Protocol leesproblemen en dyslexie

Transcriptie

1 1 KC Den Krommen Hoek Protocol leesproblemen en dyslexie Verantwoording: Het protocol leesproblemen en dyslexie van kindcentrum Den Krommen Hoek is opgesteld op basis van het Protocol Leesproblemen en Dyslexie (Martine Gijsel, Femke Scheltinga, Maud van Druenen, Ludo Verhoeven, 2011). Het is een richtlijn voor het voorkomen, signaleren en omgaan met lees- en spellingproblemen op onze school. Definitie: Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau (Stichting Dyslexie Nederland, 2008). Bij leerlingen met dyslexie is sprake van een ernstige lees/spellingachterstand, die blijkt uit een onvolledige en/of moeizame automatisering van het lees/spellingproces, ondanks goed onderwijs. Dyslexie is een specifieke leerstoornis met een neurologische basis, waarbij de kern van het probleem ligt in het vlot lezen en spellen van woorden. Gedetailleerde informatie rondom dyslexie is te vinden in het Protocol Leesproblemen en Dyslexie (Martine Gijsel, Femke Scheltinga, Maud van Druenen, Ludo Verhoeven, 2011). Daarnaast is informatie rondom dyslexie te vinden op de site (2014). Visie: De visie van de school is kwaliteit ontwikkelen met passie. We hebben de overtuiging dat elk kind zijn eigen kwaliteiten heeft en van daaruit mogelijkheden heeft om zich positief te ontwikkelen. De leidraad voor ons onderwijs is de ondersteuningsbehoefte die kinderen hebben om zich goed te ontwikkelen. Op deze ondersteuningsbehoefte is dit protocol gebaseerd. Dat betekent dat het protocol niet alleen voor kinderen met dyslexie is, maar voor alle leerlingen met lees- en spellingproblemen. Het protocol is bedoeld om de ondersteuningsbehoefte op het gebied van lezen en spelling duidelijk te maken en hierin te voorzien binnen onze school.

2 2 Goed onderwijs Met goed lees- en spellingonderwijs kunnen bij een groot deel van de leerlingen lees- en spellingproblemen worden voorkomen. Goed onderwijs bestaat uit de volgende items: Doelgericht werken: binnen de hele school wordt gewerkt met doelen, afgeleid van landelijk vastgestelde doelen en de referentieniveaus. De doelen zijn zichtbaar in de groepsplannen en worden regelmatig geëvalueerd in groepsbesprekingen binnen de cyclus handelingsgericht werken (zie kwaliteitskaart handelingsgericht werken ) en getoetst aan de landelijk vastgestelde normen. Voortdurend wordt bepaald wat een kind nodig heeft om de doelen te bereiken: de onderwijsbehoefte. Effectief gebruik van methodes: in groep 3 t/m 8 wordt de lesstof van het lees- en spellingonderwijs systematisch, expliciet en gedoseerd aangeboden. Daarbij is de lestijd gerelateerd aan de landelijk vastgestelde normen. Daarnaast wordt extra tijd geïnvesteerd in leesbeleving, wat terug te vinden is in het leesplan. Differentiatie: is terug te zien in de effectieve instructie én in de verwerking van de lesstof. Daarnaast is ruimte voor extra als herhaling of verrijking. Binnen de groep wordt zo flexibel mogelijk gedifferentieerd, zodat alle kinderen zich op hun eigen niveau en beleving kunnen ontwikkelen, zonder uitzondering te zijn. Een stimulerende leeromgeving: op onze school is extra aandacht voor lezen. Dit is zichtbaar in de schoolbieb, de aanwezigheid van een leescoördinator en stimulerende activiteiten die opgenomen zijn in het leesplan. Doorgaande lijn voor lezen en spellen: Van groep 1 t/m 8 wordt in een doorgaande lijn gewerkt aan lezen en spellen. In groep 1/2 wordt hierbij gebruik gemaakt van de methode Schatkist en fonemisch bewustzijn. In groep 3 wordt gebruik gemaakt van de methode Veilig leren lezen, aangeboden volgens de principes van Zo leren kinderen lezen en spellen. In groep 4 t/m 8 wordt gebruik gemaakt van de methode Estafette voor lezen en Staal spelling voor spelling. Alle methodes ondersteunen dezelfde principes, waardoor de doorgaande leerlijn ontstaat. Vaardigheden van de leerkracht: Werken volgens het protocol vraagt om een voortdurende gerichtheid op de lees- en spellingontwikkeling van kinderen en een positieve, actieve houding in het signaleren van de onderwijsbehoefte. Een voortdurend afgestemd onderwijs kan veel problemen voorkomen. Dit vereist van de leerkracht: Inzicht in het lees- en spellingproces en de mogelijke belemmeringen die daarin op kunnen treden, zowel op cognitief als sociaal- emotioneel gebied. Vaardigheden in het signaleren van lees- en spellingproblemen. In overleg met de intern begeleider de ontwikkeling kunnen volgen, de onderwijsbehoefte van een leerling kunnen bepalen en afgestemde interventies in de groep kunnen bieden. Bereidheid tot regelmatig overleg met ouders.

