Onderwijsprofiel 2014-2015

Onderwijsprofiel 2014-2015 obs Daltonschool de Achtbaan Adres : Wilgenlaan 83 1161 JL Zwanenburg Telefoon: 020-4974985 E-mail: achtbaan@sopoh.nl Website: www.obsachtbaan.nl Directeur: Niko Vonk Plv directeur: Bianca Vette Intern begeleider: Ineke van Haastrecht

INHOUDSOPGAVE ONDERWIJSPROFIEL INLEIDING 1. HET ONDERWIJS PROFIEL OP DE ACHTBAAN 2. PLANMATIG WERKEN Cyclus IB/OGW/Onderwijskwaliteit Basis-, plus- en intensief aanbod Diepte aanbod Grenzen aan de zorg op onze locatie Groepsoverzicht Groepsplannen Instructieplanning Schema zorgstructuur 3. LEERRESULTATEN Rekenen-Wiskunde Technisch lezen DMT-AVI Spelling Begrijpend lezen 4. LEERSTOFAANBOD Rekenen-Wiskunde Technisch lezen Spelling Begrijpend lezen 5. LEERTIJD Rekenen-Wiskunde Technisch lezen Spelling Begrijpend lezen 6. DIDACTISCH HANDELEN 7. PEDAGOGISCH HANDELEN 8. KLASSENMANAGEMENT Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 2

Inleiding Het bestuur van basisschool De Achtbaan, de SOPOH, valt onder het samenwerkingsverband Haarlemmermeer. Alle besturen hebben met de komst van passend onderwijs zorgplicht. De zorgplicht betekent dat iedere leerling een passende onderwijsplek moet krijgen. De besturen werken samen in het samenwerkingsverband om de zorgplicht te kunnen garanderen. Het samenwerkingsverband (alle besturen) moet zorgen voor een dekkend netwerk. Het samenwerkingsverband maakt via de onderwijsprofielen inzichtelijk hoe zij met de scholen zorgt voor een dekkend netwerk. Het kader voor het onderwijsprofiel wordt op samenwerkingsverband-niveau ontwikkeld zodat er zicht komt op het totale netwerk. De veranderingen zijn een prima gelegenheid om met elkaar een verdere kwaliteitsslag te slaan. De focus ligt op verdere kwaliteitsverbetering. Het samenwerkingsverband, bestaande uit de samenwerking van schoolbesturen, kan zich verder ontwikkelen in het tijdig signaleren en kan doorgaan met het verbeteren van opbrengstgericht werken in leerresultaten en leerkrachtvaardigheden. Het onderwijsprofiel Passend onderwijs Haarlemmermeer Een onderwijsprofiel van iedere school bestaat uit een basiszorg, een breedtezorg en een dieptezorg (zie landelijk referentiekader). In het Samenwerkingsverband Haarlemmermeer spreken we van een basisaanbod, een breedteaanbod en een diepteaanbod en formuleren scholen een plusaanbod. De onderwijsprofielen van de PO, SBO en SO scholen gezamenlijk leveren een onderwijscontinuüm op, waarmee wij alle leerlingen een passend onderwijsaanbod kunnen geven. Het breedte en het diepteaanbod op onze scholen is een intensivering van de onderwijsaanpak zoals de school het biedt in het basisaanbod. Dit geldt voor alle vormen van onderwijs. De onderwijsprofielen geven zicht op het onderwijsaanbod voor alle leerlingen in een school. Het onderwijsprofiel moet een zichtbare kwaliteit van onderwijs waarborgen. Een goed gedifferentieerd onderwijsaanbod op de basisschool zorgt ervoor dat veel leerlingen thuisnabij onderwijs kunnen volgen en slechts een beperkt aantal leerlingen een beroep hoeft te doen op het diepteaanbod. Het onderwijsprofiel is een instrument in handen van de schooldirecteur om het onderwijsaanbod gericht te verbeteren. De vaste onderdelen van het onderwijsprofiel zijn: Planmatig werken De leerresultaten Een helder geformuleerd onderwijsaanbod en effectieve methodieken. De bewaking van de leertijd. De instructievaardigheden Het (pedagogisch) klimaat Het klassenmanagement We sluiten aan bij de begrippen in het waarderingskader van de inspectie en bij de vele kwaliteitsinstrumenten. Het zijn die elementen uit het primair proces die direct invloed hebben op de leerresultaten van de leerlingen. Het onderwijsprofiel hangt op deze wijze sterk samen met het onderwijskundig deel van het schoolplan en de onderdelen uit het kwaliteitssysteem van de school. Op iedere school is in het onderwijsprofiel beschreven hoe de school deze onderwijskwaliteit definieert en monitort. De vaste onderdelen van het onderwijsprofiel zijn voor al onze scholen gelijk. De onderdelen moeten beschreven worden in concreet waarneembaar gedrag. Het gedrag is meetbaar en beschreven in termen van wat zie ik. We vinden dat iedere school of ieder schoolbestuur zelf de elementen uit het onderwijsprofiel inhoudelijk vorm moet geven en eventueel een eigen ambitieniveau moet formuleren. Het betekent dat de onderwijsprofielen qua vorm vergelijkbaar zijn, maar qua inhoud per school en per bestuur moeten verschillen om te komen tot een dekkend netwerk. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 3

1. Het onderwijsprofiel en Daltonschool de Achtbaan Een onderwijsprofiel beschrijft in hoeverre een school onderwijs op maat kan aanbieden aan haar kinderen. Onderwijs op maat heeft te maken met hoe de school inhoud geeft aan met name de vakken rekenen, spelling, technisch- en begrijpend lezen (leerstofaanbod en leerdoelen). Het heeft ook te maken met het pedagogisch- en didactisch handelen van de school, en hoe de school in staat is onderwijs op maat te organiseren (klassenmanagement). In dit document wordt het onderwijsprofiel van de Achtbaan beschreven. De Achtbaan is een Daltonschool. Dat staat voor een onderwijskundig concept. De grote lijnen hiervan staan beschreven in schoolplan en schoolgids. De uitvoering is te vinden in het Daltonhandboek van de Achtbaan. In dit onderwijsprofiel wordt de verbinding gelegd tussen onderwijsconcept en onderwijs op maat (alinea 1). Veel afspraken / regelingen zijn op schoolniveau vastgesteld. Op groepsniveau wordt het aanbod voor de leerstof beschreven op basis van de gegevens uit het onderwijsprofiel. Via collegiale consultatie en teamoverleg worden onderwijservaringen uitgewisseld wat leidt tot aanpassingen. Jaarlijks worden de Cito uitslagen geanalyseerd en worden wensen tot onderwijsverbeteringen geïnventariseerd en opgenomen in de jaarcyclus. Door op deze manier planmatig aan de onderwijskwaliteit te werken zal het onderwijsprofiel van de Achtbaan jaarlijks bijgesteld worden. * Met de benaming intensief aanbod wijken we af van de in ons SWV gehanteerde benaming, daar wordt intensief aanbod aangeduid als breedte aanbod. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 4

HOOFDSTUK 2 - PLANMATIG WERKEN 2.1 Cyclus IB/OGW Ter voorbereiding van een schooljaar vullen IB-er en directie de jaarcyclus IB/OGW in op de schoolkalender. Hiermee wordt het proces van planmatig werken aan onderwijskwaliteit en verbetering geborgd. Opgenomen hierin worden in ieder geval de volgende planningen: Verantwoordelijkheid directie: Klassenbezoek door directie op basis van kijkwijzers, voor elke leerkracht 2x per jaar Cito periode (inclusief: data, analyse, IB gesprekken, teamanalyse) Opstellen ambitiedoelen formulieren groepsoverzicht Verantwoordelijkheid Intern begeleider - Groepsbesprekingen, voor elke groep 4-6 per jaar (o.a. bespreken groepsoverzichten, groepsplannen, bespreken zorgkinderen) - Inleverdata groepsoverzichten, groepsplannen na de Cito periodes - Cito periode (voorbereiden, analyse, IB gesprekken) - Bespreken ambitiedoelen formulier groepsoverzicht met directie - Doorvragen over groepsoverzicht met leerkracht Verantwoordelijkheid groepsleerkracht: Opstellen jaarkalender methodetoetsen Vastleggen gegevens individuele kinderen in het LOVS Evaluaties in groepsplannen (2 tot 6 x per jaar) Cito periode (voorbereiden, afname, analyse, IB gesprekken, voorbereiden oudergesprekken,) Opstellen formulier groepsoverzicht: op kindniveau ambities + onderwijsbehoeftes Opstellen aangepaste groepsplannen Voorbereiden rapporten en oudergesprekken 2.2 Het basis-, intensief en plus aanbod Kinderen verschillen in aanleg. Dat brengt de vraag met zich mee: Hoe organiseer je onderwijs op maat? Uit onderzoek blijkt dat onderwijs waarin leerkrachten met drie instructiegroepen werken, het meest effectief is. Daarom wordt er op de Achtbaan gewerkt met een aanbod voor basis, intensief en plus. Er wordt instructie gegeven op basisniveau, voor het intensieve- en plusniveau worden extra maatregelen genomen (zie hoofdstuk 4 t/m 8). Het intensieve aanbod (zie ook 2.3) is voor kinderen die onvoldoende profiteren van de klassikale instructie. Indien de organisatie het toelaat worden deze kinderen door preteaching voorbereid op de klassikale les, de tijdens preteaching opgedane kennis stelt de kinderen in staat met meer Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 5

profijt mee te doen aan de klassikale les. Tijdens het zelfstandig werken wordt aan subgroepen verlengde instructie en/of begeleide inoefening gegeven. Vervolgens gaan de kinderen uit de subgroep met zelfstandige verwerking aan de slag waarna de leerkracht feedback geeft op het resultaat. Deze intensieve aanpak is er op gericht de minimumdoelen te behalen. Het basisaanbod is voor kinderen die voldoende profiteren van de klassikale instructie. Zij hebben geen extra instructie nodig. Het plus aanbod is voor kinderen die weinig instructie nodig hebben. Zij krijgen de leerstof compacter aangeboden en werken aan verrijkingsopdrachten. Kinderen met een plusaanbod zijn ook in het groepsplan opgenomen omdat zij regelmatig feedback nodig hebben. 2.3 Diepte-aanbod In de terminologie het SWV wordt het intensieve aanbod het breedte aanbod genoemd en wordt nòg een aanbod benoemd: het diepte aanbod. Het diepte aanbod is voor kinderen die niet meer aan de leerlijn van de klas kunnen meedoen (dus niet de minimumdoelen behalen) en op een eigen leerlijn gaan werken. Voor deze kinderen wordt vanaf groep zes een ontwikkelingsperspectief geformuleerd. Op de Achtbaan is ervaring opgedaan met eigen leerlijnen en ontwikkelingsperspectieven. Het blijft heel moeilijk om daarmee een positief effect op de leeropbrengsten en het welbevinden van genoemde kinderen te bereiken. Kinderen met een eigen leerlijn zijn niet meer betrokken bij de instructies aan de hele groep en moeten veel op eigen kracht doen. Dat is voor deze kinderen erg moeilijk. Zij missen bijvoorbeeld de coöperatieve werkvormen die tijdens de instructie aan de rest van de klas plaatsvinden. Het met elkaar over leerstof praten, het op kindniveau uitleggen en samenvatten van leerstof is juist voor kinderen met een intensieve aanpak erg waardevol. De volgende maatregelen worden nu toegepast om te voorkomen dat kinderen de minimumdoelen niet halen en op een eigen leerlijn moeten: Preventieve maatregelen: Inzet effectieve didactieken, nauwgezet volgen van de ontwikkeling van kinderen, vroegtijdige signalering, ouderbetrokkenheid, overgangen tussen leerjaren monitoren. Voor de kinderen met een intensieve aanpak: preteaching-klassikale les-verlengde instructie -begeleide inoefening-beperkte zelfstandige verwerking-feedback Individuele maatregelen voor leren leren 2.4 Grenzen aan de zorg op onze locatie Op onze school wordt bij aanmelding van een leerling een intakeprocedure doorlopen. Bij deze intake wordt gebruik gemaakt van een protocol. Aan de hand van dit protocol wordt vervolgens bezien of de school in staat is de leerling op te nemen. Centraal in de besluitvorming staat het belang van het kind en de mogelijkheden van de school om het ontwikkelingsproces van het kind te kunnen ondersteunen. Wij gaan er van uit dat de leerling gedurende 8 jaar de noodzakelijke begeleiding moet kunnen krijgen. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 6

Als blijkt dat de mogelijkheden van de Achtbaan ontoereikend zijn om een aangemelde leerling goed te begeleiden, zal geen inschrijving plaatsvinden. Criteria om niet in te schrijven voor de Achtbaan zijn: - een leerling waarvoor één op één begeleiding noodzakelijk is - een leerling waarvoor lijfgebonden zorg noodzakelijk is. - de aanwezigheid van andere zorgvragende leerlingen in de betreffende klas - verpleging en verzorging zoals hulp bij het naar het toilet gaan, eten en drinken, medicatietoediening - de betreffende groep (enkelvoudig of combinatie) waarin de leerling geplaatst moet worden telt 25 leerlingen of meer. - onvoldoende uitrusting van het gebouw om de leerling te kunnen begeleiden Wanneer geconcludeerd moet worden dat de Achtbaan niet de plek is waar toereikend onderwijs gegeven kan worden, wordt in overleg met het Samenwerkingsverband Passend onderwijs een andere oplossing aangeboden. Het bovenstaande is ook van toepassing in het geval dat blijkt dat voor een al ingeschreven leerling op de Achtbaan dezelfde conclusie getrokken moet worden. Aanleiding hiertoe zal in de meeste gevallen ontstaan op het vlak van relatie, competentie, autonomie. Zie hiervoor hoofdstuk 7. 2.5 Groepsoverzicht Voor het opstellen van het groepsoverzicht werken we met een stappenplan: Stap 1: De intern begeleider stelt het formulier groepsoverzicht op met: - Laatste 2 VS-scores uit LOVS (groepsniveau) - Gewenste VS-score op groepsniveau komende toetsing (ambitie) o Deze score wordt bepaald door directie (overleg met IB), gebaseerd op historie groep + groeps- en schoolkenmerken - Landelijke normscores voor deze 3 toetsmomenten als vergelijking Stap 2: - Groepsleerkracht voorspelt gewenste groei per leerling (ambitie op kindniveau) Stap 3: - Groepsleerkracht clustert leerlingen op aanpak (basis/plus/intensief) Stap 4: - Groepsleerkracht vult onderwijsbehoeftes in o Waar nodig, maar ZEKER voor wie een snellere groei is gewenst dan de normgroei 2.6 Groepsplannen Elk leerjaar stelt het aanbod vast voor basis, intensief en plus voor de vakken rekenen, spelling, technisch- en begrijpend lezen en legt dit vast in leerstofdoelen. Elk leerjaar formuleert reken-, spelling-, technisch- en begrijpend lezendoelen. De leidraad vormt wat in hoofdstuk 4 staat. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 7

