Handreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden (ernstige enkelvoudige) dyslexie

Transcriptie

1 Handreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden (ernstige enkelvoudige) dyslexie Adelante audiologie & communicatie Vanaf 1 januari 2015 is de bekostiging en uitvoering van beleid met betrekking tot ernstige enkelvoudige dyslexie onderdeel geworden van het beleid Jeugdzorg bij de afzonderlijke gemeenten. De afgelopen periode is gebleken dat er veel onduidelijkheid bestaat omtrent de verplichte ondersteuning die school moet hebben geboden om een uitspraak te kunnen doen over de didactische resistentie, de hardnekkigheid van de lees-en/of spellingproblematiek. Een algemene leidraad is opgesteld door Masterplan Dyslexie en het NKD (Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie) Van onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling. In de nieuwe brochure van Stichting Dyslexie Nederland (SDN, 2016) staan ook richtlijnen vermeld. Deze informatie heeft geresulteerd in deze handreiking die scholen kan helpen om bij een vermoeden van dyslexie de juiste ondersteuning te bieden. Criteria voor vergoede zorg. Bij een vermoeden van ernstige, enkelvoudige dyslexie (EED) bij een leerling binnen het basisonderwijs, dient er extra begeleiding te worden geboden op de zorgniveaus 2 en 3. Wanneer scholen de hieronder beschreven hulp bieden en op de juiste manier vastleggen en een kind voldoet aan de criteria van achterstand kan de leerling worden aangemeld bij Adelante voor vergoede diagnostiek en behandeling. De criteria van achterstand zijn: opeenvolgend driemaal een E/V- op DMT of driemaal een D/V op de DMT en driemaal een E/V- op Cito spelling of PI-dictee vastgesteld op hoofd metingen (januari/februari en mei/juni). Tussenmetingen zijn enkel voor schoolintern gebruik, met als doel te bepalen of de begeleiding moet worden bijgesteld. De eerste meting waarop de leerling uitval laat zien, geldt als hoofdmeting 1. Als de leerling dan bij de zwakste 20-25% scoort, volgt begeleiding op zorgniveau 1 en 2. Als de leerling goed profiteert van de begeleiding en bij de volgende hoofdmeting beter scoort dan volgt zorgniveau 1. Behoort de leerling wederom tot de zwakste 20-25% dan wordt de begeleiding op zorgniveau 1 en 2 voortgezet. Behoort de leerling tot de zwakste 10%, dan volgt zorgniveau 1, 2 en 3. Na deze periode van zeer intensieve begeleiding vindt opnieuw een hoofdmeting (hoofdmeting 3) plaats. Voldoet de leerling dan aan de criteria van achterstand, dan kan de leerling worden doorverwezen naar Adelante voor diagnostiek en behandeling.

2 goede zorg op school bij lees- en/of spellingachterstand zorg op niveau 2 en 3 blijvende achterstand blijft achterstand groot (hoofdmetingen): 3 maal een E (of V-) op DMT of driemaal een D (of V) op DMT en driemaal een E (of V-) op Cito spelling of PI-dictee EEDonderzoek ouders melden aan voor onderzoek naar enkelvoudige ernstig dyslexie bij Adelante schooldossier en eventuele comorbiditeit wordt beoordeeld Adelante geeft verder traject aan (afhankelijk van gemeente) Indien er wel een significante achterstand is, maar er niet volledig voldaan wordt aan bovenstaande criteria, kan door Adelante een onderzoek gedaan worden naar auditieve verwerking, spraak-taalproblemen en/of lees- spellingproblemen. Ook hier geldt het criterium hardnekkigheid en dient op school dezelfde zorg als bij een EED traject geboden te zijn. Zorgniveaus Zorgniveau 1: goed lees- en spellingonderwijs in klassenverband In dit zorgniveau staat het adequaat ingericht, effectief lees- en spellingonderwijs op groepsniveau centraal, volgens de indicatoren zoals de onderwijs inspectie aangeeft. Deze indicatoren hebben betrekking op het effectief gebruik van de methode, het hanteren van een leerlingvolgsysteem en de kwaliteit van de instructie en klassenmanagement. Zorgniveau 2: extra zorg in de groepssituatie In dit zorgniveau staat extra instructie en begeleide inoefening centraal. Uitgevoerd door de leerkracht of onderwijsassistent onder supervisie van de leerkracht. Leerlingen die tot de zwakste 25 % van de leerlingen behoren, krijgen begeleiding op zorgniveau 1 en 2 (na hoofdmeting 1). Dit betekent: o Meer instructie, meer leertijd en meer oefentijd. Hierbij wordt uitgegaan van drie keer per week extra instructie- en oefentijd gedurende minuten (in totaal minuten); o Aangepaste instructie in kleinere stappen, extra feedback en gelegenheid tot extra verwerking; o Gebruik maken van aanvullende materialen uit de lees- en spellingmethode, eventueel materiaal uit andere methodes. Geschikte lees- en spellingmethodes zijn opgenomen in bijlage 1. o Evaluatie na de beschreven periode van minimaal 10 tot 12 weken.

3 Herhaling van de instructie aan de instructietafel is niet voldoende om te voldoen aan zorgniveau 2! De ondersteuning dient gedocumenteerd te worden in een groepsplan. De criteria waar een goed groepsplan aan moet voldoen is opgenomen in bijlage 2. Zorgniveau 3: Extra intensieve begeleiding met systematische aanpak In dit zorgniveau staat extra intensieve begeleiding centraal. Leerkracht en leesspecialist stemmen inhoud en aanpak af. Leerlingen die tot de zwakste 10% behoren, krijgen begeleiding op zorgniveau 1, 2 en 3 (na hoofdmeting 2 moet dus zowel zorgniveau 2 als 3 geboden worden). Dit betekent: o Zeer intensieve begeleiding met een aanvullend lees- of spellingprogramma. Hierbij wordt uitgegaan van drie keer per week 20 minuten (of in ieder geval in totaal 60 minuten) begeleiding*. o Intensieve en systematische aanpak door het inzetten van een specifieke interventie. Geschikte remediërende lees en spellingmethodes zijn opgenomen in bijlage 1. o De hulp op dit zorgniveau is gericht op de hiaten in de ontwikkeling van vaardigheden van de individuele leerling (o.b.v. kwantitatieve en kwalitatieve analyse van lezen en/of spellen, gemeten met niet-methodegebonden toetsen). o Deze hulp dient liefst individueel en anders in een groepje van maximaal vier kinderen gegeven te worden. o Evaluatie na de beschreven periode van minimaal 10 tot 12 weken. De ondersteuning dient gedocumenteerd te worden in een handelings- dan wel groepsplan. De criteria waar een goed handelingsplan aan moet voldoen is opgenomen in bijlage 2. *Wie mag de begeleiding geven op zorgniveau 3? Leesspecialist (bevoegd leerkracht met aanvullende opleiding: o.a. master SEN, leesspecialist CED, leergang leescoach en leesspecialist CPS) Remedial Teacher Intern Begeleider Leerkracht / onderwijsassistent, onder leiding van één van bovengenoemde specialisten of een orthopedagoog/psycholoog met als specialisatie leerproblemen. *Wie mag de begeleiding niet geven? Leesouder Leesmaatje Leerkracht / onderwijsassistent, die niet wordt begeleid door een leesspecialist, RT-er of IB-er.

4 Bijlage 1: Geschikte methodes per zorgniveau Zorgniveau 2 methodes Lezen Veilig leren lezen, Ster-aanpak Estafette, aanpak 1 Lekker Lezen: Uitbreidingspakket M3-E4 of Bovenbouwpakket Timboektoe: aanpak risicolezers Leeslijn: de Leesweg (Kees de Baar, niet meer leverbaar) Leeshuis Leesparade: extra instructie voor zwakkere lezers Strategisch Lezen en Spellen Flitsprogramma s Zorgniveau 3 Remediërende methodes Speciale Leesbegeleiding (L. Koning) DMT Oefenmap (L. Koning) Leesbalans Leesladder (niet meer leverbaar), Veilig stap voor stap Estafette, uitgebreide leestijd 4x 15 min p/w met Vloeiend en Vlot Leesinterventieprogramma de Zuid-Vallei RALFI-lezen Connect Woordherkenning en Connect Vloeiend Lezen Toch nog leren lezen Drie Sterren Lezen (HCO) RADslag Bouw Spellen Taal Actief Spelling Spelling in beeld Taaljournaal (Spelling) Zin in Spelling Staal Spelling op Maat Strategisch Lezen en Spellen Spelling in de lift Speciale Spelling begeleiding (Malmberg) Taal in Blokjes Hulpboeken Spelling (Cito) Zo leer je kinderen lezen en spellen (J. Schraven) Begeleiding van kinderen met spellingproblemen (Meulenhoff) Zelfstandig Spellen (Bekadidact) Zuid-Vallei Spelling PI-Spello Spellen met Specht

5 Bijlage 2: Waaraan moet een groeps/handelingsplan voldoen? De beginsituatie is aangegeven (nulmeting) o Welke toets is afgenomen en wat was het resultaat (score, niveau)? o Op welke categorieën laat de leerling uitval zien? (foutenanalyse van nietmethodegebonden toetsen als Avi, DMT, PI-dictee of Cito spelling) Er zijn SMART-doelen opgesteld voor deze individuele leerling o De doelen zijn specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden. o Welke vaardigheid wil je verbeteren? (bijv. uitbreiden letterkennis, verbeteren leesaccuratesse, verhogen leestempo, beheersen korte en lange klankregel) o Er wordt aangegeven wanneer er met welke toets(en) wordt geëvalueerd. Er dient beschreven te zijn hoe de hulp wordt georganiseerd o Wie geeft de begeleiding? (zie tabel hieronder) o Op welke momenten en hoe lang? o In welke periode/aantal weken wordt de hulp geboden? o Hoe groot is de groep leerlingen die tegelijkertijd begeleiding krijgt? o In welke ruimte? (In of buiten de klas? Op de gang, in RT-ruimte etc.) Hoe wil je het doel bereiken? Welke materialen en methodes worden op welke manier gebruikt? (Bijv. RALFI-lezen met leesbladen uit DMT Oefenmap AVI M4). Evaluatie o Welke toets is afgenomen? o Wat is het resultaat? o Zijn de doelen bereikt? o Vervolg? Uitgevoerd door Groepsplan; zorgniveau 2 Handelingsplan; zorgniveau 3 leerkracht, Leesspecialist, onderwijsassistent onder Remedial teacher, begeleiding van leerkracht Intern begeleider, Leerkracht/onderwijsassistent onder begeleiding van IB, RT, leesspecialist of orthopedagoog/psycholoog (met specialisatie leerproblemen)