3 3 Zorgroute De zorgroute bij lees- en spellingproblemen verloopt op de volgende wijze: Toets + observatie leerkracht Doelen gehaald Doelen onvoldoende Gehaald toets + obs. lk Met extra ondersteuning in de groep/overleg ouders Zorgniveau 2 toets + obs. lk Doelen gehaald Doelen onvoldoende Doelen gehaald Doelen onvoldoende gehaald gehaald Met extra ondersteuning in de groep/overleg ouders Zorgniveau 2 Met extra interventies/ Overleg ouders Zorgniveau 3 toets toets toets Doelen gehaald Doelen onv. Doelen gehaald Doelen onv. Doelen gehaald Doelen onv. gehaald gehaald gehaald Met extra ondersteuning in de groep/overleg ouders Zorgniveau 2 Met extra interventies/ Overleg Zorgniveau 3

4 4 Toetsen: Voor de toetsen wordt gebruik gemaakt van de AVI (2009). DMT (2009). LOVS spelling. Signaleringslijsten dyslexieprotocol groep 1&2. Toets fonemisch bewustzijn PI-dictee. Deze worden afgenomen volgens bijgevoegd schema per jaargroep. Extra ondersteuning bij het leerstof : Om tot een afgestemd leerstof te komen is het van belang de problemen binnen het lees- en spellingonderwijs goed te analyseren. Dit gebeurt m.b.v. bovengenoemde toetsen, methodetoetsen en observaties van de leerkracht. De extra ondersteuning is verwerkt in het groepsplan. Als extra ondersteuning wordt gebruik gemaakt van: - Verlengde instructie binnen de methode - Computerprogramma s (bv Woordflits) - Extra materiaal (woordrijtjes, wisselrijtjes, veilig en vlot, flitskaartjes, enz.) - Tutorlezen, maatjeslezen - Stappenkaarten/strategiekaarten - Evt. andere passende middelen Extra interventies: Deze worden ingezet in overleg met ouders en de intern begeleider. Hiervoor worden individuele doelen gesteld die verwerkt zijn in een individueel handelingsplan. Dit wordt regelmatig geëvalueerd met leerkracht, ouders en zo mogelijk met de leerling zelf. Als extra interventie programma s gebruiken we: - Connect lezen - Ralfi lezen - Meer Zicht op Lezen - Taal in Blokjes - Zelfstandig spellen Deze interventies worden aan geboden in een kleine groep, door een leerkracht, een leesspecialist of intern begeleider.

5 5 Stappenplan groep 1 1 januari Invullen signaleringslijst voor kleuters Beginsituatie vastleggen in groepsplan 2 Januari t/m juni Interventieperiode 1 3 juni Invullen signaleringslijst voor kleuters Citotoets taal voor kleuters Evalueren groepsplan, opstellen nieuwe groepsplan De signaleringslijst voor kleuters is bijlage 2 uit het Protocol Leesproblemen en Dyslexie, groep 1 en 2. Ter ondersteuning van deze lijst kunnen de bijgevoegde kleutertaken afgenomen worden of de controletaak uit de map fonemisch bewustzijn. Stappenplan groep 2 1 Aanvang groep 2 Beginsituatie vastleggen in groepsplan 2 September t/m januari Interventieperiode 1 3 januari Invullen signaleringslijst voor kleuters Citotoets taal voor kleuters Evalueren groepsplan, opstellen nieuwe groepsplan 4 Januari t/m juni Interventieperiode 2 5 juni Invullen signaleringslijst voor kleuters Citotoets taal voor kleuters Evalueren groepsplan, opstellen nieuwe groepsplan Stappenplan groep 3 1 Aanvang groep 3 Beginsituatie vastleggen in groepsplan 2 Oktober Herfstsignalering Tussenevaluatie groepsplan 3 Oktober t/m januari Interventieperiode 1 4 Januari Wintersignalering 5 Januari t/m april Interventieperiode 2 6 April Lentesignalering (zorgniveau 2/3) 7 April t/m juni Interventieperiode 3 8 juni Eindsignalering Signaleringen in groep 3 mogen gedaan worden volgens de signaleringen uit VLL, omdat deze momenten goed aansluiten bij het protocol. Bij de herfstsignalering dient dit aangevuld te worden met: Een toets fonologische vaardigheden. Deze zijn op school aanwezig. Kijk op de toetskalender van VLL voor suggesties.

6 6 De herfstsignalering biedt losse zinnen in plaats van een tekst aan. Om zicht te krijgen op de tekstleesvaardigheid kan aanvullend de leestekst die ontwikkeld is voor de eerste maanversie worden aangeboden. Deze tekst is te vinden op Stappenplan groep 4 t/m 8 1 Aanvang groep Beginsituatie vastleggen in groepsplan 2 Oktober Toetsmoment 1 Tussenevaluatie groepsplan 3 Oktober t/m januari Interventieperiode 1 4 Januari Toetsmoment 2 5 Januari t/m april Interventieperiode 2 6 April Toetsmoment 3 (zorgniveau 2/3) 7 April t/m juni Interventieperiode 3 8 juni Toetsmoment 4 Toetsmomenten worden afgenomen volgens de toetskalender die jaarlijks wordt vast gesteld.