Het aanbod is een samenvatting van de methode voor dat vak en specifiek gemaakt voor de Dalton werkwijze door pedagogisch handelen, didactisch handelen en klassenmanagement toe te voegen. Door vervolgens de subgroepen uit het groepsoverzicht aan het basis-, intensieve- en plus aanbod toe te voegen ontstaat een groepsplan. Afhankelijk van de leeropbrengsten van de groep kan het aanbod voor basis-, intensief en plus tijdelijk bijgesteld worden. De analyse van de leerstofopbrengsten leidt tot reflectie op de kwaliteit van het onderwijs. Uit deze discussies komen verbeterpunten voort: leerstofaanbod, leertijd, didactisch- en pedagogisch handelen en klassenmanagement. In de groepsplannen worden opgenomen: De subgroepen voor rekenen, spelling, technisch- en begrijpend lezen De doelen Waarmee geoefend wordt Hoe rekening gehouden wordt met onderwijsbehoeftes Hoe er getoetst wordt Of het gestelde doel behaald is. 2.7 Instructieplanning De organisatie van onderwijs aan de subgroepen uit de groepsplannen voor rekenen, spelling, technisch- en begrijpend lezen wordt vastgelegd in een instructieplanning. Dit plan ligt op de instructietafel van de leerkracht en geeft aan welke (sub-)groepen tijdens groepslessen en het zelfstandig werken instructie van de leerkracht krijgen. 2.8 Schema zorgstructuur NB pcl is nu sb(a)o zorgstructuur obs de achtbaan 1. Groepsgegevens verzamelen leerkracht Groepsbespreking met ib-er formulier Groepsoverzicht pcl Onderzoeksvraag 2. Signaleren speciale onder- 3. Intakefase 4. Strategiefase 5. Onderzoeksfase lk. met ib-er en/of wijsbehoeften Onderzoeksvraag lk. met ib-er lk. met ib-er leerkracht nee nee nee buitenschoolse expertise nee formulier Groepsplan Intakeformulier Strategieformulier onderw ijskundigrapport let op! Indicatie en/of advies Bij afwijkende route extra ouder gesprek ja ja ja Eigen leerlijn ja ja ja Advies Informatie Intern Begeleider ja 6. Uitvoeren via instructieplanning ja = ik kan verder nee = volgende stap leerkracht formulier Instructieplanning Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 8

HOOFDSTUK 3 LEERRESULTATEN Leerresultaten Onderwijsprofiel in vaardigheidsscores, nieuwe norm In onderstaande tabel zijn de ondergrens en bovengrens opgenomen die horen bij de Basisgroep. In termen van vaardigheidsscore en daaronder in termen van 4D-waarde. Onder de resultaten is er ruimte voor de school om haar schoolnorm in te vullen. Spelling M3 E3 M4 E4 M5 E5 M6 E6 M7 E7 B/M8 E8 Landelijke norm 104-115 110-120 116-125 117-127 122-132 125-136 129-139 133-143 135-145 136-145 139-149 4D waarde 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 schoolresultaten 100-110 108-116 114-121 116-124 121-134 125-141 127-138 131-142 133-139 134-143 nb Technisch lezen M3 E3 M4 E4 M5 E5 M6 E6 M7 E7 B/M8 E8 Landelijke normdmt 13-32 21-51 34-71 46-77 56-85 61-89 71-93 77-97 80-102 83-105 85-107 4D waarde 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 schoolresultatendmt 15-44 21-52 46-74 61-92 67-99 80-96 Begrijpend lezen E3 M4 E4 M5 M6 M7 B/M8 Landelijke norm -13-10 3-24 8-30 16-37 23-42 34-57 42-71 4D waarde 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 Huidige schoolresultaten 4-24 10-39 21-41 23-49 47-77

Rekenen M3 E3 M4 E4 M5 E5 M6 E6 M7 E7 B/M8 Landelijke norm 21-47 33-56 41-65 52-75 62-85 70-92 75-98 83-101 91-110 96-116 103-121 4D waarde 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 Huidige schoolresultaten 14-41 28-52 25-50 39-68 64-85 68-92 71-87 83-96 86-106 90-113 101-116 woordenschat M3 E3 M4 E4 M5 E5 M6 E6 M7 E7 B/M8 E8 Landelijke norm 29-59 37-64 41-68 47-73 51-59 55-81 62-87 68-90 76-99 77-102 86-110 4D waarde 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 187-213 Huidige schoolresultaten 27-51 37-58 32-53 35-69 50-65 59-73 64-83 63-83 73-95 76-94 87-106 Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 10

Zie basisgroep. Toevoegen: verdiepingssommen uit / bij Alles Telt. HOOFDSTUK 4 - LEERSTOFAANBOD Rekenen 1-2 3 4 5 6 7 8 Plus Plusopdrachten bij bestaande ontwikkelingsmaterialen Uit de methode Alles Telt: Instructies: -Na het benoemen van het lesdoel en het uitvoeren van de doe- activiteit hebben deze kinderen zelf de keuze of ze met de basisinstructie meedoen, indien er nieuwe lesstof wordt aangeboden doet de plusgroep altijd mee. Uit de methode Alles Telt via Snappet: Instructies: -Na het benoemen van het lesdoel en het uitvoeren van de doeactiviteit hebben deze kinderen zelf de keuze of ze met de basisinstructie meedoen, indien er nieuwe lesstof wordt aangeboden doet de plusgroep altijd mee. Werk:Bij het begin van een blok maken de plusleerlingen de bloktoets geheel zelfstandig. Bij cijfer > 9: alleen verdiepingssommen uit Alles Telt verder: afweging maken voor plusbladen, Kien, verrijkingsstof ½ u per dag en/of les 5, 10, 15, 20, 25. Bij cijfer >8: alleen verdiepingssommen uit Alles Telt Verder wel maken: complete les 5, 10, 15, 20, 25. Werk: Bij het begin van een blok maken de plusleerlingen de bloktoets geheel zelfstandig. Bij cijfer > 9: alleen pluswerk via Snappet ½ u per dag; leerkracht geeft feedback op persoonlijke doelen=> leerling kiest hier passende stof bij. Bij cijfer >8: pluswerk via Snappet ½ u per dag; leerkracht geeft feedback op persoonlijke doelen Verder wel complete les 5, 10, 15, 20 en 25 op Snappet maken Deelname aan plusklas + aanvullende site werk en/of Snappet (verrijkingsstof) Basis Er is een beredeneerd aanbod ontwikkeld op basis van de rekendoelen. De rekenactiviteiten vinden plaats binnen de context van thema s. Er zijn vaste routines. De weektaak bevat rekenopdrachten passend bij het thema en de doelen. Uit de methode Alles Telt: -De leerling doet mee met de klassikale instructie. -Uit het boek worden alle basissommen gemaakt. Groep 4-5-6: van de lessen 5/10/15/20/25 kan de tweede helft als hoeveelheidsdifferentiatie ingezet worden. Buiten de methode: -Drie keer per week max. 15 min. klassikaal automatiseren vanuit met Sprongen Vooruit. - Oefenprogramma op de computer passend bij de lesdoelen. Organisatie: aftekenlijst. Groep 3: - Opdrachten voor automatiseren opgenomen in de inloopwerkjes. Groep 4 en 5 en 6: -Periodiek automatiseren via huiswerk (niet gedifferentieerd) Uit de methode Alles Telt via Snappet: -De leerling doet mee met de klassikale instructie. -Uit de basislessen worden alle sommen gemaakt. - Elke leerling werkt minstens ½ uur per week zelfstandig aan plusgedeelte Snappet - Van de les 5, 10, 15, 20 en 25 op Snappet wordt de helft gemaakt.

Intensief De leerling volgt het basisprogramma. De leerkracht maakt een selectie uit het volgende aanbod in kleine kring: -Verlengde instructie -Begeleide inoefening. Zie het gehele programma van de basisgroep. Aanpassingen: -Uit de basislessen worden veel sommen in de verlengde instructie gemaakt (selectie door leerkracht). - Voor de overige stof (zie basisgroep) maakte de leerkracht hoeveelheidsdifferentiatie. Uit de methode Alles Telt via Snappet: -De leerling doet mee met de klassikale instructie. -Uit de basislessen worden sommen alleen in de verlengde instructie gemaakt (selectie door leerkracht). - Elke leerling werkt minstens 5 x ½ uur per week zelfstandig aan plusgedeelte Snappet. Norm: 80% van de opgaven wordt goed gemaakt. Feedback na 1 dag. - Zie ook huiswerk op maat Diepte NB zie paragraaf 2.4. Het kan voorkomen dat vastgesteld wordt dat een leerling t/m groep 8 op de Achtbaan blijft, maar voor het vak rekenen de minimumdoelen van groep 8 niet zal kunnen halen. In dat geval zal een ontwikkelingsperspectief opgesteld worden. Als school kunnen we geen complete individuele leerlijn ontwerpen. Op basis van het uitstroomprofiel zal vastgesteld worden in welk aangepast tempo de leerlijn aangeboden kan worden. Voor de inhoud wordt dan bij voorkeur de intensieve aanpak van een lager leerjaar gekozen. De klassikale instructie is dan vervangen door instructie op niveau. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 12

Spelling 1-2 3 4 5 6 7 8 Plus Plusopdrachten bij bestaande ontwikkelingsmaterialen en materialen speciaal voor het plusaanbod. - De kinderen volgen de basisinstructie en maken de basisdictees. - Verwerking instructie via het zonwerkboekje en het ringboekje raket van VLL. - Toepassingsopdrachten via Feestneus en stelopdrachten bij thema s. Spellingmethode: Gr 4-6 Spelling in beeld 2 Gr 7-8 Spelling Beeld Snappet De leerling doet mee bij het signaaldictee. De leerling mag meedoen met de klassikale instructie. Na het signaaldictee: - score 100 %: geen spelling vervolg (mag wel) - score 90-99% : helft van vervolg spellingopgaves -score 80-89%: alle opgaves maken - score onder 80%: vervolg werk met directie controle en verbeteropdrachten alle leerlingen maken controledictee - voor rapportage - voor bepalen van reteaching. Basis Activiteiten vinden plaats binnen de context van thema s. Er zijn vaste routines in gebruik zoals de het ankerverhaal, de verteltafel, de lettermuur, het woordweb. - De kinderen volgen de basisinstructie en maken de basisdictees. - Verwerking binnen methode VLL Spellingmethode: Gr 4-6 Spelling in beeld 2 Gr 7-8 Spelling Beeld Snappet 1. De leerling doet mee met de klassikale instructie, indien deze door leerkracht als noodzakelijk wordt gezien. 2. Het signaaldictee wordt zo vroeg mogelijk aan het begin van het blok gemaakt. De weektaak bevat opdrachten voor de ontwikkeling van het fonemisch bewustzijn passend bij het thema en de leerlijn fonemisch bewustzijn. 3. Na het signaaldictee: - score 100 %: geen spelling vervolg (mag wel) - score 90% : helft van vervolg spellingopgaves -score 80%: alle opgaves maken - score onder 80%: vervolg werk met directie controle en verbeteropdrachten 4. alle leerlingen maken controledictee - voor rapportage - voor bepalen van reteaching. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 13

Intensief Preteaching en verlengde instructie passend bij de klassikale instructie. De leerling volgt het basisprogramma. De leerkracht maakt een selectie uit het volgende aanbod: -Verlengde instructie -Begeleide inoefening. Spellingmethode: Gr 4-6 Spelling in beeld 2 Gr 7-8 Spelling Beeld Snappet De leerling volgt het basisprogramma. Vervolgens: De leerkracht maakt een selectie uit het volgende aanbod: -Verlengde instructie -Begeleide inoefening. Diepte Voor leerlingen bij wie dyslexie is vastgesteld dient een afwijkende aanpak uitgevoerd te worden. Van belang is dat een goed afweging wordt gemaakt over mate van oefenen en ruimte voor compenserende technieken. Meestal zal een controledictee niet gebruikt worden voor het geven van een cijfer. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 14

Technisch lezen Plus 1-2 3 4 5 6 7 8 Plusopdrachten bij bestaande ontwikkelingsmaterialen en materialen speciaal voor het plusaanbod. Leerling volgt basisinstructie, mag zelf bepalen wanneer hij aan eigen taak begint. Verwerking op zonniveau VLL + thematische opdrachten in vervolg-werk. Tweede half jaar tutor-lezen met groep 8. Volgt Estafette aanpak 3 Stillezen 2x per week een half uur + structurele activiteiten m.b.t. leesbeleving. Extra groep 4: Tutorlezen eerste half jaar met groep 8, 2x een haf uur per week. Leerling volgt het basisaanbod. Deelname aan plusklas vanaf groep 5 Basis Er is een beredeneerd aanbod ontwikkeld op basis van de leerlijn uit de map Fonemisch bewustzijn. Deze activiteiten vinden plaats binnen de context van thema s. Er zijn vaste routine s in gebruik zoals de het ankerverhaal, de verteltafel, de lettermuur, het woordweb. De weektaak bevat opdrachten voor de ontwikkeling van het fonemisch bewustzijn passend bij het thema en de leerlijn fonemisch bewustzijn. Kinderen volgen de basis-instructie. Verwerking op maan- of raket niveau VLL + thematische opdrachten in vervolg-werk. Tweede half jaar tutor-lezen met groep 8. Volgt Estafette aanpak 2: -werkboek met korte instructie en zelfstandige verwerking. -vloeiend en vlot. -flitswoorden -leesboek Zelf lezen 2x per week een half uur + structurele activiteiten m.b.t. leesbeleving. Extra groep 4: Tutorlezen eerste half jaar met groep 8, 2x een haf uur per week. Estafette aanpak 2 Stillezen 3x per week een half uur + structurele activiteiten m.b.t. leesbeleving. Na elke vakantie een boek naar keuze thuis lezen en daarmee een boekpresentatie voorbereiden of een boekverslag maken hierbij worden coöperatieve werkvormen toegepast. Tekstbehandeling zaakvakken (coöperatief). Extra groep 8: Eerste half jaar tutor-lezen met groep 4 2x per week een half uur. Tweede half jaar tutor-lezen met groep 3 2x per week een half uur. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 15

Intensief Preteaching en verlengde instructie passend bij de klassikale instructie. Leerling volgt de basis instructie + thematische opdrachten in vervolgwerk. De leerkracht maakt een selectie uit het volgende aanbod: - Steraanpak VLL -Veilig in stapjes. Volgt Estafette aanpak 1: - werkboek met verlengde instructie (voor-koor-zelf) en begeleide inoefening. -vloeiend en vlot. -flitswoorden -leesboek stillezen 3x per week een half uur + structurele activiteiten m.b.t. leesbeleving. Leerling volgt het basisprogramma. Extra groep 4: Tutorlezen eerste half jaar met groep 8, 2x een haf uur per week. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 16

Begrijpend lezen Plus 1-2 3 4 Vanaf januari Zie basis. Vragen n.a.v. een tekst en woordkeus worden aangepast aan niveau leerling. Basis-instructie, verwerking met zon-materialen VLL. Opdrachten BL bij thematisch vervolgwerk. Nieuwsbegrip niveau AA Veel aandacht voor modelende instructie. 5 6 7 8 Nieuwsbegrip niveau A Korte modelende instructie, daarna zelfstandig Nieuwsbegrip XL Nieuwsbegrip niveau B Korte modelende instructie, daarna zelfstandig Studievaardigheden op Snappet: Korte instructie, daarna zelfstandig werken. Feedback via Snappet Tijdslimiet minstens ½ uur Woordenschat op Snappet: Korte instructie, daarna zelfstandig werken. Feedback via Snappet Tijdslimiet ½ uur Deelname aan plusklas CITO-hulpboeken worden zelfstandig gemaakt en kort nabesproken (waar mogelijk via banende instructie verrijken) Basis Het behandelen van teksten via interactief voorlezen. n.a.v. deze teksten activiteiten rond om woordenschat, lees-begrip en lees-beleving. Basis-instructie, verwerking met maan- en raket materialen VLL. Nieuwsbegrip niveau AA Veel aandacht voor modelende instructie. Nieuwsbegrip niveau B Veel aandacht voor modelende Nieuwsbegrip niveau A instructie Veel aandacht voor modelende Studievaardigheden op Snappet: instructie Banende instructie, daarna zelfstandig werken. Feedback via Snappet Tijdslimiet ½ uur Woordenschat op Snappet: Banende instructie, daarna zelfstandig werken. Feedback via Snappet Tijdslimiet ½ uur Nieuwsbegrip XL (wordt soms thuis gemaakt) Cito hulpboeken worden gezamenlijk gemaakt (modeling of sturende instructie) Intensief Preteaching van het basisaanbod in de kleine kring Basis-instructie, verwerking met maan materialen VLL +verlengde instructie en begeleide inoefening.. Nieuwsbegrip niveau AA Veel aandacht voor modelende instructie. Nieuwsbegrip niveau A Veel aandacht voor modelende instructie. Nieuwsbegrip XL Nieuwsbegrip niveau B Veel aandacht voor modelende instructie + begeleide verwerking. Studievaardigheden op Snappet: Banende instructie, daarna zelfstandig werken. Feedback via Snappet, direct controleren door lkr Tijdslimiet ½ uur Woordenschat op Snappet: Korte instructie, daarna zelfstandig werken. Feedback via Snappet direct controleren door lkr Tijdslimiet ½ uur (wordt eventueel thuis gemaakt) Cito hulpboeken: - Thuis vooraf laten bespreken. Zie huiswerkbeleid. - Samen met de basisgroep mbv modeling maken en bespreken Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 17

HOOFDSTUK 5 LEERTIJD 5.1. Leertijd is in ons Dalton onderwijs moeilijk voor een hele groep aan te geven: Voor het basisaanbod bestaat de leertijd voor een vak uit: De tijd die aan klassikale instructie besteed wordt. De tijd die aan verwerking tijdens het zelfstandig werken besteed wordt. Daar de taken ook binnen het basis aanbod op maat zijn is dat niet globaal aan te geven. De tijd die aan het vak besteed wordt tijdens het keuzewerk. Voor het intensieve aanbod bestaat de leertijd voor een vak uit: De tijd die aan preteaching besteed wordt De tijd die aan klassikale instructie besteed wordt. De tijd die aan verlengde instructie en/of begeleide inoefening besteed wordt De tijd die aan verwerking tijdens het zelfstandig werken besteed wordt. Daar de taken ook binnen het intensieve aanbod op maat zijn is dat niet globaal aan te geven. De tijd die aan het vak besteed wordt tijdens het het keuzewerk. Voor het plusaanbod bestaat de leertijd voor een vak uit: De tijd die deelgenomen wordt aan de instructie (korter dan bij het basisaanbod) De tijd die aan verwerking tijdens het zelfstandig werken besteed wordt (compacte taak+ verrijking) De tijd die aan het vak besteed wordt tijdens het werken aan het keuzewerk. De tijd die aan het vak besteed wordt in de plusklas Als bijlage is wel onze urentabel per vak en leerjaar opgenomen als leidraad. 5. 2. Onder extra leertijd verstaan wij: De tijd die voor extra instructie (preteaching of verlengde instructie) en begeleide inoefening vrijgemaakt wordt tijdens zelfstandig werken van de andere kinderen Extra leertijd buiten de klas Huiswerk op maat (zie bijlage) In de volgende tabellen wordt de leertijd en extra leertijden per vak aangegeven. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 18

Leidraad urentabel Vak/vormingsgebied A Brede ontwikkelingsbevorderende activiteiten Hele groep diverse doelen 3,75 1en2 3 4 5 6 7 8 voorlezen tijdens hapje 2,5 1,25 1,25 1,25 1,25 0,75 0,75 sociaal / emotioneel 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 Kleine groepsactiviteiten / keuzewerk 7,25 2 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 B Taalontwikkeling Mondelinge taalvaardigheid Leesvaardigheid C totaal spreekbeurt 0,25 0,25 0,25 0,5 0,5 gesprek 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 technisch lezen en leesbeleving 5 2,5 2,5 2 2 2 begrijpend lezen 1 2 2 2 2 studievaardigheid 0,5 0,5 Schrijfvaardigheid 1,25 1 0,25 0,25 Spelling 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 Taalbeschouwing / woordenschat 2,75 3,25 3,25 3,25 3,25 3,25 Engelse Taal Mondelinge/ leesvaardigheid 0,5 0,5 0,5 D Rekenen en wiskunde Vaardigheden Cijferen Verhoudingen en procenten 5 5 5 5 5 5 Breuken en decimalen Meten / meetkunde E Orientatie op mens en wereld Aardrijkskunde Geschiedenis Samenleving 1 2 2,25 2,25 2,5 2,5 Techniek / Milieuw Gezond en redzaam gedrag / verkeer Natuuronderwijs F Lichamelijke opvoeding 4,75 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 G Kunstzinnige vorming 5 2 2 1,5 1,5 1,25 1,25 Pauze 1,25 1,25 1,25 1,25 1,25 1,25 1,25 Totaal 25 25 25 25 25 25 25 NB op ma/vr gym+kleine pauze samen 1,5 u (excl voorlezen) Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 19

Extra leertijd Rekenen Plus 1-2 3 4 5 6 7 8-20 minuten per week rekenopdrachten + instructie in de plusklas Basis Intensief - Indien organisatorisch mogelijk preteaching voorafgaand aan de klassikale instructie - Verlengde instructie en/of begeleide inoefening tijdens het zelfstandig werken - Begeleide inoefening tijdens circuits - Huiswerk op maat - Preteaching voorafgaand aan de klassikale instructie - Verlengde instructie en/of begeleide inoefening tijdens het zelfstandig werken - Huiswerk op maat Extra leertijd Spelling Plus 1-2 3 4 5 6 7 8 Basis Intensief Verlengde instructie voor fonemisch bewustzijn tijdens zelfstandig werken - Verlengde instructie en/of begeleide inoefening tijdens het zelfstandig werken - Huiswerk op maat Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 20

Alle kinderen doen in de eerste helft van het schooljaar 2x per week 20 min. aan tutorlezen met groep 8 ll. Alle kinderen doen in de tweede helft van het schooljaar 2x per week 20 min. aan tutorlezen met groep 8 ll. Extra leertijd Technisch lezen Plus 1-2 3 4 5 6 7 8 3x per week 8 min. feedback Basis 3x per week begeleide inoefening. Extra instructie via aanpak 2 van Estafette tijdens zelfstandig werken, 4x 10 min. per week Intensief Verlengde instructie voor fonemisch bewustzijn tijdens zelfstandig werken door lkr. + kl. ass. 5x per week verlengde instructie en begeleide inoefening in de klas Extra instructie via aanpak 3 van Estafette tijdens zelfstandig werken, 4x 20 min. per week. Extra leertijd Begrijpend lezen Plus Basis Intensief 1-2 3 4 5 6 7 8 Preteaching modellen + verlengde instructie en begeleide inoefening 30 minuten per week. Nieuwsbegrip XL wordt als huiswerk opgedragen Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 21

HOOFDSTUK 6 DIDACTISCH HANDELEN 6.1 Het rooster: Lessen en werken aan weektaak In Dalton onderwijs staan in grote lijnen de volgende activiteiten op het rooster: Instructies voor de verschillende vakken gevolgd door een gezamenlijke verwerking waarbij tijdens die instructie en verwerking zo veel mogelijk gebruik gemaakt wordt van coöperatieve werkvormen Zelfstandig werktijd waarin gewerkt wordt aan opdrachten van diverse vakken middels de weektaak op met persoonlijke aanpassingen. De kinderen plannen zelf de volgorde van het te maken werk en registreren zelf het gemaakte werk. Kinderen kijken waar mogelijk werk zelf na. In de weektaak is altijd keuzewerk opgenomen. Tijdens het zelfstandig werken krijgen de subgroepen uit de groepsplannen volgens een vaste planning verlengde instructie en/of begeleide inoefening en feedback. Groepsgebonden lessen, zoals: gym, buitenspel, expressieve vakken, gespreksmomenten / presentaties, kanjertraining,. 6.3 Didactische elementen: 1. Werken met kinddoelen. Het streven is kinderen zoveel mogelijk eigenaar van hun leerproces te laten zijn. Het werken met kinddoelen draagt daar aan bij. Lessen worden gestart met het benoemen van het kinddoel. De kinddoelen vanaf groep 3 hangen zichtbaar in de klas. Na de toets wordt, zoveel mogelijk met de kinderen, bepaald welke doelen al behaald zijn en welke nog niet. Kinderen in hogere leerjaren krijgen de gelegenheid oefenstof te zoeken bij de kinddoelen die nog niet behaald zijn. 2. Inzet coöperatieve werkvormen (zie Dalton handboek) Coöperatieve werkvormen worden ingezet om: - Effectief het doel van de les te bereiken - Sociale vaardigheden te ontwikkelen in zinvolle situaties - Samenwerken structureel te oefenen - Tegemoet te komen aan bewegingsdrang - Overlegsituaties over leerstof uit te lokken. Op leerling niveau uitleggen, overleggen, discussiëren en samenvatten draagt efficiënt bij aan het ontwikkelen van kennis en vaardigheden 3. Bepalen welke instructie bij welk doel past: - Sturende instructie. Tijdens sturende instructie is de leerkracht leidend, stap voor stap aan het uitleggen. Geschikt voor het aanbieden van nieuwe stof. - Banende instructie, tijdens deze instructies is veel ruimte voor de inbreng van kinderen, de leerkracht stelt prikkelende vragen. - Modellen, de leerkracht demonstreert de strategieën om tot een oplossing te komen. De leerkracht staat model voor een goede lezer, rekenaar etc. 4. Extra instructie voor het intensieve aanbod: Pre-teaching voorafgaand aan de klassikale les gevolgd door een verwerking die start met begeleide inoefening en gevolgd wordt door Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 22

zelfstandige verwerking + feedback, is de meest effectieve vorm van extra instructie aan kinderen die in de subgroepen van het intensieve aanbod zitten. Didactisch handelen 1-2 3 4 5 6 7 8 Plus De zeer sterke pluskinderen maken voor sommige vakken de toets, bepalen welke doelen ze nog niet beheersen, werken deze hiaten weg en vervolgen hun eigen leerlijn. Andere pluskinderen volgen de instructie en de coöperatieve werkvormen afhankelijk van het soort les. Tijdens de ene les gaan ze eerder aan hun eigen opdrachten beginnen dan in de andere les. Kiezen hun eigen oplossingsstrategieën Krijgen een verwerking op maat, zie bij leerstofaanbod. Maken op hen afgestemde opdrachten (dus niet eerst de basisopdrachten en daarna nog eens extra opdrachten). Vanaf groep 5: leerlingen die bij RW en BL zeer goede resultaten behalen nemen vaak deel aan de plusklas. Basis Zie Didactisch Model (zie volgende pagina) Intensief Krijgen vooral sturende en modellende instructies. Leren één oplossingsstrategie. Het streven is deze kinderen pre-teaching voorafgaand aan de klassikale les te geven. Krijgen verlengde instructie en of begeleide inoefening na de klassikale les tijdens het zelfstandig werken. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 23

Didactisch Dalton model REKENEN/TECHISCH LEZEN/BEGRIJPEND LEZEN/SPELLING Voorbereiding van een blok: DE INHOUD 1. Formuleer de kinddoelen die in het blok behaald moeten worden, maak een doelenblad (toets) en maak relevante doelen zichtbaar. Maak de doelen zichtbaar tijdens de instructie, en gebruik ze in de evaluatie van de les. 2. Zoek de oefenstof bij de kinddoelen, pas de lessen aan de kinddoelen aan. 3. Zoek oefenstof die relevant is, schrap wat nutteloos is. 4. Bepaal: Wat instructie van nieuwe stof is, bereid voor deze lessen een sturende instructie voor Wat verkennende stof is, bereid voor deze lessen een banende instructie voor Wat inoefenen/herhalen is en bepaal welke instructie hiervoor nodig is Hoe je de toets aanpakt 5. Kan preteaching structureel ingezet worden? Dit is het streven omdat dit uiterst effectief is. Zet preteaching in indien de organisatie/planning het toelaat. 6. Bepaal welke coöperatieve werkvormen je tijdens instructie en de terugkoppeling toepast. 7. Bepaal wanneer de plusgroep tijdens de instructie aan de verwerking mag beginnen, zij hoeven niet de hele instructie te volgen. 8. Bepaal per lessenblok wat samen geoefend wordt tijdens de fase inoefenen en wat in de taak, tijdens de fase zelfstandig werken, verwerkt wordt. 9. Overdenk de inhoud van de verlengde instructie voor dit blok. Na verlengde instructie is het belangrijk dat de kinderen zelfstandig met de net geïnstrueerde stof verder gaan om te ervaren dat de gevraagde opgaven ook zelfstandig gemaakt kunnen worden., waarna ze feedback krijgen. 10. Overdenk met welke kinderen begeleide inoefening plaats vindt. Na begeleide inoefening is het belangrijk dat kinderen zelfstandig met de net ingeoefende stof verder gaan om te ervaren dat de gevraagde opgaven ook zelfstandig gemaakt kunnen worden, waarna ze feedback krijgen. DE PLANNING Maak een instructieplanning van het blok op basis van het bovenstaande. Betrek bij de uitvoering van je lessen de fasen van de effectieve instructie. LEG ALLE AANPASSINGEN VAST VOOR HET VOLGENDE SCHOOLJAAR!

