplasticiteit
Ontwikkeling van het brein Ontwikkelen van netwerken Synaptogenese Neurogenese Pruning (ruis) Myelinisatie www.loni.ucla.edu/~thompson/devel/dynamic.html
Verander de hersenen Binnenkomende informatie verandert de hersenen Negatief en positief hersenen gedrag
Hersenen Gedrag Ervaringen Gedachten Gevoelens Motivatie gedrag Ervaringen Gedachten Gevoelens Motivatie gedrag Ervaringen Gedachten Gevoelens Motivatie gedrag Neuroplasticiteit Je brein bepaalt je zijn Maar je zijn bepaalt ook je brein
Wijsheid Neurobiologische systeem van wijsheid Meeks en Jeste (2009) Optimale balans tussen de functies van de evolutionair oudere hersengebieden (pijnen genotssysteem) en de nieuwere gebieden (PFC) Ontwikkelt over tijd puberteit
Ontwikkelen PFC: Biologische systeem van wijsheid Ontwikkeling Stereotype gedrag Creativiteit en Wijsheid Ontwikkelt door automatische reacties onderdrukken Blootstellen aan nieuwe ervaringen, kennis, beelden, oefening inspirerende mensen
Embodied Cognition In beweging komen Onze bewegingen beïnvloeden direct ons denken Wetmatigheden motoriek en denken
Meer lezen? Speciale aanbieding setprijs: 30 euro In november verschijnt het nieuwe boek IK2 over hoe we de pfc specifiek kunnen ontwikkelen