CHECKLIST DIFFERENTIATIE IN DE SCHOOL. Op schoolniveau zijn afspraken gemaakt over: (voor zover van toepassing in de visie op differentiëren)

Transcriptie

1 CHECKLIST DIFFERENTIATIE IN DE SCHOOL Elementen effectief onderwijs 1. Differentiëren in Schooldoelen Op schoolniveau zijn afspraken gemaakt over: (voor zover van toepassing in de visie op differentiëren) De school stelt doelen vast voor leerlingen die het 1F en 2F niveau zullen behalen. schoolniveau De school stelt doelen uit de Passende Perspectieven vast voor leerlingen die het 1F niveau niet zullen behalen. 2. Differentiëren in Tijd De school heeft afspraken gemaakt over het inroosteren van voldoende tijd voor leerlingen, zodat alle leerlingen de doelen kunnen bereiken. De school heeft afspraken gemaakt over het effectief benutten van de invulling van de ingeroosterde tijd. 3. Differentiëren in Instructie De school heeft afspraken gemaakt over het gebruik maken van instructiemodellen waardoor differentiatie mogelijk is. De school gebruikt het Interactieve, Gedifferentieerde, Directe, Instructie model Plus (IGDI+). Dat is een lesstructuur, dat structuur geeft aan de uitvoering van een activiteit of les. In dit model krijgt zowel de zorg- als plusleerling instructie en/of begeleiding. De school gebruikt het GRRIM model. Dat is een lesstructuur dat structuur geeft aan het begeleiden en monitoren van het denken van leerlingen. 4. Differentiëren in Aanbod De school heeft afspraken gemaakt over de aanschaf en het gebruik van middelen en materialen voor leerlingen die extra instructie, oefening en herhaling nodig hebben. De school heeft afspraken gemaakt over de aanschaf en het gebruik van middelen en materialen voor leerlingen met een ontwikkelingsvoorsprong en die hoogbegaafd zijn. 5. Monitoring De school evalueert het onderwijs regelmatig om vast te stellen of de gestelde doelen worden behaald en wat de overige effecten zijn van het onderwijs. De school beoordeelt en waardeert de uitkomsten van de evaluatie om het onderwijs af te stemmen op de leer- en ontwikkelbehoefte van alle leerlingen. Samenvatting en Schoolniveau:

2 Checklist: Differentiatie in de groep(en) Elementen effectief onderwijs Wat: leraren maken gebruik van Hoe: leraren beschikken over vaardigheden, waardoor differentiëren doelgericht is. school en/of groepsniveau 1. Differentiëren in lesdoelen 2. Differentiëren in Tijd De leraar streeft ernaar, dat alle leerlingen de lesdoelen bereiken. Hij differentieert in product en procesdoelen en de formulering van het lesdoel. De leraar kent de doelen. De leraar maakt keuzes uit de aangegeven lesdoelen in methodes, met het oog op de te bereiken tussendoelen en referentieniveaus. De leraar maakt de lesdoelen concreter door tussenstapjes in het lesdoel te benoemen. ( Je leert sommen te maken over het tiental en je leert optelsommen te maken over het tiental, met behulp van de kralenketting. ) De leraar stelt samen met de leerlingen procesdoelen vast die hen op hun niveau uitdagen. De leraar stelt voor plusleerlingen inhoudelijke lesdoelen vast. ( (bijv. op een hoger niveau in de leerlijn, complexer) De leraar stelt voor de uitvoering van opdrachten passende doelen vast. Sommige leerlingen hebben meer tijd nodig na de instructie. Zij oefenen samen met de leraar en enkele leerlingen, totdat zij de stof begrijpen. Dat vindt plaats tijdens de begeleide in-oefening en verlengde instructie. 3. Differentiëren in Instructie De leraar kan de instructie tijdens de verschillende lesfasen aanpassen door deze te verlengen en intensiveren en meer te expliciteren/structureren om het lesdoel te kunnen laten bereiken. De leraar kan de instructie tijdens de verschillende lesfasen aanpassen door één strategie centraal te stellen om het lesdoel te kunnen laten bereiken. De leraar besteedt tijd aan het lopen van feedbackrondes. De leraar varieert in tijd in werkopdrachten en keuzeopdrachten. De leraar besteedt tijd aan de procesbegeleiding van de plusleerlingen. De leraar maakt gebruik van een instructiemodel tijdens de lessen. Het Interactieve, Gedifferentieerde, Directe, Instructie model Plus (IGDI) is een lesstructuur, dat structuur geeft aan de uitvoering van een activiteit of les. Leerlingen krijgen een voor hen passende (hardop denken of zelf denken, materialen, samen en of zelf doen, leerstof is opgedeeld in hoeveelheid stappen etc.) instructie en begeleide in-oefening aangereikt. De leraar maakt elke les/activiteit keuzes welke leerlingen aan de instructie deelnemen. De leraar maakt gebruik van vragen en opdrachten waar leerlingen direct mee aan de slag kunnen gaan. De leraar geeft leerlingen de mogelijkheid op verschillende punten in de lesstof te beginnen naar gelang hun voorkennis. De leraar varieert op grond van het lesdoel in de samenstelling van groepjes leerlingen als er gebruik wordt gemaakt van interactieveen/of samenwerkingsopdrachten. De leraar maakt gebruik van een instructietafel/kleine kring voor extra oefenen voor degenen die dat nodig hebben