BIJ JE EIGEN VOORBEREIDING EN UITVOERING VAN LESSEN VOLG JE DE VOLGENDE FASEN (gebaseerd op effectieve instructiemodel): Fasen van een les INTRODUCTIE Voorbereiding Hoe activeer je de voorkennis? (Terugblik) Instructie nieuwe stof Aard les Verkenneninoefenenherhalen Toetsen Tijdens de les Geef de start van de les aan Maak het kinddoel duidelijk Geef aan welk gedrag je verwacht Vertel de opbouw van de les Sturend of banend? Modellen of uitleg? INSTRUCTIE Voorbereiding Welke opdracht geef je om de kinderen te laten meedoen? Laat je dit individueel doen of via een coöperatieve werkvorm? Laat je leerlingen hardop aanpak formuleren? Tijdens de les Geef aan welk gedrag je verwacht Zorg voor een samenvatting (sturend of banend) INOEFENEN Voorbereiding Verloopt het inoefenen individueel of via een coöperatieve werkvorm? Tijdens de les Geef aan welk werkgedrag je verwacht Bereid kinderen voor op een beurt Geef feedback op antwoorden, werk, handelingen Hanteer de stoplichtafspraken Geef aan welk werkgedrag je verwacht ZELFSTANDIG Tijdens de les Geef aan hoeveel tijd er is WERKEN AAN Geef verlengde instructie DE TAAK Geef begeleide inoefening Wees af en toe beschikbaar voor vraagteken Evalueer het werkgedrag EVALUATIE Tijdens de les Evalueer het kinddoel: is dit bereikt en waar zie/merk je dat aan? Vat samen (sturend of banend) Geef het einde van de les aan Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 25

HOOFDSTUK 7 PEDAGOGISCH HANDELEN Pedagogisch handelen (algemeen) Het pedagogisch handelen van onze leerkrachten is afgestemd op het versterken van de drie basisbehoeften van de kinderen, te weten: relatie, competentie en autonomie. Relatie: De kinderen voelen zich geaccepteerd. Ze horen erbij. Ze zijn welkom. Ze voelen zich veilig. Er wordt mèt de kinderen gepraat en niet alleen óver hen. Samen met kinderen wordt teruggekeken hoe hun werkinzet en gedrag leiden tot een goed vervolg. Leerkrachten geven Kanjertrainingen met grote regelmaat. Leerkrachten hanteren structureel coöperatieve werkvormen, mede waardoor kinderen sociaal gedrag leren. Dit komt de relatie tussen de kinderen onderling zeer ten goede en zorgt voor een positieve groepsdynamiek. Competentie: De kinderen ontdekken dat ze de taken die ze moeten doen aan kunnen omdat de leerkrachten de taken op hen afstemmen en zorgen voor succeservaringen. Autonomie: Leerkrachten geven ruimte aan het autonomie gevoel van hun kinderen. Ze honoreren initiatieven van kinderen. Ze waarderen ideeën van kinderen en wat ze ermee doen. Ze dagen kinderen uit om eigen oplossingen te bedenken. Ze laten de kinderen zelf keuzes maken bij het doen van taken. Ze laten de kinderen meebepalen bij de inrichting van het lokaal en vertrouwen organisatorische zaken aan kinderen toe. Leerkrachten besteden aandacht aan wat in de leerlingenraad is besproken. Kinderen willen eigenaarschap: Ze willen verantwoordelijk zijn voor hun gedrag en leren. Leerkrachten richten hun onderwijs zó in dat kinderen initiatief kunnen nemen, keuzes krijgen en kunnen maken, verantwoordelijkheid kunnen nemen en hun eigen ontwikkeling kunnen sturen. En dit alles binnen een duidelijke structuur: Vrijheid in gebondenheid. De wijze waarop de drie basisbehoeften relatie, competentie en autonomie op de Achtbaan worden vormgegeven is gebaseerd op de volgende kernwaardes uit het Dalton onderwijsconcept: Samenwerken Reflectie Zelfstandigheid Verantwoordelijkheid (vrijheid in gebondenheid) De inrichting van het onderwijs heeft als doel door de dag heen, naast het onderwijs in de diverse vakken, een appèl te doen op de ontwikkeling van relatie, competentie en autonomie. Deze drie aspecten kunnen ook vertaald worden in: samenwerken, zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Zie ook Daltonhandboek voor de doorgaande lijnen. Middelen voor pedagogisch handelen 1. Belangrijke middelen in onze pedagogische aanpak: De leerkracht is kritisch op eigen handelen en heeft daarbij de instelling dat het eigen handelen hèt instrument is om doelen op het gebied van gedrag te bereiken. De aanpak van gedrag is door de hele school hetzelfde. Leerkrachten zijn verantwoordelijk voor alle kinderen en hanteren allemaal dezelfde aanpak. Groepsregels zijn zichtbaar en er wordt aan gerefereerd Vanaf groep 1 structureel aan een positieve groepsdynamiek werken met inzet van vaardigheden vanuit de Kanjertraining Structureel coöperatieve werkvormen inzetten Consequent benoemen gewenst gedrag Direct optreden bij uitlachen, pesten, buiten sluiten Hoge doelen stellen. Kinderen de voldoening laten voelen van het stellen en halen van een hoog doel.

Succeservaringen uitlokken, dit leidt tot zelfvertrouwen. Wederkerigheid: Wat jij tegen een leerling zegt, moet een leerling ook tegen jou kunnen zeggen. Pedagogische gesprekken hebben tot doel kinderen naar hun eigen gedrag te laten kijken. Daar hoort straffen niet bij. Feedback is voor 80% deel positief en vooral gericht op het proces: Klein corrigeren, groot complimenteren. Dus: gewenst gedrag belonen, zowel groepsgericht als individueel Het gedrag en niet het kind afkeuren Tutorleren inzetten Leerlingenraad organiseren Kanjervolgsysteem zorgvuldig toepassen 2. Aanpak grensoverschrijdend gedrag: Als grondhouding geldt altijd: Negatief gedrag negeren, positief gedrag belonen. Grensoverschrijdend gedrag consequent en volgens hetzelfde stappenplan aanpakken. Zorgen vroeg delen met bouwcollega / IB / directie / teamvergadering Ouders/verzorgers direct informeren (wees eerste boodschapper ) Kinderen aanspreken op ongewenst gedrag wordt bij voorkeur buiten de waarneming van de rest van de klas gedaan en in ieder geval dicht bij het kind (niet over de groep heen schreeuwen naar een kind). Mèt kinderen praten: in voorkomende gevallen frequent gesprekken doen en de uitkomst vastleggen in kindplannen gebaseerd op sociaal gedrag. Ouders worden altijd betrokken bij het opstellen van een kindplan en de evaluatie er van. Aanpak pedagogisch handelen In het overzicht op de volgende pagina s wordt het pedagogisch handelen van de leerkracht verder uitgewerkt. Daarbij is er uitgegaan van de basisaanpak en de intensieve aanpak. Deze sluiten elkaar in vrijwel alle gevallen niet uit en moeten in samenhang gezien worden. Sommige kinderen zijn gebaat bij sterk weloverwogen pedagogisch handelen van de leerkracht. Voor deze kinderen is het goed om een bewustere (intensieve) aanpak voor ogen te hebben. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 27

Pedagogisch handelen gericht op de relatie Aanpak basisgroep - De leerkracht is als eerste aanwezig in de klas (ook na de pauze) en verwelkomt ieder kind met dezelfde intentie. - Aan het eind van de dag staat de leerkracht bij de deur en zegt alle kinderen gedag met dezelfde intentie. - De leerkracht kijkt de kinderen aan als hij met hen spreekt. - De leerkracht benoemt gewenst gedrag. - De leerkracht geeft het voorbeeld aangaande de omgangsregels - Groeps-(vanaf leerjaar 3) en Kanjerregels regels hangen in de klas. - De leerkracht is kritisch op eigen handelen en heeft daarbij de instelling dat het eigen handelen een instrument is om doelen te bereiken. - De leerkracht past non-verbale communicatie bewust toe bijvoorbeeld: - regelmatig lachen/ontspannen gezicht - open en actieve houding (handen naast lichaam, niet gekruist, plek in de groep innemen, niet achter het bureau blijven hangen) - De leerkracht observeert de onderlinge interactie tussen kinderen in de groep op waarneembare gedragselementen zoals (manier van) praten met elkaar en met wie, lichamelijk contact tussen kinderen, seinen. De leerkracht spreekt kinderen direct aan op concreet waarneembaar gedrag en wijst nooit t kind af maar zijn gedrag: - direct: ik zie dat. - dat geeft mij.. gevoel - snap je dat? Ja- niet meer doen/nee wat snap je niet/korte herhaling om het af te sluiten - nee ik wil dat je erover nadenkt - wil dit gedrag niet meer ( geen discussie) - De leerkracht past bewust de principes van gedragsbeïnvloeding toe afhankelijk van de situatie en het doel: - Positief gedrag belonen individueel en/of groep - Voorbeeldgedrag laten zien - Negeren van gedrag - Bij negatief gedrag grenzen aangeven / consequentie aangeven en uitvoeren - Na een vakantie maakt de leerkracht een andere groepssamenstelling. Er worden groepen van bij voorkeur 4 kinderen samengesteld. De leerkracht maakt beredeneerde keuzes bij het samenstellen van groepjes kinderen om het samenwerken te bevorderen en om invloed uit te oefenen op de onderlinge relaties.. - De leerkracht hanteert consequent het pestprotocol en maakt gebruik van Kanjervaardigheden - De leerkracht praat alleen met betrokkenen over de kinderen en hun thuissituatie. Aanpak intensieve groep (is aanpak basisgroep, aangevuld met hieronder) - De leerkracht spreekt zijn interesse wekelijks (of vaker) uit naar de leerling over schoolwerk, spel en culturele achtergronden. - De leerkracht deelt zijn ervaringen in voldoende regelmaat met ouders/verzorgers - De leerkracht signaleert onzekerheid bij de leerling in leer- en gedragssituaties en ondersteunt de leerling in zijn behoefte aan veiligheid en acceptatie door dingen samen en/of voor te doen. - De leerkracht voert frequent gesprekken en legt de uitkomst vast in Parnassys en zo nodig met de leerling samen schriftelijk vast. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 28

Pedagogisch handelen gericht op de competentie Basis Intensief Aangevuld op basis: - De leerkracht spreekt zijn vertrouwen uit in de kinderen in het omgaan met elkaar. Hij gaat hierbij uit van hoge, maar realistische verwachtingen. - De leerkracht laat zien, dat hij het gewenste gedrag heeft opgemerkt in woord en gebaar. Bijvoorbeeld door een duim op te steken. - De leerkracht sluit elk dagdeel (eventueel les) af met positieve feedback op het gewenst gedrag, gericht op het werk dat de kinderen hebben gedaan (product gericht). - De leerkracht sluit elk dagdeel (eventueel les) af met positieve feedback op de inzet van de kinderen en op het sociaal emotioneel functioneren (proces gericht). - De leerkracht spreekt met de kinderen over hun talenten om hen bewust te maken van hun mogelijkheden. - De leerkracht bespreekt met een leerling zijn gedragsmogelijkheden en ondersteunt hem door vertrouwen uit te spreken in zijn capaciteiten. - De leerkracht schrijft het bereiken van gewenst gedrag toe aan inzet van de leerling zelf. - De leerkracht vergelijkt de ontwikkeling van de leerling met zichzelf. - De leerkracht deelt zijn ervaringen in voldoende regelmaat met ouders/verzorgers; dit wordt vastgelegd in Parnassys. - De leerkracht signaleert onzekerheid bij de leerling in leer- en gedragssituaties en ondersteunt de leerling in zijn behoefte aan veiligheid en acceptatie door dingen samen en/of voor te doen. - De leerkracht voert frequent gesprekken en legt de uitkomst vast in Parnassys en zo nodig met de leerling samen schriftelijk vast. Pedagogisch handelen gericht op autonomie Basis - De leerkracht daagt alle kinderen uit om aan het woord te komen en geeft de kinderen de ruimte om hun gedachten en gevoelens onder woorden te brengen. - De leerkracht herinnert de kinderen via complimenten aan de opgestelde gedragsregels. - De leerkracht geeft de kinderen (vanaf groep 3) de ruimte om mee te denken en beslissen over de inrichting van het lokaal. - De leerkracht laat de kinderen (vanaf groep 3) mee denken en mee beslissen over (bijvoorbeeld feestelijke) activiteiten in de groep. - De leerkracht creëert onderwijsleersituaties, bijvoorbeeld een presentaties, waarin kinderen elkaar de ruimte geven voor een eigen inbreng, en waardeert die positief. - De leerkracht zorgt voor werkvormen, die ervoor zorgen dat de kinderen vorm kunnen geven aan hun eigen keuzes. Bijvoorbeeld het maken van een bouwwerk, het plakken van een collage, het schrijven van een verhaal, etc. - De leerkracht bespreekt met de kinderen hoe zij om kunnen gaan met kinderen in de groep die extra onderwijsbehoeften hebben en maakt hierover afspraken. Intensief Aangevuld op basis: - De leerkracht bespreekt met de kinderen het verantwoordelijk zijn voor elkaar. - De leerkracht bespreekt met de kinderen hoe zij zelfstandig hun problemen kunnen oplossen. - De leerkracht bespreekt met de kinderen hoe hij omgaat met verschillen tussen kinderen wat betreft zelfstandigheid en het dragen van verantwoordelijkheid. - De leerkracht deelt zijn ervaringen in voldoende regelmaat met ouders/verzorgers - De leerkracht voert frequent gesprekken en legt de uitkomst vast in Parnassys en zo nodig met de leerling samen schriftelijk vast. Onderwijsprofiel obs de Achtbaan schooljaar 2014-2015 dd 3-11-2014 29