3 De leraar maakt gebruik van een kleine kring/groep voor instructie aan leerlingen met een ontwikkelingsvoorsprong. De leraar geeft leerlingen keuzevrijheid in de taken (opdrachten maken, vragen stellen, leren, nakijken) die zij tijdens de les/activiteit uitvoeren. De leraar maakt gebruik van lesdoelgerichte reflectievragen. Een sturende instructie kenmerkt zich door een leraar die alle stappen hardop denkend voordoet. De leerlingen doen na. Een banende instructie kenmerkt zich door een leraar die coöperatief met behulp van materialen leerlingen zelf oplossingen laat bedenken en verwoorden. De leraren maken gebruik van zowel banende als sturende instructie tijdens de les. De instructievorm is aangepast op de leerbehoefte van leerlingen. Het GRRIM is een lesstructuur dat structuur geeft aan het begeleiden en monitoren van het denken van leerlingen. Het bestaat uit de stappen: ik denk- wij denken- jullie denken- jij denkt. De leraren gebruiken het GRRIM model voor hogere denkvaardigheden, zoals begrijpend luisteren en -lezen. De leraar stelt diverse soorten vragen, waardoor de inhoud van de tekst wordt begrepen. De vragen variëren van herinneren, evalueren, verklaren, creëren, herinneren. In de groep stelt de leraar doelbewust vragen van verschillend niveau aan leerlingen van verschillend niveau. De leraar zet leerlingen met meer voorkennis tijdens het samenwerken in om leerlingen met minder voorkennis te helpen. De leraar zorgt doelbewust voor groepjes met leerlingen van verschillend niveau tijdens het samenwerken. De leraar geeft leerlingen met een hoog niveau leidinggevende taken bij samenwerkingsopdrachten. De leraar zorgt ervoor dat leerlingen met weinig voorkennis extra informatie krijgen om hen op het gewenste kennisniveau te brengen, zodat ze de tekst kunnen begrijpen. 4. Differentiëren in Aanbod Beperkte mogelijkheden tot differentiatie kunnen te maken hebben met een ontoereikend aanbod van methoden en middelen. Veel vaker heeft dit te maken met het feit dat leraren onvoldoende kennis hebben van de methodedoelen en leerlijnen en daardoor te weinig of teveel differentiëren. De leraar maakt gebruik van aanbod dat op de lesdoelen aansluit. De leraar kent de methodedoelen en leerlijnen van tenminste de leerjaren van zijn leerlingen. De leraar is in staat relevante keuzes te maken uit het aanbod, door een passend aanbod te realiseren voor alle leerlingen: De leraar geeft de leerlingen, nadat de basisstof is behandeld, waar nodig herhalingsopdrachten, verdiepingsopdrachten en verdiepingsvragen. De leraar maakt gebruik van taken waar leerlingen direct mee aan de slag kunnen gaan om daarmee het leren door doen te bevorderen. De leraar maakt gebruik van verhalen en/of talige opdrachten om het leren te bevorderen van leerlingen die verbaal/linguïstisch intelligent zijn.

4 5. Monitoring en evaluatie De leraar maakt gebruik van aanbod waarbij leerlingen theoretisch te werk gaan om daarmee het leren door onderzoek te bevorderen. De leraar maakt gebruik van afbeeldingen en/of modellen met als doel het leren visueel te ondersteunen. De leraar maakte gebruik van communicatieve en/of samenwerkingsopdrachten om het samen leren te bevorderen. Langzaam werkende leerlingen krijgen minder opdrachten tijdens de les/activiteit. De leraar maakt gebruik van taken waarbij leerlingen fysiek bezig zijn met als doel het leren te bevorderen van leerlingen die lichamelijk intelligent zijn. De leraar maakt gebruik van probleemoplossingstaken om daarmee het leren door informatie te bevorderen. Leerlingen mogen naast verplichte leerstof zelf onderwerpen kiezen waarmee ze verder willen gaan. De leraar gebruikt nieuwe media effectief om differentiatie mogelijk te maken. Het is van belang om regelmatig vast te stellen of de gestelde doelen worden behaald en wat de overige effecten zijn van het onderwijs. De leraar maakt gebruik van verschillende soorten evaluatiedata (leerlingenwerk, foto s, filmpje, toetsen, verslagen, etc.). De leraar evalueert formatief door tijdens het leren lesdoelgerichte feedback te geven. De leraar evalueert summatief door na het leren toetsen af te nemen om vervolgens te kunnen differentiëren. De leraar evalueert formatief door verschillende toetsvormen in te zetten (mening vormende vragen, schrijfopdracht, stappenplan, samenvatting) om vervolgens te kunnen differentiëren. De leraar laat leerlingen op onderdelen een verschillende hoeveelheid opdrachten van de toets maken, zodat hij weet dat de doelen zijn bereikt. Samenvatting en op Groepsniveau:

5 Voorwaarden om te kunnen differentiëren De leraar heeft een visie met betrekking tot differentiëren. De leraar beheerst de 5 rollen van de leraar. De leraar kan passende werkvormen hanteren. De leraar kan het onderwijs zodanig plannen en veilig organiseren dat tegemoet kan worden gekomen aan de diversiteit in de klas (klassenmanagement). De leraar heeft voldoende vakkennis taal en rekenen. De leraar kan een groepsoverzicht samenstellen. De leraar kan een groepsplan samenstellen. De leraar kan voor subgroepen accenten leggen in het groepsplan. De leraar kan het groepsplan uitvoeren. De leraar heeft kennis van leerstijlen en verschillende intelligentievormen. De leraar kan samenwerken met collega s, interne experts en indien nodig met externe deskundig(en). De leraar is alert op verschillen tussen schoolcultuur en thuiscultuur; a) je bewust zijn van je eigen culturele bagage en vanzelfsprekendheden; b) alert zijn op vooroordelen bij jezelf en kinderen onderling. Samenvatting en op Groepsniveau: